සිය බස් මල් දම-අන්වය, අර්ථය හා විස්තර ii

51. පි ළි මිණි ම‍ෙඳාස, තුල දිලි නොමි නා පි ළි බිඹු රුවක්, ලෙස බබල මි නා පි ළි සිඳ පටන්, දසෙකඩ මසි නා වි ළි රද පැහැර, එ බිසව කුසි නා

අන්වයඃ පිළිමිණි ම‍්දොස තුළ නොමිනා දිලි පිළිබිඹු රුවක් ලෙස බබළමිනා, පිළිසිඳි පටන් දස එකඩ මසිනා විළි රද පැහැර එ බිසව කුසිනා. අර්ථ යඃ පළිඟු මිණියෙන් කෙරුණු පෙට්ටික් තුළ බොහෝ සෙයින් දිලිසෙන ප්රසතිබිම්බයක් ඇති රූපයක් මෙන් බබළමින් පිළිසිඳ ගෙන මාස නවය හමාරක් ගිය තැන විළිරුදා ඇති කරවා ඒ බිසවගේ කුසින්. විස්තරඃ විළිරදඃ මේ ප්රඒසව වේදනා ය. දරුවකු මව් කුසින් බිහි වීමේදී මවට ඇති වන වේදනා. 52. නි ක් මුනු සඳක් සේ මේ ගැබෙ කින් දු ක් නො ව කිසිත් සුබ යෝගය කින් එ ක් කුමරියක් පසුත ව සැණෙ කින් දු ක් සිත මිදිය දෙගුරුන් නිසැ කින්

සිය බස් මල් දම 63

අන්වයඃ මේ ගැබෙකින් නිකුමුණු සඳක් සේ, කිසික් දුක් නො ව, සුබ යෝගයකින්, සැණෙකින් ක් කුමරියක් පසුතව, දෙ ගුරුන් දුක් සිත නි සැකින් මිදී ය. අර්ථදයඃ වලා කුළක් තුළින් නික්මුණු සඳක් මෙන් කිසි දුකක් නැතිව, යහපත් වෙලාවක, ක්ෂළුයකින් එක් කුමාරිකාවක් ඉපදී, දෙමාපියන් ගේ සිතෙහි තිබුණු දොම්නස් ගතිය සම්පූර්ණලයෙන් නැති කළාය. විස්තරඃ සුබ යෝගයකින් : ග්රකහ ශාස්ත්රිය අනු ව යහපත් ග්රුහයන් එක් තැන් ව සිටි සුභ අවස්ථාවක. යෝගය යනු යෙදීම, හෙවත් එකට ගැටීම ය. 53. තු ට වන කුමරි වැදු එ බිසව ටා ක ට යුතු නිමවමින් පෙර ලෙස ටා ඉ ට කිරි මවුන් තෝරා සොඳ ටා සැ ට දහසක් ම සලසා එ වි ටා

අන්වයඃ තුටු වන කුම වැදු එ බිසවටා, පෙර ලෙසටා කටයුතු නිම් වමින් සොඳටා ඉට කිරි මවුන් තෝරා, එවිටා සැට දහසක් ම සලකා. අර්ථදයඃ සතුටු වඩවන ඒ කුමාරිකාව වැදූ බිසව‍ට පෙර සිරිත් පරිදි කට යුතු සලසවා, හොඳින් කිරි මවුන් සැට දහසක් ම තෝරා ගෙන, විස්තරඃ ඉටඃ ඉෂ්ට යන්නෙන් බිඳුණු ඉටු යන පදය ‍මෙහි එළිසමය සඳහා මෙ සේ යෙදිණි. කිරි මවුන් සැට දහසක් තේරූහ හි කීම අතිශයෝක්ති අලංකාරයක් පමණකි.

54. පි න් සර කුමරි, යට එ උපන් දා ර න් කිරි දෙමින්, සුබ මොහොත යො දා න න් රැකවලුන්, තබමින් නො ම දා අ න් සියලු දෙය, සිදුකර එම දා

අන්වයඃ ඒ උපන් දා පින් සර කුමරියට සුබ මොහොතේ යොදා, රන් කිරි දෙමින් නො මඳා නන් රැකවලුන් තබමින්, එම දා අන් සියලු දෙය සිදු කර.

අර්ථයයඃ කුමරිය උපන් දින ඈට සුබ මොහොතින් රන් කිරි කට ගා, බොහෝ රැකවල් ද, තබා, එ දින ම තවත් බොහෝ කටයුතු සලස්වා. විස්තරඃ මෙහි ‘එ උපන්දා’ යනු දුබල යෙදුමකි. එ යනු සක්ක ගැසීමකි.

64 සිය බස් මල් දම

55. වි සි තු රු දවල, සතයට සුස දා තු බු තු රු අනගි සිහසුනෙහි මැ දා යු ග දු රු මුදුන, බබලන දිනි දා ලෙස ග රු එ රද, වැඩ හිඳ එ ස ඳා

අන්වයඃ විසිතුරු දවල සත යට සුසදා තුබූ, උතුරු අනඟි සිහසුනෙහි මැදා යුඟදුරු මුදුන බබළන, දිනිඳා ලෙස ගරු එ රද, එ සඳා වැඩ හිඳ, අථර්යඃ විචිත්රද කර ඇති සුදු කුඩය යට මනා කොට සදා තිබුණු උසස් අනර්ඝ සිංහාසනයෙහි මැද, යුගන්ධර පර්වත මුදුනෙහි දිලිසෙන සුය්ය් බ යා මෙන් ඒ ගරු රජතුමා එ විට වැඩ හිඳ. විස්තරඃ උතුරුඃ උත්තර ශබ්දයෙන් බිඳී ආයේය. උසස් යනු මෙහි අදහසයි. දවල සත. රජුන්ගේ සිංහාසනයට උඩින් ඇති ශ්වෙත ඡත්රතයකි. 56. වෙ ද ස ත නිපුණ, බමුණන් මහ රූ ත ම වෙ ත ගෙන්ව, මින් සිත අයු රූ සෙ ද බ ත බුලත, දීලා’නතු රූ ඇ ති සි ත මෙ ලෙස, කී එ නරවි රූ

අන්වයඃ වෙද සත නිපුණ මහරූ බමුණන්, සිත අයුරු තමාවෙත ගෙන්වමින්, සෙද බත බුලත දීලා, අනතුරු එ නර- වරු ඇති සිත මෙලෙස කි.

අර්ථඇයඃ වේදයෙහි කෙළ පැමිණි වටිනා බමුණන් සිත් පරිදි තමා වෙත ගෙන්වා, වහා බත් බුලත් දී සංග්ර්හ කර, ඒ රජතුමා තම සිතෙහි අදහස් මෙ සේ කීවේ ය.

විස්තරඃ වෙද සතඃ සෘග්, යජුර්, සාම හා අථර්ව වේදය ආනය්ය්වෙද වේදයක් වශයෙන් සලකා බොහෝ බමුණන් විසින් බැහැර කරන ලදී. සෙසු ත්රිස වේදය දැනසිටීම බමුණන්ගේ උගත් කමෙහි ප්රබධාන අංගය විය.

57. ස ත ර වෙද කෙළ පැමිණි බමු‍ණනි ම දුව ඇඟ- ඇති ලකුණු බලමි න වි ත ර කර සුබ අසුබ වෙන වෙන සොයා- තෝරා සතර නැණැසි න ල ත ර සැක හැර මෙ මට කී සඳ තොපට- තිබෙනා කුසල් කරමි න නි ත ර රැක්මට මහත් දන දෙමි තිලිණකොට- එ ම ගණිව විගසි න සිය බස් මල් දම 65

අන්වයඃ සතර වෙද කෙළපැමිණි බමුණනි, ම දුව ඇඟ ඇති ලකුණු බලමින, සතර නැණැ සිත විතර කර සුබ අසුබ වෙව වෙන සොයා තෝරා,‍ තොපට තිබෙන කුසල් කරමින ළතර සැක හැර මෙ මට කී සඳ නිතර රැක්මට මහත් දන තිළිණ කොට දෙමි. විගසින එම ගනිව්. අර්ථනයඃ සතර වේදයෙහි කෙළ පැමිණි බමුණනි, මගේ දියණිය ‍ෙග් ශරීර ලක්ෂණ බලා තොපගේ ශාස්ත්රණ ශානයෙන් විස්තර සහිත ව සුබ අසුබ වෙන වෙන තෝරා බලා, ‍තොප‍ෙෙග් ඥානයේ පුමාණයෙන් සිතෙහි සැක හැර මට කී විට, හැම දා ජීවත් වීමට ප්ර මාණ වන තරම් ධනයක් තෑගි වසයෙන් දෙමි වහා එය පිළි ගනු මැනවි. විස්තරඃ ශරීර ලක්ෂණ බලා ඵලා ඵල කීම සඳහා නෙමිත්තක- යන් ගෙන් වූ සැටි මෙහි විස්තර වේ. තොපට තිබෙනා කුසල් කරමින. තොපට හැකි පමණින්. 58. මෙ ලෙසට එ වගු ර ද පැවසූ ස‍ෙඳහි මන න ඳ දදවරහු නිවර ද සතර නැණැසින් බැලූ මෙම ලෙ ද

අන්වයඃ මෙ ලෙසට මනනඳ එ වගු රද පවසූ සදෙහි නි වරද දද වරහු මෙම ලෙද සතර නැණසින් බැලූ. අර්ථරයඃ මෙ සේ සිත් සතුටු කරවන ඒ වගු රජතුමා කී විට, කිසි දොසක් නැති උතුම් බමුණෝ මෙ සේ ශාස්ත්ර ඥානයෙන් බැලූහ. 59. එ කුමරියගෙ සොබ න නිසැකින් ඇඟ ලකුණු දැ න නැවත ද පසුත වු න නැකත හෝරා රැස ද සොයමි න

අන්වයඃ සොබන එ කුමරියගෙ ඇග ලකුණු නිසැකින් දැන, නැවත ද පසුත වුණ නැකත තෝරා රැස ද, සොය මින, අර්ථ යඃ රූ මත් ඒ කුමාරිකා‍වගේ ශරීර ලක්ෂණ වි සැකව ම බලා දැන, නැවතත් ඇය උපන් නැකත ද, හෝරාවද, රාශිය ද සොයා,

66 සිය බස් මල් දම

විස්තරඃ නැකතඃ කුමන නැකතින් උපනි ද යනු බල ලදී. අස්විදළ බෙරණ, කැති, රෙහෙණ, මුව සිරිස, අද, පුනාවස, පුස, අස්ලිස, මා, පුවපල්, හත, සිත, සා, විසා, අනුර, දෙට, මුල, පුවසල, උතුරැ‍ුසල, සුවන, දෙනට, සියාවස, උත්ර,පුටුප, හා රේවතී යනුවෙන් නැකත් විසි හතකි. හෝරාඃ ඒ ඒ ග්රතහයනට නියම වේලාව මෙයින් හැඳින්වේ. රවි, චන්ද්රර, කුජ, බුධ, ගුරු, ශුක්ර්, ශනි, රාහු,කේතු යනුවෙන් ගුහයෝ නව දෙනෙකි. රැසඃ මේ, රාශිය හෙවත් ලග්නය යි, මේෂ, වෘෂභ, මිථුන, කටක, සිංහ, කන්යාර, තුලා, වෘශ්චික, ධනු, මකර, කුම්භ, මීන යනු දොළොස් රැසයි. 60. බොලු පඬිල‍ා එ තැ න ගැණගෙණ සුබා’සුබ දැ න එ රදහට පිය ව න මෙසේ පැවසූ අගුණ මතු ව න

අන්වයඃ එ තන ‍බොලු පඬිලා, ගැණ ගෙන සුබ අසුබ දැන, පිය වන එ රදහට මතුවන අ ගුණ මෙ සේ පැවසූ අර්ථයඃ එ තැන්හි කවඩි බෙල්ලන් හෙළා, ගණන් කර, සුබ අසුබ දැන, මතුව ඇති විය හැකි අ ගුණ එම පිය රජුට මෙසේ ඔව්හු කීහ. විස්තරඃ බොලු පඬිඃ නිමිති කරුව්න සුබාසුබ දැනගැනීම සදහා හෙළන කවඩි බෙල්ලන්. 61. හිමි සඳ එ කුමරි තොමෝ මනක ලා පිරි, සඳ මෙන් යොදුනග පත් ක ලා නො ම හිඳ මෙ පුරෙන් ගොස් සැඟවි ලා රුදු, තද මි‍ගි‍ ෙඳක් හට අසුවෙ ලා

අන්වයඃ හිමි සද මන කළා ඒ කුමරි තොමෝ, පිරි සඳ මෙන් යොවුන් අග පත් කලා, නොම හිඳ, මෙ පුරෙන් සැඟවිලා ගොස්, රුදු තද මිගිදකුහට අසු වෙලා.

අර්ථයඃ හිමි සඳනි, රූමත් ඒ කුමාරිකාව පිරුණු සඳ මෙන් ස පිරුණු තරුණ වියට පත් විට, මෙහි නො සිට, මේ නගරයෙන් පැන ගොස් සිංහයෙකුට අසු වී,

සිය බස් මල් දම 67

විස්තරඃ මිගි‍ෙදක්හට අසුවෙලා යනු වැරදි යෙදුමකි. මිගිදෙක් හට යනු මිගිදකුහට කියා ශුඬ විය යුතු ය. 62. එම, සි රද සරණ ව තො සා සැම සැප හැර මහ වන මැද වැ සා කම, නැති දුක් විඳිනෙය පව නි සා මෙ ම, අගුණය පැමිණෙයි නො ව ල සා

අන්වයඃ තොසා, එම සී රදහට සරණ ව සැම සැප හැර මහ වන මැද වැසා, පව නිසා කම නැති දුක් විඳිනෙ ය. නො ව ලසා මෙම අ ගුණය පැමිණෙයි. අර්ථයඃ සත්ටින් ඒ සංහ රාජයාට භාය්ය් සැව වී, සියලු සැප අත්හැර, මහ වනය මැද ජීවත් වෙමින්, පෙර පව් නිසා, මෙ සේ පලක් නැති ලෙස දුක් විඳින්නී ය. වැඩි කල් නොගොස් මේ අ ගුණය පැමිණේ. විස්තරඃ කමනැති දුක්: පලක් නැති දුක්,

63. දද වරහු මෙ ලෙස ට අසා කී බස් එ රදු ට තද දුක් වැද සිත ට මෙ ලෙස සලකා නැණින් එම වි ට

අන්වයඃ මෙ ලෙසට එ රදුට දද වරහු කී බස් අසා සිතට තද දුක් වැද, එම විට නැණින් මෙ ලෙස සලකා, අර්ථයඃ මෙ සේ ඒ රජුට උතුම් බමුණන් කී බස් අසා රජු සිතෙහි මහත් ශෝකයෙන් එ වේලෙහි නුවණින් මෙ සේ කල්පනා කර,

64. සැඟවින් නොයන ලෙස ස එක් ටැඹ ගෙයක් නො ව ල ස සදවමින් කර උ ස ලමින්රැකවල් අවට දස දෙ ස

අන්වයඃ සැඟවී, නො යන ලෙස, නො ව ලස, උස කර එක් ටැඹ ගෙයක් සදවමින් අවට දස දෙස රැකවල් ලමින්, අර්ථයඃ කුමරියට සැඟවී යාමට අ පහසු වන පරිදි වහා ම උසින් යුතු එක් කණුවකින් යුතු ගෙයක් සදවා, හැම පැත්- තෙන්ම රැකවල් ලවා,

68 සිය බස් මල් දම

විස්තරඃ ටැඹඃ සක් ස්තම්භ ශබ්දයෙන් බිඳුණේ ය. කණුවකි. එක් ටැම් ගෙයක වහලය බිම ගෑවෙන සේ සෑදිය හැකි ‍ හෙයින් ඉන් පිට වීම අ පහසු ය. 65. එ විමන තුළැ ලමි න් නො දක්වා හැම පිරිමි න් එ කුමරිය වඩමි න් සුරැක ගන්නෙමි සිතා ල පෙමි න්

අන්වයඃ එ විමන තුළැ ලමින්, හැම පිරිමින් නොදක්වා, එ කුමරිය වඩමින් ළ, පෙමින් සු රැක ගන්නෙමි සිතා. අර්ථයඃ ඒ විමානය තුළ හිඳුවා කිසි පිරිමියකු නො දකින ලෙස, කුමරිය හදා වඩමින් ආදරයෙන් රැක ගනිමි යි සිතා. විස්තරඃ හැම පිරිමින්ඃ මෙය කිසි පිරිමින් යි යෙදීම වඩා උචිත ය. 66. වඩු සත කෙළ පැමි ණි වඩුවන් රැස් කරවමි ණි එ රද තුම ගුණ මි ණි ඇරඹි විමනක් කරන විලසි නි

අන්වයඃ වඩු සත කෙළ පැමිණි, වඩුවන් රැස් කරවමිනි, ගුණ මිණි, එරද තුම විමනක් කරන විලසිනි ඇරඹි. අර්ථය :වඩු ශිල්පය නිමාවට දත් වඩුවන් රැස් කර, ගුණ නැමති, මැණික් වලින් සැරසුණු ඒ රජතුමා විමානයක් කරවීමට පටන් ගත්තේය.

67. නො ම දු රු රජ විමනට එක් පෙදෙස ක පි වි තු රු කර බිම සදමින් විගස ක වැ ඩ ක රු මෙහොතක සිටවු ටැඹය ක පු ර ඳු රු පහයෙව් සැදවු විමන ක

අන්වයඃ රජ බවනට නොම දුරු එක් පෙදෙසක, විගසක බිම පිවිතුරු කර සදමින් , වැඩ කරු මොහොතක සිටවූ ටැඹයෙක පුරඳුරු පහය එව් විමනක සැදවූ. අථර්යඃ රජ මාළිගයට සමීප එක් තැනෙක වහා ම බිම පිරිසිදු කර ස දා යහපත් වෙලාවක කණුවක් සිටුවා, ශක්රබ භවනය වැනි විසාල ගෙයක් සෑදවී ය.

සිය බස් මල් දම 69

විස්තරඃ වැඩකරුඃ වැඩකරු යනු යහපත් යන අරුත් ඇත්තේ ය වැඩ දායක යන අරුතෙහි ම මෙය වැටේ. කාව්යාශේඛරයෙහි පුරන දම් බුදුකුරු - එකල බෝසත් වැඩකරු යනුවෙනුත්, කුස්තන්තිනු හටනෙහි වැ ඩ කරු අප හිමි මහ සෙන් රැගෙ නේ ම ඩ වල ගම රෑ ‍දින සැතැපෙමි නේ යනුවෙනුත් මෙය යෙදී ඇත.

68. සො ඳු රු විලස හැම කටයුතු නිමමි න වි දු රු ගිර සෙ එහි අවටින් බබල න ප වු රු පදනමුත් බඳවා තරයෙ න අ තු රු නැති ව මුර සිටුවා තැන තැ න

අන්වයඃ හැම කටයුතු සොඳුරු විලස, නිමමින, විදුරු ගිරසෙ එහි අවටින් බබළන පවුරු පදනමුත් තරයෙන බඳවා, තැන තැන අතුරු නැතිව මුර සිටුවා. අර්ථතයඃ සියලු කටයුතු හොඳින් නිම කර, දියමන්ති පර්වත මෙන් එහි වටේට බබළන ප්රාලකාර පදනම් ද ස්ථිර ලෙස බන්දවා, තැනින් තැන නො කඩවා මුර තබා. විස්තරඃ පදනම්ඃ පවුරු පදනම් සාමාන්ය යෙන් යුද වැදීමේදී බඳවන බලකොටු වේ. 69. අ ප ම ණ කිරි මව’ගණ සහ කුමරි ද එ වි ම ණ තුළ ලා වැඩුමට යුතු ලෙ ද නොපමණ මහ සැප දී පිරිවරට ද සු ර කි න ලෙස සැලසී නරනිඳු ස ඳ

අන්වයඃ අපමණ කිරි මව ගණ සහ කුමරි ද, යුතු ලෙද වැසුමට ඒ විමන තුළ ලා, නො පමණ මහ සැප දී, පිරිවරට ද සුරකින ලෙස නරනිඳු සඳ සැලසී. අර්ථියඃ බොහෝ කිරි මව් සමූහයා සමඟ කුමරිය ද නිසි පරිදි වැඩීමට ඒ විමන තුළ රඳවා බොහෝ සැප දී ඔවුන් රැකීමට පිරිවර ද රජ තුමා සැලස වී ය. 70. මෙ ලෙ ස වලා තුළ වැඩෙනා පුර ස ඳ වි ල ස කෙමෙන් වැඩෙමින් එ කුමරි ස ඳ ස තො ස වඩන දුටුවන් සිරි කත ලෙ ද සො ළ සැ විරිදි වී යොවුනෙන් පිරිස ඳ

70 සිය බස් මල් දම

අන්වයඃ මෙ ලෙස වලා තුළ වැඩෙනා පුර සඳ විලස එ කුමරි සඳ කෙමෙන් වැඩෙමින්, සිරි කත ලෙද දුටුවන් සතොස වඩන සොළසැවිරිදි වී යොවුනෙත් පිරි සඳ, අර්ථ යඃ මෙ සේ වළා කුලක් තුළ වැඩෙන පූර්ණ චන්ද්ර යා මෙන් ඒ කුමාරිකාව ක්රෙම ක්ර මයෙන් වැඩී, ශ්රී කාන්තාතව පරිදි දුටු දුටු දනගේ සිත් සතුටු කරවන සොළොස් වියට පැමිණ තරුණ බවෙන් පිරී සිටින විට. 71. සො බ න කනක ගිරි මුදුනත රඟ දෙන රන් මයු රා හ ර ණ සුමුදු දිගුවරලස නිල් ව බැබලි නොව රා වැ සු න අඩක් මේ ගැබකින් සඳුගේ සිරි අයු රා න ද න වේය දුටු දන මන ඇගෙ නළලත පව රා

අන්වයඃ සොබන කනක ගිරි මුදුනත රඟ දෙන රන් මයුරා හරණ සුමුදු දිඟු වරසල නො වරා නිල් ව බැබැළි. අඩක් මේ ගැබකින් වැසුණු සඳුගේ සිරි අයුරා, ඇගෙ පවරා නළලත දුටු දන මන නඳන වේය. අර්ථියඃ ශෝභන වූ රත්රන් පර්වතයක් මුදුනෙහි නටන රන් මොණරකු බඳු ඇගේ ඉතා මෘදු, දිගු කෙස් කළඹ සම්පූර්ණයෙන් ම තද නිල් පැහැයෙන් බැබළිණි කොට- සක් වලා කුළෙකින් වැසුණු චන්ද්ර්යාගේ ශෝභාව ගත් ඇගේ උතුම් නළල් තලය දුටු දුටු අයගේ සිත සතුටු වේ. විස්තරඃ ශෝභන රත්රන් පර්වතය මත වූ මොනරාගේ පිල් කළඹ ඇගේ කෙස් කළඹට උපමා කර තිබේ. මෙහිදී රත්රන් පර්වතය කුමරියගේ සිරුරට උපමා වේ. මෙහි දැක්වෙන චිත්ර ය කාව්යට කර්තෘහුගේ දස්කමට දෙස් දෙයි. 72. බ ඹ කත දිනු එ කතගෙ දෙව් දුනු සරි බැම සඟ ලා නි ඹ පත මෙන් බබලයි දුටු ලෙව් සත සිත ලොබ ලා ර ඹ පැලවන් යුග පත් නැහැ රණකුස සිරි උසු ලා බි ඹ පල වැනි රතු දෙඅදර සම විය දල පබ ලා

අන්වයඃ බඹ කත දිනූ එ කතගෙ දෙව් දුනු සිරි බැම සඟලා, දුටු ලෙව් සත සිත ලොබ ලා නිඹ පත මෙන් බබළයි. යුග පත් රඹ පැල වන් නැහැ රන් අකුස සිරි උසුලා, බිඹ පල වැනි රතු දෙ අදර පබලා දල සම විය.

සිය බස් මල් දම 71

අර්ථයඃ සරස්වතියට ද වඩා උසස් වූ ඒ කුමරියගේ දෙව් දුනු සමාන බැම යුවල ලෝක වාසීන්ගේ සිත්හි ආදරය ඇති කරවා, කොහොඹ කොළ මෙන් බැබැළේ. කොළ දෙකක් සහිත කෙසෙල් පැලයක් වැනි නැහැය රත්රන් හෙණ්ඩුවක ශෝභාව දැරීය. බිම්බ ඵල වැනි රතු දෙ තොල් පබළු පත් සමාන විය. විස්තරඃ යුග පත්: පත් යුග යනු පද පෙරැළි ව යෙදුණු තැනකි. පත්රත යුග්මය, කොළ දෙක. 73. ඉ ඳු ව ර ඉඳු නිල් මිණි සරි එ කුමරි දිගු නුව නා සි රි ස ර දෙ අදර දළ දිව් කෙමි මුව සර රඳ නා සු දු ත ර දත් මුවරද පෙළ සම විය නිති දිලෙ නා පි ය ක ර තුන් හිර රැදි ගෙළ සක ජය ගෙන සොබ නා

අන්වයඃ එ කුමරි දිගු නුවනා ඉඳුවර, නිල් මිණි සරි, සිරි සර දෙ අදරා සල, අදර දල, දිව් කෙම, මුව සර රඳනා නිති දිලෙනා සුදු තර දත් මුවරඳ පෙළ සම විය. පිය කර රැඳි ගෙල සක ජය ගෙන සොබනා.

අර්ථනයඃ ඒ කුමරියගේ දිගු දෙ නෙත්, නිල් මහනෙල් හා ඉන්ද්ර නීල මාණික්ය සම විය. ශෝභමාන වූ, දෙ තොල් නමැති පෙති වලින් ද, දිව නමැති කර්ණිකාවෙන් ද යුත් මුහුණ නමැති නෙළුම් මලෙහි රැ‍ෙඳමින් නිතර බැබළෙන ඉතා සුදු දත් එහි මකරන්ද (මල් රේණු) හා සම විය. මනහර ඉරි තුනක් රැඳුණු බෙල්ල, හක් ගෙඩියක ශෝභාව ද පරදවා බැබළේ.

විස්තරඃ කුමරියගේ මුහුණ නෙළුම් මලකට උපමා කෙරේ. දෙ තොල් එහි පෙති ය. ඇගේ දිව එහි කෙමිය වේ. දත් මල් රේණු වලට උපමා කෙරේ.

74. එ ර ව ණ කර කත මල් දම් වැනි විය ඇගෙ දෙක රා ස පි රු ණ පියයුරු යුග රන්තිසර රදහු අයු රා පි ය ව න නැබ රන් පියුමෙකි වසා රොදලි නිත රා ස සො බ න සිහිනිඟ මද රද දුනු මට වැනි පව රා

අන්වයඃ ඇගෙ දෙ කරා එරවණ කර කත මල් දම් වැනි විය. සපිරුණ පියයුරු යුග රන් තිසර රදහු අයුරා, පියවන නැබ වසා රොද අලි නිකරා රන් පියුමෙකි. සසොබන සිහින් ඉඟ පවරා මද රද දුනු මිට වැනි. 72 සිය බස් මල් දම

අර්ථනයඃ ඇගෙ දෙ අත් ‍ෙඑරාවණ ඇතාගේ හො‍සෙඬහි වූ කාන්තිමත් මල් දම් වැන්න. පිරුණු පයෝධර යුග්ම‍ය රත්රන් හංස රාජයන් හා සමාන වේ. ප්රියය උපදවන නාභිය වසා රොද නමැති මී මැස්සන් සමූහයෙන් ගහන රත් රන් ‍නෙළුම් මලකි. ශෝභමාන ඇගේ සිහින් ඉඟ උතුම් අනංග රාජයාගේ දුන්නෙහි මිට වැනි වේ. විස්තරඃ වසා රොදඃ නාභියෙන් පහළට ඇති සිහින් කෙස් වැල මද රද දුනු මිටඃ අනංගයාගේ දුන්න උක් දණ්ඩකින් සැදුණේ ය. එහි මිට ඉතා සිහින් ය. 75. උ තු රු එ‍ කත යොවුන් ග‍ ෙඟහි පුලින තලෙව් උකු ලා සො ඳු රු වටොර මනරම් රඹ කඳ සිරි ගෙන බබ ලා උ තු රු සයුර නැගි බුබුලෙව් සපිරුණු දණ සඟ ලා මි යු රු ගෙලෙ’ව් දුටු දන මන පිණවල දඟ යුග ලා

අන්වයඃ උතුරු එකත උකුළා යොවුන් ග‍ෙඟහි පුලින තල එව්. සොඳුරු වර උර මනරම් රඹ කඳ සිරි ගෙන බබළා සපිරුණු දණ සඟලා උතුරු සයුර නැඟි බුබුලු එච් දුටු දන මන පින වන දඟ යුගලා මියුරු ගෙල එව්. අර්ථියඃ ඒ උතුම් කුමරියගේ උකුළ තරුණ විය නමැති ග‍එචෙඟ හි වැලි තලාව වැන්න සුන්දර වට කලවා පියකරු කෙසෙල් කඳන්හි ශෝභාව දරයි. පිරුණු දණහිස් දෙක උතුරු සයුරෙන් නැඟුණු දිය බුබුලු සමාන වේ. දුටු දුටු අයගේ සිත් පිනවන ජඩ්ඝා යුග්මය මොනරුන්ගේ බෙල්ල වැනි වේ. 76. ර ත ඟි ලි දල සුසැදුනු එ කුමරිවර පද තඹ රා ග ත දි ලි යෙන මෙ බඳු රුවින් ජය ගෙන කත් නිත රා සි ත දි ලි වන යොවුන් සයුර සපැමිණ සිටි එත රා නැතපිලි රූ ලිය මෙ කතට සුර සර හැර ලො’ත රා

අන්වයඃ එ කුමරි වර පද තඹරා රත් ඇඟිලි දල සු සැදුණු, ගත දිලිසෙනමෙ බඳු රුවින් නිතරා කත් ජය ගෙන, සිත් ඇදිලි වන යොවුන් සයුර පසැමිණි සිටි එ තරා, මේ කතට පිළි රූ ලිය සුර සර හැර ලො තරා නැත.

අර්ථපයඃ ඒ කුමරියගේ උතුම් පා නැමති නෙළුම් මල් රත් පැහැති ඇඟිලි නමැති පෙති වලින් අලංකාර විය. මෙ බඳු බබළන රූප ශ්රීියෙන් නිතර සියලු කාන්තාවන් පරදවා, තරුණ විය නම් වූ සාගරයට පැමිණ සිටින විට ඇයට සමාන ස්ත්රි්යක් දිව්යන අප්සරාවන් හැර මෙ ලොව නැත. සිය බස් මල් දම 73

විස්තරඃ එ තරාඃ එ විට, ඒ කාලයේ. කව් සිළු මිණෙහි බොහෝ සර්ගයන් පටන් ගැනෙන්නේ එ තර යන පදත් සමගිනි. සුර සර- දිව්යන අප්සරාවන් අප්සර වෙනුවට සර පමණක් යෙදී ඇත. 77. මෙ බ ඳු අනගි ලකුණු දැරූ එ කුමරි සිරි රඳ නා නො ම දු වරඟණන් නළලත තිලකෙව් දිසි සොබ නා ත රි ඳු විලස කලා සපිරි යොවුනග පත් වෙමි නා ප සි දු ව මුලු දඹ දිවැ තුළ බැබලු රූ සිරි නා අන්වයඃ මෙ බඳු අනගි ලකුණු දැරූ සිරි රඳනා එ කුමරි, නො මඳු වරඟනන් නළලත තිලකෙව් සොබනා දිසි. කලා සපිරි තරිඳු විලස යොවුන් අග පත් වමිනා, මුලු දඹදිව තුළ රූ සිරිනා පසිදු ව බැබළූ. අර්ථය: මෙ වැනි අගනා ලක්ෂණයන්ගෙන් යුතු ශෝභා සම්පන්න ඒ කුමාරිකාව බොහෝ උතුම් කාන්තාවන්ගේ නළලෙහි තිලකයක් මෙන් ශෝභමාන වූවා ය. කලා- වන්ගෙන් පිරුණු චන්ද්රෝයා මෙන් තරුණ වියෙන් සම්පූර්‍ණ ව, මුලු දඹදිව පුරා රූප ශ්රී යෙන් ප්රහසිඬ වී බැබළුණා ය. විස්තරඃ කලා සපිරි තරිඳුඃ චන්ද්රුයා කලාවන් දහසකින් යුතු ය. සම්පූර්ණ චන්ද්ර යා මේ දහසය කලාවන්ගෙන් පිරේ. 78. දි ව ම තු රෙ න් දපණය කළ නා මෙනෙවිය ලෙසි නා න ව දි මු තෙන් වැසි නොදිලුන සඳ සොමි කිර ණා ලොව පි රි මි න් නො දැක ම එක් පා වි‍මනෙහි වස නා සි ව ක ත ව න් එකුමරි සඳ පස්කම් රස නොදැ නා

අන්වයඃ දිව මතුරෙන් දපණය කළ නා මෙනවිය‍ ලෙසිනා, නව දිමුතෙන්, වැසි නො දිලුණු සොමි කිරණා සඳ මෙන්, ලොව පිරිමින් නො දැක ම පස්කම් රස නො දැනා, එක් පා විමනෙහි වසනා සිට කත වන් එ කුමරි සඳ,

අථර්යඃන දිව්ය් මන්ත්රඳයෙන් දපණය කරන ලද නාග කන්යා වක මෙන්ද, අළුත් වලා කුළෙන් වැසීම නිසා බැබළීමක් නැති ‍ෙසෟම්ය රශ්ම්යෙන් යුත් චන්ද්රළයා මෙන් ද , ලෝකයෙහි පිරිමින් නො දැක, පස් කම් රස ද නො දැන, එක් ටැම් ගෙයි වසන පාර්වතිය. වැනි ඒ කුමාරි කාව, විස්තරඃ දිමුතඃ සකුඃ ජිමුත ශබ්දයෙන් බිඳී ආයේ ය. වලා කුළකි. එක් පාඃ එක කණුවකින් යුත්. 74 සිය බස් මල් දම

79. ය හ ලු ලියන්ගෙන් ඇසූ කල පස් කම් රස වෙසෙ සා සි ය ලු ගතෙහි ඇවිලී ගිය රාග ගින්න නො ල සා ම හ ලු දෙමව් පියනට වත් ලඡ්ඡා නැති පිණි සා සි ය ලු ලොවෙහි ගින්නක් නැත රාග ගින්න විල සා

අන්වයඃ යහළු ලියන්ගෙන් පස් කම් රස වෙසෙසා අසූ කල, සියලු ගතෙහි රාග ගින්න නො ලෙසා ඇවිළී ගිය, මහලු දෙ මව්පියනට වත් ලැජ්ජා නැති පිණිසා, සියලු ලොවෙහි රාග ගින්න විලසා ගින්නක් නැත. අර්ථහයඃ මිතුරියන්ගෙන් පංචකාම සම්පත්තිය ගැන අසන්නට ලැබුණු විට මුළු ශරීරය පුරා ම නොයෙකුත් විදියෙන් රාග ගින්න ඇවිලී ගියේ ය. මහලු දෙ මව්පියන් කෙරෙහි වත් ලැජ්ජාවක් ඇති නො කරන හෙයින් මුළු ලෝකයේ ම රාග ගින්න සම වූ තවත් ගින්නක් නැත. විස්තරඃ රාග ගින්නඃ සකු රංජි ධාතුවෙන් නිපන් රාග යන්නෙන් අදහස් කෙරෙන්නේ යමක් කෙරෙහි ඇති වන අසාව හෙවත් ඇලීම ය. මෙහි දැක්- වෙන්නේ කමුක හැඟීම් මුදුන් පත් කරවා ගැනීමේ ආසාව යි. 80. ර ද සො ර සතුරන් දිය ගිනි යන දුරු බිය මෙප සා අ ද ග ර නා පොළොන් මතඟ සිහ දිවි වග වල සා ත ද ගො ර යක් බූ රකුසන් ගෙන් වන බිය වෙසෙ සා සෙ ද තොර නො ව රාග ඇල්ම ඇතිහට වෙයි අව සා

අන්වයඃ රද, සොර, සතුරන්, දිය, ගිනි යන රුදු මෙ පසා බිය, අදගර නා, පොළොං, මතඟ, සිහ, දිවි. වග, වලසා, තද ගොර යක් බූ, රකුසන්ගෙන් වන බිය වෙසෙසා සෙද තොර නො ව රාග ඇල්ම ඇතිහට අවසා වෙයි. අර්ථතයඃ රජ,සොර,සතුරන්, ජලය, ගින්න යන මේ විසාල පස් මහ බිය ද, පිඹුරු, නා, පොළොං, ඇත්, සිංහ, කොටි, ව්යාිඝ්රො, වලස්, බිහිසුණු යක්ෂ, රාක්ෂය, ආදී භූතයන්- ගෙන් වන භය විශේෂ ද නොතොර ව, වහා ම, රාග ඇල්ම ඇති අයහට අවශ්යනයෙන් ම සිදු වේ. විස්තරඃ අදගරඃ සකු අජගර ශබ්දයෙන් භින්න යි. මතඟඃ සකු මාතංග ශබ්දයෙන් බිඳී ආයේ ය. බූ-භූත යනු අමනුෂ්යදයන් සඳහා යෙදෙන්නකි.

සිය බස් මල් දම 75

81. ලො ව ඇති හැම බිය හැම දුක් හැම විපත් ද නපු රූ නො ව ලඟ පැමිණෙයි රාගාලය කළහට නිබො රූ සු ව විදැ විසු එ කුමරි සඳ රාග සිතින් රුදු රූ ලො ව පවතින විලස රාජ කුලයට කළෙ නිස රූ

අන්වයඃ ලොව ඇති හැම බිය, හැම දුක්, හැම නපුරු විපත් ද, රාගාලය කළහට නො වලහ පැමිණෙයි නි බොරු. සුව විඳැ විසු එ කුමරි සඳ රුදුරු රාග සිතින් ලොව පවතින විලසට රාජ කුලයට නිසරු කෙළෙ

අර්ථටයඃ ලෝකයෙහි ඇති හැම බය, දුක් හා නපුරු විපත් රාග- යෙන් මත් වූ අය කෙරෙහි නො නැවතී පැමිණෙති යි යනු සත්ය යක් ම ය. සැප විඳිමින් හුන් ඒ කුමාරිකාව නපුරු රාග සිතින් යුතු වූ හෙයින් ලොව නොමැකෙන කැලලක් පරිදි රාජ කුලයට නින්දා ගෙන දුන්නී ය. විස්තරඃ මෙහි නිසරු යනු නිගරු ය යි විය යුතු යි.

82. එ ලෙ ස ට කුමරි තොම ද, පස් කම් රසෙහි නොමඳ, ඇලුමෙන් උමතු කතෙස කිසිත් නො දැ නා ග හ සෙ ට දිනිඳු පවර, අත් හැර වීළඹු නිකර, පත් සඳ අවර ගිරට පබා රැගෙ නා ඇ ය හ ට පිහිට දෙ ගුරු, කිරි මව් සමග ඇමති, මුර කළ සෙබළ යො බළ, යෙහෙළි අඟ නා මෙහැ ම ට සොරා ගෙයින්, නික්මී හැරිය දොරින්, වේ මඟ ගෙවා ගොසින්, ඇතුළු පුරෙ නා

අන්වයඃ එලෙසට කුමරි තොම ද පස්කම් රසෙහි නො මඳ ඇලුමෙන් උමතු කත සෙ කිසිත් නො දැනා, ගහ සෙට පවර දිනිඳු විලඹු නිකර අත් හැර, පබා රැගෙනා අවර ගිරට පත් සඳ, ඇයහට පිහිට දෙ ගුරු කිරි මව් සමග ඇමති, මුර කළ සෙබළ, යොබළ, යෙහෙළි අඟනා මෙ හැමට සොරා ගෙයින් නික්මී හැරිය දොරින් ඇතුළු පුරෙනා වේ මඟ ගෙවා ගොසින්. අර්ථනයඃ එ සේ කුමාරිකාව ද, පංච කාම රසයෙහි බොහෝ වූ ඇල්මෙන් පිස්සියක මෙන් කිසිවක් නො දැන, ග්ර හ- යන්ගේ නායක උතුම් සූය්ය්සියයා- විල් නැමති කාන්තාවන් සමූහය අත් හැර, තම ප්රයභාව ද රැගෙන බටහිර පර්වත- යට පැමිණි විට, හෙවත් හවස් වූ විට, ඇයට පිහිට පිණිස සිටි දෙ මා පියන්, කිරි මවු වරුන්, ඇමති, මුර භටයන්, යෝධයන්, මිතුරියන්, ආදී මේ සියල්ලනට හොරා දොර හැර ගෙයින් පිටත් වී, නගරය මැදින් විදි ගෙවා ගොස්. 76 සිය බස් මල් දම

විස්තරඃ පස් කම් රසඃ ඇස් , කන්, නාසය, දිව යන ඉන්ද්රියයන් පිනවීමත් ස්පර්ශ රසයත්, පස් කම් රස ලෙස හැඳින් වේ. එහෙත් මේ කවෙහි පස් කම් රස යනුවෙන් දැක්වෙන්නේ වෙසෙසින් ස්පර්ෂ රසය බව පෙනේ. 83. නි ල ඹ ර නැඟුණු සොඳුරු, උල්කාපත අයුරු, මැඩගෙන අඳුරු රුදුරු, මඟට පැමි ණා හැ ම ව ර යකුන් වසන, මහ අමු සොහොන් තිබෙන, ‍නෙක ගොර සපුන් ගහණ, එ මහ මඟි නා පි රි ව ර වෙමින් දිලෙන, හැම තරු කැලන් බැහැර, හරිමින් තනි ව දුවන, සඳුගෙ සිරි නා දි ව ස ර තනි ව, කම් සැප ලොබින් එදින, කිසි බිය නො වී එ යන, ස‍් ෙඳහි ලසි නා

අන්වයඃ නිල් අඹර නැඟුණු සොඳුරු උල්කා පාත අයුරු රුදුරු අඳුරු මැඩගන, මඟට පැමිණා හැම වර යකුන් වසන මහ අමු සොහොන් තිබෙන, නෙක ගොර සපුන් ගහන, එ මහ මගිනා පිරිවර වෙමින් දිලෙන හැම තරු කැලන් බැහැර හරිමින් තනි ව දුවන සඳුගෙ සිරිනා, දිවසර ලෙසින් තනි ව, කම් සැප ලොබින් එ දින කිසි බිය නො වී ලසිනා එ යන ස‍ෙඳහි. අර්ථයඃ නිල් අහසෙහි උදාවූ සුන්දර උල්කාපාතයක් මෙන් බිහි- සුණු අන්ධකාරය මැඩ ගෙන මඟට පැමිණ, කවදත් යක්ෂයින්හට නිවාස වූ මහ අමු සොහොන් තිබෙන, නොයෙක් ඝෝර සර්පයන්ගෙන් ද ගහන ඒ මහ මඟින් පරිවාර තාරකා සමූහය අත් හැර තනිව ම දුවන චන්ද්ර යාගේ ශෝභාවෙන් දිව්යම කන්යා්වක මෙන් තනි වී කාම සම්පතෙහි ලෝභ ව එ දා කිසි බියක් නැති ව වහාම යන විට. විස්තරඃ උල්කාපාතඃ අහසින් වැටෙන ගිනිබෝල වෙසෙසකි. වල්ගාතරු එ යනඃ මෙහි එ යනු මාත්රාහ පිරවීම සඳහා යෙදුණකි. 84. නෙ ක බඩු රැගෙන එ විට, වෙළදම් පිණිස එ රට සපැමිණි වෙළඳු පෙරට, පැමිණි එ ර දු දැ ක එ ම වෙළඳු සොඳට, සතුටු ව, තමන් වෙතට, කැඳ වූ වෙ‍ළඳ දෙටුට, වී ය බිරි ඳු දු ක හැර එවුන් සමඟ, විඳිමින් එ කම සැපත, ලළු රට නැමති රටට, යන සෙ පසි දු සැ ක ‍ෙනාව දෙ දෙන එදින උමයඟ නිසුරු සිරින, වන මැද’තුරට පැමිණ, ගියෝ එ රු දු

සිය බස් මල් දම 77

අන්වයඃ එ විට නෙක බඩු රැගෙන වෙළදාම් පිණිස එ රට සපැමිණි වෙළඳු පෙරට පැමිණි එ රද දු දැක, එම වෙළඳු සොඳට සතුටු ව තමන් වෙතට කැඳවූ. (ඈ) වෙළඳ ‍දෙටුට බිරිඳු වී ය. දුක හැර එවුන් සමග එ කම් සැපත විඳිමින් ලළු රට නමැති පසිදු රටට යන සේ සැක නො ව දෙ දෙන එ දින. උමයඟන ඉසුරු සිරින එ රුදු වන මැද තුරට පැමිණ ගියෝ. අර්ථැයඃ එ විට නොයෙකුත් බඩු සහිත ව වෙළඳාම් සදහා එ රටට ආ වෙළෙඳුන් ඉදිරියට ඒ රජ කුමරිය පැමිණියා ය. ඇය දුටු වෙළෙන්දෝ සතුටු වී, ඈ තමන් වෙතට කැඳ- වූහ. නායක වෙළෙන්දාට ඈ භාර්යාම ව - වූවාය. සිතෙහි දුක හැර ඔවුන් හා කම් සැප විඳ විඳ, ලාට රට නමැති ප්ර සිඬ රටට යන ලෙස කිසි සැකක් බියක් නැති ව ඒ දෙ දෙන එදා ඊශ්වර හා පාර්වතියගේ ශෝභාවෙන් ඒ මහා වනය මැදින් යන්නට වූහ. විස්තරඃ ලළු රටඃ ලාට රට නම් වූ මෙය උතුරු ඉන්දියාවේ කොටසකි.

    උමයඟනිසුරුඃ	  උමයඟ + ඉසුරු. මෙවැනි අසවාභාවික

ලෙස සන්ධි වූ පද කීපයක් ම මේ කවෙහි එයි. 85. ස ත් ද ලි නා සල දලිනා කුදු දලිනා දිගු දලි නා හෙ ම් ද ලි නා කිරි දලිනා සිරි දලිනා සිරි පෙලි නා යු ග ද ලි නා තුන් දලිනා සිව් දලිනා පස් දලි නා සැ දි එ ව නා යන දෙදෙනා දුටු එදිනා තුටු සිති නා

අන්වයඃ එ දිනා තුටු සිතිනා යන දෙ දෙනා සත් දලිනා, සල දලිනා, කුදු දලිනා, දිගු දලිනා, හෙම් දලිනා, කිරි දලිනා, සිරි දලිනා, සිරි පෙලිනා, යුග දලිනා, තුන් දලිනා, සිව්- දලිනා, පස් දලිනා සැදි එ වනා වහා දුටු. අර්ථායඃ එ දින සතුටු සිතින් යන දෙ දෙන රුක් අත්තන, බෝ, මී උක්, අරළු, කිරිපලු, ඇද්දෙමට, බෙලි, කොබෝලීල, එරබදු, හී රැස් හා පස් පැති කොළවලින් යුතු ගස් ආදී වෘක්ෂයන් ගෙන් පිරුණ ඒ වනය දුටහ. 86. සො ර ක දි රා රිටු මහරා කුමුකු තුරා එ කළුහ රා ප ර ම ද රා එ සමඳරා නිදර ද රා අගරු තු රා සු ව ඳ හ රා දවලහ රා පණ ස වරා මිදි තුව රා යු තු මෙ තු රා වන අතුරා කුමරිවරා දුටි එ ව රා

78 සිය බස් මල් දම

අර්ථයඃ ගොර, කිහිරි, කොහොඹ, මහර, පුවක්, කළුවර, පර, මදරා, සමදරා, දේවදාරු, අගිල්, සුවඳ ගෙනෙන, සුදු සඳුන්, කෝන්, වරා, මිදි, තගර යන මේ ගස් වනය තුළ කුමරිය දුටුවා ය.

87. ලි ය ස බ ඳා තුරු සමුදා මල් පලදා සිටි එස ඳා වැ ද ස ප දා එහි නිබඳා මල්හි හිඳා කළ නින දා සො ඳ සු වඳා ඇති නිබඳා වන සමුදා ඇසුවන දා එ ව න මැ දා එ විඳ විඳා දෙදෙන සෙදා ගියෝ එ දා

අන්වයඃ ලිය සබඳා තුරු සමුඳා මල් පල ඳා සිටි එ සදා, එහි නිබඳා වැද, සපදා මල්හි හිඳා කළ නිනදා නිබඳා- සොඳ සුවඳා ඇති වන සමුඳා නදා ඇසුව, දෙ දෙන එ වන මැද එ විඳ විඳා සෙදා එදා ගියෝ. අර්ථයඃ වැල් හා සම්බන්ධ වූ ගස් සමූහය මල් හා ගෙඩි දරමින් සිටින අතර මී මැස්සෝ එහි නිතර වැස මල්වල හිඳ නාද කරති. නි තොර ව, සොඳ සුවඳින් යුත් වන ගහනයහි සතුටු සිතින් ඒ නාද අසමින් දෙ දෙන සුවයෙන් වහ වහා එදා වනය මැදින් ගියෝ ය. විස්තරඃ සපදාඃ ෂට් පදීහු. පා සයක් ඇති හෙයින් මී මැස්සො ෂට් පදීහු වෙති. 88. ම ලි න ව ලා ලියෙනි වෙලා සිටි ලකළා රුකින’ව ලා ප ල බ ර ලා අතු නැමිලා මුහු කරලා එම ඉදි ලා නෙ ද ද කෑලා කන එ කලා බිම වැටිලා තුබු එප ලා ගෙ න අ වු ලා වෙන අවුලා නොදැනෙකලා ගියෝ ප ලා

අන්වයඃ මලින් අවලා ලියෙහි වෙළා සිටි ලකළා රුකින් අවලා පල බර ලා, අතු නැමිලා මුහු කර ලා එම ඉදලා, නෙ දද කැලා එකලා කන, බිම වැටිලා තබු එපලා අවුලා ගෙන, වෙන අවුලා නො දැන, එ කලා පලා ගියෝ. අර්ථයඃ මල් ගැවසී වැල් එතී සිටි අලංකාර ගස් වල ගෙඩි බර වී අතු නැමී ගියේ ය. මෝරා ඉදී ගිය එම ගෙඩි නොයෙකුත් පක්ෂීන් විසින් කා දමා බිම වැටී තිබුණෙන් ඒවා අවුලා ගෙන, වෙන කිසිත් අවුලක් නො දැන එ කල ඔවුහු පලා ගියහ. විස්තරඃ වෙන අවුලාඃ වෙන කිසි විපතක් හෝ (ඉදිරියට) වන්නා වූ විපතක්,

සිය බස් මල් දම 79

89. ද ද නි ක රා එවන තුරා තුරු සිසරා හිඳැ නොව රා ඉ දු නෙ ව රා එපල ඉරා රසය උරා බී මදු රා තුටි නෙ ත රා උනුන් කරා පැන පියරා හඬන ස රා කු ම රි ව රා සවන් පුරා ඇසි නොවරා යන අත රා

අන්වයඃ දද නිකරා එවන තුරා නො වරා තුරු සිස් අරා හිඳ, එවරා ඉදුණ එ පෙල ඉරා මදුරා රසය උරා බී එ තරා තුටින් උනුන් කරා පැන, පියරා හඬන සරා යන අතරා කුමරි වරා නො වරා සවන් පුරා ඇසි. අර්ථතයඃ පක්ෂි සමූහය ඒ වනය තුළ හැම තැන ම ගස් මුදුන්හි හිඳ,ඒ කාලය ඉදුණු ගෙඩි ඉරා මිහිරි රසය බී,

 			 එ විට ම සතුටින් ඔවුනොවුන් කරා පැන

කරන ප්රි ය නාදයන් ඒකුමාරිකාව යන ගමන් ම කන් පුරා හොඳින් ඇසුවා ය. විස්තරඃ පිය රාඃ ප්රිනය රාවයන්, නාදයන් සරාඃ ස්වර, ශබ්ද, 90. ර ඹ අ ර ණා බිඳැ හරණා නද කරණා නෙක වර ණා තු ටු සි ත නා රැව් දෙමිනා නිති රඟණා මියුරුග ණා ස ර ඟ ග ණා විදැ මරණා එහි සරණා සබර ග ණා දැ ක එ ව නා යන දෙදෙනා තුටු සිතිනා ගියො එදි නා

අන්වයඃ රඹ අරණා බිඳැ හරණා නද කරනා නෙක වරණා, තුටු සිතිනා රැව් දෙමිනා නිති රඟනා මියුරු ගණා, සරඟ ගණා විදැ මරනා එහි සරනා සබර ගණා එ වනා දැකැ තුටු සිතිනා යන දෙ දෙනා එ දිනා ගියෝ. අර්ථ යඃ කෙසෙල් වනය බිඳ දමමින් නාද කරන නොයෙකුත් ඇතුන් ද, සතුටු සිතින් නාද දෙමින් නිතර නටන මොනර සමූහයන් ද, මුවන් විද මරමින් එහි හැසිරෙන වැදි රංචු ද ඒ වනයෙහි දැක සතුටු සිතින් ඒ දෙ දෙන එදින යන්නට වූ හ. විස්තරඃ සරගඃ සකු සාරග ශබ්දයෙන් බිඳී ආයේය. සරඟ යනු මුවෝ ය. සබරඃ සකු ශබ්දයි. මේ වැද්දෝ ය.

91. නෙ ග ජ රැ ලා මැද පැනලා මුදුන පලා රැගෙන මො ලා ක න එ ක ලා විකුම්බලා ඇති ළකලා මිහිඳු කැ ලා ‍නෙ මු ව කැ ලා බිය කරලා විසු එකලා නෙක සදු ලා දැ ක නො ව ලා සිත බියලා දෙදෙන කලා ගියෝ ව ලා

80 සිය බස් මල් දම

අන්වයඃ ‍ෙන ගජ රැලා මැද පැනලා මුදුන පලා මොල රැගෙන එ කලා කන විකුම් ඇති ලකළා මිහිඳු කැලැ බලා, නෙ මුව කැලා බිය කරලා එකලා විසූ නෙක සදුලා නෙ වලා දැකැ සිත බිය ලා කලා දෙ දෙන වලා ගියෝ, අර්ථලයඃ නොයෙකුත් ඇත් සමූහයන් මැදට පැන, ඔවුන්ගේ හිස් මුදුන් පලා, මොල රැගෙන තනි ව කමින් වික්රනමය පෙන්වන සිංහයන් බලා, බොහෝ මුවන් බිය ගන්වමින් තනි ව වසන ව්යාෙඝ්රොයන් ද හොඳින් දැක සිතෙහි බියෙන් පෙම්වත්හු දෙ දෙන වනයෙහි ගමන් ගත් හ. විස්තරඃ සදුලාඃ සකු ශාර්දූල ශබ්දයෙන් බිඳුණේ ය. ශාර්දුල යනු ව්යාසඝ්රකයෝ ය. කලා ‍දෙදෙනඃ කාන්ත ශබ්දයෙන් බිඳුණු කල යනු, පෙම්වතුන් අදහස් කෙරෙන පදයකි, දෙදෙන+ එකලා යනුවෙන් ද මීට අරුත් කිව හැකි ය.

92. ම ඟ දෙ ප සා සිටි සරසා නෙතුරු රැසා එක විල සා එ ව ත නි සා සිටිය වසා හැම දවසා සිල් විම සා හැ ර අ ල සා වඩන උසා රැකි තවසා නෙක තව සා ය න එ ලෙ සා කුමරි තොසා දැක සකසා ගිය නොල සා

අන්වයඃ මඟ දෙ පසා එක විලසා සරසා සිටි නෙ තුරු රැසා වසා සිටිය එ වන නිසා හැම දවසා සිල් විමසා, අලසා හැර, උසා වඩන තවසා රැකි නෙක තවසා එ ලෙස යන කුමරි තොසා දැක සකසා නො ලසා ගිය. අර්ථුයඃ මඟ දෙපස එක පරිදි අලංකාර කරමින් සිටි නො- යෙකුත් තුරු පෙළ විසින් වසා සිටි ඒ වනය ඇසුරු කර. හැම දා සිල් රකිමින් අලස කම් හැර, උත්සාහ වඩමින් තපස් රකින බොහෝ තවුසන් , එ පරිදි යමින් සිටි කුමාරිකාව දැක සතුටු ව හොදින් වහ වහා ගියා ය. විස්තරඃ සිල් විමසාඃ සිල් රැක. සකාසඃ පාලි සක්කච්චං, පදයි හොඳින්, මනා සේ.

93. ඉ ඳු රු ස ඳා මන නන්දා කළ නන්දා සරමෙ න්දා පි පි නො ම ඳා නෙක කුන්දා අර වින්දා හස ක න්දා ඇ ති හැ ම දා පිරි වන්දා කර මෙන්දා දලක න්දා දු ටි එ ස ඳා සර කන්දා දුක් සින්දා මනබ න්දා සිය බස් මල් දම 81

අන්වයඃ ඉඳුරු සඳා මන නන්දා කළ නන්දා සර මෙන් ද, නො මඳා පිපි නෙක කුන්ද, අරවින ද, හස කන් ද, හැම දා ඇති, වන්දා කර මෙන් ද දල කන්ද පිරි, මන බන්දා දුක් සින්දා සර කන්දා එ සඳා දුටි. අථර්යඃද ශක්රකයාගේ සිත සතුටු කළ නන්දා පොකුණ මෙන් ද, බොහෝ සේ පිපුණු නොයෙකුත් කුන්ද, නෙළුම්, හා හංස සමූහයන් හැම දා ඇති, සඳ රැස් වැනි වූ ද, දිය කඳින් පිරුණු, සිතෙහිදුක් සිඳ දමන විල් පෙළ එවිට දකින ලදී. විස්තරඃ ඉඳුරුඃ ඉන්ද්ර, වේද කාලයෙහි ඉන්ද්රම යනුවෙන් වෛදික- යන්ගේ නායක දෙවියා හැඳින් විණි. බෞඞයන්ගේ ශක්රඉ දෙවියාට ද ඉන්ද්රෙ යනු- වෙන් අවිශේෂයෙන් යෙදේ. 94. සො ඳ එ ම ගා සිටිය ලඟා මත මතඟා අනෙක ව ගා පැ න මු ර ගා යනෙන මගා නෙක සරඟා කෙ‍ළින ර ඟා නැ ගි ගි ර ගා කිඳුරු රඟා සිටින රඟා එම නර ඟා ය න මෙ ර ඟා කුමරි මඟා නොව මලඟා ගිය එම ඟා

අන්වයඃ සොඳ එ මහා ළගා සිටිය අනෙක වගා මත මතඟා, පැන මුර ගා මඟා යන එන නෙක සරඟා කෙළින රඟා, ගිරි අගා නැගි කිඳුරු රගා සිටින එම රඟා, නරඟා. මේ රඟා මඟා යන කුමරි ළඟා නො ව ම, මඟා ගිය. අර්ථඟයඃ යහපත ඒ මාර්ගයෙහි ළං ළං සිටි නොයෙකුත් වර්ගයන්හි මත් ඇතුන් ද, කෑ ගසමින් පැන පැන මාර්ගයෙහි යමින් මුවන් සෙල්ලම් කරන අයුරු ද පර්වත මුදුනට නැඟ කිඳුරන් ක්රී ඩා කරන සැටි ද බලමින්, මෙ සේ කුමාරිකාව ඉක්මනින් ඒ මාවතෙහි ගමන් ගත්තා ය. විස්තරඃ නරගාඃ මේ නරඹා යනු වෙනුවට එළිසමය රැකෙන සේ යෙදූ දුබල යෙදුමකි. කිඳුරුඃ කින්නර ශබිදයෙන් බිඳී ආයේ ය. මේ වනයෙහි මෙන් ම දියෙහි ද ඇතැයි සැලැ- කෙන එක් ජීව කොට්ඨාශයකි. මොවුන්ගේ සිරුරෙන් අඩක් මනුෂ්යකයන්ගේ මෙනි.

82 සිය බස් මල් දම

95. මෙ බ ඳු වන සිරි බලා එ කුමරි වෙළඳ දෙටු සමගින් එ දා ප සි ඳු වන මැද සුදුසු ඉඩමක රෑ නවාතැන් ගත් ස ඳා නොමඳු තද රළු පරළු බලතර මිග රදෙක් අවුදින් සෙ දා වෙළ ඳු දැකැ උන’තුරට සෙන හඩ විලස නඳකරැ පිනුස ඳා

අන්වයඃ එ කුමරි මෙ බඳු වන සිරි බලා එදා වෙළෙඳ දෙටු සම- ගින් පසිඳු වන මැද සුදුසු ඉඩමක රෑ නවාතැන් ‍ගත් සඳා, නො මඳු තද රළු, පරළු බල තර මිග රදකු සෙදා අවුදින් වෙළඳු දැකැ උන් අතුරට සෙන හඬ විලස නද කරැ පිණු සඳා. අර්ථයයඃ ඒ කුමාරිකාව මෙ වැනි වන සෞන්දය්ය් නදය බලමින් ගොස්, එ දින වෙළෙඳ නායකයා සමග ඒ ප්ර සිද්ධ වනය මැද සුදුසු තැනක රෑ නවා තැන් ගත් විට, බොහෝ තද පරුෂ බලවත් සිංහ රාජයකු වහා පැමිණ වෙළෙඳුන් දැක, ඔවුන් මැදට සෙනහඬ වැනි නාද කර පැන්න විට දී, විස්තරඃ මිග රදෙක්... පීණු සඳ , යනු යෙදුමකි. මිග රදෙක් යනුවෙන් පෙර විබත්හි සිටින කර්තෘණ උක්ත වන ක්රිවයාවක් මෙහි නැත. එය මිග රදකු යි ශුඬ විය යුතු ය.

96. එ න ද අසමින් වෙළඳු බිය ගෙන බිසව ඇරලා ගිය ක ලා නොමද රුසිරෙන් සුරඟණක මෙන් දිලෙන එ තරුණ බිසව දැක ලා සි ර ද රතිසැපවිඳිමි සිතමින් පැමිණිබියහැර පසන් කර ලා එ ල ඳ තම පිට ඉඳුවමින් ගෙන ගොසින් ගිරි ලෙන තුලෙහි ලා

අන්වයඃ එ නද අසමින් වෙළඳු බිය ගෙන බිසව ඇර ලා ගිය කලා, නො මඳ රුසිරෙන් සුරඟනක මෙන් දිලෙන එ තරුණ බිසව දැකලා, රති සැප විඳිමි සිතමින් සී රද, පැමිණි බිය හැර පසන් කර ලා, එළඳ තම පිට ඉඳුවමින් ගෙන ගොසින්, ගිරි ලෙන තුළෙහි ලා. අර්ථයඃ ඒ නාදයෙන් බියට පත් වෙළෙන්දෝ බිසව එ තැන ම දමා පැන ගියහ. අතිශය රූප ශ්රීතයෙන් දෙවඟනක මෙන් බැබළමින් සිටි ඒ තරුණ කුමරිය දුටු සිංහ රාජයා ඇය හැ රති සැප විඳින අදහසින්, ඇයට පැමිණි බිය පහකර ඈ සනසවා, තම පිටෙහි හිඳුවාගෙන ගොස් ගල් ලෙනක් තුළ තැබී ය. විස්තරඃ පැමිණි බියඃ මේ කුමරියට පැමිණි බිය යි.

සිය බස් මල් දම 83

97. ර ති සැපත විඳ විඳ එ ලඳ සමඟින් සත් දිනක් එහි වසමි නා රු ති ගොදුර කන පිණිස පිටතට යන්ට නික්මී සැකයෙ නා නි ති නොයන මෙන් එ කත වෙන’තක ගල් දොරක් එහි වසමි නා නැති සියලු උපකරණ ගෙන දී බිසව තුටු කරමි නා

අන්වයඃ එ ළඳ සමඟින් රත් සැප විඳ, එහි සත් දිනක් වසමිනා, රුති ගොදුරු කන පිණිස පිටතට යන්ට නික්මී, එ කත, නිති වෙන අතක නොයන මෙන් සැකයෙනා ගල් දොරක් එහි වසමිනා, නැති සියලු උපකරණ ගෙන දී බිසව සිත තුටු කරමිනා. අර්ථයඃ කුමරිය සමඟ රති සැප විඳ, එහි සතියක් වැස, තමන් කැමති ආහාර කනු සඳහා සිංහයා පිටතට යෑමට පිටත් විය. කුමරිය වෙන දෙසක යති යි සැකයෙන් ලෙන ගල් දොරකින් වසා, අවශ්යත සියලු උපකරණ සොයා දී ඇය සතුටු කර, විස්තරඃ රුති කැමති යන අරුත් ඇති රුචි යන්න අනු ව සැදුණු. වචනයකි. අලගියවන්නයන් ද, රුචි ‍ෙවනුවට රුති යනු යෙදූ හැටි. කුස ජාතකයෙහි නැති යන බස් නො කියමිනා-රුති රුති දේ ගෙන දෙමිනා. නි ති සුත පෙම් වඩවමිනා - ඇති කළ අම්මෙයි සොඳිනා. යනාදී තැන් වලින් පෙනේ. 98. ස තො ස විය යුතු තමන් සිය කුල සිහ දෙනුන්ටත් ලොබ නෙ‍ා කොට හැ ර එ අ ස යන එන ඇතුන් දුටුවන් ගොදුරු ආලය සිතිනි දුරු ක ර නි දො ස දෙවඟණ සිරින් බබලන බිසව සඟ සිහ රදහු ගොරත ර මෙ ‍ෙල ස තිරිසන් මිනිස් එ දෙදෙන ස‍ෙඳ් ලප ලෙස විසූ පෙමක ර

අන්වයඃ සතොස විය යුතු තමන් සිය කුල සිහ දෙනුන්ටත් -ලොබ, නො කොට හැර, එ අස යන එන ඇතුන් දුටුවත්, ගොදුරු ආලය සිතිනි දුරු කර, ගොර තර සිහ රදහු, සහ නිදොස දෙවඟන සිරින් බබළන බිසව මෙ ලෙස, තිරිසන් මිනිස් එ දෙදෙන ස ‍ෙඳ් ලප ාලස පෙම, කර විසූ. 84 සිය බස් මල් දම

අර්ථයඃ ප්රිමය කළ යුතු තම ජාතියෙහි සිංහ ධෙනුවන් හට පවා ආසා නැති ව, තමන් අසළින් යන ඇතුන් දුටුවත්, කෑම කෙරෙහි ආසාවක් ද නැති ව සිටි, ඒ බිහිසුණු සිංහ රාජයා හා දොසක් නිති ව දෙවඟනක මෙන් බබළන බිසව යන මේ තිරිසන් මිනිස් දෙ දෙන සඳ හා එහි ලපය මෙන් වෙනස් නොවී ප්රේිමයෙන් පසු වූහ. විස්තරඃ ස‍ෙඳ් ලප ලෙස යනු, සඳ , හා එහි ලපය ලෙස යනු විය යුතු ය. 99. ක රු මයෙන් පෙර මෙ ලෙස මිගිඳුට අසුව වසනා බිසව ටා ද රු ගැබෙක් විය මහත් පින් ඇති සිහි ව මවු පිය එම වි ටා දු රු ව ආ බව සිතා ඔවු’නැර ඉතා තද දුක් විඳින කල ටා දැ රු නෙදොල දුක් ලකුණු එබිසව දරු පතට වන විලස ටා

අන්වයඃ පෙර කරුමයෙන් මෙ ලෙස මිගිඳුට අසු ව වසනා බිසවටා මහත් පින් ඇති දරු ගැබෙක් විය. එම විටා මව් ලිය සිහි ව, ඔවුන් හැර දුරු ව ආ බ සිතා, ඉතා තද දුක් විඳින කලටා, දරු පතට වන විලසටා, එ බිසව නෙ දොළ දුක් ලකුණු දැරු. අර්ථයඃ පෙර පවින් මෙ සේ සිංහයකුට අසු වී වසන කුමරිය කුස බොහෝ පින් ඇති දරුවෙන් පිළිසිඳ ගත්තේය. එ විට මව් පිය සිහි වී, ඔවුන් අත් හැර ආ බව සිතා දුක් විඳින විට, දරු ගැබක්ඇති වූ විට ඇති වන පරිදි ඒ බිසව ‍නොයෙකුත් දොළ දුක් ලකුණු දැරුවා ය. 100. සොඳුරු සිහිනිඟ ඉතා දළවිය සුරත’දර සුදුමැලි වියේ ම හ රු රන් කඳ ලෙසට බැබළුන පිරි සිරු ර සුදුමලි වියේ ත ඹු රු වන් වත මලානික විය පියයුරන් පුඬු කළු වියේ බ දු රු රති කෙළි ඇලුම් මඳ දුඹුලැඹුල් රස පිය වියේ අන්වයඃ සොඳුරු සිහින් ඉඟ ඉතා දළ විය. සුරත් අදර සුදු මැලි වියේ. මහරු රන් කඳ ලෙසට බැබැළුණ පිරි සිරුර සුදු මැලි වියේ. තඹුරුවන් වත මලානික විය. පියයුරන් පුඩු කළු වියේ. බදුරු රති කෙළි අලුම් මද විය. දුඹුල් ඇඹුල් රස පිය වියේ. අර්ථයඃ ඇගේ සුන්දර වූ සිහින් ඉඟ ඉතා කර්ක.ශ විය. තද රත් දෙ- තොල් සුදුමැලි විය. අගනා රන් කඳක් මෙන් බැබැළුණු පුෂ්ටිමත් ශරීරය සුදුමැලි වී ගියේ ය. නෙළුම් මලක් මෙන් වූ මුහුණ මලානික වි ය. තන පුඩු කළු විය. උතුම් රති ක්රීුඩාව කෙරෙහි ආසා අඩු විය. වියලි ඇඹුල් රස ප්රිේය විය.

සිය බස් මල් දම 85

විස්තරඃ දොළ දුක් ලකුණු මෙහි විස්තර විය. දොළ දුක් ලකුණු විස්තර වශයෙන් කාව්ය්ශේඛරයේ තුන් වෙනි සර්ගයේ දැක්වේ. බදුරුඃ සකු හදු ශබ්දයෙන් බිඳී ආයේ ය. යහපත් , උතුම් යන අරුත් ඇත.