සද්ධර්මරතනාකරය-පරි‍ච්ඡෙද 2
දෙවන පරිච්ඡෙදය. ______
තවද මේ සඬර්මරරත්නාකරයෙහි බුඬාදීඅභිනීහාරසඩග්රිහකථා නම් කවරැ? යත් -
මේ මතු කියන්නේ එහි පිළිවෙළ කථාවස්තු ය. හේ කෙසේද? යත් :- උද්ඝවිතඥ ය, විපචිතඥ ය, ඥෙය ය, පදපරම ය යි කියන ලද චතුර්විධ බොධිසත්වුවරයන් කෙරෙහි අන්තර්ගාත වූ බුදුපසේබුදු අගසවුමහසවු බුඬමාතෘපිතෘපුත්ර උපස්ථායක යි යි කියනලද අටවැදෑරුම් වූ උත්තමයන්ගේ මූලප්රෘණිධානකථාවන් මෙසේ දතයුතු.
ඒ අටවැදෑරුම් වූ උත්තමයන් අතුරෙහි පළමු කොට ලොවුතුරා බුදුන්ගේ ප්රපථමාභිනීහාරසඞඛ්යාූතවිවරණකථාවන් මෙ මතු කියන පරිද්දෙන් දතයුතු කෙසේ ද? යත්:-
අතීතානෙකකල්ප කොටිශතසහස්රා:න්තරයෙහි පුරිතාමිත පාරමිතාබලප්රදතිලබ්ධ විශුඬබුඬත්වෙයෙන් ම සිඳිනාලද රාගවෙෂ මොහමදමානමාත්සය්යාිනී දී වූ සකලක්ලෙශබන්ධ නයන් ඇති ලොවු තුරාබුදුවරයෝ නම් මනොවාක්ප්රුණිධානපූරණයෙන් මස්තක ප්රා ප්ත වූ ප්රාථමෘභිනීගාරයෙහි පටන් යටත්පිරිසෙයින් සාරාසඞ්ඛ්යය කජලක්ෂෙයක් ද මැදත්පිරිසෙයින් අටාසඞඛ්ය කප්ලක්ෂියක් ද උඩත්පිරිසෙයින් සො‍ළසාසංඛ්යම කප්ලක්ෂරයක් ද පාරමිතා පුරන්නාහු ය. ප්රනඥාධික වූ බොධිසත්වමවරයන්ට ශ්ර ඬාව මඳ වන්නේ ය. ප්රමඥාව තියුණු වන්නේ ය. ශ්රනද්ධාධික බොධිසත්වවවරයන්ට ප්රිඥාව මඳ වන්නේ ය. ශ්රමද්ධාව තියුණු වන්නේ ය. වීය්ය්‍් යාධික බොධිසත්වශවරයන්ට ප්රලඥාව මඳ වන්නේ ය. වීය්ය්යු ය තියුණු වන්නේ ය. මේ බොධිසත්ව‍වරයෝ තුන්දෙන ම කාලපරිච්ඡෙදයෙන් අභිනීහාරක්ෂහණයෙහි දන්නා ලද්දාහු වෙත්. ඔහු කවරහ? යත්:-
උද්ඝටිතඥ ය, විපචිතඥ ය, ඥෙය යයි ත්රිදවිධ වෙත්. ඔවුන් අතුරෙහි උද්ඝටිතඥ නම් වූ බොධිසත්ව,තෙම ලොවුතුරා බුදුකෙනෙකුන්වහන්සේගේ අභිමුඛයෙන් සතරපදයෙන් යුක්ත ගාථාවක් අසා සතරපදය කියා නොතිමන තෙක් ම ෂඩ් අභිඥ හා සමග සිව්පිළිසිඹියාපත් රහත්බවට පැමිණීමට සමර්ත්ථ් වූ උපනිඃශ්ර යසම්පත් ඇත්තේ ය. ඉදින් ඒ බොධිසත්වඹතෙම ශ්රාමවකබොධියෙහි පිහිටියේ වී නම් එදවස් ම සසරදුක් ගෙවා
78 සඬර්මරත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය.
අමාමහනිවන් දක්නේ ය. විපචිතඥබොධිසත්ව තෙම ලොවුතුරා බුදුන්ගේ සම්මුඛයෙන් සතරපදයෙන් යුක්ත ගාථාවක් අසන්නේ ගාථාව කියා අර්ත්ථ‍ත් කියා නොතිමන තෙක් ම ෂඩ්අභිඥයෙන් සමන්විත වූ සිව්පිළිසිඹියාපත් රහත්බවට පැමිණීමට සමර්ත්ථ් වූ උපනිඃශ්ර ය සම්පත් ඇත්තේ ය. ඉදින් ඒ බොධිසත්ව තෙම ශ්රා‍වකබොධියෙහි පිහිටියේ වීනම් එදවස් ම සිව්පිළිසිඹීයා පත් රහත් ව සොපාදිශෙෂනිර්වර නධාතුයෙන් නිවන් දක්නේ ය. ඥෙයබොධිසත්වතතෙම සර්වසඥයන්වහන්සේ විසින් සතරපදයෙන් යුක්ත ගාථාවක් වදාරා ඒ ගාථාවෙහි අර්ත්ථ් විස්තර වශයෙන් විභාග කොට වදාරා නිමිකල්හි ෂඩ්අභිඥවෙන් සමන්විත වූ සිව්පිළිසිඹියාපත් රහත්බවට පැමිණීමට නිසි උපනිඃශ්රෙය සම්පත් ඇත්තේ ය. ඒ බොධිසත්වයතෙම ශ්රා වකබොධියෙහි පිහිටා සිටියේ වී නම් එදවස් මැ සිව්පිළිසිඹියාපත් රහත් ව සොපාදිශෙෂනිර්වාිණධාතුයෙන් නිවන් දක්නේ ය.
සම්යපක්සම්බොධිසමධිගමයට නියත වූ බුඬබොධිසත්වකයෙක් වී නම් එදවස් රහත්බවට නො පැමිණ විවරණශ්රීි ලදින් සාරා සංඛ්යෙකප්ලක්ෂ යක් හෝ තත්තත්කුශලානුරූප වූ කාලයක් මුළුල්ලෙහි සමතිස්පෙරුම් පුරා ලොවුතුරා බුදු ව සූවිසි අසංඛ්යමයක් සත්වමයන් අමාමහනිවන් දක්වන්නේ ය. මෙසේ ලොවුතුරා බුදුවන්නා වූ බොධිසත්වයවරයෝ ඉදින් යුහු ව බුදුබව සිඬ කරම් හයි කප් කෙළ දහසක් මුළුල්ලෙහි දවස් පතා වෙයතුරු දන්මෙන් විසිතුරු මහදන් දෙමින් ඊට අනුරූප ශීලාදී වූ දසපින් කිරියවත් පුරමින් අප්රනමාණ වූ නොයෙක් කුශලරාශීන් රැස් කොට බුඬකාරකධර්ම්යන් පූරණය කරන්නේ ද, අතුරෙක බුදුබව සාධාගත නො හෙන්නාහ.
කවර හෙයින් ද? යත් :- ඥනගභී ගෙණ කාලවිපුලත්වරයෙන් මුහුකුරා නො පැසුනු හෙයින් අකලැ බුදු විය නො හැක්කේ ය. ඒ එසේ මැයි. යම් සේ තුන්මසක් හේ සාරමසක් හෝ පස්මසක් ඇවෑමෙන් පැයෙන්නා වූ ගොයම් ඒ ඒ කාලයට නො පැමිණ දවසකට සියක් දහසක් විට නෙළන්නේ ද, දිය ඉස්නේ මෙසේ කෙතෙක් ප්රායත්න කළත් අතුරෙහි දෙපෝයකින් වත් මසෙකින් වත් යුහු ව නො පැසෙන්නේ ය, ඒ ඒ කාලය ඉක්මුනුකල්හි ම පැසෙන් නේ ය. එපරිද්දෙන් කලට නො පැමිණ දානශීලාදි වූ බුඬ කාරකධර්මපයන් කෙතෙක් රැස් කළත් අතුරෙක ලොවුතුරාබුදු බව සිඬ කොට ගත නො හැක්කේ ය. එසේ හෙයින් යථොක්ත වූ
විවරණකථා.) අභිනීහාරසංග්රාහකථා. 79
කාලයක් මුළුල්ලෙහි සමත්රීංදශත්පාරමිධර්මකයන් පූරණය කට යුත්තේ ය. මෙසේ බුදුබව පතා පාරමිතා පිරීමට නුවණ මුහු කුරුවන පිණිස මනොවාක්ප්රනණිධානයන් පුරා නිමවා මෙතෙක් කාලයක් වීය්ය්න් කොට බුඬත්වසය සිඬ කිරීමෙහි අභිප්රාාය ඇත්තානට පළමුවෙන් විවරණ ලබන දවස් යුක්ත විය යුතු අෂ්ටධර්ම යෙක් වන්නේ ය. ඒ අෂ්ටධර්මපයෙන් යුක්ත වූ උත්තමපුරුෂයකු හට මුත් සෙස්සන්ට පළමු විවරණය නො ලැබෙන්නේ ය. ඔහු කවරහ? යත් :- -
“ මනුස්සත්තං ලිඞ්ගසමපත්තී හෙතු සත්ථාරරදස්සනං පබ්බජජා ගුණසමපත්ති අධිකාරො ච ඡන්දථතා, අඪධම්මසමොධානා අභිනීහාරො සමිජ්ඣාති”
යනු හෙයින් ප්ර්ථම විවරණ ලබන දවස් - මනුෂ්යාිත්මභාවය ලැබීම ය, පුරුෂලිඞ්ගසම්පත්තීය, හෙතුය. ශාස්තෲන් දැක්මය, ප්රරවුජ්යාිවෙහි පිහිටීමය, ගුණසම්පත්තිය, අධිකකාර වූ පරිත්යාෙගය, ඡන්දපතා යයි යන මේ අෂ්ටධර්මප සමවධානයෙන් යුක්ත වූ උත්තම පුරුෂයක්හට ප්රදථමාභිනීහාර නම් වූ ප්රධණිඩානසඞ්ඛ්යාධත පළමුවන විවරණය ලැබීම සිඬ වන්නේ ය.
මෙහි “මනුස්සත්තං” යන්නෙහි මනුෂ්යාරත්මභාවය ප්රරකාශ කරණ ලද. එම් මනුෂ්යය ජාතිය හැර අවශෙෂ වූ ජාති තබා දෙව ජාතියෙහි උපන්නාහටත් පළමුවන විවරණය ලැබීම සිඬ නොවන්නේ ය. මෙතැන්හි වනාහි බුදුබව පතන්නාවු බොධි සත්වලයන් විසින් දානාදී වූ දසපින්කිරියවත් පුරා මනුෂ්යාේත්ම භාවය ම ප්රා ර්ත්ථරනා කට යුත්තේ ය. ඒ මනුෂ්යාුත්මභාවයෙහි සිට මූලප්රවණිධානසංඛ්යා ත ප්රෙථමවිවරණය සිඬ කට යුත්තේ ය.
“ලිඞ්ගසම්පත්තී” යන්නෙහි පුරුෂාත්මභාවය ප්රයකාශ කරණ ලද මනුෂ්යඞජාතියෙහි උපනත් පුරුෂාත්මභාවය ලැබ මුත් ස්ත්රීත ව සිට ප්රේථමාභිනීහාරය ලැබ ගත නො හැක්කේ ය. එසේහෙයින් මනොවාක්ප්රණණිධානපුරණයෙන් අනියනවිචරණය ලැබූ බුදුබව පතා සිටී බොධිසත්වමවරකෙනෙක් සසර සැරිසරණ සඳ කළා වූ කිසියම් අකුශලකර්මියකින් ස්ත්රීර ව උපන්නාහු වූ නමුත්, එහි සිට ලොවුතුරාබුදුබව පතන්නාවුන් විසින් දාන ශීලාදී වූ කුසල් කොටි පුරුෂාත්මභාවය ම ප්රානර්ත්ථුනා කට යුත්තේ ය. ඒ පුරුෂාත්මභාවයෙහි සිටියාහට ම ප්රවථමවිවරණය ලැබීම සිඬ වන්නේ ය.
80 සඬර්මීරත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය.
“හෙතු” යනු රහත් වීමට හෙතු වූ උපනිඃශ්රමය සම්පත්තිය. යම් පුරුෂයෙක් එ ම ආත්මභාවයෙහි ධ්යා නභාවන කොට උත්සාහ කෙළේ නම්, සකල‍ක්ලෙශයන් ප්රාහීණ කොට රහත් ව නිවන් දක්නට සමර්ත්ථි වේ ද, ඕහට ම ප්ර‍ථමාභිනීහාරය සිඬ වන්නේ ය.
“සත්ථා රදසුසනං” යනු බුදුකෙනෙකුන්වහන්සේ දැක්ම ය. එසේ හෙයින් ලොවුතුරාබුදුකෙනෙකුන්වහන්සේ අභිමුඛයෙහි ජීවිතය පුදා පියන තරම් අවලශ්රරඬාවෙන් ගෞරව උපදවා බුදුන් දැක සතුටු වීම ය.
“පබ්බජ්ජා” යන්නෙහි ප්රවව්රනජ්යාැව නම් අනගාරියභාව ය, එ ද වනාහි ශාසනයෙහි හෝ කර්ම වාදී ක්රිනයාවාදී වූ තාපසපරිව්රාාජ කාදී තිකායෙක හෝ පැවිදි වීම ය.
“ගුණසම්පත්ති” යනු ධ්යාීනාදිගුණලාභය. එ ද වනාහි පැවිදි වු ව ද, ධ්යා න ගුණයෙන් ම යුක්ත වු ව හොත්, ඕහට ම ප්රහථමාභිනීහාරය සිඬ වන්නේ ය. ඔවුන් අතුරෙහි මකුගුණ ඇති ශඨකුට කෛරාටිකන්දයනමායාවී වු අසත්පුරුෂයන්ට ප්රරථමාභිනී හාරය සිඬ නො වන්නේ ය.
“අධිකාරො” යන්නෙහි අධිකාර වූ පරිත්යාාගය යන අර්ත්වනයි. හෙ ද වනාහි ජීවිත පරිත්යාීගය කොට විවරණශ්රීූ ප්රායර්ත්ථහනා කරන්නාහට ම සිඬ වන්නේ ය. එසේහෙයින් ලොවුතුරා බුදු කෙනෙකුන්වහන්සේ අභිමුඛයෙහි විශෙෂයෙන් දැක ඔවුන් වහන්සේගේ නවඅරහාදි ගුණ මෙනෙහි නිධාන කොට “මෙබඳු වීප දොත්ත තෙම එකාන්තයෙන් දුකින් මිදී සැපයෙහි පිහිටියේ ය. මම ද මොවුන් වහන්සේ මෙන් බුඩත්වදය සිඬ කරණු කැමැත්තෙමි. ඒ බුදුබව කවර කලෙක සිඩ වේ දෝ හෝ යි විචාළ මැනැවැ යි. වැද හෙව වචනප්ර්මාණයක් ලද මැනැවැ” යි අධික වූ විය්ය්ඩත ය කොට වැදහොත්තාහට ප්රේථමාභිනීහාරය සිඩ වන්නේ ය.
“ජන්ද තා” යනු බුදු වෙමැ යි යන තීක්ෂොණ වූ අභිප්රාාය යි. ඒ තියුණු වූ අදහස යම් පුරුෂයක්හට බලවත් වේ ද, ඕහට ම ප්රිථමා භිනීහාරය සිඩ වන්නේ ය. ඉදින් කිසි පුරුෂයෙක් ඒ බොධිසත්වව යාහට කියන්නේ “එම්බල වීර මහාපුරුෂය, සාරාසංඛ්යර කප් ලක්ෂසයක් මුළුල්ලෙහි නිරයෙහි පැසී වෙහෙස විඳ මුත් බුදුබව සිඩ කොට ගත නො හැක්කේ ය’ යි කියේ වී නමුත්, මම එසේ ම කෙරෙමි යි යම් පමණක් අධික වූ, උත්සාහ විය්ය්ළු ය කෙරේ ද, එසේ වූ අධිකවීය්ය්රෙ වත් ඕහට බුදුබවැ අදහස මහත් වැ ඇති
විවරණකථා.) අභිනීහාරසංග්රිහකථා. 81
හෙයින් එතැන්හි ප්ර ථමාභිනීහාර යයි කියනලද පළමුවන විවරණය ලැබීම සිඩ වන්නේ ය. මෙසේ අෂ්ටධර්මරසමවධානයෙන් යෙදී ලොවුතුරා බුදුන්ගේ බුඬශ්රීෂ දැක ඔවුන්වහන්සේගෙන් පළමු වන විවරණය ලත් බොධිසත්ව තෙම එතැන් පටන් ලොවුතුරාබුදුවන තෙක් අවශෙෂ සත්වණයන් පැමිණෙන්නා වූ අටළොස් අභව්ය් ස්ථානයට නො පැමිණෙන්නේ ය.
ඒ අභව්යොස්ථානයට නො පැමිණීම නම් කවරේ ද? යත්:- ජාත්යැන්ධය නො වීම ය, ජාතිබිහිරි නො වීම ය. අවිවෙක උමතු භාව නො විම ය, දුටුවන් පිළිකුල් වන නිති වැහෙන කෙළතොලු නො වීම ය, ජාතියෙන් ගොළු නො වීම ය, පිළු නො වීම ය, හුදු මෙලච්ඡාතියෙහි නො ඉපදීම ය, අශ්රීොක මෙහෙආදියෙහි නියුක්ත වූ දාසීන් කුස නො ඉපදීම ය, නියත මිත්යාති දෘෂ්ටි නො ගැන්ම ය, ලිඞ්ග පරිවර්තානයෙන් නින්දිදත වූ අකුශලවිපාක නො විඳීම ය, මෘතු ඝාතක පිතුඝාතක අරහන්තඝාතක ලොහිතුප්පාදක සංඝභෙදක යයි කියනලද පඤ්චානන්තය්ය්විඳ කර්ම් අකුශල සිඩ නො වීම ය, ඔහුගේ සියලඟ කුෂ්ටකිලාසාදී වූ පාපරොග නැතිවීම ය, තිරිසන් යොනියෙහි උපදිතත් වටුවන්ට කුඩා වූ තිරිසන්යොනියෙහි ද ඇතුන්ට මහත් වූ තිරිසන යොනියෙහි ද නො ඉපදීමය ; යුග අතුරුකප් අසඞ්ඛ්යාකප් මහකප් ගොදුරු නො ලැබ ක්ෂු ධා පිපා සායෙන් යුක්ත වූ ගිනි ගෙණ දිලිසෙන ඇටසැකිලිමය වූ මහා ශරීරඇති ව අපමණ දුක් විඳිනා වූ නිජඣාමතණ්හික අඨීසඞ්ඛලි කාදී වූ ප්රෙඇතනිකායෙහි නො උපදනාබව ය, විපුල අකුශල ඵල සඵල කොට විඳිනා කාලකඤ්ජ අසුරනිකායෙහි නූපදනාබව ය, කප්ගණන්හි දුක් විඳිනා අවිවිමහනිරාවල්හි නො හෙනබව ය, ක්ෂා,රොදක පිරුණු ෙලාකාන්තරික නරකාදියෙහි නූපදනාබව ය, සප්තවිධකාමසවර්ගියෙන් මාරභවයෙහි නුපදනාබව ය, රූපාව වරයන් පඤ්චශුඬාවාසයේ නො උපදනාබව ය, අසඤ්ඤීභව යෙහි නූපදනාබව ය, උච්ඡෙද ශාශ්වත දෘෂ්ටි ගෙණ එයින් සංජාත කර්මඤවිපාකයෙන් කුසල් කිරීමට අවසර නො ලැබ සසර කල් යන්නාවු අරුතල අසංඥතලයෙහි නූපදනා බව ය, බුදුපසේබුදුමහ රහත් සක්විතිරදුන්ට අනියතස්ථාන වූ පරසක්වළ නො උපදනා බව ය යන මීට නො පැමිණීම යි.
මෙබඳු වූ කුශලප්රෙතිපක්ෂල අකුශලස්ථානවූ අටළොස් අභව්යී ස්ථානයට නො පැමිණ විශෙෂ වූ ප්රදඥා වීය්ය්ුශ අධිෂ්ඨාන මෛත්රීි භාවනා ය යි කියනලද්දා වූ සතර බුඬභූමියට පැමිණ එයින්
6
82 සඬර්ම රත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය
ජනිත වූ ඉෂ්ටවිපාකඵලයෙන් යුක්ත ව සම්යසක්ස‍ම්බොධිඥාන පාරිපාකප්ර වෘත්තියෙන් සඤ්ජෘත වූ නෛෂ්ක්රයමය ය යි කියන ලද ප්ර ව්ර ජ්යාිඩ්යාිසය පවිවෙකඩ්යා ශය ආලොභාඬ්යාඤයය අදොෂාඩ්යාෛශය අමොහාඩ්යා්ශය නිශ්ශරණාඩ්යා‍ශය යි සංඛ්යාකත භවයෙන් නික්මුනා වූ නිර්වාණණයෙහි අදහස දැ යි කියනලද සවැදැරුම් වූ අදහසින් යුක්ත ව සමතිස්පෙරුම් පුරා ලොවුතුරාබුදු ව සත්වලයන් අමාමහනිවන් දක්වන්නේ ය.
පසේබුදු වන්නා වූ බොධිසත්වනවරයෝ දෙයාසංඛ්ය කප්ලක්ෂායක් පාරමිතා පුරන්නාහු ය. එයින් අඩු වුව හොත් පසේබුදු විය නො හැක්කහ. ප්රනත්යෙනකබොධිසත්වයවරයන්ගේ ද පාරමී ධර්මය යන්ගේ පූරණාදිය යට කියනලද පරිද්දෙන් ම දත යුත්තේයි. මෙසේ දෙයාසංඛ්යරය කප්ලක්ෂ යක් පාරමිතා පුරා පසේබුදුබව ප්රා ර්ත්ථයනා කරන්නා වූ බොධිසත්වමතෙම ප්රණථමවිවරණ ලබන දවස් පඤ්චධර්මවසම්පත්තියකින් යුක්ත වුව හොත් විවරණශ්රීො ලබන්නේ ය. හේ කවරේ ද? යත් :-
“මනුස්සත්තං ලිඞ්ගසම්පත්තී විගතාසවදස්සනං, අදිකාරො ඡන්දලතා එතො අභිනීහාරකාරණා” යි -
යනුහෙයින් මනුෂ්යාතත්මභාවය, පණ්ඩකනපුංසකවනිතාදි වූ ජන්ම විරහිත ව පුරුෂ ව ඉපදීම ය, බුඬප්රකත්යොබුඬආය්ය්ධි ශ්රාවවකා දී වූ යම්කිසි ලොකොත්තර පුද්ගලකෙනෙකුන් දැක්ම ය, අධික කාර වූ එතැන්හි ජීවිතපරිත්යාවග ය, බුදුබවෙහි තියුණු වූ අද හස ය, යන පඤ්චධර්මතසමවධානයෙන් යුක්ත වූ පසේබෝසතුන්ට ප්රතථම අභිනීහාර වූ ප්ර්ථම විවරණ ලැබෙන්නේ ය.
අග්රෝශ්රාවවකදෙදෙනාවහන්සේ එකාසංඛෙය්යක කප්ලක්ෂුයක් පාරමිතා පුරා අග්රෝශ්රාවවකස්ථානයට ප්රාඑප්ත වනසේක. එසේම ලොවුතුරාබුදුන්ගේ මව්පියදෙදෙනා ද උපස්ථායකශ්රා වක අශීතිමහා ශ්රා වකයන්වහන්සේ ද පුත්රයශ්රාවවකයන්වහන්සේ ද කප්ලක්ෂ්යකින් අඩුව පාරමිතා නුපුරණසේක. මේ ශ්ර්වකබොධිසත්වතවරයන් වහන්සේ අධිකාර ඡන්දඅතා ය යි කියනලද වි අඩගසම්පත්තියකින් යුක්ත ව පළමු වන විවරණය ලබන සේක.
මෙසේ මේ සම්යතක්සම්බොධිඥානය ප්රාවර්ත්ථදනා කොට මනොවාක් ප්රේණිධානය පුරා අෂ්ටධර්මොසමවධානයෙන් යෙදී පළමු වන විවරණය ලැබ එතැන් පටන් සො‍ළසාසංඛ්ය‍කප්ලක්ෂොයක් හෝ අටා සංඛ්යේකජලක්ෂෙයක් හෝ සාරාසංඛ්යතකප්ලක්ෂළයක් හෝ තමන්
විවරණකථා ) අභිනීහාරසංග්රෙහකථා 83
තමන්ගේ ඥනවිය්යා දියට විෂය වූ කාලයක් දශපාරමිතා ය, දශඋප පාරමිතා ය, දශපරමාර්ත්ථාපාරමිතා ය යි කියනලද සමත්රිංුශත්පාරමි තාවන් පුරා පාරමිතාභූමියෙහි සිටිනා තෙක් කල් අතර ලොව පහළ වන සර්විඥවරයන්වහන්සේ අතින් නො වරදවා විවිරණ ශ්රීප ලැබ වෙස්සන්තර ආත්මභාවය වැනි ආත්මභාවයෙන් වුත ව තුසිතභවනයෙහි ඉපිද පස්මහබැලුම් බලා බ්රරහ්මාරාධනාවෙන් මනුෂ්ය්ලොකයෙහි පශ්විමාත්මභාවයෙහි උපදනා වූ බොධිසත්ව වරෙයෝ රජකුලයෙහි හෝ බමුණු කුලයෙහි හෝ උපදනාහු ය. පසේබෝසත්හු ක්ෂසත්රි්යබ්රාෂහ්මණගෘහපති සංඛ්යාාත තුන්කුලයන් අතුරෙන් එක් කුලයෙක උපදනාහු ය. අග්ර්ශ්රාණවකයෝ වනාහි රජ බමුණු කුලයෙහි මුත් අන්කුලයෙක නූපදනාහු ය. සෙසු තැන්හු අනියම් වන්නාහු ය.
මේ සියලුබුදුවරයෝ වනාහි සංවතීකල්පයෙහි නූපදනාහු ය. විවතිස්ථායිකල්පයෙහි ම උපදනාහු ය. පසේබුදුවරයෝ බු‍ඬොත්පාදකාලයෙහි නුපදනාහු ය. බුදුන් උපදනා සුදුසු වූ කල්හි ම උපදනාහු ය. සුදුසුකල් නම්, ලොවුතුරාබුදුහු අවුරුදු ලක්ෂසයකට වඩා මනුෂ්යතයන්ට ආයුෂ්යප ඇති කාලයෙහි නුපදනා සේක. එසේ හෙයින් පසේබුදුවරයෝත් මෙබඳු වූ ආයුසය ඇති කාලයෙහි මුත් අඩුවැඩි ව ආයුසය ඇති කල නුපදනාහු ය. බුදුහු තමන්වහන්සේ ම සම්යසක්සම්බොධිඥානසමධිගමය කොට මුළුලොවට නියන්අමා බෙදා දී ඔවුන් සසරින් ගලවන සේක. පසේබුදුවරයන්වහන්සේ තමන්වහන්සේ ම නිවන් දක්නාසේක් සත්වයන්ගේ එකප්රාිණියක්හු විවරත් නිවන් දක්වා ගත නො හෙන සේක. තමන්වහන්සේ විඳිනා වූ අර්ත්වදරසය ම ප්රනතිවෙධ කරණසේක. ධර්ම රසය ප්ර්තිවෙධ කිරීමට අසමර්ත්ථඅසේක. ෙලාකොත්තරධර්මධය ප්රනඥප්තියටනගා විශෙෂයෙන් දෙශනා කිරීමට අසමර්ත්ථොසේක. හේ කුමක් මෙන් ද? මූගපුරුෂයෙක් මහත් විසිතුරු ස්වප්නයක් දැක අනුන්ට තත් වූ පරිද්දෙන් කියමි යන අභිප්රාීය ඇත්තේ වී නමුත් තමා ගොළුහෙයින් කර්ණ රසායන කොට කියා ල ගන්වාගත නොහෙන්නේ ය. තවද වනවරයකු කිසියම් දවසෙක තමා වසන වනයෙන් නික්ම අවුත් මහත් නුවරකට පැමිණි කල්හි ක්ෂුදධාවෙන් පිඩීත ව ඇවිදිනා ඔහු දැක සුවපත් පුරුෂයෙක් තමාගේ ගෙට කැඳවාගෙණ ගොස් ඛාද්යිභොජ්යයසහිත වූ රසමසවුලෙන් යුක්ත වු ආභරය ඔහු යැපෙන පමණක් අනුභව කරවී ය. ඒ වනවරකතෙම තමා වසන වනයට අවුත් සියන් දිට. එසඳෑ ඔහු මනුෂ්යකපථයට
84 සඬර්මනරත්නාකරය (2 පරිච්ඡෙදය.
ගිය ප්ර වෘත්ති විචාර ‘අනුභව කළ ආහාරයෙහි කවර රසයෙක් දැ” යි විචාළ කල්හි තමා නුපුරුදු හෙයින් මෙබඳු රසයෙකැ යි ඔවුන්ට අඟවා කිය නුහුනුයේ ද, එ මෙන් සත්වරයන් ල ගන්වා ධර්මකදෙශනා කරන්ට සම්යඅක්සම්බුඩ නො වී පසේබුදු ව නො පිළි වන් බව ප්ර වෙණිචරිතයක් හෙයින් ඒ සත්වයයන්ට ධර්මානභිසමය නො වන්නේ ය. එතෙකුදු වුවත් සියලු ම සාඬිසමාපත්ති ප්රරතිසංවිදා ප්ර්භෙදාදියට පැමිණෙන්නාහු ම ය. ගුණවිශෙෂයෙන් ලොවුතුරා බුදුන්ට අඩු ව ශ්රාණවකයන්වහන්සේට වැඩිතරම් සේක. අනුන් පැවිදි කරවා ආභිසමාචාරිකශික්ෂානවන් ප්රිගුණ කරවා සිත අටගත් ක්ලෙශයන් තුනී කරවන මුත් අවසානයට පමුණුවා ගත නො හෙන්නාහු ය. තවද උද්දෙශවශයෙන් පොහොය කරන්නාහු ය. ‘අජ්ජ උපොසථො” යන වචනමාත්රතයකින් පො හොය කරන්නාහු ද හිමාලයෙහි ගන්ධඅමාදනපර්වොතප්රාහන්තයෙහි වූ මංජුෂකවෘක්ෂ්මූලයෙහි රුවන්මලුයෙහි රැස් ව වැඩහිඳ කමට හන් විචාරා පොහොය කොට අභිමතස්ථානවලට ම වඩනා සේක.
මෙසේ යථොක්තප්රැකාරයෙන් දක්වනලද ප්රාඥවිය්ය්විචශ්ර ඬාධි කතාදී වූ ගුණවිශෙෂාදිප්රොභෙදය ලද්දා වූ ශ්රාපවකබොධිසත්වෙ, ප්රිත්යෙභකබොධිසත්ව්ය, සම්යික්ස‍ම්බොධිසත්ව් යයි කියනලද මහොත්තමයන් අතුරෙන් සම්යික්ඝ‍ම්බොධිඥනසමධිගමයට එකාන්ත නියත වූ උද්ඝටිතඥය, විපචිතඥය, ඥෙය යයි ත්රිඑවිධ සම්බොධිසත්වතවරයන් අතුරෙන් උද්ඝටිනඥ වූ අප මහබෝසතෘනෝ, සරමණ්ඩවරසාරභූසිතභද්ර කල්පාදී වූ ස්වකීය නාමප්රුභෙද ඇති ගුණාදික්රරමයෙන් අතිඋදිත වූ කල්පයන් අතුරෙන් මේ මහාභද්රගකල්පයට, යටගිය දවස විසතාසඞ්ඛ්යපකප් ලක්ෂ යකින් මත්තෙහි තථාගතවර විරහිත පළමුවන නන්දද නම් අසඞ්ඛ්ය්යෙහි පරාර්ත්ථමසංසිඬියට හෙතු වු සමුද්රරතීරබ්යෙසනාපන්න ව (අපමහබොසතානෝ) ශෞය්ය්රන වීය්ය්ෙ බලපරාක්රිමයෙන් යුක්ත ව මුද පිනන්නාහු කුශලයෙහි ගුණ දැන නිවන් ලොභයෙන් සසර කලකිරී තුටු පහටු චෙෂ්ටාවෙන් විශිෂ්ට ව බුදුබව සිඬ කෙරෙමි යි සිතූහ.
මෙසේ මනොවාක්ප්රලණිධානපූරණයට පටන් ගෙණ සසර සැරිසරන්න වූ අපමහබෝසතානෝ එක්ක‍ලෙස සිරිමතී නම් නුවර ශත්රැරතාප නම් රජ ව ප්රහතාපයෙන් රජ කරණ සඳ තමා ගේ විනීත නම මඟුලැතු රාග වසග ව වලට වැද නැවත අවුත්
විවරණකථා.) අභිනීහාරසංග්රුහකථා 85
විඳැගත් බ්ය්සන දැක පස්කම්හි පෙම් හැර බුදුබවට සිත් යොමු කළහ.
තවද, දඹදිව මගධදෙශයෙහි දාළිද්දිය නම් බමුණුගම්හි බ්ර හ්මකුමාර ය යි යන නමින් ප්ර සිඬ වැ සසර කලකිරි තාපස ප්ර ව්රරජ්යා වෙන් පැවිදි ව නාරදාරණ්යනයෙහි මෙ කළ එරක නම් වූ මුණ්ඩක පර්ව‍තප්රාමන්තයෙහි වැස බුදුබව සිතින් පතා වදා වැදහොත් දිවිදෙන වෙරමස්ලෙහෙයෙන් සතුටු කරවූහ.
තවද පුරාණ දිපඞ්කර බුදුරජානන්වහන්සේට ප්ර්දීප පූජොත් සවය පිණිස සිදුහතුතෙල් දී බුදුබවට සිත් ෙයාමු කොළෝය.
තවද සර්ව සාරගුණජනක සාර නම් කප බුදු වූ පිචිතඥ බ්රිහ්ම දෙව නම් බුදුරජානන්වහන්සේ කල කණ්ටක නම් නුවර දී ඇති දෙව නම් චක්රසවර්ති රජ ව බුදුන් දුටහ. තමා පළමු බුදුරුවක් නුදුටු හෙයින් නො හැඳින භයින් තැති ගෙණ සිටි රජහට අභිමුඛ ව දකුණත ඔසවා ලොවුතුරාබුදුන් අඳුන්වන, සිරිගුන්ත නම් අග්රන අමාත්යි වූ මෛත්රෙදය මහබෝසතානන් විසින් -
“එස බු‍ඬො මහාරාජ ලොකෙ උත්තමපුග්ගලො, සබ්බසත්තහිතත්ථාහය ලොකෙ උප්පජජී සො ජිනො.
අයං ච ඛො මහාරාජ බ්‍රහ්මදෙවො තථාගතො, භාසන්තො විථියා මජේඣා පස්සථෙ’ නං පුනපපුනං”
යනාදීන් දැක්වූ බ්රරහ්මදෙව නම් බුදුන් දැක භයවකිතරහිත වී භක්තිප්රෙතමාතිභාරාවනතොත්තමාඩ්ගයෙන් පසඟ පිහිටුවා වැඳ බුදුසිරි දැක එහි ලොල් ව බුඬභාවාර්ථි ව පරාර්ත්ථ යෙහි ඇලුම් කොට මෙසේ පළමුවන නන්දල නම් අසඬ්ඛ්යරයෙහි පටන් සත් වන පුණ්ඩරීක නම් අසංඛ්යරය දක්වා මේ ශතාසංඛ්ය කප්ලක්ෂ යක් ඇතුළත දානමානනාදී වූ බොහෝ කුසල් රැස් කොට මනඃප්ර්ණිධානය මුදුන්පත් කළහ.
තවද, මේ මහාභද්රතකල්පයට යට තෙරසාසංඛ්ය්කපලක්ෂඛයකින් මත්තෙහි වාක්ප්රයණිධානයට ප්රතථමාරම්භ වූ යර්වාභද්රක නම් අසංඛ්යයයෙහි සාරමණ්ඩ නම්. කප දඹදිවැ මඬ්යාදෙශයෙහි ධඤ්ඤවතී නුවර ගුණසාගර සාගර නම් චක්රමවර්තිරජ ව ප්රිජා පාලනය කරන්නාහු ය. එකල්හි පුරාණ ගෞතම නම් ඥෙය බුදුරජානන්වහන්සේ සිරිනිවාස නුවර යසනිවාස රජහු නිසා
86 සඬර්මරරත්නාකරය. (2. පරිච්ඡෙදය.
විමලා නම් බිසව කුසින් බිහි ව වැඩි විය පැමිණ මහබිනික් මන් කොට බුදු ව ලෝවැඩ වඩනසේක් මිගාචිතවනයට වැඩි සේක. එකල සාගර නම් චක්ර වර්ති රජතෙම ඒ පුරාණ ගෞතම බුදුන් දැක බුදුගුණයෙහි පැහැද “මම ද මෙබදු ශාක්යජවංශයෙහි ඉපිද ගෞතම නම් බුදු වෙම්ව” යි වාග්භෙදයෙන් ප්රා ර්ත්ථුනා කෙළේ ය. එතැන් පටන් දානමානනාදි කුසල් කෙරෙමින් උපනුපන් බුදුවරයන් දුටුදුටු ජන්මයෙහි “දැන් ම බුදුබව ලබමී’ යන අදහසක් මෙත් මඳලසක් නො ව සහතොසින් වැඳ ඔවුන්වහන්සේලා දුන් අනියතවිවරණ ලැබ එයින් මෑත භාගයෙහි මේ මහාභද්රනකල්පයට යට ගිය දවස සාරඅසංඛෙය්යි කප්ලක්ෂායකින් මත්තෙහි සෙල නම් අසංඛෙය්යද අතුරැසාරමණ්ඩ නම් කල්පයෙහි දඹදිව පුෂ්පවතී නම් නුවර සුනන්ද් නම් රජහු නිසා මනොනන්දිනසුනන්ර්හිර නම් බිසොව කුස පිළි සිඳ දසඑකඩමසින් බිහි ව වැඩී විය පැමිණ ලොවුතුරා බුදු වෟ තණ්හඞ්කර නම් ඥෙයබුදුරජානන්වහන්සේ දැක අනියත විවරණ ලැබ “බුදු වෙම්ව” යි ප්රිර්ත්ථුනා කළහ.
ඔබට ඉක්බිති එ ම කප මඞ්යතමණ්ඩලයෙහි මෙබලා නම් නුවර සුදෙව නම් නරදෙව්හු නිසා යසොධරා නම් අගබිසොව කුස පිළිසිඳ දසමාසාවසානයෙහි බිහි ව වැඩි විය පැමිණ මහ බිත්ක්මන් කොට ලොවුතුරාබුදු වූ මෙඩංකර නම් විපචිතඥ සර්ව ඥයන් වහන්සේ දැක අනියත විවරණ ලදහ.
ඔබට ඉක්බිති ව එ ම කප ජඹුවීපයෙහි මඬ්යණප්ර දෙශ වූ විපුල නම් නුවර සුමඞ්ගල නම් භූපාලොතන්මයා නිසා සුමති යසවතී නම් රාජ යුවතීන් කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමසින් ප්රාසූත ව වැඩී යෞවනයට පැමිණ මහණ ව සම්යසක්සම්බුඬ වූ ශරණ කර අඬ්ගීරසොත්තමයානන්වහන්සේ දැක වැඳ ඔබගෙන් අනියතවිවරණ ලැබ බුදුබව ප්රාීර්ත්ථනනා කළහ. මෙසේ යට කී සර්ව භද්රු නම් අසංඛ්යියෙහි පටන් සෙල නම් අසංඛ්යරයෙහි සාර මණ්ඩ නම් කල්පය දක්වා මේ නවාසංඛ්ය කජලක්ෂණය මු‍ළුල් ලෙහි බොහෝ දානවස්තු පරිත්යායග කොට බුදුබව පතා වාග් ප්රනණිධානය මස්තකප්රා ප්ත කළහ.
මෙසේ මනොවාක්ප්රිණිධානයෙන් සො‍ළසාසංඛය කප්ලක්ෂනයක් මුළුල්ලෙහි සසර සැරිසරා ඇවිදිනා අප මහබෝසතානෝ (බාහිරනිදානය මහානිදානය අතිදුරෙනිදාන ය යි කියන ලද ත්රිෝවිධනිදානාන්තරයෙහි දිවස මාස වර්ෂි අන්තඃකල්ප මහාකල්ප වශයෙන් ප්රතමාණානික්රා්න්ත වූ අසංඛ්යියන් දක්වන්නාහු -
විවරණකථා) අභිනීහාරසඬග්රහහකථා 87
“ න‍ෙන්ද) සුනන්ර්ථ පඨවී මණේඩා ධරණි සාගරො, පුණ්ඩරීකොතිමෙ සත්ත අසංඛෙය්යාව පකාසිතා.
සබ්බභදෙදා ච ඵු‍ංල්ලා ච රත්නොසභඛන්ධ කො. මාණිභදෙදා ච පදුමො උසභො බන්ධ න්තමෙවච.
සබ්බසෙලො අසංඛෙයෙයා නවමොති පවුව්වති. වවසා පත්ථඅනා මයහං නිද්දිඪා සඩ්ඛියා ඉමේ” යි.
දැක්වූහ.) මෙසේ සො‍ළසාසංඛෙය්ය්කප්ලක්ෂ.යක් මුඵල්ලෙහි මනොවාක් ප්ර්ණිධානයන් පුරණය කොට නිමවා බුඩකාරකධර්මී යන් පරීක්ෂාව කොට ඇවිදිනාහු මෑතභාගයෙහි සාරාසංඛෙය්යය කප්ලක්ෂධයක් ඇතුළත ලොව පහළ වූ සුවිසි බුදුකෙනෙකුන් වහන්සේ දැක සුවිසි විවරණයක් ලැබ සූවිසි ප්රාවර්ත්ථදනාවක් කළහ. ඒ හැම මෙතැන්හි විස්තර වශයෙන් දක්වත් බෙහෙව. එහෙයින් විවරණයකථාමාත්රියක් සං‍ෙක්ෂ පයෙනදෙක්වනුලැබේ. හේ කෙසේ ද? යත් :-
සකල ලොකාන්න්දයකර වූ කරාණානිධාන වූ ශරණාගත වජ්ර පඤ්ජර වූ ධර්මායමෘතදායක වූ ත්රිෙවිධලොකහිතවිධායක වූ කකුසඳ, කොණාගමන, කාශ්යූප, ගෞතම මෛත්රොය යයි යන පස් බුදුකෙනෙකුන් වහන්සේගෙන් ශෙභමාන වූ මේ මහාභද්රය කල්පයට අතීතයෙහි සාරාසංඛ්යෙකප්ලක්ෂවයකින් මතු සාරමණ්ඩ නම් කල්පයෙහි සතරවන අතුරුකප, සමස්තවස්තු විස්තීණිජන පදනිගමග්රාාමාභිරාමරාජධානියෙන් ප්රෂතිමණ්ඩිත වූ ජම්බුවීපයෙහි සකලසම්පන්තීන් ශොභාමාන වූ කෛලාසකූටප්රමතිභාගසුධාසිත ද්යුයතිවිතත භිත්තිසත්ම්භ සොපාන මාලාකුල කපොතපාලිකාශොහිත රජතශාඞ්ගශ්රෙ ණින් සංකීර්ණත වූ නානාස්ථානයෙහි ප්රොලම්බ ප්රෙචාලභෙමදාමමුක්තාලතා සංකුලිතවිචිත්රාකූටාගාර භාරිතහෙම සජ්ඣුමය නානාවිධධ්චජභුජඞ්ගසුබඩමණිකිංකිණිකනාදමෘදඞ්ග රණමෙඝධවතියෙන් අතිගම්භීර මෙචකමෙඝකූටශ්රෙකණිශ්රීභන් ගෘහමයූරයන් නෘත්යාඞරම්භ කරවන උත්තුඞ්ගලප්රාජසාද පඩ්න් තින් ප්රතසාදකර වූ, නිර්ජරවරශරීරසෞන්දෙය්යාෙකි භිරාමප්රරභාස්වර රූපලාවණ්යාගුණයෙන් අග්ර්ප්රාිප්ත ව්ය්ක්තනරනාරීගණාචරිත සුවිභක්නවතුරවතුක්කසන්ධිතසිංඝාටකාදිවිවිධ විථිවින්යාීසයෙන් විසි තුරු වූ නිරන්තරොද්වහන ඝනවරසුරභිතර මදජලධාරාවෙන් ආර්ද්රර වෘත්තපෘඵුලස්ථූල කපොලස්ථලාන්තරාසන්ත ව ගුමුගුමු රව රණිත මත්තෂටිපද්ශ්රෙලණින් ක්ෂී්රාණිවමථනයෙන් කිරිබිදු ඉසුනු විෂ්ණුදෙහය මෙන් සින්දූවරසිඤචිතලලිතකර්ණයතාලප්රලහරණ
83 සඬර්මනරත්නාකරය (2 පරිච්ඡෙදය.
යෙන් දානපඩ්කයෙහි නිමග්න කෙරෙමින් ධරණිඅතල දැදුරු කෙරෙමින් නික්මුනු මත්තහස්තිසේනා සහිත චතුරතරච්තු රංගිණිසෙනාවෙන් ප්ර්තිදිනකමනීය වූ, දිමුතුමුක්තාදි දශවිධ රත්නයෙන් ද සකලකාලානුකූලක්රදයවික්රියානුභව කරණ ෙ ක්ෂෟයම කෞශෙය කාර්පාාසකිචකමෙඝවර්ණවරෙචතාරචිකාරභෛරවක්ෂි රො දකාකාර හාටකවණිපූණ වූ දුකුලක්ෂෙම්බලපත්තු න්තචිනාදි නානාවර්ණද විචිත්රපවස්ත්රාකදී වූ සමස්තවස්තුපුරිත පෘථුලාපන පංක්තීන් හොබනා වූ, උභයකුලපරිශුඩශ්රකඞාබුඩිසම්පන්නධනාඪ්යර වාතුර්වනණාදීන් සංකීර්ණච අතුල්යයකුලනිලයශතයෙන් ප්රනශස්ත වූ ආතතවිතතාදී වූ නානාප්රනකාර තූය්ය්කී ඝොෂාදීන් කර්ණරරසායන වූ, සුපුෂ්පිත පඤ්චවිධපද්මාමොදයෙහි අතිරක්තතිසරමධුකරචක්ර වාකාදිවිජකුලවිලාසිතප්රණසන්නගම්භිර සිසිරනීරපුරිත ගෙදිඟුවිලින් සිත්කලු වූ, නානාවිධකුසුමඵලපල්ලාවාදීන් ප්රචතිමණ්ඩිත ලතා ලිංගිතකොවිලාරසහකාරකණිකාර නාලිකෙරපනසාසනාදී නරු වරනිකරශාඛාග්රසයෙන් ප්රිලම්භ ව මඳමඳ ගන්ධරවාහනයේන ලලිත පුෂ්පමඤ්ජරිමකරන්දරයෙහි ලුබ්ධමුඛරමධුකරකොකිලශාරිකාදි වූ විහඞ්ගගණයාගේ රාවප්රෙතිරාවයෙන් කන්කලු වූ මනොහර ශෛත්යගච්ඡායාසම්පන්න උද්යා්නපාක්තීන් හොබනා වූ, නිර්වාහණ එලදායක සර්වයඥසුරුද්රැපමයාගේ ප්රායදුර්භූතියට පාරමිතාබිජ රොපණය ළක තෝතැන්නක් වැනි වූ ධරණිදර්පාණතලයෙන් පෙණිගිය දිව්යාපුරයක් මෙන් ශොභමාන වූ අමරවතී නම් රාජ ධානියෙහි අප මහබෝසතානන් උපභොගපරිභොගසම්පත්තියෙන් අපරිමිත වූ බමුණුමහසල්කුලයෙක ඉපිද විභවොත්සව සෞභාග්යනයෙන් වැඩී විය පැමිණ භූරිමෙඩ සුමෙධ කුමාර යයි අන්වර්ත්ථොනාමයෙන් ප්රනසිඩ ව, යෞවනාභිරාමමකරධ්වජයා මෙන් යුවතිජනනයනනාවකනාත්යමයට රඟමඬුලු වැ ප්රනමාණාතික්රාණන්ත වූ ස්ථීරසාරභාරගම්භීරමෘදුඅගණිත වූ ගුණසමුහභූෂණයෙන් භූෂිත වූ සමාන කුලශීලයෞවනාභිරාම වූ ශරීර පමණකින් ම වෙන් වූ ජීවිතයෙන් එක් වූ ඇසිපිය පියු පමණක් මහකල් සේ සිතන්නා වූ වැළඳි කොමලහස්තය ලිහිල්මතකින් දිවුහිසින් ලිහිල් කරන්නක් වැනි වූ සසඟ බෝකල්පයක් සේ අසඟ මඳකල් පීනන මහමුහුද සේ හඟින්නා වූ සුපිරිතනබර සේ ප්රෙ මයෙහි මහත් වූ , සිහින්වලඟ සේ අවගුණයෙහි තුනු වූ, දීර්ඝාපක්ෂි්න් සේ පුරුදු කම්හි දිගුපුළුල්, රක්නාධර සේ අනුරාගයෙහි රත් වූ, මිහිරි නුපුරධවනි සේ බසෙහි මධුර වූ, හිණ මෙවුල්දම් සේ සිත් බඳනා වූ, රූපයෙන් නෙත්රේමාධූය්ය්සෙහ වූ, ගුණයෙන් චිත්ත
විවරණකථා.) අභිනිහාරසඞග්රතහකථා. 89
මාධුය්ය්න්න වූ, මුග්ධතරුණරමණීන්ගෙන් පිරිවරණලදු ව චතු ර්වෙ දාණිවයෙහි පාරප්රා්ප්ත වැ සකලවිද්යා විෂයෙහි අවිචාය්ය්ූමක වූ ආචාය්ය්ෙ ව උභයකුලයෙන් විමල වූ ලොකබහුමානභාජන ව පරමරතිකර වූ ශ්රීා අනුභව කරණ කල්හි ඒ මහබෝසතානන්ගේ මවු පිය දෙදෙන පරමායුපමණින් වැස ස්වගීපරායණ වූහ.
එකල්හි කොෂ්ඨාගාරරක්ෂ ණයෙහි දක්ෂපවිචක්ෂීණයෝ අවුත් පරමාදර දක්වා සිට “ස්වාමීනී! ඔබවහන්සේගේ උභයකුලපරම්පරාවෙන් පැවැත ආවා වූ මේ ධනරාශිය බලා සමන්වා අත් ගත මැනැවැ” යි කොටුගුළු අගුලු හැර දක්වා “ස්වාමිනි! මේ වස්තු රාශිය නුඹවහන්සේ මෙන් අයවියදම්හි ගුණ දන්නාකෙනෙකුන් වහන්සේ තබා වියදම්හි අනවස්ථිත වූ කෙනෙකුන් නුමුත් කැමැති ලෙස වියදම් කරත්, පුරුෂයුඃප්රතමාණයකිනුත් නිමවාගත නො හැක්ක. එසේ වු මේ ධනරාශිය භාර ගත මැනැවැ” යි කීහ.
එබස් ඇසූ මහබෝසතානෝ සිතන්නාහු “මේ වස්තුරාශිය තැබුවෝ ඉඳුරා ප්ර්යොජනයක් විඳ ගත නුහුනු වන. එසේ හෙයින් මේ වස්තුව මා විසින් මඳකුන් අපවත් නො කොට දාන භූමියෙහි නිධාන කොට තබා ගෙණ භවදුගීයෙහි දී ප්රතයොජන විඳ ගන්ට වුව මැනැවැ’’ යි සිතා මුළුනුවර බෙර ලවා යාචකසමූහයා රැස්කරවා ඒ සියලු ම වස්තුරාශිය යාචකයන්ට දන් දී ඉක්බිති ව “තපසට වලට යෙමි” යි නුවරින් නික්ම ගොස් නානාවිධ රත්නපර්වදත වෘක්ෂීලතා නිර්ඣරසරසීකුනන්දිවාභිනීවැලිමලු ගලතල විපද චතුෂ්පදාදීන් විසිතුරු වූ හිමාලයවනයට වැද, ඣයාසම්පත්නතරුණතරුනිකරයෙන් විරාජිත වනරාජින් ගැවැසී ගත්තා වූ සුපිෂ්පිතඝනනීලතමාලලතාදිලතාකදම්බ චුම්බිතවල්ලීමණ්ඩපපඩකතීන් ප්රීතිමණ්ඩිත වූ වනසණ්ඩයෙක්හි ශොභමාන ධර්මික නම් වූ ධරණිධරප්රාඩන්තයෙහි ශක්ර් දෙවෙන්ර් ූණයාගෙන් නියොග ලත් විශ්වකර්ම්දිව්යනපුත්රරයා මවා දුන් පන්සලට වැද තාපසප්රමව්රෙජ්යාිවෙන් පැවිදි ව වෙසෙමින් සතියක් ඇතුළත පඤ්චාභිඥ අෂ්ටසමාපත්ති උපදවා ධ්යානනාමෘත රසාස්වාදය කෙරෙමින් ඒ ආශ්රපමපදයෙහි අභිප්රාරය ලෙස වාසය කරන්නාහ. සමස්ත‍ලොකයෙහි ජනිත සියලු වස්තු නො පටත් නේ නම්, මේ ය යි දැක්වූ මෙහි නගරාරණ්යමස්ත්රීළපුරුෂසංවණර්නාත දී වූ හැමතන්හි ප්රායොජන විද ගන්ට දී ශුභාකාරරතිප්රගතිබාගනය කොට සියල්ල ම හැමකල්හි එකාකාරයෙන් නො පවත්නා බව නුවණින් මෙනෙහි කොට ඒ ඒ වර්ණානාදියෙහි දී අතිත්ලකුණු සඳහන් කටයුතු.
90 සඬර්මැරත්නාකරය. (2. පරිච්ඡෙදය.
එසමයෙහි සුමෙධ තාපසයන්වහන්සේ එක් දවසක් තමන් වහන්සේ වාසය කරන්නා වූ තපොවනයෙන් වනදෙවියන් මන් වියොවගින් තවමින් සෘඬියෙන් අහසට පැනනැගී ඉඳුනිල්මිණි බිමෙක රත්හුයක් ගැසුවා සේ අහසින් නික්ම ක්ර්මයෙන් ගොස් මනුෂ්යදපථයට පැමිණ රඹගම් නුවර මුදුනට අහසින් පැමිණිසඳ, එකල්හි රුවන්රැසක් තමතමාට යුහුසුලු ව උකාගන්නාවුන් මෙන් මඟ කැලි‍කසළ පහ කොට වළගොඩ තනා සුදුවැල්ලෙන් තවරා සුවඳමල් ඉස ධජපතාක නංවා නන්තොරණින් සරහා මෙසේ නොයෙක් පූජාවිධීන් විසිතුරු කොට මග සරහන්නා වූ ජනයා දැක අහසින් බිමට බැස ඔවුන් අතින් විචාරන්නා වූ අප මහබෝසතානෝ “කිමෙක් ද, ජනයෙති! මෙබඳු ලෙස මනහර මාර්ගියක් කවුරුන්ට සරහවු දැ?’’ යි කීහ.
එබසට මහාජනයෝ වෙනවෙන ම කියන්නාහු “ ඇයි, සුමෙධ තාපසයන්වහන්ස! නුඹවහන්සේ කුමක් පිණිස නො දත් සේක් ධ? ලොකාලොකදිවාකර වූ දිපඞකර නම් නරොත්තමය’ නන්වහන්සේ බොධිසම්භාරපූරණයෙන් මස්තකප්රාරප්ත ව තුසිත භවනයෙහි ඉපිද සුරසිරි විඳ එයින් අවුත් මෙ ම දඹදිව මඬ්යත මණ්ඩලගත රම්මවතී නම් නුවර රජ කරණ සුදෙව නම් නර දෙව්හු නිසා සුමෙධා නම් අගබිසොව කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමසක් ඇවෑමෙන් මවුකුසින් බිහි ව වැඩි විය පැමිණ හංස, කොඤ්ම, මයූරය යි යන තුන්පායෙහි සුරඟනන් බඳු වරඟනන් පිරිවරා දසදහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ ලක්ෂපයක් වරඟනන්ට ප්රකධාන වූ පියුමා නම් අගබිසොව කුසින් උසගක්ඩන්ධක නම් පුත්රුවන වැදු දිනයෙහි සුවාසුදහසක් ගජසෙනග පිරිවරා මඟුලැත්වාහනයෙන් මහබිනික්මන් කොට කෙළක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව දසමසක් ප්රිධන්විය්ය්න් කොට මහණගණයා පිරිවරා නගරාන්තරයකට සිඟාවැඩ දෙවිකෙනෙකුන්ට පිළියෙල කළ කිරිපිඬු පිළිගෙණ දිවඔජස් බැහු තමන්වහන්සේ ලත් කොටස එකුන්පණස් පිඩක් කොට වළදා නිල්දරාගංතෙර විසල්සල්වෙනෙහි දහවල්කල්යවා වැස සවස දෙවගණයා විසින් සැරහු මගින් ගොස් සුනන්දට නම් ආජිවකයා දුන් හීතණ පිළිඝෙණ පුළිලබෝමුල්හි සලා හෙළා සූපණස්රියන් උස පැන නැඟී තණපලඟ මත්තෙහි අනුරියන් උස බෝකඳට පිට ලා වැඩහිද හිරු අවරගිරිවදනට පළමු ව මාරපරාජය කොට තුන්යම්හි ත්රි විධඥනාධිගමයෙන් අලුයමැ ලොවුතුරා බුදු ව සත්සති ගෙවා බඹුහුගේ අයදමෙන් සුනන්දඩරාම යෙහි දී දම්සක් පවත්වා මඞ්ගල්යත. තිස්සය යි යන දෙනමක්
විවරණකථා ) අභිනීහාරසංග්රලහකථා 91
අගසවු කොට නන්දාාය, සුනන්ධා යයි යන භික්ෂුගණීන් දෙදෙන කුන් අග්ර ශ්රාිවිකා කොට සාගර නම් මහතෙරුන්ගෙන් උපස්ථාන විඳ ලක්ෂයයක් අවුරුද්දට ආයුෂය ඇති ව අසූරියන් උස බුදු බඳින් මුළුලෝ බබුලුවමින් සාරලක්ෂලයක් රහතුන්වහන්සේ පිරිවරා දනවු සැරිසරණසේක්, අපගේ සුදර්ශුනවිහාරයට වැඩ ධර්මන දෙශනා කෙරෙමින් සත්වසයන් අමාමහනිවන් දක්වා වැඩවසනසේක් සාරලක්ෂහයක් රහතුන්වහන්සේ පිරිවරා අද පෙරවරු වැළදීමට අපගේ නුවරට වඩනාසේක. එසේ හෙයින් මෙපමණ මහණ ගණනකට දන් පිසවන්ට නියැලී සිටිනේ කම් දැ? යි සිතා වඩනා මග ඉඳුරා තනාලනු පිණිස පටන් ගතුම්භ’ යි කීහ.
ඒ ඇසූ සුමෙධතාපසබොධිසත්ව්යානෝ බුදුකෙනෙකුන් වහන්සේ යයි යන වචනය කන වැටෙත් ම මෙදවස් තමන්ගෙන් මුළු ලොවට වන සියලු සන්තාෂය ම එදවස් තමන්වහන්සේගේ ලෙහි පුරාගන්නාක් මෙන් ප්රිලතීන් මත්ව “අද මා නික්මුනු ගම නත් ඉතා ම යහපත් සේ ය මා ලත් ජන්මයේ ඵල සඵල වූයේ ය. සසර නො මිහිරි බස් අසා කණට වූ බැගෑ මේ එක බස ඇසී මෙන් මධුර වූ ලෙස ආශ්චය්ය් ුන සේ ය බොහෝ කලක් සැඟවී සිටි දෛවය අද එකවිට ම ඉෂ්ටඵල දෙන්ට වන්සේ ය. බසෙක මිහි රෙක් මෙපමණෙකින් වඩා කොයි ඇද්ද? මීට වැඩිබසෙක් කොයින් සොයමෝ දැ?” යි සන්තොෂයෙන් සිට “එම්බා පින්වත්නි, තෙපි ඇම එසේ වූ වීපදොත්තමයානකෙනෙකුන්වහන්සේ වඩනා මඟක් සරහවු නම්, ඒ මෙහෙ‍යට මාත් ඇතුළත් කොට මටත් ඉන් භූමිප්රබදෙශයක් දෙව” යි කීහ. එකල්හි උහු තමන්ට තැනීමට උගහට වූ දිය පැහැර බිදී වළ වූ මඬ පිරි ගැඹුරු ඇලකඳුරක් දුන්හ. එකල්හි සෘඬිබලයෙන් දිවමල්සඳුන්කලලින් පුරවතත් පිළිවන් ව තිබැ දී මාගේ උත්තමයානන්වහන්සේට කායයත්න යෙන් ගැති මෙහෙ කිරීම නම් ඉතා ම සුදුසු ය යි සිතා ප්රිසන්න ව සතුටු සතුටු ව පස් ඇද පුරවමින් සිටි කල්හි සාරලක්ෂනයක් රහතුන් පිරිවරා දීපඞ්කර බුදුරජානන්වහන්සේ සන්යා්ෂන වලාපටලයෙන් මුදුන්කුළ දක්වා වැලඳගත් ඝනකනකපර්වයතයක් සේ ද පබලු සාගරයෙහි මඳක් දක්වා ගැලුනු රන්මෙරක් සේ ද ග්රි‍වය දක්වා නිග්රොෂධඵලසමානවර්ණා වූ සුගත්මහසිවුරෙන් වසා ගැටවටු ගන්වා වැලඳගෙණ එසේ ම ගැටවටුගන්වා වැලඳගත් ශාන්ත දාන්න වූ සාරලක්ෂනයක් රහතුන්වහන්සේ පිරිවරා පිටත් වූ කල්හි, ඒ මඟ සරහන මහාජනයා “එම්බල! මේ කෙබඳු විස්මයෙක් දැ” යි දිගු කළ අතින් තිබූ මෙහෙයෙන් උඩුකුරු කළ මුහුණින් නො
92 සඬර්මසරත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය.
හෙලු ඇසිපියෙන් හෙලු දෘෂ්ටියෙන් වූ තික්කුයෙන් හැයූ මුඛ යෙන් නැඟු සුස්මෙන් නොනැඟු පිරිවරින් කළ නිශ්ශබ්දයෙන් ආශ්චය්ය් ාකවත්චින්තයෙන් බලබලා සිටිනා ධජපතාක ගන්වමින් පිළි හිස නටවමින් ඔල්වර හඬ ලවමින් සාධුකාර දෙවමින් දස දිඟුන් මැඩගෙණ සළා දිදී නික්මුනු සවණක් ඝනබුඩරශ්මීන් මුළුලොව එකහෙලා විසිතුරු සිතියමක් සේ සදමින් මහපොළොව දෙබේ. කොට ගෙණ ස්වණීකර්ණිකාමුවරදසළාවෙන් ගැවැසී පැනනැඟී සියදහස්ගණන් පමණ පෙතිපතරින් ගැවසීගත් මහපියුම්මුදුනෙහි පියුමක් තබා ලන්නා සේ රක්තමෘදුකොමල ශ්රීවපාදයන් තබතබා මිහිකත සනහසනහා අද්භූතප්රා්තිහාය්ය්ෂ් යෙන් වඩනා වූ මාරභයඞ්කරලොකශිවංකරසර්ව‍ප්රිේයඞ්කර දීපඞ්කර නම් බුදුරජානන්වහන්සේ දැක තමන් පෙර නුදුටුවිරූ බුදුබඳක් හෙයින් හිසසිට දෙපල්ලට විඳවිඳ බල බලා “දෙතිස්මහා පුරුෂලක්ෂනණයෙන් හා අසූඅනුඛ්යෙජනයෙන් හා කෙතුමාලා ලඞ්කාරයෙන් හොබනා වූ වාග්විෂය උපමාවිෂය මනොවිෂය ලොකවිෂය ඉක්මුනු හුදෙක් බුඬවිෂයට ම සාධාරණ වූ විශෙෂයෙ කැ යි සිතු සිතට බුදුහු යයි ඇසූකණට ම සුදුසු සේ මෙවිට දිටිමි. ආශ්චය්ය්ෂයෙවත් වූ අසාධාරණ සංසුන්ගමනක් දැන් ම දිටිමි ශක්රස බ්රාහ්මාදීන්ගේ රූපශොභා මා ඇසට අරුචි කරවන සෞන්දටය්‍ර්‍යයක් දැන් ම දිටිමි. මේ කවර කුශලයක්හුගේ ඵල ද? මෙබඳු මහත්හු ලොවිහි කෙතෙක් ඇද්ද? ඇසට මෙබඳු සැනහුමෙක් කොතැන්හි වේ ද? මෙබඳු උත්තමයන්ට සුදුසු පූජාවක් කොයින් කරමෝ ද? එසේ හෙයින් මේ බුදුරජානන්වහන්සේට ජීවිත යෙන් ජූජා කිරීම යහපත් වන්නේ ය’ යි සිතා තමන් අඩාළ කළ මෙහෙ ඇති ඇලකඳුරෙහි මඩපිට අදුම්දිවිසම් වාකචීවරාදිය අතුට මා ලත් ජන්මයෙහි ඵල අද ම ලදිමි යි සන්තොෂ වැ -
“තසම්ඤ්චහෙ කන්දලරකම්හි පඩෙක කත්වා්න සෙතුං සයි සො සදෙහං බු‍ඬො අයං ගච්ඡාතු පිටඨීයා මම බොධීංසවෙ හෙස්සති මෙ අනාගතේ” යි.
යනාදීන් ඒ සුමෙධතාපස නම් වූ අප මහබෝසතානෝ සිතන්නාහු “මේ සාරලක්ෂීයක් රහතුන්වහන්සේ ඇතුළු වූ මේ බුදුහු ශ්රී“පාදයෙහි මඩ නො වකා පිට මැඩගෙණ වඩනාසේක්ව” යි. රන් ගෙයක් මෙන් බුදුන් දසාවට හිස ලා නිවී සැනහී “මම ද මේ
විවරණකථා) අභිනීහාරසඬග්රිහකථා 93
බුදුරජානන්වහන්සේ ලෙස මතු ලොවුතුරාබුදු ව සූවිසිඅසඞ්ඛ්ය යක් සත්ව යන් අමාමහනිවන් දක්වාලිය හෙම්ව” යි මුහුණින් හොත්හ. එකල්හි ඔහුගේ ඉස්දොරදසාවෙන් වැඩි බුදුරජානන් වහන්සේ -
“උස්සිසකං පත්වා ජිනො හි තස්ස අජඣාසයං සිජ්ඣතිමස්සනාගතෙ, ඤත්වායන ඛ්යාාකාසි අසෙසතො හි බු‍ෙඞා අයං හෙස්සති නාගතෙති”
යනාදීන් මොහු ප්රාඅර්ත්ථ්නා කළා වූ අදහස අනාගතයෙහි සිඬ වන්නේ ය යි බුඬඥානයෙන් දැන “මතු මේ උතුමා මා සේ ම ලොවුතුරාබුදු ව සුවිසි අසඞ්ඛ්යෙයක් සත්ව“යන් අමාමහනිවන් දක්වන්නේ ය” යි දෙවිමිනිසුන් මඬ්යසයෙහි සාරලක්ෂෙයක් රහතුන් වහන්සේට ප්රමකාශ කොට සුමෙධතාපසයන් දක්වන බුදුරජානන් වහන්සේ ඔහුගේ නීලකුටිලකෙශපුටජටාන්තයෙහි සිට මිහිරි කටහඩින් බ්ර්හ්මඝොසා විහිදුවා සුරනරපිරිසගේ කන් තමන් වහන්සේ කරා යොමු කරවමින් -
“ පස්සථ ඉමං තාපසං ජටිලං උග්ගාතාපනං, අපරිමෙයෙය ඉතො කපෙප අයං බු‍ඩො භවිස්සති”
යනාදීන් “එම්බා මහණෙනි! උග්ර වූ තපස්තෙජස් ඇති මේ සුමෙධතාපසයන් බලව. මූ තුමු අවශෙෂපුරුෂකෙනෙක් නො වෙති. මෙයින් මතු සාරාසංඛ්යලකප්ලක්ෂමයක් ගියකල්හි මුළුලොව සරහා ලොවුතුරාබුදු ව සත්වධයන්ට නිවන් අමා බොදාදෙන කෙනෙක. එසේහෙයින් මුළුලොව්හි මෙ වැන්නෝ බොහෝ නො වෙති. මුළුලොව සනාථ කරත් මෙ වැන්නෝ එ‍ක්කෙනෙක් ම ය. මතු තමන් ලොව පහළ කරණ ආශ්චය්ය්වැනයෙහි ප්රහසන්නව කුල්මතින් නටා විඩා වන මහත් වූ භුම්යනඞ්ගනාව අද ම නිවා සනහා සංසිඳුවා වැලඳගෙණ හොත් උත්තම පුරුෂයෙකැ. තෙල මඬමත්තෙහි මා වැඳගෙණ හොත් මේ මහා පුරුෂයානන් බුදු වන ජාතියෙහි උපදනා නුවර සකල වස්තුවෙන් විපුල වූ කපිලවාසතුපුර නම් වෙයි. පිය වන්නා වූ රජ උභයකුලපරිශුඩ ශු‍ඬොදන නම් වෙයි. මවු වන්නා වූ බිසව අමායාස්වරූප ඇති මහාමායාදෙවී නම් වෙයි. ඔහුට ප්රිහයපුත්රුවණෙක් ගුණබහුල රාහුල නම් වෙයි. ඒ පුත්රවයාගේ මවුබිසොව රන්බිබුලුයුරුපයොධර ධර යසොධරා නම් වෙයි. බොධි වන්නා වූ වාක්ෂයයෙක් අත්යලර්ත්ථවයෙන් ශොභාමාන වූ අශ්වත්ථත නම් වෙයි. අග්රෂශ්රාවවක දෙදෙනෙක්
94 සඬර්මමරත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය
ලොකොත්තර ගුණපාලිත කොලිත උපතිස්ස නම් වෙති. අග්රයශ්රා විකා දෙදෙනෙක් ෙ ක්ෂ මොත්පල වන් ෙ ක්ෂ්මොත්පලවර්ණා නම් වෙති. උපස්ථායක මහතෙර කෙනෙක් ජනානන්දිකර ආනන්ද නම් වෙති. මු තුමු බුදු වන ජාතියෙහි ලෝසත තමා නතු කළ ගෝතම නම් වෙතියි යනාදීන් එකල දුන්නා වූ පළමුවන නියතවිවරණය අෂ්ටධර්මජ සමවධානයෙන් යෙදී ම ලත්හ.
එකල්හි දීපඞ්කරසර්වමඥයන්වහන්සේ තමන්වහන්සේගේ ශ්රීලහසතයෙන් ම මල් පූජා කොට වැඩිසේක. පස්සෙහි වඩනා සාරිලක්ෂරයක් රහතුන් වහන්සේ ද, වෙන වෙන ම මල් අතුල් පුදා වැඩිසේක. එකල්හි නික්මුනු බුදුන්ගේ දර්ශහනාවසානයෙහි දිව්යල මනුෂ්යාසදීන් පිදු මල්ගොඩ මුදුනෙහි පලක් බැඳ වැඩ හිඳ දෙවි මිනිසුන් විසින් ජූජා කරණලද දීපධූපාදී වූ නොයෙක් පූජා හා මුඛ නොසෑහෙන පමණ කරන්නා වූ ස්තුතිපුජා විඳ බොධිසත්වනයන් වහන්සේ එවිට ම තමා ලත් බුදුබවක් සේ ප්රිසතීන් පිණාගිය ශරීර ඇති ව සසර සත්වමයන් විඳිනා දුක් තමන් ලබන නිවන්සම්පත්ති යක් සේ ලෙහි පුරාගෙණ සත්ව‍කරුණාවෙන් බුඬකාරකධර්ම යන් පුරණු පිණිස නුවණින් බලන්නාහු -
“දානං සීලං ච නෙක්ඛම්මං පඤ්ඤ විරියෙන පඤ්චමං, ඛන්තිසච්චමධිටඨානං මෙතතුපෙක්ඛාති මෙ දස”
යනාදීන් දක්වනලද දසපාරමිතාවන් දැක එයින් එකී එකී පාරමිතාවක් ම ලක්ඛණරසපච්චුපට්ඨානපදට්ඨානවසයෙන් නිශ්චය කොට දෘඪසමාදානයෙන් බුඬකාරකධර්මුයන් පූරණයට පටන් ගත්හ. එසේ හෙයින් කියනලදී :-
“දීපඞ්කරං සයතිසුගතවරං මනුඤ්ඤං දිස්වා තනුම්පි 1 හදයමපි තහිං මහිත්වාන, අඪඞගිකො සයි ස රුචිරතරො සුමෙධො බු‍ඬො භවෙය්යොමිති පනිධිමකාසිමඞා” යි.
තවද විශ්වලොකශිවඞ්කරදීපඞ්කර නම් නරොත්තමයානන් වහන්සේට ඉක්බිති බුඩශුන්ය් වූ කප් අසංඛ්යහයක් ගියකල්හි මේ මහභද්ර්කල්පයට තෙයාසංඛ්යුකපිලක්ෂයයකින් මත්තෙහි එක ම බුදුකෙනෙකුන්වහන්සේගෙන් සාර වූ සාර - නම් කප බුදුබව පතා සොළසාසංඛ්යබකප්ලක්ෂසයක් පිරූ පාරමිතා ඇති ඥෙය කෞණ්ඩින්යකසර්වපඥයන්වහන්සේ සමත්රිංුශත් පාරමිතා පුරා
1. ගදකුමුදුදඟං
විවරණකථා ) අභිනීහාරසඞ්ග්රනහකථා 95
නිමවා අනෙකනාටකකාමිනීතිකරපරිවෘතතුෂිතභවනයෙන් අවුත් සකලසම්පත්තීන් රම්යන රම්යතටති නම් රාජධානියෙහි මනොන්ද න සුනන්ද නම් නරෙන්ර්ත යානන් නිසා ප්ර තිරාජපරාජය කළ පූජ්ය‍රාජකුලයෙහි සුජාත සුජාතා නම් රාජවනිතාවන් කුසින් ජාත ව ක්රනමයෙන් වැඩි විය පැමිණ නවයුවතිජනනයන වකොරයන් රූපාමෘතකාන්තීන් පීණනය කරවා රාමය සුරාමය සුභය යි යන තුන්පායෙහි දසදහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ තුන් ලක්ෂුයක් පුරඟනන්ට ප්රයධාන වූ සකලාඞ්ගරුවිර වූ සුරුවි නම් අගබිසොව කුසින් සකලලොකවිජිත විජිතයෙන නම් පූත්රුවන වැදූ දිනයෙහි නෙලුම්පත්පැහැය වන් මහඟු තුගුභයන් යෙදූ රියවහන් පැන නැඟී මහබිනික්මන් කොට මහ බඹු දුන් අටපිරිකර පිළිගෙණ දසකෙළක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව දසමසක් ප්ර්ධන්වීය්ය්දස කොට වෙසඟමැදිපොහෝදවස් පුරින්ද දපුර වැනි සුරින්දස නම් නියංගම යෞවනප්රනථම වයොධර යසෝධරා නම් සිටුදුව දුන් මිහිරි කිරිබත වළදා මන්දරමන්දය ගන්ධමවාහයෙන් අ‍ාන්ර්රිනලිතඵලපල්ලවමාලාලලිත සල්වෙනෙහි දහවල් වැස සවස දිනකරකිරණ මෘදුතර වූ කල්හි එතැනින් නික්ම ගුණයෙන් ශරච්චන්රි සව කා බඳු සුචන්ර්ින්ක නම් ආජීවකයා දුන් කුසතණ අටමිටක් පිළිගෙණ චතුරුවිධ මාර්ගදඥනයට ප්රිථම කල්යානණ වූ සාලකල්යානණ බෝමුල සලා හෙලා අටපණස්රියන් උස නැගි වජ්රා සනාරූඨ ව බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ මාරතුසර දිවාකර ව තුන්යම්හි ලත් තුන් නුවණින් කෙලෙසුන් සිඳ අලුයම ලොවුතුරා බුදු ව සත්සති ගෙවා බඹහුගේ අයදමෙන් දෙවාති දෙශ්රි්යන් දෙවවන නම් උයන්හි වැඩහිඳ දම්සක් පවත්වා ක්රගමයෙන් හළය සුභද්ර ය යන අගසවුදෙනමක් හා තිස්සාය උපතිස්සා යයි යන අග්ර‍ශ්රළවිකා දෙනමක් ඇති ව අනුරුධ මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ කෙළලක්ෂ්යක් රහතන් පිරිවරා අවුරුදු ලක්ෂසයකට ආයු ඇති ව අට අසුරියන් බුදුබඳින් මුළුලොව බබුලුවා ගම් නියංගම් රාජධානි පිළිවෙළින් දනව් සැරිසරා සත්වඅයන්ට මාර්ගමඵල දෙවමින් නිවන් දක්වනසේකක් වන්රාළි නනයුවතිජනාකීර්ණ චන්ර්බ වතී නම් රාජධානියට වැඩිසේක.
එකල අප මහබෝසතානෝ මෙ ම නුවර රිපුරාජගජවීජය යෙහි ගජාරිනිභ විජිතාවි නම් ධර්මායනුවර්ති චක්රගවර්තිරජ ව දැහැමෙන් රජ කරණ කල්හි සමස්තභූමණ්ඩලමණ්ඩිතපුණ්ඩරීකබන්ධුර බන්ධුව වූ කොණ්ඩඤ්ඤ නම් සර්විඥයන්වහන්සේ තමන්ගේ නුවරට වැඩිබව අසා මහත් වූ සොම්නසින් අටුත් වැඳ කෙළලක්ෂභයක් වස්තු
96 සඬර්මොරත්නාකරය (2 පරිච්ඡෙදය.
වියදම් කොට විහාරයක් කරවා බුදුපාමොක් මහසඞ්ඝයාවහන්සේට පිළිගන්වා තුන්මසක් මහදන් දී කෙළවර කෙළලක්ෂමයක් රහතුන්වහන්සේ හා සමග සර්වමඥයන්වහන්සේට ලක්ෂ්සුවහස් වටනා සළු පිරිකර පිළිගන්වා සසුන් වැද මහණ ව බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ දෙවන විවරණය ලදහ. එසේහෙයින් කියන ලදී:-
සප්පඤ්ඤකඤ්ජවිපිනං මුදමාවහන්තං කොණ්ඩඤ්ඤ නාම මුනිවණ්ඩකරං සුදිස්වා බොධාය කොටිධනමගඝණකං විහාරං දත්වා අකාසි පණිධිං විජිතාවිරාජා” යි.
තවද ගුණසණ්ඞමණ්ඩිත කොණ්ඩඤ්ඤ නම් සර්විඥයන් වහන්සේට ඉක්බිති බුඬශූන්යත වූ කප් අසංඛ්යායක් ගියකල්හි මේ භද්ර කල්පයට අතීතයෙහි දෙයාසංඛ්යුකප්ලක්ෂයයකින් මතු සංසාරවතීණි සකල සත්වමයන් තිරොත්තාරණයෙහි චතුරතර ස්ථීරචීය්ය්යකි ප්ර තිමණ්ඩිත සාරමණ්ඩ නම් කල්පයෙහි මඞ්ගලය සුම නය රෙවතය සොහිත ය යි සොහිත වූ සතර බුදුකෙනෙකුන් වහන්සේ ලොව පහළවූ සේක. ඒ සතර දෙනාවහන්සේ අතුරෙන් සො‍ළසාංඛෙය්ය කප්ලක්ෂ යක් පාරමිතා පිරූ සකලලො කෙකමඞ්ගලනිලය කළ මඞ්ගල නම් ඥෙයසර්වලඥයන් වහන්සේ තුසිපුර වසමින් දිවසිරි විඳ දෙවිබඹුන් අයැදුමෙන් එයින් චුත ව අවුත් දඹදිව මැදමඬුල්ලෙහි නන්සිරින් විසිතුරු නිරුත්තර උත්තරා නම් නුවර ලොකොත්තර ගුණඇති උත්තර නම් කර දෙව්හු නිසා තනුත්තරීතර වූ උත්තරා නම් රජකත කුස පිළිසිඳ එ දවස් පටන් මෑනියන් ඇගින් නිකුත් ප්රවභාවෙන් අසූරියන් සිරියහන් ගෙයි පහන් නො ලවා අඳුරු දුරු කොට දැරගමිණි රුවනක් සේ බබලමින් වැස දසඑකඩමසකින් බිහි ව සියලඟ රසින් දසදිග් බබුළුවා තුන් සෘතුවට සුදුසු වූ යසවන්තය සුචි මන්තය සිරිමන්තය යයි යන තුන්පායෙහි තිස්දහසක් නරවර වධුන්ගේ විමලමුඛකමලවිකාසනයෙහි නභොමණිවිලාසයෙන් නවදහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ එබෝසත් වසුමතීපතිහු මන්ගත් යසවතී නම් රජකත කුසින් අතුල වූ සීලව නම් පුත්රුවන වැදූ දිනයෙහි වණ්ඩකරකරප්රා ප්තපුණ්ඩරිකසණ්ඩසන්නිභ අඛණ්ඩ පණ්ඩර පණ්ඩර නම් තුරඟවාහනයෙන් අභිනිෂ්ක්ර්මණය කොට තුන්කෙළක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව අටමසක් ප්රනධන්විය්ය්ණය කොට වෙසඟමැදිපොහො ලද විසානකතින් මඞ්ගල දිනයෙහි පුවතර උතුරුපුර උතුරු නම් සිටානන්ගේ ගුණොත්තර උත්තය නම් සිටුදුවනියන් දුන් මධුර කිරිපිඩු
විවරණ කථා .) අභිනීහාරසංග්රිහකථා. 97
පිළිගෙණ එකුන්පණස් පිඬු කොට වලදා විසල්සල් වෙනෙහි දහවල් වැස සවස කුලමිත්රඑ උත්තර නම් ආජිවකයා දුන් කුසතණ අටමිටක් පිළිගෙණ බෝමැඩට ගොස් මාරභෙකභීදායකනාගතිභ නාගබොධිමූලයෙහි සලා හෙලා අටපණස්රියන් උස පැනනැගි වජ්රාමසනාරූඪ ව මාරකරිඝටවිහෙඨනයෙහි කණ්ඨිරවෙන්ර්න් යක්හු මෙන් බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ මුළුලොව සරහා ලොවුතුරා බුදු ව සජතසජතාහාතික්රාමන්ත කොට බඹහුගේ අයදමෙන් වන සිරින් යුත් සිරිවන්න නම් උයන්හි දහම්සක් පවත්වා සුදෙවය, ධර්මනසෙන යයි යන අගසවු දෙනමක් හා සීවලී ය, අසොකා ය යන අග්රමශ්රායවිකා දෙනමක් ඇති ව පාලිත මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ අසුරියන්බුදුබඳින් තුන්ලොව බබුලුවා අසූදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව කෙළලක්ෂුයක් රහතුන්වහන්සේ පිරිවරා සියලඟරැසින් දසදහසක් සක්වළ රැ දහවල් වෙනසක් නොදැනෙන සේ එකාලොක කොට බබුලුවා සත්වයන්ට අමාමහ නිවන් දෙමින් දනටු සැරිසරණසේක් නේකලායෙහි දක්ෂ් ජන යනට නිවාස වූ මෙඛලා නම් නුවරට වැඩිසේක.
එසමයෙහි අප මහබෝසතානෝ තමන් ලත් විවරණයට ද ‘සමතිස්පෙරුම් පුරමි’ යි සිතූ සිතට ද හලුවා වූ ආත්මප්රෙකමයට ද කළා වූ සත්වානුග්රපහයට ද සුදුසු ලෙසම බොධිසම්භාරපූරණයෙහි තත්පර ව සසර සැරිසරණ සේක් - සුරුචි නම් නියම්ගම සුරුචි නම් බමුණු ව ඉපැද සකලලොකෙකමඞ්ගල මඞ්ගල නම් ලොක නාථ වූ සත්වානුග්රරහයට සුදුසු වූ බුදුන් දැක බණ අසා දශබල ශශාංකමණ්ඩලයෙන් වගළ සඬර්මාරමාතජ්යොසතීන් තමන්ගේ හෘදය කෞමුද නොමදින් පුබුදුවා කෙළලක්ෂසයක් රහතුන්වහන්සේ පිරිවර කොට ඇති බුදුන්ට දොළොස්යොදුන් දිග පුළුල ඇති නානාවිධකුසුමදාමයෙන් සැරහු සප්නවිධරත්නමය ආසනයෙන් ප්රාතිමණ්ඩිතමණ්ඩපයක් ශක්රතදෙවෙන්ර්්රතයා ලවා නිර්මාදණ කරවා එහි සපිරිවර බුදුන් වඩාහිඳුවා සත්දවසක් අමිශ්රොරදක කිරිපිඬු වලඳවා කෙළලක්ෂියක් අගනා එකි එකී පිරිකරක් බැගින් කෙළ ලක්ෂියක් සිවුරුපිරිකර පිළිගන්වා බුදුන්ට අනගි වූ අටපිරිකරක් පිළිගන්වා එකක් අධික වූ කෙළලක්ෂපයක් පාතු පුරා චතුමධුර හා බෙහෙත්බඩු දන් දී බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ තුන්වන විවර ණය ලදහ, එසේහෙයින් කියනලදී :-
“මුනි මඞ්ගල මඞ්ගලදෙහජුතිං තදුදික්ඛිය මොදිතමානසිකො, සහචිවරදාන ජිනාය වරං ගවපානමදා සුවිජො සුරුචි” යි (?)
7
98 සඬර්මිරත්නාකරය. (2. පරිච්ඡෙදය.
තවද, ඒ විශ්වලොකමඞ්ගල මඞ්ගල නම් දසබලධාරින් වහන්සේට ඉක්බිති ව බුඩාන්තරයක් ගියකල්හි එ ම කපැ අටාසංඛෙය්යව කප්ලක්ෂවයක් පිරූපාරමිතා ඇති සමස්ත සත්වාධිගම් දානයෙන් සුමන සුමන නම් වීපචිතඥසර්ව ඥයන්වහන්සේ පුරා නිමවනලද බුඬකාරකධර්මීයන් ඇති ව විසාලතිදසාලය සම්පත් තීන් අවිකල වූ සන්තුෂිත දිව්යකපුරයෙහි ජාත ව නානාවිධ මුග්ධවිබුධවධුන්ගේ සුබඬප්රෙසමයෙන් විරක්ත ව අවුත් දඹදිව මඬ්යධ මණ්ඩලයෙහි සකලනගරාඞ්ගසම්පත්තීන්‍ කේෂම කේෂම නම් රාජ ධානියෙහි දශරාජදර්මානභිරක්ත සුදත්ත නම් ධරණිශ්වරයානන් නිසා අමිතසිරිමත් සිරිමති නම් රාජවනිතාවන් කුසැ පිළිසිද දශෛකාර්ඩමමාසයෙන් ප්රසසූත ව ක්රිමයෙන් යෞවන ප්රාිප්ත ව ත්රි විධ සාතුක්ෂරම වු චන්ර්ම ය, සුචන්ර් ය වටංසක ය යි යන තුන්පායෙහි දසදහසක් රාජතරුණියන්ගේ කුචකුංකුමයෙන් අරුණවර්ණර වක්ෂපස්ඵල ඇති ව නවදාහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ රජකුලනිමල සකලමහිලාවන්ටකමලාවතංසක වතසංකා නම් යොෂිතාවන් ගර්භ යෙන් රූපශ්රීාන් අනුපමවූ අනුපම නම් අත්රවජාභිරත්තය ප්රරසූත දිනයෙහි ක්රනමයෙන් සතර පූර්වරනිමිත්ත දැක ශ්රපමණ වෙශා භිලෂිත ව සකලලක්ෂරණාන්විත විනීතචිරදාරාභිරූඨ ව අභින්ෂ් ක්රනමණයෙන් සුරාසුරප්රකමොදය කරවා පඞ්කජාසනකමලාසනානිත විශිෂ්ටාෂටපරිෂ්කාරප්රරතිග්රරහණයේන ත්රිජකෝටිප්රශමාණ නර භටපරිවෘත ව දීක්ෂ්ණයෙන් දසමාසයක් ප්රෝධන්විය්ය් ස කොට බුදු වන දවස් සියලු සැපතින් අනුපමවූ අනුපම නම් නිගම ග්රාණමියෙහි විශිෂ්ටරූපනිරූපම නිරුපම නම් ශ්රේෂ්ඨිහුගේ අනුපම නම් දුව දුන් මධුරපායාසානුභව කොට විශාලාම්රශශාල ශ්රෙිණි‍න් අතිමණ්ඩිත වනසණ්ඩයෙක දිවාවිහාර කොට දිනකර අවරගිරි වදනට පළමු ව නික්ම අතරමග දී දුටු අනුපම නම් ආජිවකයා දුන් කුසතණ ගෙණ මාරසංග්රාිමභූමිප්රුදෙශයට වැද සමස්තපාදපනාග නාගබොධිමූලයෙහි තණ සලා හෙලා දෙරණ දැදුරු කොට තිස්රියන් උස පැනනැඟී විදුරසුන් මත්තෙහි චතුරඞ්ගවිය්යාකොට ධිෂ්ඨානයෙන් පලක් බැඳ හිඳ අභීතකෙශරසිංහ රාජයකු මෙන් මාරකුඤ්ජරාහංකාර මර්දනය කෙරෙමින් ලොවුතුරාබුදු ව සත්සති ගෙවා බ්රංහ්මාරාධනාවෙන් දිනකරකිරණ ප්රෙච්ඡන්නමෙඝකූටයක් වැනි වූ මෙඛලා නම් උයන්හි දම්සක් පවත්වා සරණ ය, ගාවිතත්ත ය, යන අග්ර ශ්රා්වක දෙනමක් හා සොණා ය, උපසොණා ය යන අග්ර,ශ්රාතවිකා දෙනමක් ඇති ව උදෙන නම් මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ අනුදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව අසූරියන්බුදුබඳින් දියනඳක්
විවරණකථා.) අභිනීහාරසංග්රනහකථා 99
කරවා කෙළලක්ෂ.යක් රහතන් පිරිවරා දනවූ සැරිසරණසේක. එකල අප මහබෝසතානෝ සකලගුණයෙන් අතුල වූ අතුල නම් නාගරජ ව නේසුවහස්ගණන් දිවනයින් පිරිවරා බුදුන් කරා එළඹ දිව්යගමය වූ පුෂ්පදීපධුපතුය්යායින දීන් කෙළලක්ෂියක් රහතුන් වහන්සේ පිරිවර කොට ඇති තිලෝගුරු බුදුන්ට පුජා කොට දිවබොජුන් වලඳවා එකක් අධික වූ කෙළලක්ෂුයක් සිවුරු පිරිකර පිළීගන්වා පරමාදරයෙන් වැඳ බණ අසා බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ සතර වන විවරණය ලදහ. එසේහෙයින් කියනලදි :-
“ සුගතොරස සහ භාසුර සුමනං චර සුගතං උරගාධිප අතුලොරග පරිසාහි ව අතුලාං, අමභීසුන සවණාමතරුචිරං චර මධුරං සුරදුන්දුවභි භවනම්බරසරණෙ මුනි භවිතුං” යි.(?)
තවද, ඒ සුමන නම් බුදුන්ට ඉක්බිති බුඬාන්තරයක් ගියකල්හි එ ම කප අටාසංඛ්ය,කප්ලක්ෂමයක් පිරූ පාරමිතා ඇති ලොකාර්ත්ථමයෙහි නිරත රෙවත නම් විපචිතඥසර්වදඥයන්වහන්සේ අප මණ දිව්යූසම්පත්තීන් සමාඩ වූ තුසිතභවනයෙන් අවුත් ජම්බු චිපයෙහි ධනධාන්යවයෙන් අනූත සුධාන්යාවතී නම් රාජධානියෙහි ශෞය්ය් ජ බලපරාක්රපම විපුල නම් ධරණිශ්වරයානන් නිසා විමලරුචිනුදුල විපුලා නම් රාජමහිලාවන් කුස පිළිසිඳ දසඑකඩ මසින් බිහිව යෞවනයෙහි පිහිටා තුන සෘතුවට සුදුසු සුදර්ශකන ය, රත්නාග්රීනක ය, අ‍ාවෙල ය යි යන තුන්පායෙහි දෙතිස් දහ සක් පුරඟනන් පිරිවරා සදාසත් *හවුරුදු රජසිරි විද පාප පිළිමල් අදසුන් කළ සුදසුන් නම් අගබිසොව කුසින් තරුණාරුණකර වරණ වරුණ නම් පුත්රුවන වැදු දවස් පූර්වවනිමිත්ත දැක පැවිදි විමෙහි ලොල් ව කුන්දරබන්ධුතමරිවිස්කන්ධරසන්නීභ සෛන්ධදව සම් බද්ධ රථවාහනයකින් මහබිනික්මන් නික්ම කෙළක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව සත්දවසක් † දුෂ්කරක්රි්යා කොට වෙසගමැදි පොහෝදවස් අතිවිපුලයසොධර යසොධරා නම් ප්ර්මදුවන් දුන් මිහිරි කිරිබත වලදා සල්වෙනෙහි දිවාවිහාර කොට සවස තරුණාරවින්ර්රමදනන වරුණින්දද නම් ආජිවකයා දුන් හීතණ අට මිටක් පිළිගෙණ බෝමැඩට එළඹ මාරනාගවිනත නාගබෝ මුල්හි සලා හෙලා පසළොස්රියන් උස තණ ඇතිරිමත්තෙහි බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ මාරමකරාකරප්රිලයදිනකර ව බුදු වෙමින් සත්සති යවා බ්ර හ්මාරාධනාව පිළිගෙණ තරුණතරු
* දස දහසක් † සත්මසක් සොලෝදශසකින්
100 සඬර්මෙරත්නාකරය (2 පරිච්ඡෙදය.
නිකරයෙන් විසිතුරු වරුණ නම් උයන්හි දී දම්සක්පවතුන් සූත්ර දෙශනාව කොට වරුණය, බ්රරහ්මදෙවය යන අග්රවශ්රා වකදෙන මක් හා භද්රා ය, සුභද්රායය යන අග්රයශ්රා්විකා දෙනමක් ඇති ව සම්භව නම් මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ කෙළ ගණන් රහතුන් පිරිවරා සැටදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව අසූරියන් බුදුබඳින් නික්මුනු බ්යාහමප්ර භාමණ්ඩලයෙන් සතරගව්වෙක අඳුරු දුරු කොට මුළුලොව බබුලුවා වැඩවසනකල්හි අප මහ බෝසතානෝ මනොරම්යභ රම්මවතී නම් නුවර අතිදෙහශොභා සම්පන්න වූ අතිදෙව නම් බ්රාාහ්මණ ව ඉපැද බුදුන් දැක ශරණශීල යෙහි පිහිටා ග්ර න්ථ සොළොස්දහසකින් ස්තුති කොට ලක්ෂුයක් වටනා උතුරුසළුව පුදා බුදුබව ප්රාොර්ත්ථතනා කොට ඔබගෙන් මේ පස්වන විවරණය ලදහ. එසේහෙයින් කියන ලදී :-
“පඤ්ඤගුණාභිනිවිතතං චිත්තාමණිභරෙවතං සුගතං, දිස්වා අනීදෙවදිජො බුඩාය දදුත්තරම්බරං ථුත්වා ’ යී (?)
තවද, සඬර්මාබමෘතදායක රේවත නම් නරොත්තමයානන්වහන්සේට ඉක්බිති ව බුඬාන්තරයක් ගියකල්හි එ ම කප සො‍ළසාසඩ් ඛෙය්යහ කප්ලක්ෂ යක් පිරූ පාරමිතා ඇති බුදුසිරිත් ශොභිත ශොභිත නම් ඥෙය සර්වෙඥයන්වහන්සේ සමතිස් පෙරුම් පුරා දිව්යාතහි වාඩින් විභුෂිත තුෂිත භවනයෙන් අවුත් දඹදිව පරමධර්මාෙන් විත සුධර්මාය නම් නුවර පාලිතරාජධර්ම්ඇති සුධර්ම නම් සාර්වයභො මෙන්ර්මා යානන් නිසා ජනනයතමෙනාරම්යව වූ සුධර්මා නම් ප්රගමාදාවන් කුස පිළිසිඳ දසළුකඩමසින් බිහි ව ක්රිමයෙන් වැඩි විය පැමිණ තුන් - සෘතුවට සුදුසු වු සමස්තශ්රීනවර්ඩින නාරීවර්ඩ න, යශොවර්ඩුන, ඉන්ර්කුසවර්ඩ්න ය යි තුන්පායෙහි සැත්තෑදහසක් වරඟනන් පිරි වරා නවදහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ නිඛිලගුණගණාත්විත මඛිලා නම් බිසව කුසින් පාපවිපසිංහ සිංහ නම් පුත්රුවන වැදූ දිනයෙහි සියපායෙහි දී ම මහණ ව එහි ම හිඳ සත්දවසක් ප්රසධන්විය්ය්වැ කොට එ ම මඛිලා නම් බිසව දුන් මියුරුකිරිපිඩු පිළිගෙණ එ ම පායෙහි දී ම වළදා මහබිනික්මන් කෙරෙමි යි සිතූ ක්ෂිණයෙහි දී ම වැඩහුන් මාලිගාව හා සමග අහසට පැනනැගී බෝමැඩට ගොස් අටාසූරියන් උස කඳ ඇති මාරවංශකාන‍නොත්පාටන යෙහි නාග වූ නාගබොධින්වහන්සේ වසාගෙණ බෝගෙයක් සේ සිටිකල්හි නාටකාදී වූ සිව්රගසෙනග මාලිගාවෙන් බැස සියනුවරට ගියකල්හි වැඩහුන් සිංහාසනයෙහි ම බෝකඳට පිට ලා වැඩ හිඳ මාරවාරණවිද්යකරණවාරණෙන්ර්නයෙශ්රීහ දක්වා තුන්යම ලත් තුන්නැණින් අලුයම බුදු ව උදන් අනා ක්රකමයෙන් සත්
විවරණකථා.) අභිනීහාරසංග්රශහකථා 101
සති ගෙවා බ්ර.හ්මාරාධනා‍වන් සුගතධර්මරහර්ම ය වූ සුධර්මා නම් උයන්හි ධර්මගචක්ර ප්රනවතීතසූත්රගදෙශනා කොට අසම ය, සුනෙත්ර ය යි යන අගසව් දෙනමක් හා නකුලා ය, සුජාතා ය යි යන අග්රතශ්රාාවිකා දෙනමක් ඇති ව අසම* නම් මහතෙරුවන්වහන්සේ ගෙන් උපස්ථාන විඳ අනූදහසක් අවුරුද්දට ආයු ඇති ව අටපණස්රියන් බුදුබඳින් මුළුලොව සරහා තිස්කෙළක් රහතුන් වහන්සේ පිරිවරා දනවු සැරිසරණසේක. එකල අප මහබෝ සතානෝ සුරම්යව වූ රම්ය වතී නම් නුවර ශොභනාන්වයජාත වූ සුජාත නම් † බ්රාෝහ්මණ ව සතරවෙදයෙහි පරතෙරට පැමිණ දව සෙක බුදුන් කරා එළඹ මධුරස්වරයෙන් සමන්විත ධර්මරදෙශනා වන් අසා ශරණශීලයෙහි පිහිටා බුදුපාමොක් මහරහතුන්වහන්සේට තුන්මසක් මහදන් දී බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ සවන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියනලදී :-
‘චාරු‍බ්බොධ අසීතිමත්ත රතන සිඞ්ගීනග සනනිභං නිනාලක්ඛණසොභිතං ජනහිතං අඞ්ාගීරසං සොභිතං, දිස්වා ධම්මරසං හි සාරමධුරං ඤත්වා සුජාතො විජො තෙමාසං වරදාන ‘දාසි රුචිරං ස‍බ්මොධියා සොරසං” යි (?)
තවද, සකල ලක්ෂදණයෙන් ශොභිත වූ ශොභිත නම් ධර්මනස්වාමීන් වහන්සේට ඉක්බිති ව කජ අසංඛ්ය යක් ගියකල්හි මේ භද්රොකල් පයට යට එකාසංඛ්ය් කප්ලක්ෂ යකින් මත්තෙහි. බුදුවරයන් තුන් දෙනෙකුන් වහන්සේගෙන් මනහර වූ වර නම් කප අනවමදර්ශි ය, පද්ම ය, නාරද ය යි යන තුන්දෙනෙකුන්වහන්සේ ලොව පහළ වූසේක. ඒ තුන්දෙනාවහන්සේගෙන් සොළසාසංඛ්‍ය කප්ලක්ෂොයක් පිරූ පාරමිතා ඇති සර්වාහර්ත්ථළදර්ශී අනවමදර්ගි නම් ඥෙය මාරජිත්වහන්සේ දිව්ය්සම්පත්තීන් අපරිමිත තුෂිත භවනයෙන් අවුත් දඹදිව සොඳවත්සපිරි සඳවත් නම් නුවර දිගත යසපත් යසවත් නම් රජහු නිසා සම්පීනපයොධර සුධර යසොධරා නම් අගබිසව කුස පිළිසිඳ එතැන් පටන් බිසවුන් ඇගින් නිකුත් රැසින් අසූරියන් තැන්හි අඳුරු දුරු කොට දසඑකඬමසින් බිහි ව මුළුලොව රුවන්වැසි වස්වා ක්රූමයෙන් වැඩි විය පැමිණ සිරි ය, උපසිරි ය, සිරිවඩ්ඪ ය යි යන තුන්පයෙහි තෙවිසිදහසක් වරගනන් පිරිවරා දසදහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ සිරිමා නම් අගබිසව කුසින් ජනසන්තොෂජනනප්‍රවීණ උපවාණ නම් පුත්රවරත්නය ජාතදිනයෙහි රනසිවිගෙයකින් මහබිනික්මන්
* අනොමනම් † අජිතනම්
102 සඬර්ම රත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය
කොට තුන්කෙළක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව දසමසක් ප්ර ධන්වීය්ය්කර කොට බුදු වන දවස් අනුපම වූ ඉසුරු ඇති අනුපම නම් බමුණුගම අනුපමා නම් බැමිණිදියනියන් දුන් රසකිරිබත වළදා විමලඵලපල්ලවමලින් ආකුල සාලපන්තීන් සිත්කලු වූ සල්වනපෙදෙස්හි දහවල් වැය හිරු අවරගල්කොණට අසල් වූ කල්හි සිහිල්බොල්පවන් විද විඳ හුන්නෙතින් නැගී යන සඳ නඳනගුණ ඇති අනුපම නම් ආජීවකයා දුන් කුස තණ ගෙණ අතුට සිටිකල්හි යටින් පෘථිවිය දැදුරු කොට නැගි අට තිස්රියන් උස විදුරසුන් මැද බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ මාර පරාජය කොට ලොවුතුරා බුදු ව බ්රවහ්මාරාධනාවෙන් ජනනයත සුදර්ශ න සුදර්ශලන නම් උයන්හි දම්සක් පවත්වා නිසභ ය, අනොම ය යි යන අග්ර්ශ්රාදවක දෙනමක් හා සුන්දරී ය, සුමනා ය යන අග්ර ශ්රායවිකා දෙනමක් ඇති ව වරුණ නම් මහතෙරුවන්වහන්සේ ගෙන් උපස්ථාන විඳ අවුරුදු ලක්ෂායකට ආසිරි ඇති ව අර්ථන පණස්රියන් බුදුබඳින් බබලමින් තිස්දහසක් රහතුන් පිරිවරා දනවු සැරිසරණසේක. එකල අපමහබොසතානෝ මහෙශාක්යස වූ යක්ෂ සෙනාධිපති ව නොයෙක් යක්සෙ‍නග පිරිවරා බුදුන් කරා එළඹ සත්රුවන් මණ්ඩපයක් මවා බුදුපාමොක් මහා සඞ්ඝයා වඩා හිඳුවා සත්දවසක් දිව්යයභොජන දන් දී බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ සත්වන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියන ලදී :-
“ අනොමදස්සිං මුනිසාධුදස්සීං දිස්වාන යක්ඛාධිපතී යසස්සී, දිබ්බන්ත පානෙනහසත්තමත්තං ස‍ම්බොධියාදාසි මුළාරදානං” යි.
ඒ ත්රි කාලදර්ශී වූ අනවමදර්ශී නම් මාරජිත්වහන්සේට ඉක්බිති බුඬාන්තරයක් ගියකල්හි එ ම කපැ අටඅසංඛ්යමකල්පලක්ෂටයක් පිරූ පාරමිතා ඇති මොක්මුවරඳින් සුදනබමර නඳ දුන් පියුම්සිරි දැරූ පියුම් නම් විපචිතඥශාස්තෲන්වහන්සේ සකල විභවභවනයෙන් භ්රාිජිත තුෂිතභවනයෙහි ඉපිද නානානිමිෂ යොෂිතාක්ෂි ෂට්දමුඛාවින්ද්යන් ප්රහමුදිත කොට දිවසැපත් විද එයින් අවුත් ජනමනඃප්රාසාදස්මපාදන චම්පා නම් නුවරැ රාජ සෘඬින් අසම අසම නම් මහරජහු නිසා රාජකුලප්ර මදාභාල තලතිලකයක් සමාන වූ අසමා නම් බිසොව කුසැ පිළිසිඳ පාරා වාරපය්ය්රමදන්ත ජඹුවීපය පද්මවර්ෂාිවෙන් සජ්ජිත කරවා ගර්භැ පරිපාකාවසානයෙහි දු පියුම්වැසි වස්වා ප්රජසූත ව ක්රිමාභිවෘඬි
විවරණකථා.) අභිනීහාරසංග්රජහකථා 103
ප්‍රාප්ත ව පරමරුචිරයෞවනාවතාර මකරධ්ච්ජ විජිතශරීරශොභා ඇති ව ත්රිණවිධසෘතුක්ෂුම උත්තරය, වසුන්තරය, යසත්තරය යි යන තුන්පායෙහි තිස්දහසක් කැත්කතුන් වත්පියුම් පුබුදු කළ සරාරිචි මෙන් දසදහසක් අවුරුදු නරසිරි විඳ රූපශ්රී්න් අනුත්තර වූ උත්තරා නම් බිසොව කුසින් ජනනයනපරම රම්යර රම්යර නම් කුමාරයා උපන් දිනයෙහි නිජමනොරථසාධනීය ආජානීයයන් දහසකින් යොජිත රථවාහනයකට පැනනැඟී අභිවික්රමමයෙන් අභිනිෂ්ක්රරමණය කොට විමලකමලාසනොපනීත විශිෂ්ටාෂටපරිෂ්කාරප්රාතිග්ර හණයෙන් පූර්විවාසනාසහිතනරභටකොටි ප්ර්මාණ සහිත ව දීක්ෂිණයෙන් අෂ්ටමාසයක් ප්ර්ධාන්වීය්ය්ර කොට බුදු වන වෙසඟමැදිපොහෝදවස් සර්වකජනසාමාන්යී ධාන්යිවතී නම් ග්රාටමයෙහි ධාන්යස නම් සිටුප්රිත්රරයාගේ ධාන්යනවතී නම් සිටු දුව දුන් පරමරසපායාසාශනයෙන් රූපකායානුග්ර හ කොට දාවල් විජකුලවිලාසිතවූතවිපිනයෙහි * මන්දාමාරුතොපනීත පාදප ප්රාතන්තයෙක සුව සේ වැස සවස නික්ම ස්වසති නම් ආජිවකයා දුන් කුසතණ අටමිටක් පිළිගෙණ බෝමැඩට ගොස් තරුණ ඵලපල්ලවමලින් සැදුනා වූ සොණ නම් මහමුරුතබෝමුල්හි කුසතණ සලා හෙලා පෘථිවීසමුද්භෙදොද්ගත අටතිස්රියන් විද්රුරසුන් මුදුනේ බෝකඳට පිට ලා චතුරඞ්ගවීය්යාටතිසධිෂ්ඨානයෙන් පලක් බැඳ වැඩහිඳ මාරරම්භාරණ්යමමර්දිනයෙහි මත්තමාතඞ්ග යක්හු මෙන් දසදිගුන් බබුලුවා යාමත්රායයෙහි ඥානත්රියාධිගත ව අලුයම ලොවුතුරාබුදු ව සජතාභාතික්රා්න්ත කොට බ්රිහ්මාරාධනා වෙන් පාපචිත්තවිජය ධනඤ්ජය නම් උයන්හි වැඩහිඳ දහම්සක් පවත්වා ශාලය, උපශාලය යි යන අගසව් දෙනමක් හා රාමා ය, සුරාමා ය යි යන අග්රචශ්රා විකාදෙනමක් ඇති ව වරුණ නම් මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ අවුරුදුලක්ෂ්යකට ආසිරි ඇති ව අටපණස්රියන් බුදුබඳින් මුළුලොව බබුලුව, කෙළගණන් මහණගණයා පිරිවරා දනවු සැරිසරණසේක.
එසමයෙහි සුරභීතරපරාගරන්තමුඛර මධුකරනිකර නිරන්තරයෙන් කරණලද ඣාංකාරරාවයෙන් මනහර වූ මන්ර්නිකනීලප්රගව ලිතතරුණඵලපල්ලවාඩ්කුරපුෂ්පජාලකාදියෙන් ශොභමාන වූ ශාඛා ඇති කර්ණිකාර සහකාර නාළිකෙර සන්තීරජම් හිරාදී වූ ද්රැාමගණානුචරිත චපලකොකිලාදිවිජකුලයා විසින් කරණ ලද කුහකුහාරවයෙන් මනොහර වූ, කණෙරුකාපුරො භූත මත්තමාතඞ්ගසතයාගේ ඵූලකපොලභිත්තීන් නිරන්තරොද්
* සල්වෙනෙහි.
104 සඬර්ම රත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය
වහනය කරන්නා වූ මදජලනිර්ඣරශ්රෙ ණින් සුරභිභූත වූ භූමි ප්රතදෙශ ඇති කර්පූරවූණිසින්ධුවාරමකරන්දශප්රරවාසන්නිභ අති ධවල වූ වාලුකාතලයෙන් නිර්‍මල භූමිභාග ඇති, ගම්භීර සිසිර නීරපූරිත තිසරරෙහෙරමහවෙල් සකුණ චරණපෙඛුන ප්රමහාර විකිරිත මකරන්දි ප්රනවාහයෙන් සාන්ර්ල භඞ්ගතරඞ්ගමාලාවෙන් සුපිපි මහනෙල් තළතළා පියුම්ඕළුකැකුළු මිණිදැදිරි කරණ බිඟුදැල් වතළ විල්පෙළින් නෙත්කලු වූ මත්තමයූරපන්තීන්ගේ අභිප්රාකයානුකූල වූ ලෙස රග දෙන්ට සුදුසු තමලුලිය වතළ තැනී තලා ගලතලන් ඇති, විකසිතවකුලපුෂ්පමකරන්දලධූලිපටලයේන ප්ර්චඡන්නාවගුණ්ඨිතඋත්තුඬගපර්වනතකූට ඇති, අත්යුචව්චධරණිධර ශිඛරයෙහි චන්ර් සුකාන්තපාෂාණයෙන් ලීලොපෙත ව ක්ෂීනරධාරා මෙන් වැහෙන්නා වූ නිරඣාංකාරයෙන් මනොහර වූ සුරභිසුන්ද්රමාරුතොපනීතලතාමණ්ඩප පන්තීන් ශොභමාන වූ යටත් යට නිරන්තර විභරණ ඇති ශබරසුන්දපරීන්ගේ මධුර නාදයෙන් රතිකර වූ, නාතාවිධකූටවිටපලතානදීනිජ්ඣරධරණී ධරවිචරාදීන් ප්රිතිමණ්ඩිත වූ හිමාලයචනප්රාදෙශයට වැඩ, අචෙ තස්ක වූ වෘක්ෂරයන් විසින් පුෂ්පමඤ්ජරිචාමරයෙන් විහිදුවන මඳ මඳ පවන් විඳ වද වනතටාකකාන්තාවන් විසින් පියුම්මුව තබා පුඹුනා තිසරසඞ්ඛනාද පූජා විඳ, නිත්ය චිරොධිසත්වතයන් ඔවුනොවුන්ගේ පරමමෛත්රිටයෙහි රස දනවමින්. සුපිපි ඡායාසම් පන්න විසිතුරුගසක් මුල නිරොධසමාපත්තියට සමවැද ප්රේම කරුණා ඉරියව්වෙන් වැඩඋන්සේක.
එකල බුඬකාරකධර්ම්යන් පුරණය කොට සසර සැරිසරා ඇවිදිනා අප මහබෝසතානෝ එ ම වනයෙහි කෙසරපන්තින් විරා ජිතස්ථානොපචිතවර්ණෙවිශෙෂයෙන් යුක්ත වූ අඞ්ගප්රවත්යණඞ්ග ඇති කෙශරසිංහ ව උපන්හ. සිංහවික්රවමයෙන් ස්වර්ණගිරිගුහාවල රුවන්වැලිතලා මුදුනෙහි නිශ්ශංක ව සයනය කරමින් නැඟීසිට රන්රිදී ගිරිශිඛරමුදුනෙහි විදුරුනියපඳුරු පැහැසරකෙසුරු විසූ රුවා කිලි පොළා උත්තුඞ්ගකර්ණ ව සිංහාභිමානයෙන් සිට ගවුගණන් දුර සිටිනා මත්ගජරළන් බලමින්, කිසිතෙනෙක්හි සුරගි මකරන්ර්ග කීර්ණ භූමිප්ර්දෙශ ඇති වනගළින් වනගළට නිශ්ශංක වැද සිත් සේ ඇවිදිමින් කිසිතෙනෙක්හි පවනින් ලලනස තරුනිකර යෙන් හෙනමුවරද සහිත මල්වැස්සෙහි තෙමෙමින්, කිසිතෙනෙක් හි ගවු ගණන් උස මහගිරිකුළුඅගින් ගෙන ගගුල්හැල්ලෙන් ඉසෙන සිසිර දියබිඳු සියලඟ ගස්වගස්වා රන්ගිරිඅතලවල්හී වැතිර සිට සිරුර සතපමින්. කිසිතෙනෙක්හී සුවපත් විලිකුන් අඹෙහි
විවරණ කථා) අභිනීහාරසංග්රෙහකථා 105
තුඩු දිදී මධුර අඹරස විඳ නාද පවත්වන මුඛර කුමවීකෙවිල් ලන්ගේ කටහඩට කන් දමාලා කර බිඳ බිඳ අසා සිටිමින්. කිසි තෙනෙක්හි මොහාන්ධන ව එළඹී ගජාරිතරුර්ණින්ගේ අතරුණ මෙතෙහි රස විඳිමින් මෙසේ වෙනෙහි තැන තැන ඇවිදින සිංහ රාජොත්තමයානෝ එදවස් නිරොධසමාපත්තියට සමවැද වැඩ උන් බුදුන් කරා පැමිණ දෙතිස්මහාපුරුෂලක්ෂපණයෙන් ප්රවති මණ්ඩිත වූ බුදුන් දුටු ඇස් අනික් දිශාවකට නමාගත නො හී වෙන තෙනකට පියවරකුත් සොලවාගත නො හී ඇසිපිය හෙලාලන ඇසිල්ලකුත් දිගුකලක් සේ සිතා මහත් ප්රෙ මයෙන් කර නමනමා වඳිමින් ගෞරවයෙන් ශරීර අවයව නො සොල්වා ගොදුරෙහි ලොභය හැර මෙවෙනි බුදුරුවනකට කුමක් පුදම් දෝ හෝයි විමසවිමසා ශ්රී පාදමූලයට නුදුරුතෙනෙහි හිස තබාගෙණ හෙව සත්දවසකින් නිරොධසමාපත්තියෙන් නැගි බුදුන් ප්රහදක්ෂි ණා කොට ප්රීොතිවෙගයෙන් සිංහනාද කොට තමන්ගේ පස්පෑදිස්නා ඇස්සඟළින් පූජා කෙරෙමින් බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ අට වෙනි විවරණය ලදහ. එසේහෙයින් කියනලදී : -
“නානානාමෙනුදිතතරුසණ්ඩාදිගඞ්ගාභීරාමෙ රඤේඤ කන්තං පදුමසුගතං ඣානපත්තං නිසිතනං, දිස්වා සම්මොදිතසනමනසා බොධියා පත්ථියිත්වාන. සත්තාහං සො මිගපති නයනෙනාභිපූජං අකායි” යි. (?)
තවද, සකලලොකෛකාත්ම පද්ම නම් බුදුන්ට ඉක්බිති බුඬා න්තරයක් ගිය කල්හි, එ ම කප සොළසාසඞ්ඛ්යබකප්ලක්ෂ්යක් පිරූ පාරමිතා ඇති විසාරද නාරද නම් ඥෙය බුදුරජානන්වහන්සේ තුෂිතභවනාරූඪ ව නානාවිධසුධාසනඅමලමුඛක්මලවිකාසනයෙහි දිවසක්රායමාණ ව සජොතීන් දෙවිබඹුන් සතුටු කරවා දිව සිරි විඳ වෙසෙමින් දෙවිබඹුන් අයදමෙන් දඹදිව ධඤ්ඤවති නම් පුරප්රවවරයෙහි සුදෙව නම් නරෙන්ර්ුන්යා නිසා අපමණ ගුණොපමා රහිත වූ අනුපමා නම් අගබිසව කුස පිළිසිඳ සාගර පය්ය්්ුනන්ත වූ සියලු දඹදිව ආභරණ වැසි වස්වා මවුකුසින්බිහි ව යෞවනප්රාගප්ත ව තුන්සෘතුවට සුදුසු වූ විජිතය, විජිතාවය, විජිතාභිරාම යයි යන තුන්පායෙහි එක්ලක්ෂඹ විසිදහසක් පුරගනන්ගේ නුවන්මුවරනට සුරභිකනකකඤ්ජානනයෙන් ප්රාභා මකරන්ද්ප්රුදානය කෙරෙමින් නවදහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ ජනිත රූපාභිරාම විජිතසෙනා නම් බිසව කුසින් ජගදෙකනෙත්රන න‍ෙන්ර් විත්තනෙම් කුමරුවා උපන් දිනයෙහි සතරපූර්වසනිමිත්ත යෙන් මහණරුව දැක සුරක්ත සිරිපතුල් යානාවෙන් මහබිනික්
106 සඬර්මිරත්නාකරය. (2. පරිච්ඡෙදය
මන් කොට මහසෙනඟ පිරිවරා පිවිස විසල්මඟුලුයනෙහි විමලසල වටපිට හිඳ නොයෙක් සුවඳින් ආර්ද්රා වූ නීලකුටිල කෙස්වැටිය සිඳ හැර මහබඹු දුන් අටපිරිකර පිළිගෙණ ලක්ෂ‍යක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව සත්දවසක් මහාවීය්ය්පිළ කොට බුදු වන දවස් අග බිසව දුන් මිහිරිකිරිබත වළදා එ ම උයන්හි දාවල් වැස සවස සකලජනසුදර්ශවනීය වූ සුදර්ශ න නම් උයන්ගොව්වා දුන් හීතණ ගෙණ බොධිමණ්ඩලයට පැමිණ මේකුළක් බඳු සූමමුරුත නම් වූ චුලසොණ බෝමුල්හි කුසතණ සලා හෙළා අටපණස් රියන් උස දෙරණ දැදුරු කොට නැගි සම්වන් විදුරසුන් පැනනැඟී මාරබලතුලමාලුන ව බෝකඳට පිට ලා හිඳ ලොවුතුරාබුදු ව සත් සති ගෙවා බඹහුගේ අයදමෙන් ධනඤ්ජය නම් උයන්හි වැඩහිඳ දම්සක් පවත්වා භද්රවසාලය, සුනෙත්රය යයි යන අගසවු දෙනමක් හා උත්තාරය, ඵාල්ගුණී යයි යන අග්ර,ශ්රා්විකා දෙනමක් ඇති ව විශිෂ්ටමහතෙරුන්වහන්සේ‍ඟෙන් උපස්ථාන විඳ † අසූදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව අටාසුරියන් බුදුබඳීන් නික්මුනු බ්යා්මප්රහභා මණ්ඩලයෙන් දොළොස් යොදුන් තැන්හි අඳුරු දුරු කොට අසූකෙළක් රහතුන්වහන්සේ පිරිවරා ගම් නියම්ගම් රාජධානි පිළිවෙලින් දනවු සැරිසරා දෙව්මිනිසුන්ට නිවන්අමාරස බෙදා දෙමින් ලෝවැඩෙහි යෙදී වැඩවසන සේක.
එකල අප මහබෝසතානෝ තාපස ව හිමාලයපර්වදතයෙහි වසන්නාහු තමන් කෙරෙහි කරුණාවෙන් අසූකෙළක් රහතුන් හා දසදහසක් අනාගාමී උපාසකවරුන් පිරිවරා තමන් ලඟට වැඩි බුදුරජානන්වහන්සේ දැක මහසඟපිරිසට වෙනවෙන ම පන්සල් මවා සතපා රාත්රි්යෙහි බණ අසා උදාසන්හි උතුරුකුරුදිවයිතින් අහර ගෙණවුන් බුදුපාමොක් මහාසඞ්ඝයාවහන්සේ වලඳවා මෙ ම ලෙස අනාගාමී උපාසකවරුන් සහිත බුදුපාමොක් මහාසඞ්ඝයා වහන්සේට උපස්ථාන කොට ඉක්බිති ලක්ෂතයක් අගනා රත්සඳුන් ඝටයෙකින් පූජා කොට බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ නවවන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියනලදි:-
“ විසාරදං සත්ත දිනානි නාරදං සවොරසා ධම්මිසිමස්සමාගතං සුඛෙන දිස්වා ඝනරත්තචන්දදනා ජිනාය දත්වාාන අකාසි පත්ථනනං” යි.
තවද, සුරබඹ නරනාරද නාරද නම් බුදුරජානන්වහන්සේට ඉක්බිති ව බුඬශුන්ය, වූ කප් අසංඛ්යරයක් ගියකල්හි මේ මහා
† “අනුදහසක්”
විවරණකථා ) අභිනීහාරසංග්ර හකථා 107
භද්රණකල්පයට යට ගියදවස ලක්ෂ යක් වන කප සර්වරඥකෙනෙකුන් වහන්සේගෙන් සාර වූ සාර නම් කල්පයෙහි සොළසාසඞ්ඛ්ය කප්ලක්ෂ්යක් පිරූ පාරමිතා ඇති ජනපරායණදානයෙහි සෞම්යෙ වූ පියුමතුරා නම් නරොත්තමයානන්වහන්සේ තුෂිතභවනයෙන් අවුත් දඹදිව ක්ෂයත්රිායයුවතීහංසපඩ්ක්තී තිසෙවිතකජිනීසන්නිභ හංසවතී නම් නුවර ජනමනන්යවනානන්දර ආනන්දී නම් මහීන්ර්නීසයා නන් නිසා විශෙෂතරාජාත සුජාතා නම් අගබිසොව කුස පිළිසිඳ දසදහසක් සක්වළ පියුම්වැසි වස්වා මවුකුසින් බිහි ව ක්රහමයෙන් වැඩී විය පැමිණ සෘතුක්ෂ්ම වූ නරවාහනය, යසවාහනය, හංසවාහනය යි යන තුන්පායෙහි එක්ලක්ෂහවිසිදාහක් පුරඟනන් පිරිවරා දසදහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ කුශලඵලප්රයණිත දත්තා සවූ සුදත්තා නම් අගබිසව කුසින් උත්තර නම් පුත්රුවන වැදූ දවස් තමා හුන් යසවත් නම් මහ‍පායෙන් මහබිනික්මන් කොට කැටු ව ගියවුන් හා සමග මහණ ව සද්දවසක් ප්රමධන්විය්ය්ින කොට බුදුවන දවස් උදේනි නම් නියම්ගම රුචීනන්ර් නම් සිටුදුව දුන් කිරිපිඩු වලඳ්ර සල්වෙනෙහි වැස දිනාන්තයෙහි එතැනින් යනසඳ මඟ දී දුටු සුචිත්ත නම් ආජිවකයා දුන් කුසතණ අටමිටක් පිළිගෙණ බෝමැඩ කරා ගොස් සළලබෝමුල්හි කුසතණ සලා හෙලා පොළොව පලා නැඟි අටතිස්රියන් උස විදුරසුන් පැනනැඟී බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ මරුන් බිඳ ලොවුතුරාබුදු ව දසදහසක් සක්වළ පියුම්වැසි වස්වා සත්සති ගෙවා මිථිලා නම් උයන්හි දම්සක් පවත්වා තීර්ත්විකයන් ඔත්පතින් මැ නැති කොට තෙද පතුරුවා දෙවල ය, සූජාත ය යන අගසවු දෙනමක් හා අමිතා ය, අසමාය යන අග්රුශ්රා්විකා දෙනමක් ඇති ව සුමන මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ ලක්ෂැයක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව අටාසූරියන් බුදුබඳින් මුළුලෝ සරහා නික්මුනු බ්යා්මප්ර භාමණ්ඩලයෙන් දොළොස් යොදනෙක එකාලොකද කොට සැත්තෑලක්ෂකයක් රහතුන්වහන්සේ පිරිවරා, දනවු සැරිසරණ සේක. එකල අප මහබෝසතානෝ නොයෙක් කෙළගණන් ධන ඇති ජටිල නම් මහරැටි ව බුදුන් දැක පිරිවර මහාසඞ්යා වහන්සේට දන් දී අන්තයෙහි තුන්සිවුරු පිළිගන්වා බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ දසවන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියනලදී :-
“දීපදුත්තම පදුමුත්තරසුගතං හිතසුගතං වරභොගිකජටිලො මහරඪිකො මුනි භවිතුං, පියතද්දස දිනසත්තසු සුගතොරස සහිතං පරමාදරමනසා මසනමදාසභිරුචිරං” යි.(?)
108 සඬර්මතරත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය
මෙසේ දක්වනලද මේ සතරඅසඞ්ඛ්ය ය අතරතුරෙහි මුත් අසංඛ්ය‍යට අන්තර්ග්ත කප්වල බුදුකෙනෙකුන්වහන්සේ නූපන් හෙයින් මේ සතරඅසංඛ්යනය ශූන්ය්අසංඛ්යකය යි ද කීහෙයින් එහි නම් දක්වන්නාහු මෙසේ කීහ.
“සෙලො භාසො වයො වෙව රුචියා සංඛියා ඉමෙ, චත්තාරො තෙ අස‍ඬ්ඛෙය්යාෙ විනිපාතා ‘ති චුච්චතී” යි.
මෙසේ දක්වනලද මේ සාරාසංඛ්ය්යට ඉක්බිති මේ පියුම තුරා නම් බුදුන් කෙරෙහි පටන් සැත්තෑදහසක්කප් ගියකල්හි මේ භද්ර කල්පයට තිස්දහසක් වන ගුණකනකසයම්භූකුණ්ඩලවය යකින් ප්රහතිමණ්ඩිත වූ මණ්ඩ නම් කල්පයෙහි සුමෙධය, සුජාතාය යන සර්ව ඥ දෙදෙනෙකුන්වහන්සේ ලොකයෙහි පහළ වූ සේක. එයින් අටාසංඛ්ය කප්ලක්ෂවයක් පාරමිතා පිරූ වජ්ර මෙධ සුමෙධ නම් විපචිතඥසර්වූඥයන්වහන්සේ සකලජනාභිලාෂිත තුෂිත භවනයෙන් අවුත් දඹදිව මඬ්යවමණ්ඩලයෙහි වරසිරිනිකරයෙන් සුදර්ශෂනීය වූ සුදර්ශවන නම් පුටභෙදනයෙහි සමසත්සම්පත්තිප්රාසප්ත සුදත්ත නම් නරෙන්ර් යානන් නිසා නිජපතිප්රිියතාදත්ත සුදත්තා නම් බිසව කුස පිළිසිඳ දසමස් පුරා බිහි ව ක්ර‍මයෙන් වැඩි විය. පැමිණ තුන්සෘතුවට සුදුසු වූ සුචන්දඳකය, ජයකෙතුය, සිරිවඬ්ඪය යන තුන්පායෙහි අටසාළිස්දහසක් නාටකස්ත්රීටන්ගේ පයොධර තාමරය ප්රයවර්ධිත උරසරසිත් මනොහර ව රජසිරි විඳිමින් සුමන පුෂ්ප බඳු මෘදුසුමන සුමනා නම් බිසව කුසින් තෙජොමිත්රො පුනර්ව සුමිත්ර නම් පුත්රමරත්නය වැදූ දිනයෙහි සප්තස්ථානඅවනිස්පර්ශ් ප්රරශස්තලක්ෂිණාන්විතවිනීතහස්තිහු අරා මහබිනික්මන් කොට කෙළසියයක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව අටමසක් ප්රකධාන්වීය්ය්ත කොට බුදු වන දවස් නකුල නම් ගම නකුල නම් සිටුදුව දුන් කිරිපිඬුගෙණ පිඬු කොට එකුන්පණස් පිඬක් වලඳා කොකිලාලිකුල කොලහලින් කන්කලු සල්වෙනෙහි දහවල් වැස නික්මුනුසඳ සිරිවඩු නම් ආජිවකයා දුන් කුසතණ අටමිටක් ගෙණ අද ම බුදුබව දක්මි යි බක්මීබෝමුලට අවුත් කුසතණ සලා හෙලා පොළොව පලා පැනනැඟී විසිරියන් විදුරසුන්මුදුනෙහි බෝ කඳට පිට ලා වැඩහිඳ මරුන් බිඳ බුදු ව සත්සති ගෙවා බ්රවහ්මාරාධනාවෙන් සුදර්ශටනොද්යාුනයෙහි දී දම්සක් පවත්වා සරණය, සබ්බකාම ය යන අගසවුදෙනමක් හා රාමාය, සුරාමා ය යන අග්රවශ්රා විකා දෙනමක් ඇති ව සාගරනම් මහතෙරුන්වහන්සේ ගෙන් උපස්ථාන ලදින් අනූදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව
විවරණකථා) අභිනීහාරය ග්රුහකථා 109
සියලඟරැසින් සතරගව්වෙක අඳුරු දුරු කොට අටාසුරියන් බුදුබඳින් මුළුලොව සරහා කෙළසියයක් රහතුන් පිරිවරා දනවු සැරිසරණසේක.
එකල්හි අප මහබෝසතානෝ උත්තර නම් මාණවක ව අසූකෙළක් ධන වියදම් කොට බුදුපාමොක් මහාසඞ්ඝයාවහන්සේට දන් දී මහණ ව බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ එකොළොස්වන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියන ලදී :-
“වාදීභංකුසසන්තිභං ජනනිධිං සාධුං සුමෙධාං ජිනං දිස්වා උත්තරමාණවො මතිපස‍ෙත්ථි බොධිසත්තො තදා, දත්වාා කොටිඅසීතිමග්ඝනකනෙකෙ වොදනෙ චම්බරෙ චාරොදාරගුනෙන කාසි පවරං ස‍ම්බොධියා පත්ථචතං” යි.(?)
තවද, අන්වර්ත්ථංනාමයෙන් සුමෙධ නම් වූ සුමෙධ බුදුන්ට ඉක්බිති බුඬාන්තරයක් ගියකල්හි එම කප අටාසංඛ්යමකප්ලක්ෂූයක් පිරූ පාරමිතා ඇති අනෙකාද්භූතජාත සුජාත නම් විපවිතඥ ජනොත්තමයානන් වහන්සේ විබුධජනාභිරත තුෂිතභවනයෙන් අවුත් දඹදිව නිරන්තරමඬ්ගල්යවයෙන් අනල්ප වූ සුමඞ්ගල නම් නුවර කීර්තිප්රතතාපොද්ගත උග්ගත නම් රජහු නිසා මෘදුතනු ප්රසභාස්වර ප්ර්භාවති නම් රාජවනිතාවන් කුස පිළි සිඳ දසඑකඩමසින් බිහි ව ක්රසමයෙන් වැඩි විය පැමිණ සිරිය, උපසිරිය, නන්දිය යන තුන්පායෙහි තෙවිසිදහසක් පුරඟනන් පිරිවරා නවදහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ ජනානන්දස සිරිනන්දාක නම් අගබිසව කුසින් පාපවිභඞ්ගසෙන උපසෙන නම් පුත්රි රත්නය ජාත දිනයෙහි හංසවයහ නම් අශ්වයා පිට නැගී මහ බිනික්මන කොට කෙළක් ඇමැතියන් හා සමඟ මහණ ව නව මසක් මහාවීය්ය්් කොට බුදු වන දවස් පුරින්ද්දපුර වැනි සුරින්දසනම් නුවර රූසිරින් නන්ද සිරිනන්ද , නම් සිටුදුව දුන් මිහිරි කිරිබත වලඳා විසල්සල්වනයෙක්හි දී දිවාවිහාර කොට සවස්වේලෙහි වැඩ අමන්දතගුණසුගන්ධය සුනන්දව නම් ආජිවකයා දුන් කුසතණ අටමිටක් පිළිගෙණ අපරාජිතස්ථානයට ගොස් මාරභයදානප්ර්වීණ වෙණුබොධිමූලයෙහි සලාහෙලා දෙතිස් රියන් උස පැනනැගී වජ්රාාසනාරූඪ ව මාරවරවාරණනිවාරණ ඛග්ගවිෂාණයක්හු මෙන් උග්රවපරාක්රනම දක්වා බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ ලොවුතුරා බුදුව සත්සති ගෙවා බඹහුගේ අයදමෙන් ධර්මාමලොකයෙන් බබලන සුමඞ්ගල නම් උද්යා්නයෙහි ධර්මදචක්රම ප්ර වර්තනසූත්රණ දෙශනා කෙරෙමින් සුදස්සනය, සුදෙව යන අග සවු දෙනමක් හා නාගාය, නාගසෙනා යයි යන අග්ර්ශ්රා්විකා දෙන
110 සඬර්මාරත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය.
මක් ඇති ව නාරද මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ අනුදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව අටපණස්රියන් බුදු බඳින් තුන්ලෝ බබුලුවා කෙළලක්ෂදයක් රහතුන් පිරිවරා දනවු සැරි සරමින් සත්වබයන්ට නිවන්සම්පත් දෙමින් වැඩවසනසේක.
එකල අප මහබෝසතානෝ සප්තවිධරත්නයෙන් යුක්ත වූ මහානුභාවසම්පන්න චක්රාවර්ති රජ ව දෙදහසක් කොදිව් පිරිවරා සිටි සතරමහාවීපයෙහි උපදනා සියලු අය ගෙණ බුදුපාමොක් මහරහතුන්වයහන්සේට රටවැසියන් උපස්ථාන කරණ සේ නියොග කොට සියලු සම්පත් හා සමග චක්රනවර්තිරාජ්යපය බුදුරජානන් වහන්සේට පූජ කොට බුදුසසුන් වැද මහණ ව සර්වචඥතාඥනය පිණිස ඔබගෙන් මේ දොළොස්වන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියනලදී :-
“ සපරභිතසුරාතං කාමදං පාරිජාතං සුගතවරසුජාතං දස්සනෙ පත්තරජ්ජං, සහචරතරදානං බොධියා පත්ථ්යිත්වා , අදදි ගුණනුලි‍ෙන්දාජචෙක්කවත්තී නරි‍ණෙන්දා ” යි. (?)
තවද, ඒ සුජාතා නම් බුදුන්ට ඉක්බිති ව විසිදහස් අටසිය දෙයාසූකපක් බුඬශූන්ය, වූ කල්හි මේ භද්ර්කල්පයට එක්සියඅටළොස්වන අප්ර්මාණ ගුණාමොදවිස්තෘතජාතරූපාචින්ද සන්නිභ සර්වයඥ තුන්දෙනෙකුන් වහන්සේගෙන් සාර වර නම් කල්පයෙහි දෙතිස්මහාපුරුෂලක්ෂකණාදීන් ප්රිවයදර්ශී නම් දශබලධාරීන්වහන්සේය, සර්වාමර්ත්වසදර්ශී වූ අර්ත්ථරදර්ශී නම් සර්ව ඥයන් වහන්සේ ය, දශවිධධර්මිදර්ශී වූ ධර්මවදර්ශි නම් ධර්‍මරාජයන් වහන්සේය යි කියනලද තුන්බුදු කෙනෙකුන්වහන්සේ ලොකයෙහි පහළවූසේක. එයින් අටාසංඛ්යු කප්ලක්ෂහයක් පිරූ පාරමිතා ඇති රූපයෙන් සමසත්සත්වඛනෙත්ර් ප්රිංයදර්ශි වූ ප්රි‍යදර්ශි නම් විපචිතඥ සර්ව ඥයන්වහන්සේ සමස්තවස්තුවෙන් මස්තකප්රානප්ත තුෂිතභවනයෙන් අවුත් දඹදිව මඬ්යපමණ්ඩලයෙහි ධාන්ය වතී නම් නුවර සකලභූතඅභයදත්ත සුදත්ත නම් මහරජානන් නිසා වාගමෘත කාන්තීන් ප්රරසාදකරවු චන්ර්නම වක්ත්රක ඇති චන්ර්හ වති නම් අගබිසව කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමස් ඇවෑමෙන් මව්කුසින් බිහි ව යෞවන ප්රාාප්ත ව සුනිමලය, විමල්යා ගිරිබ්රවහාය යන තුන්පායෙහි තෙතිස් දහසක් නරනාරීනිකරපිරිවරින් නවදහසක් හවුරුදු රජසිරි විඳ සුවිමල විමලා නම් අගබිසව කුසින් කාඤ්චනකඦනිභානත කාචනාවෙල නම් පුත්රනරත්නය ජාතදිනයෙහි තුඟුමහගුමඟුලසුන්
විවරණකථා ) අභිනීහාරසංග්රලහකථා 111
යෙදූ දිඟුපුළුල්රියයහන් අරා මහබිනික්මන් කොට සියක්ලක්ෂලයක් අමාත්යදවරුන් හා සමග මහණ ව සමසක් දුෂ්කරක්රිකයා පුරා බුදු වන දවස් තරුණජනාකීර්ණ වරුණ නම් බමුණගම සකල ලක්ෂ ණයෙන් සුභ වසහා නම් බැමිණිය දුන් මියුරු කිරිපිඬු වලදා විසල්සල්වෙනෙහි දහවල් කල් යවා එතැනින් නික්ම සුජාත නම් ආජිවකයා දුන් කුසතණ අටමිටක් පිළිගෙණ බොධිමණ්ඩලයට ගොස් මහඟුතුඟු පුවඟුබෝමුල සලාහෙලා පොළොව පලාගෙණ නැගි තෙපණස් රියන් උස විදුරසුන් මුදුනෙහි බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ මාරපරාජය කොට ලොවුතුරා බුදු ව සත්සති ගෙවා මහ බඹු අයදමෙන් උසභවතී නම් උයන්හි දම්සක් පවත්වා පාලිතිය, සබ්බදස්සිය යන අගසවු දෙනමක් හා සුජාතාය, ධම්මදින්නාය යන අග්රබශ්රාවවිකා දෙනමක් ඇති ව සොහිත නම් මහතෙරුන් වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ අනූදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇතිව අටාසුරියන් බුදුබඳින් මුළුලෝ බබුලුවා සියක්ලක්ෂරයක් රහතුන් වහන්සේ පිරිවරා සත්වයයන්ට ධර්මනදෙශනා කොට අමාමහනිවන් දෙමින් ජනපදචාරිකාවෙහි වැඩිසේක.
එකල අපමහබෝසතානෝ කෙළගණන් වස්තු ඇති කාශ්යශප නම් බ්රාඅහ්මණ ව වෙදත්රතයෙහි කොටිප්රා ප්ත ව බුදුන් දැක බණ අසා කෙළලක්ෂ යක් ධන වියදම් කොට විහාරයක් කරවා සපිරිවර බුදුරජානන් වහන්සේට පිළිගන්වා මහත් වූ ප්රෙ මයෙන් පසඟ පිහිටුවා වැඳ බුදුබව පතා. ඔබගෙන් මේ තෙළෙස්වන විවරණය ලදහ. එසේහෙයින් කියනලදී :-
“සුදස්සනීයං පියදස්සීනාථං - දිසවා චිජො කස්සපබොධිස‍ත්තො කාරාපයිත්වාප රුචිරං විහාරං - අදාසි ජෙනාය ජිනස්ස තස්ස” යි.(?)
තවද, ඒ ප්රි යදර්ශි වූ ප්රි යදර්ශි නම් බුදුන්ට ඉක්බිති ව බුඬා නතරයක් ගියකල්හි එම කප සොළසාස‍ඩ්ඛෙය්ය්කප්ලක්ෂරයක් පිරූ පාරමිතා ඇති උභය ලොකාර්ත්ථඑදර්ශි වවූ අර්ත්ථ්දර්ශී නම් ඥෙය සර්විඥයන් වහන්සේ පාපපඩ්කවිශොශිතභානුභුත තුෂිතභවනයෙන් අවුත් නානාජනමනනයනසොභන වූ ශොභණ නම් නුවර විපුලතරවිමලකීර්තිසාගර සාගර නම් නරපතිහු නිසා යෞවනශ්රීවන් සුදර්ශ්න වූ සුදර්ශවනා නම් අගබිසව කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමසින් මව් කුසින් බිහි ව එක්ෂසණයෙහි කුලපරම්පරා ගත ව කලක් හිමියන්ට සැඟවී නිධානගත වූ වස්තු හිමියන්ට ලාභ කොට ක්රලමයෙන් යෞවන ප්රායප්ත ව අමරගිරිය, සුරගිරිය, ගිරිගුහාය යන තුන්පායෙහි තෙතිස්දහසක් පුරගනන්ගේ මුඛාරවින්දසප්රසබොධයෙහි තරුණදිනකර වැ දසදහසක් හවුරුදු
112 සඬර්මෙරත්නාකරය (2 පරිච්ඡෙදය.
රජසිරි විඳ රාජවංශනිමිෂපාදපාග්ර ශෘඛාසමාන විශාඛා නම් බිසව කුසින් නිශ්චලඟුණළෙශල ශෛල නම් පුත්රුවන වැදූ දින යෙහි ප්රශසාදාවග අස්වාහනයෙන් මහබිනික්මන කොට නව කෙළක් පුරුෂයන් හා සමඟ මහණ ව අටමසක් ප්රමධන්විය්ය් ව කොට බුදු වන දවස් සුබන්ධුලර සුචින්ධිර නම් නගමාණවිකාට දුන් කිරිපිඬු පිළිගෙණ එකුන්පණස් පිඬක් කොට වලඳා විශාලචිටප යෙන් මෙඝකූටයක් වැනි වනසණ්ඩයෙක, දහවල් තුටුපහටු වැ වැස සවස සියකුලගනනයනනිලුපුල් පුබුදු කළ සිසිරරුචි වැනි සුරුචි නම් නාගරාජයා දුන් කුසතණ අටමිටක් ගෙණ නිරතුරු කුසුමතර සරණ සපුපෙළින් සපුන් සපුසිරිබෝමුල්හි කුසතණ සලා හෙලා තෙපණස්රියන් උස නැගි වජ්රා සනමසතකයෙහි බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ මාරපරාජය කොට ලොවුතුරාබුදු ව සත්සති ගෙවා බඹහුගේ අයදමෙන් සංර්වායපමාරහිත වූ අනොපම නම් උයන්හි දම්සක් පවත්වා ශාන්නය, උපශාන්නය යන අගසවු දෙනමක් හා ධර්මාඋය, සුධර්මානය යන අග්රාශාවිකා දෙන මක් ඇති ව අභයමහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ අනුදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව සියලගරැසින් සතරගර්ව්වෙක අඳුරු දුරු කොට අසූරියන් බුදුබඳින් මුළුලොව සරහා † නව කෙළක් රහතුන් පිරිවරා මුළුලොවට නිවන් අමා දෙමින් සැරිසරණ සේක.
එකල අප මහබෝසතානෝ චම්පා නම් නුවර සුසිම නම් බ්රාතහ්මණ ව ඉපැද සියලු සම්පත් යාචකයන්ට දන් දී හිමාලය වන යට වැද තාපසප්රයව්රචජ්යා වෙන් පැවිදි ව ධ්යා‍නලාභී ව වෙසෙමින් දවසෙක බුදුන් කරා එළඹ බණ අසා පැහැද තමන්ගේ අනුභාව යෙන් එකෙණෙහි ශක්රධභවනයට පැනනැඟී ශක්රැයන්ගේ එක පුණඩරීක නම් උයනෙහි සියක් යොදුන් උස ඇති පරසතුරුකසලා මල් ගෙණවුත් සතරමහදිවයින එක පැහැර වර්ෂාි කරන්නා වූ මහවැස්සක් සේ දිවමල්වැසි වස්වා අවට මල්තොරණ මල්මඬුලු මල්ඇගෑ ආදීයෙන් විසිතුරු කොට සරහා පරසතුමල්කුඩයක් බුදුන් සිරිසට පුදා පසඟ පිහිටුවා වැඳ බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ තුදුස්වන විවරණය ලදහ. එසේහෙයින් කියනලදී:-
“දිසි විතතයසස්සීං චාරුනාථත්ථමදස්සිං සපරභිතසුසීමො භික්බු බුද්ධං සුදිස්වා, තිදිවමහිරුහිත්වා් නන්දසමන්දසරපුපෙඵ ස හි මහි මභිනෙත්වාව නෙකපූජං චකාසී” යි.
† සනහා
විවරණකථා ) අභිනිහාරසංග්ර හකථා 113
තවද ඒ අර්ත්ථ දර්ශි නම් බුදුන්ට ඉක්බිති ව බුඬාන්තරයක් ගියකල්හි එ ම කප සො‍ළසාසංඛ්යෙදකප්ලක්ෂකයක් පිරූ පාරමිතා ඇති ධම්මදස්සි නම් ඥෙයසර්වරඥයන්වහන්සේ තුෂිතභවනයෙන් වුත් දඹදිව මඩ්යූමණ්ඩලයෙහි ශරණ නම් නුවර ශරණ නම් ජහු නිසා සුනන්දය නට බිසව කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමසක් ඇවෑමෙන් මවුකුසින් බිහි වි අධිකරණශාසත්රකපොත්වල අධර්මමව්ය්වහාර අන්තර්ඩාින කරවමින් ධර්මඅව්යමවහාර නො පිරිහෙලා සිටුවමින් ක්ර්මයෙන් වැඩි අරජය, විරජය, සුදර්ශ්නය යන තුන්පායෙහි එක්ලක්ෂවවිසිදහසක් නාටකස්ත්රීයන් පිරිවරා රජසිරි විඳ වීචිකොලි නම් අගබිසව කුසින් පූර්ණෙවර්ඬවන නම් පුත්රුවන වැදූ දිනයෙහි මහබිනික්මන් කෙරෙමියි සිතු ක්ෂිණයෙහි ම පූර්වොවපචිතකුශලබලයෙන් ආකාශයට පැන නැංගා වූ සුදශර්නර නම් ප්රාූසාදයෙන් ම මහබිනික්මන් කොට කෙළලක්ෂෙයක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව සත්දවසක් මහාවීය්ය්කෙ කොට බුදු වන දවස් විචිකොළි නම් අගබිසව දුන් කිරිපිඩු වලධා බදරාරණ්යීයෙහි දිවාවිහාර කොට වස්වේලෙහි සිරිවඩු නම් යචපාලයා දුන් ගීතණ අටමිටක් ගණ අපරාජස්ථානයට ගොස් රත්කරව්බෝමුල්හි කුසතණ සලාවගුරුවා පණස්රියන් පැනනැගි වජ්රාවසනමස්නකයෙහි බෝ කඳට පිට ලා වැඩහිඳ මාරපරාජය කොට ලොවුතුරාබුදු ව සත්සති ගෙවා බ්ර හ්මාරාධනාවෙන් ඉසිපතන නම් උයන්හි දී දම්සක් පවත්වා පදුම ය, පුස්සදෙව යයි යන අගසවු දෙනමක් හා ඛෙමා ය, සබ්බනාමා ය යන අග්ර,ශ්රාදවිකාදෙනමක් ඇති ව සුනෙත්ර් නම් මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ හවුරුදු ලක්ෂායකට ආසිරි ඇති ව අටාසුටියන් † බුදුබඳින් මුළුලෝ සරහා කෙළ ලක්ෂුයක් රහතුන් පිරිවරා දනවු සැරිසරමින් සත්වයන්ට අමාමහ නිවන් බෙදා දෙමින් මුළුලෝභි දහම්වැසි වස්වමින් ධර්මරධ්වජ නංවමත් මුළුලෝ සාධුකාර දෙවමින් චින්තාමාණික්ය යක් සේ වැඩ වසන සේක.
එකල අපමහබෝසතානෝ ශක්රතදෙවෙන්ර්යක් ව ඉපැද දෙවියන් පිරිවරා මෙ ධම්මදස්සි නම් මහර්ෂින්වහන්සේ කරා අවුත් දිව්යදමය වූ පඤ්චාංගිකතුය්ය්හ ඝොෂායෙන් හා දිව්යනපුෂ්ප දිව්යතවන්ද්න වුණි. දිව්යගසුගන්ධා‍දීන් බුදුපාමොක්රහතුන්වහන්සේට පූජා කොට බුඬත්වය ප්රාදර්ත්ථෂනා කෙරෙමින් ඔබගෙන් මේ පසළොස්වන විවරණය ලදහ. එසේහෙයින් කියනලදී :-
“සිඩගීකරණභිධරණි ධරණිභධම්මදැසසිමුනිවරං පවරං. දිස්වා දුන්දුිභිකුසුමෙහි ජිනඃය මගී මභි‍ෙන්දාව සුභදො” යි.
† අසුරියන් 8
114 සඬර්ම රත්නාකරය (2. පරිච්ඡෙදය.
තවද, ඒ සකලලොකවිස්මිතධර්ම චක්රි ඇති ධර්මතදර්ශී නම් බුදුරජානන්වහන්සේට ඉක්බිති ව බුඬශුන්ය ව සූවිසිකල්පයක් ගිය කල්හි මේ කපට සූවානුවන කපැ එක ම අනධිවරයක්හු ගෙන් වරතර ව සාර වූ සාර නම් කල්පයෙහි අටාසංඛෙය්ය කප්ලක්ෂ්යක් පාරමිතා පිරූ සර්වකලොකාර්ත්ව සිඩිකර සිඬාර්ත්ථඅ නම් විපචිතඥසර්වලඥයන්වහන්සේ විබුධජනපරිවෘත තුෂිතභවනයෙන් චුත ව අටුත් දඹදිව ඔඬ්යවමණ්ඩලයෙහි සකලසම්පත්තීන් භාර වෙහාර නම් රාජධානියෙහි දනමනනුවන් අදත යොවුතෙන් හොබන උදෙන නම් මහරජහු නිසා මනුඤ්ඤසම්එස්ස සුඵස්සා නම් බිසව කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමසින් බිහි ව වැඩී විය පැමිණ කොකනද ය, උත්පල ය, පදුම ය යන තුන්පායෙහි අටසාළිස්දහසක් මනුජප්රයමාදානිකර පිරිවරින් දසදහසක් හවුරුදු මනුජශ්රී විඳ ජනමනසෞමනස්යකජනක සෞමනස්යාන නම් බිසව කුසින් රූපශ්රීුන් අනූපම වූ අනුපම නම් පුත්රුවන වැදූ දිනයෙහි රන්සිවිගෙයකින් මහබිනික්මන් කොට කෙළලක්ෂමයක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව දසමසක් මහාවීය්ය්ක කොට බුදු වන දවස් සමස්තවිභූතීන් අසදෘශ වූ අසදෘශ නම් බමුණුගම මෙ චකොත්පලදලාකාර දිගුනෙන් ඇති සුනෙත්රාද නම් බැමිණිය දුන් කිරිපිඬු වලදා මනොහරතරුනිකරයෙන් සංකීර්ණ වූ බදර විපිනයෙහි දිවාවිහාර කොට සචස්වේලෙහි තරුණ වූ වරුණ නම් යවපාලයා දුන් කුසතණ අටමිටක් ගෙණ, කිණිහිරි බෝමුල සලාහෙලා සතළිස්රියන් උස පැනනැගි සම්වන් සලපලඟ මත්තෙහි බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ බුදු ව සත්සති ගෙවා මහබඹ හුගේ අයදමෙන් දයාසහිත ව ගයා නම් මගදායෙහි දී දහම් සක් පවත්වා සම්බල ය, සුමිත්රතය යන අගසව් දෙනමක් හා සීවලි ය, සුමනා ය යන අග්ර,ශ්රා්විකාදෙනමක් ඇති ව රෙවත නම් මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන ලදින් හවුරුදු ලක්ෂරයකට ආසිරි ඇති ව සැටරියන් බුදුබඳින් මුළුලෝ සරහා නවකෙළ ලක්ෂුයක් රහතුන් පිරිවරා දනවු සැරිසරමින් ලෝවැඩ වඩනසේක.
එකල අප මහබෝසතානෝ අසුරසෙන් වැනි මහසෙනඟ ඇති සුරසෙන නම් නුවර මඞ්ගල නම් බ්රානහ්මණ ව සියසැපත් දන් දී හිමාලයට ගොස් අභිඥා ලදින් ධ්යාඞනසුවයෙන් වසන්නා වු බුදුන් කරා එළඹ බණ අසා පැහැද සෘඬිබලයෙන් නො ලස් ව ගොස් දඹ දිවට සලකුණු වූ සියක් යොදුන් උස ඇති මහදඹගස සලා මහදිය
* කොකාසය
විවරණකථා) අභීනිභාහාරසංග්ර හකථා 115
කළ සා දඹ ගෙණවුත් කෙළදහසක් රහතුනු පිරිවර කොට ඇති සර්ව ඥයන්වහන්සේ දඹ වළඳවා ඔබගෙන් මේ සොළොස්වන විවරණය ලදහ. එසේහෙයින් කියන ලදී.
“ සිඬත්ථ නාමසම්බුඩං දිසවා මඞ්ගලතාපසො, බොධියා ජම්බුයා දානං අදාසි සුගතොරසං” යි?
තවද, සිඬාර්ත්ථන නම් බුදුරජානන්වහන්සේට ඉක්බිති ව බුඬ ශුන්යු වූ කල්පයක් ගියකල්හි මේ මහාභද්ර කල්පයකට තෙයානුවන වූ සුගතකනකකුණ්ඩලවයයෙකින් මණ්ඩිත වූ මණ්ඩ නම් කල්ප යෙහි සමස්තලොකන්යනාමාතරූපශ්රීණ ඇති තිස්ස ය ඵුස්ස යයි යන ධර්මතස්වාමීන් දෙදෙනෙකුන්වහන්සේ ලොව පහළවූ සේක. එයින් අටාසංඛෙය්යත කප්ලක්ෂ යක් පාරමිතා පිරූ සමස්තලොක විස්මය කළ තිස්ස නම් විපචිතඥසර්වූඥයන්වහන්සේ නානාසුර සිරින් විලසිත තුෂිතභවනයෙන් අවුත් දඹදිව මැදමඬුල්ලෙහි සමස්තනගරශෙඛරුයමාණ මෙඛලා නම් නුවර සකලලොක ව්යාුප්ත කීර්තිප්රුබන්ධ් ඇති ජනශන්ථය නම් මහරජානන් නිසා රජකුලකමලාකරාභිජාතපද්මයක් බඳු වූ පද්මා නම් අගමෙහෙසුන් බිසව කුස පිළිසිඳ දසමසක් ඇවෑමෙන් මව්කුසින් බිහි ව වැඩී විය පැමිණ ගුහසෙල ය, නාරිස ය, නිසහ ය යන තුන්පායෙහි තිස්දහසක් රාජසුන්දිරීන්ගේ ගිරාමධුරමධුදායකමුඛකමල විකසන යෙහි තරුණදිනකර ව සත්දහසක් හවුරුදු රජසිරි විඳ සමස්තලොකභද්රි වූ සුභද්රා නම් බිසව කුසින් පරමානන්‍දමුර්ති වු ආනන්දි නම් කුමාරයන් වැදු දිනයෙහි සොනුත්තර නම් තුරඟ වාහනයෙන් මහබිනික්මන් කොට කෙළක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව අටමසක් මහාවීය්ය්හනය කොට බුදු වන දවස් වීරපුරුෂාකීර්ණහවීර නම් නියම්ගම අමිතගුණසාර වූ විර නම් සිටානන් දු මෙධා නම් සිටුකුමරිය දුන් රසකිරිපුඩු වලඳා ප්රාචාලපල්ලවානිලසල්ල සරලවනයෙහි දාවල් වැස සවස්වේලෙහි පාපසංග්රාුමවිජිතයෙහි චතුරාගී වූ විජිතසංග්රාවම නම් † යචපාලයා දුන් කුසතණ අට මිටක් ගෙණ ජනප්රිවයදර්ශරනීය වූ අසනබොධිද්රැිමමූලයෙහි කුස තණ සලා හෙළා සතළිස්රියන් උස පැනනැගි වජ්රාතසන මස්තකයෙහි බෝකඳට පිට ලා පළක් බැඳ වැඩහිඳ මාරබලබහල පඞ්කාරුණා ව තුන්යම තුන් නුවණ ලැබ අලුයම බුදු ව සත්සති ගෙවා බ්රලහ්මාරාධනාවෙන් යසවත් නම් මහදායෙහි දී දහම්සක් විදහා දෙසමින් බ්රබහ්මදෙවය, උදය යන අගසවුදෙනමක් හා සුඵස්සාය, සුදත්තාය යි යන අග්රනශ්රාහවිකා දෙනමක් ඇති ව සම්භව
† විජිතසග නම්
116 සඬර්ම රත්නාකරය (2 පරිච්ඡෙදය
නම් මහතෙරුවන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ සියක් ලක්ෂ යක් රහතුන් පිරිවරා ලක්ෂ්යක් හවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව සැටරියන් බුදුබඳින් තුන්ලෝ බබුලුවා සත්ව්යන්ට අමාමහනිවන් දෙමින් දනවු සැරිසරණසේක.
එකල අප මහබෝසතානෝ යසවතුන්ට වාසස්ථානවූ යස වත් නම් රාජධානියෙහි රාජසෘඬීන් නානාද්භූතසුජාතා සුජාත නම් ජනොත්තම ය රජසැපත් විඳිමින් පස්කම්හි ලොබ හැර මහණ ව ධ්යානන උපදවා වනගළෙක්හි වෙසෙමින් දවසෙක බුදුන් කරා එළඹ බණ අසා පැහැදී සඬර්ම මූර්ති වූ මෙබඳු බුදුන්ට ස්වශක්තීන් පූජා කරන්ට වුව මැනැවැයි සිතා එකෙණෙහි ශක්ර භවනයට ගොස් චිත්රනලතාවනය, ඵාරුසකවනය, නඳුන් වනය, එකපුණ්ඩරිකවනය යී යන දිවඋයන් සතරෙහි විසිතුරු ව මිණිමුතු දිමුතුපැහැයෙන් බබලන සුරභිසම්පන්න මුව රදසළායෙන් යුක්ත පද්ම මහනෙල් උපුල්හෙල්මැලි ඇසළ මුහුළුසැලඹ දොඹ කොළඹ පළොල් පරසතු කොබෝලීල සලල නා සපු දුනුකේ වැටකේ වෑකොඳ ඉද්ද සමන් සෙඵාලිකාදී වූ නොයෙක් මල් බිඳගෙණ ගව්වක් පමණ දිගු පුළුල් උස ඇති කරඬුවෙක පුරාගෙණ වියතක් උසපමණ මලුගොටුවක් ගෙණෙන පුරුෂයකු සේ අයත්නයෙන් ම ගෙණවුත් බුදුන්ගේ ශ්රී පාදමූලයෙහි විචිත්රයවින්යාුසයෙන් රුවන්මල් පුදා. ඉන්ර්්ගේනීල‍මය නටුවක් ඇති පද්මරාගමාණික්යෙමය වූ පෙතිපතර ඇති රන් වන් වු රෙණු ඇති මරාමිණිමය වූ කෙමියක් ඇති මනහර පියුමක් සිරසට කුඩයක් සේ පුදා ඔබගෙන් මේ සතළොස්වන විට රණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියන ලදි :-
“දිස්වා තිස්සජිනං සුජාත වනිපො චත්වාර සරජ්ජං සිරිං පබ්බජජායතනෙ වනෙ වසති මොකහං සුධාසිපුරං, ගනත්වාානෙකසුපුපඵපූරිතවරං චංගොටකං යොජනං, නෙත්වාා පූජමකාසි සුඬමනසා සම්බොධි සංසිද්ධියා” යි?
තවද, සමස්තභුවනගාස්කර වූ තිස්ස නම් බුදුන්ට ඉක්බිති බුඬාන්තරයක් ගියකල්හි ඵුස්ස නමු ධර්ම්ස්වාමින්වහන්සේ සමතිස් පෙරුම් පුරා වෙසතුරුඅත්බැවින් චුත ව බුදුන් දෙවෙනිදා විසි මට නිසි වු තුසීපුර විසීමෙන් ස්වර්ගුවාසී සිමන්තිනිශ්රෙෙණින්ගේ ප්රිණීපාතයෙන් නිරතුරු වූ දිවසැපත් විඳ දෙවිබඹුන් අයද මෙන් මහපස්බැලුම් බලා කල් දැන එයින් අවුත් දඹදිව මැද අමරපුරසදාශ කසී නම් නුවර පිල්මල්විජිතසෙනාපිරිවර ජය සෙන නම් ජගදිශ්වරයානන් නිසා සිරිමති නම් අගබිසව කුස
විවරණකථා.) අභිනීහාරසංග්රිහකථා 117
පිළිසිඳ දසපකඩමසින් බිහි ව වැඩි විය පැමිණ ගරුධපක්ෂභය හංසය, ස්වර්ණ භාරය යන තුන්පායෙහි තිස්දහසක් පුරඟනන් පිරි වරා දසදහසක් හවුරුදු රජසිරි විඳ කිසාගොතමි නම් අගබිසව කුසින් අනුපම නම් පුත්රුවන වැදූ දිනයෙහි ඉන්ර්ොතමනීල ස්ඵුලාද්රප සන්නිභ සුභද්ර ගජෙන්ර් රොහණයෙන් මහබිනික්මන් කොට කෙළක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව සමසක් මහාවීය්ය්සන කොට බුදුවන දවස් ශ්රී්වර්ධසනා නම් සිටුදුව දුන් රසකිරිබත් වලඳා ඉ සලු වෙනෙහි දහවල් වැස සවස ශ්රි්වර්ධසනා නම් තපස්විහු දුන් ගීතණ අටමිටක් පිළිගෙණ එලපල්ලවමලින් විපුල වූ ඇඹුල බෝ තුරු මුල්හි සලා වගුරුවා එතැනින් මිහිමඩල දැදුරු කර පැන නැගි අටතිස්රියන් උස ඇති තණ ඇතිරි මුදුනෙහි බෝකඳට පිට ලා වැඩහිඳ පස්මරුන් බිඳ බුදු ව සත්සති ගෙවා බඹහුගේ අයද මෙන් ඉසිපතන නම් මිගදායෙහි වැඩහිඳ දහම්සක් පවත්වා සුරක්ෂිඅතය, ධර්මයසෙන යයි යන අගසවු දෙනමක් හා මාලය,උප මාලය යි යන අග්රිශ්රධවිකා දෙනමක් ඇතිව සභිය මහනෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ අනූදහසක් හවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව අටපණස් රියන් උස බුදුබඳින් බබලමින් කෙළ ලක්ෂකයක් රහතුන් පිරිවරා දනවු සැරිසරණසේක.
එකල අප බෝසතානෝ ශත්රැබකුඤ්ජ රවිජයයෙහි පඤ්චානන විජිතාවි නම් රජ ව බුදුන් කරා එළඹ පසඟ පිහිටුවා වැඳ බණ අසා පහන් සිත් ඇති ව මහදන් දී තමන්ගේ චක්රඑවර්තිරාජ්යසය බුදුරජානන්වහන්සේට පුදා සසුන් වැද මහණ ව ත්රි්පිටකඩර්මව යෙහි කොටිප්රාබප්ත ව ධර්ම කථික ව ප්රෙතිපත්තියෙන් ප්ර්සිඩ ව බුදු බව පතා ඔබගෙන් මේ අටළොස්වන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියන ලදී.
“සුදස්සනීයං මුනිඵුස්සසනත්දං ජිනාය දිස්වා විජිතාවිභූමිපො සූපුජසිත්වාජන සරජ්ජසම්පදං පසන්තචි‍ත්තෙ අකාසි පත්ථ්නං’ යි.?
තවද, සමස්තලොකදර්ශසනීය වූ ඵුස්ස නම් බුදුරජානන් වහන්සේට ඉක්බිති ව එකම කල්පයක් ගියකල්හි මේ මහාභද්ර්කල්පයට එකානුවන සර්වාගුණ සාර නම් කල්පයෙහි සර්වාලර්ත්ථ්දර්ශී වූ විදර්ශී නම් බුදුරජානන්වහන්සේ සමතිස්පෙරුම් පුරා විසිතුරු වූ තුසිතපුරයෙන් අවුත් දඹදිව ප්රබතිදිනප්රේහාස්වර සර්වසරත්න
118 සඬර්මවරත්නාකරය. (2. පරිච්ඡෙදය.
සින්ධූ බන්ධු මතී නම් රාජධානියෙහි අමන්දඅබන්ධු බන්ධුනමතී නම් රජහු නිසා කුන්දූබන්ධුරානන බන්ධුාමතී නම් බිසව කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමසින් බිහි ව වැඩි විය පැමිණ නන්දනය, සුනන්දනය, සීරි මන්ද යයි යන තුන්පායෙහි එක්ලක්ෂිවිසිදහසක් පුරඟනන් පිරි වරා අටදහසක් හවුරුදු රජසිරි විඳ සර්වදජනප්රිදයනූතනසුතනු ඇති සුගනු නම් අගබිසව කුසින් කනකස්කන්ධරයක් වැනි සමවත්ත කඛන්ධි නම් පුත්රුවන වැදූ දිනයෙහි වතුරතරතුරඞ්ගයොජිත පූණිමනොරථ රථවාහනයකින් මහබිනික්මන් කොට සුවාසු දහසක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව අටමසක් මහාවීය්ය්ක් කොට බුදු වන දවස් සුදසුන් පිරිවැරූ සුදසුන් නම් සිටුදුව දුන් මිහිරි කිරිබත වලඳා විමල් සල්වෙනෙහි දහවල් වැස සවස ගුණාභිජාත සුජාත නම් යවපාලයා දුන් කුසතණ අටමිටක් පිළිගෙණ අති සුනිල් වූ පළොල් බෝමුල්හි කුසතණ සලා හෙලා තෙපණස් රියන් උස පැනනැගී තණපලඟ මැද පලක් බැඳ වැඩහිඳ මාර කීරකුරරාකාර දක්වා ලොවුතුරා බුදු ව සත්සති ගෙවා බඹහුගේ අයදමෙන් මිහිදිගුනෙන පැලඳි මෙඛලාවක් වැනි වූ මෙඛලා නම් * මිගදායෙහි දම්සක් පවත්වා කණ්ඩය, තිස්ස යයි යන අග සවු දෙනමක් හා චන්රාේ අ ය, චන්ර්ි වමිත්රාම ය යි අග්රදශ්රාාවිකා දෙනමක් ඇති ව අසොක නම් මහතෙරකෙනෙකුන්වහන්සේ ගෙන් උපස්ථාන විඳ අවට අටවිසිගව්වක් තැන් බ්යාරමප්රේභාමණ්ඩල යෙන් එකප්රවභා කොට අටාසූරියන් බුදුබඳින් තුන්ලෝ බබුළුවා සූවාසූදහසක් රහතුන් පිරිවරා අසූදහසක් හවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව සත්වයන්ට අමාමහනිවන් දෙමින් දනවු සැරිසරා වැඩ ව්යුනසේක.
එකල අපමහබෝසතානෝ යසසින් විපුල අතුල නම් දිව්ය නාගරාජ ව ඉපිද කෙළගණන් දිවනයින් පිරිවරා බුදුන් ලඟට අවුත් උණුපණස් යොදුන් පමණ රුවන් මඩුවක් මවා සපිරිවර බුදුන් එහි සතපා සත්දවසක් දිවඅහර දන් දී මනහර මිණිපළගක් පුදා ලොවුතුරා බුදුබවට ප්රා ර්ත්ථවනා කොට ඔබගෙන් මේ එකුන්විසිවන විවරණය ලදහ. එසේහෙයින් කියනලදී:-
“සුදස්ස නෙරුචිරං විපස්සිමාරජි. මහඩිකො අතුලතුලොරගාධිපො, මහගඝිකං රතනමයං ච මණ්ඩපං අදාසි දානඵලකබොධි සිජඣිතුං” යි?
* ඛෙමනම්.
විවරණකථා) අභිනීහාරසංග්ර්හකථා 119
තව ද, ඒ ධර්ම විභාගදර්ශි වූ විදර්ශී නම් සම්ය ක්සම්බුඬ රාජොත්තමයානන්වහන්සේට ඉක්බිතිව නවපණස් කල්පයක් ගිය කල්හි මේ භද්රතකල්පයට එක්තිස්වන බුඩරත්නවයකින්මණ්ඩිත වූ මණ්ඩ නම් කල්පයෙහි අනල්පකල්පකාලයක් අපමණ ගුණයෙන් යුක්ත ව සමතිස් පෙරුම් පුරා කෙළ පැමිණි ක්ලේශකානනදහන සිඛි වූ සිඛිය වෙස්සභු ය යි යන සර්වණඥදෙදෙනෙකුන් වහන්සේ මේ ලොවැ පහළවූසේක. එයින් ජනමනරොගසිඛි වූ සිඛි නම් බුදුරජානන්වහන්සේ සමතිස්පෙරුම් පුරා කුසලඵලප්රඛදානයට නිසි වූ තුසීපුරයෙන් අවුත් දඹදිවැ තරුණජනසංකීර්ණ අරුණවතී නම් නුවර දිගුචිතත තෙජසින් අරුණවර්ණ අරුණවතී නම් ධරණිශ්වරයානන් නිසා පතළ සිලොකප්පහා ඇති පභාවතී බිසට කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමසක් ඇවෑමෙන් මවුකුසින් බිහි ව වැඩිවිය පැමිණ තුන්සෘතුවට සුදුසු වූ චන්ර්් ඇක ය, සිරිගිරි ය, වසග ය යන තුන්මාලිගාවෙහි සූවිසිදහසක් පුරඟනන්ගේ මුවතඹර නඳ කළ සරාහිරුමඩල මෙන් සත්දහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ රූපලාවණ්යතගුණොපෙත සර්ව කාමා නම් අගබිසව කුසින් සර්වවගුණවිපුල අතුල නම් පුත්රුවන වැදුදින යෙහි සරාජාරාජප්රතජාපලානප්රෙවීණගජරාජාරොහණයෙන් මහබි නික්මන් කොට තිවට කරපුටෙන් වෙතට පත් අටපිරිකර මොනොවට පිළිගෙණ නරභටාර්ධයකොටියක් හා සමග මහණ ව අටමසක් මහාවීය්ය්නොව කොට බුදු වන දවස් ජනමනොනයනසුදර්ශටන සුදර්ශනන නම් නියම්ගම සකලජන ප්රි යදර්ශි වූ ප්රිටයදර්ශිනී නම් සිටුදුව දුන් මිහිරිකිරිපිඬු වළදා නයනනතීකයන්ට නෘත්යජ මන්දිජර ඛදිරාරණ්යුයෙහි දිවාවිහාර කොට දිනකර අවරගිරා සන්න වූ කල්හි අනවමදර්ශනීය වූ අනවමදර්ශි නම් තාපස යන් දුන් හීතණ අටමිටක් පිළිගෙණ බෝමැඩට ගොස් සකල ක්ලේශමාගපුණ්ඩරීක වු පුණ්ඩරීකබෝධිමූලයෙහි කුසතණ සලා වගුරුවා පොළොව පලා පැනනැගි සූවිසිරියන් උස විදුරසුන් මුදුනෙහි බෝකඳට පිටලා වැඩහිඳ මාරබලනෙලඹුදැලි භෙදයෙහි මහාවරාභවිලාස දක්වා ලොවුතුරාබුදු ව සප්තාහාති ක්රාහන්ත කොට බ්රවහ්මාරාධනාවෙන් සුපුෂ්පිත අගාචිත මිගා චිත නම් උයන් ගී දම්සක් පවත්වා අභිභූ ය, සම්භව ය යන අගසවු දෙනමක් හා මඛිලා ය, පියුමා යයි යන අග්රූශ්රාරවිකා දෙනමක් ඇති ව ෙක්ෂිමකාරක මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ සැත්තෑදහසක් රහතුන් වහන්සේ පිරිවරා සැත්තෑදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව සියලඟරැසින් දොළොස් ගව්වක් අඳුරු
120 සඬර්මරරත්නාකරය. (2. පරිච්ඡෙදය.
දුරු කොට සැත්තැරියන් උස බුදුබඳින් මුළුලෝ බබුලුවමින් සකලසත්ව්යන්ට නිවන්අමා බෙදා දෙමින් සාධුකාර දෙවමින් ජනපදචාරිකායෙහි වඩනාසේක.
එකල අප බෝසතානෝ සකලසමෘඩීන් විභූෂිත වූ අපරිභූත නම් නුවර පරමතරසිරින් පුරින්‍දදයුරු අරිඤම නම් රජ ව බුදුන් කරා එළඹ බණ අසා පිරිවරසහිත බුදුන් පවරා සත්දවසක් මහ දන් දී අනගිසළුපිරිකර පිළිගන්වා නොයෙක් හස්ත්යදලංකාරයෙන් මගුලැතු සරහා බුදුන්ට පූජා කොට ඔහු උසට කැපබඩු ගොඩ කොට දන් දී බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ විසිවන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියන ලදී:-
“සන්තකන්තමකරන්දීවන්ත සිඛීසත්ථු කඤ්ජමතිසොභිතං දස්සනෙ ච රසභොජනෙ ච පවුරම්භරෙ ච වරවීවරෙ, නෙකකොටිරතනෙත භුසිනිභරාජදානදානෙ සො බොධියා සූ පණිධිං අකාසි වරභූපතින්ද මිතිරින්දොමො” යි.?
තවද, ඒ සිඛී නම් සර්වඥයන්වහන්සේට ඉක්බිති එම කපවෙස්සභු නම් ස්වයම්භු විපදොත්තමයානන්වහන්සේ විසිතුරු තුසිතපුරයෙන් අවුත් දඹදිව සව්සිරින් අනුපම වූ අනුපම නම් නුවර ප්රතතිමල්ලවසුමතිපතීන් මන්මථන කිරීමෙන් සුප්රමතීත සුප්රුතීත නම් මහරජහු නිසා යසවතීන් පිරිවැරූ යසවතී නම් අගමෙහෙසුන් බිසව කුස පිළිසිඳ දසඑකඩ මසින් බිහි ව වැඩීවිය පැමිණ රුචිය, සුරුචිය, රතිවර්ධින යයි යන තුන් සෘතුවට සුදුසු වූ තුන්පායෙහි තිස්දහස්ක් පුරඟනන් පිරිවරා දසදහසක් අවුරුදු රජසිරි විඳ විචිත්ර වූ සුචිත්රාව නම් අගබිසව කුසින් රාජකුලකමලකානන සුප්ර්බුඩ සුප්රවබුඩ නම් අත් වෙජාත්ත මයා ජාතදිනයෙහි රන්සිව්ගෙයකින් මහබිනික්මන් කොට සැත්තෑදහසක් අමාත්යයවරුන් හා සමග මහණ ව සමසක් ප්ර ධන්වීය්ය්් කොට බුදු වන දවස් විචිත්රෙශ්රි න් බබලන සුචිත්ර් නම් තියම්ගම් පිරිතුඩුකිතු ඇති සිරිවඩු නම් නාමෙණෙවිය දුන් මිහිරි කිරිබත වළදා එලපල්ලවමල්හී ලොල් වූ කලන්දෙකවලීමුඛකොවුලු සාළිකාදීන්ගේ රාවප්ර තිරාවයෙන් කර්ණපරසායන වූ සාලවනො ද්යාුනයෙහි දිවාවිහාර කොට සුරෙන්ර් ල ශ්‍ීකවධර නරෙන්ර්මෙ නම් නාගෙන්ර් යා දුන් හීතණ අටමිටක් පිළිගෙණ අපරාජිතස්ථාන යට ගොස් සාලබොධිමූලයෙහි කුසතණ සලා හෙලා සතළිස් රියන් උස පැනනැගි විදුරසුන් මුදුනෙහි බෝකඳට පිට ලා
විවරණකථා.) අභිනීහාරසංග්රඳහකථා. 121
වැඩහිඳ මාරවික්ර මකර්පූරප්රා ජතජාතවෙදතෙජසින් දීප්තිමත් ව ලොවුතුරාබුදු ව සත්සති ගෙවා බඹහුගේ අයදමෙන් තරුණ තරුනිකරාකීණී වරුණ නම් උයන්හි දහම්සක් පවත්වා සොණය, උත්තරය යි යන අගසවුදෙනමක් හා දාමාය. සුදාමා යයි යන අග්රරශ්රාතවිකාදෙනමක් ඇතිව උපසාන්ත නම් මහතෙරුන් වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ සැත්තෑදහසක් රහතුන් වහන්සේ පිරිවරා සැටදාහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව සට රියන් බුදුබඳින් මුළුලෝ සරහා සත්වායන් අමාමහනිවන් දක්වමින් දනවූ සැරිසරා වැඩවසනසේක.
එකල අප මහබෝසතානෝ සුදර්ශින ශ්රීව ඇති සුදර්ශේන නම් රජ ව බුදුපාමොක් මහරහතුන්වහන්සේ පවරා චීවර ආහාර දාන යෙන් යුක්ත ව ශ්රීපගන්ධ්කුටියක් ද එහි අවට විහාරදහසක් ද කරවා බුදුපාමොක් මහසගපිරිසට පිළිගන්වා සියලු රජසැපත් හැර මහණ ව ඔබගෙන් මේ එක්විසිවන විවරණ ලදහ. එසේ හෙයින් කියනලදී :-
“දිස්වාන වෙස්සභුසයම්භුසයම්භුරාජං රාජා සුදස්සනසුදස්සනවක්කවතතී. වත්තමබුජං ව මනකොමුද බොධයිත්වාර. සම්බොධියාමදදි නෙකමුදාරදානං” යි ,?
තවද, සමස්තභුතනාථ වූ වෙස්සභූ නම් සයම්භූ බුදුරජහට ඉක්බිති විසිනවකල්පයක් ගියකල්හි මතු බුදු වන මෛත්රේය බුදුන් ඇතුළු ව පස්බුදුකෙනෙකුන්වහන්සේගෙන් සුභද්රව වූ මේ මහාභද්රුකල්පයෙහි පළමුවන අතුරුකප ජනානන්දව කකුසන්ධම නම් බුදුහු ය, දෙවන අන්තඃකල්පයෙහි අප්රුමාණගුණාභරණ භූෂිත කොණාගමන නම් ජිනොත්තමයානන්වහන්සේ ය. තුන්වන අන්තඃකල්පයෙහි සකලකාශ්ය පිනාථ කාශ්යතප නම් දසබලධාරීන්වහන්සේ ය, සතරවන මේ අතුරුකප සෞම්ය ගුණයෙන් සුන්ද්ර ව ලෙව්සතන් තම නතු කළ ගෞතම නම් අපගේ සුගතොත්තමයානන්වහන්සේ ය, යන සිවුබුදුවරයන්ට අනතුරු ව පස්වන අන්තඃකල්පයෙහි මෛත්රී චරිත ඇති මෛත්රෙනය නාථයෝ බුදුකුරුදම් පුරා මුදුන් පැමිණ බුදු වන්ට එන ලෙස දවස් ගෙණ තුසීපුරයෙහි දැන් කල් බලා වසන්නාහුය. මේ බුදුවරයන් අතුරෙන් මෙ ම කප ප්රපථමඅන්තඃකල්පයෙහි ජාත වූ සසඳසත්සඳනඳ දුන් කකුසඳ නම් මුනීන්ර්පුරයානන් වහන්සේ සමතිස්පෙරුම් පුරා මුදුන් පැමිණ අමන්දෙවිබුධජනා වාසප්රා්සාදපඞක්තීන් ප්රයභාවිස්තෘත තුෂිතභවනයෙහි අපරිමිත
122 සඬර්මරරත්නාකරය. (2. පරිච්ඡෙදය
රූපශොභාසම්පන්න සුරසුන්ද රින් පිරිවරා දිවසිරි විඳ සුරබඹුන් ගේ අයදමෙන් ලොක විලොකන කොට දඹදිව මැද පිහිටි ජන නෙත් මියුරු තුටු මේකල් වැනි මෙඛලා නම් නුවර තිජ තෙජසින් ජන‍ෙක්ෂම මපඤ්ජර වූ කේෂම නම් මහරජානන්ගේ පු‍රොහිත වූ පරමන්ත්රකණවිජිතාග්නිදන්ත අග්නිදන්ත නම් විජොත්තමයානන් නිසා ශශාඞ්කමුඛශොභාසම්පන්න විශාඛා නම් බැමිණිදෙවීන් කුස පිළිසිඳ දසමාසාවසානයෙහි මව්කුසින් බිහි ව යොවුනෙන්යෙදී කාමය, කාමවර්ණයය, කාමසුඩිය ය යි යන තුන්පායෙහි තිස්දහසක් නාටකචෙටිකාචකොරශ්රෙකණින් රූපාමෘතකාන්තීන් පානය කරවා සාරදහසක් හවුරුදු රජසිරි විඳ රූපයෙන් විරොචමාන රොචනී නම් අගබැමීණි දියණියන් කුසින් නිරුත්තරාඞ්ගසම්පත් ඇති උත්තර නම් පුත්රුවන වැදු දිනයෙහි රජනීකරරුචිවිරාජිතවාජින් යොග්යි විග්රතහදරථනිර්වාර පිත රථාරූඪ ව අභිනිෂ්ක්රනමණයෙන් සතළිස්දහසක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව අටමසක් මහාවීය්ය්රනී කොට පුරන්දරපුර සිරි අයුරු සුචින්ධමර නම් ගම සර්වෙ න්රිිච යප්ර සාදාවහ වජ්රෙයන්රිණය යා නම් බැමිණිය දුන් රසකිරිබත වලදා වනසිරින් මිහිකිරි කිහිරි වෙනෙහි දිවාවිහාර කොට දිවසාවසානයෙහ් ගුණසුභද්ර සුහද්රක නම් යචපාලයා දුන් හීතණ අටමිටක් පිළිගෙන බොමැඩට ගොස් මාරාරිමහරිබෝතුරුමුල්හි සලා හෙලා එතැන්හි මිහි දැදුරු කර පැනනැඟි සූතිස්රියන් උස විදුරසුන්මුදුනෙහි බෝ කඳට පිට ලා වැඩහිඳ පඤ්චමාරපරාචාරප්රවලය දිනකරශ්රීමන් දීප්තිමත් ව ලොවුතුරාබුදු ව සත්සති ගෙවා බඹයදුම ගෙණ සෘෂිගණපතනොත්පතන ඉසිපතන උයන්හි දහම්සක් පවත්වා, විධුරය, සඤජීව ය යි යන අගසවු දෙනමක් හා සාමාය, උප සාමා ය යි යන අග්රබශ්රාිවිකාදෙනමක් ඇති ව බුඩජාත නම් මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන විඳ සතළිස්දහසක් රහතුන් පිරිවරා සතළිස් දහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව සතළිස් රියන් බුදුබඳින් නිර්ගසත වූ බ්යා්මප්රිභාමණ්ඩලයෙන් අවට සතළිස් ගව්වක් පමණ තැන් අදුරු දුරු කොට මුළුලොවට නිවන් අමා බෙදා දෙමින් වැඩවසනසේකැ.
එකල අප මහබෝසතානෝ ෙක්ෂලම නම් රජ ව සතළිස් දහසක් රහතුන් පිරිවරා වැඩසිටි නරොත්යටමයානන් වහන්සේට අඳුන් ආදී වූ බෙහෙත්බඩු හා තවුස්පිරිකර හා සමග සතළිස් දහසක් සිවුරුපිරිකර දන් දී සසුන් වැද මහණ ව බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ දෙව්සිවන විවරණ ලදහ. එසේහෙයින් කියන ලදී :-
විවරණකථා.) අභිනිහාරසංග්රයහකථා. 123
“සම්බුඩං කකුසන්ධ සුන්ද රතනුං සිංගිනගං සන්නි භං දිස්වා ඛෙමනරාධිපො ධනමහගය පත්තව‍ෙත්ථාගසධං,
දත්වාා දානමනුන්තරං පණිධියා ස‍ම්බොධියා සාදරං හිත්වා සාරසරජ්ජසමපදසභොගං පබ්බජිත්ථ බභූතං” යි?
තවද, මිදුනා වූ භවබන්ධභන ඇති කකුසන්ධභ නම් ධර්මභරාජ යානන්වහන්සේට ඉක්බිති මෙ ම දෙවනඅතුරුකප පඤ්චබාණ මානමර්දධන ජනත්රාංණභූත කොනාගමන නම් බුදුරජානන් වහන්සේ සමතිස්පෙරුම් පුරා නිර්ජරතිකරප්රුසාදාවහ තුෂිත භවනයෙන් අවුත් දඹදිව ශොභාවත් වූ ශොභාවතී නම් නුවර අතිප්රාරඥ වූ යඥදන්ත නම් බ්රඹහ්මණයානන් නිසා නිරුන්තර උත්තරා නම් බැමිණිවනිතාවන් කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමසින් බිහි ව මුළුලොව සත්රුවන් වැසි වස්වා වැඩි විය පැමිණ තුෂිතය, සන්තුෂිතය, සන්තුෂ්ටය යි යන තුන්ප්රාවසාදයෙහි සොළොස්දහසක් සුරඟනන් වැනි පුරඟනන්ගේ චිත්තකෛරව කානනප්රාබොධයෙහි ශරත්ශාර්වසරීන්ර්ැ යක්හු මෙන් කීර්තිකාන් තීන් මුළුලොව ධවල කිරීමෙන් රාජ්යොශ්රීශ විඳ රූපසිංහනෙහ කනකපාත්රි වූ රුචිගාත්රාා නම් බැමිණිදෙවින් කුසින් පරාර්ත්ථව ස්වාර්ත්ථෙඥ ස්වාර්ත්ථ වාහ නම් පුත්ර රත්නය ජාතදිනයෙහි අමිතපරා ක්රනමපඤ්ජරකුඤජරවාහත්යෙකින් මහබිනික්මන් කොට තිස් දහසක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව සමසක් මහාවිය්ය්මහබ කොට බුදු වන දවස් තරුණජනනයනපාශයෙන් විරක්ත සෙනාවන් අග්ගිසෙනා නම් බැමිණිය දුන් කිරිපිඩු වළදා රුචිරතර කිහිරි වෙනෙහි දිවාවිහාර කොට හිරු අවරගිරිආසන්න වූ කල්හි ඒ තැනින් නික්ම ක්ෂාකන්තිකඤ්චුතධර තින්දුහක නම් යවපාලයා දුන් කුසතණ අටමිටක් පිළිගෙණ බෝමඩ කරා ගොස් මෙවකමෙඝ කදම්බවුම්බිත රජතපර්වටතයක් මෙන් සාඩම්බර වූ දිඹුල්බෝමුල්හි කුසතණ සලාහෙලා ධරණිතල පළා නැඟි විසිරියන් විදුරසුන් මුදුනෙහි බෝකඳට පිට ලා මාරවික්රධමගොපදොදකශොපණයෙහි තවිෂාම්පතිහු මෙන් වැඩහිඳ බුදු ව සත්සති ගෙවා බ්රපහ්මයා ධනවෙන් වනසිරින් විසිතුරු ඉසිපතන නම් උයන්හි දහම් සක් පවත්වා සම්බහුලය, උත්තර යයි යන අගසවු දෙනමක් හා සමුද්ද්ර ය, උත්තරා ය යි යන අග්රසශ්රාසවිකා දෙනමක් ඇති ව සොත්ථිිජන නම් මහතෙරුන්වහන්සේගෙන් උපස්ථාන ලදින් තිස්දහසක් රහතුන්වහන්සේ පිරිවරා තිස්රියන් උස බුදුබඳින් මුළුලෝ බබුළුවා තිස්දහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව අමාමහ නිවන්පුර දොර ඇර සියලු සත්වබයන් නිවන්පුර පුරවමින් දනවු සැරිසරණසේක.
124 සඬර්ම රත්නාකරය. (2. පරිච්ඡෙදය.
එකල අපමහබෝසතානෝ සකල නගරාඞ්ගසම්පත්තීන් අසිථිල වූ මිථිලා නම් පුටභෙදනයෙහි ප්රසතිරාජවරචාරණනිවා රණාන්ත පර්වාත නම් ධරණිහ්වර ව බුදුන් කරා ගොස් බණ අසා පැහැද බුදුපාමොක්මහරහතුන් පවරා තුන්මසක් දන් දී වස් අන්තයෙහි එක්තිස්දහසක් සළුපිරිකර පිළිගන්වා මනහර මිරිවැඩිසඟළක් බුදුන්ට පුදා ඔබගෙන් මේ තෙවිසිවන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියන ලදී:-
“නානබභුතඤණං ජනතාණ කොණාගමනං නාමභිජාතං, දිස්වා නරපො පබ්බතනාමො ජෙනායද්දා අම්බරභාරං” යි.?
තවද, ඒ ජනනාථ කොණාගමන නම් ජනොත්තමයානන් වහන්සේට ඉක්බිති මෙ ම මහාභද්රථකල්පයෙහි තුන්වන අතුරු කප ලොකඤ්ජිනීවිකාශෙනසප්තාශ්වසන්නිභ කාශ්යරප නම් සර්වුඥයන්වහන්සේ විබුධසිරිනිකරයෙන් විශිෂ්ට වූ තුෂිතභවන යෙන් අවුත් ධරාධරශ්රෙනණිසන්තිභප්රාුසාදපංක්තීන් පරමරමණීය වූ බාරාණසී නම් පුරප්‍රවරයෙහි බ්රතහ්මචාරිත්රෝපශොභිත බ්රරහ්මදත්ත නම් බ්රරහ්මණයානන් නිසා අතිධනවත් වූ ධනවතී නම් බැමිණිදෙවින් කුස පිළිසිඳ දසඑකඩමසින් බිහි ව යෞවන ප්රාවප්ත ව හංසවන්නය, යසවන්තය, සිරිමහන්ත යයි යන තුන් පායෙහි සුරසුන්දාරීන් වැනි පුරසුන්දකරීන්ගෙන් උපස්ථාන විඳ දෙදාසක් අවුරුදු රජ සිරි විඳිමින් ජනනන්දත සුනන්දන නම් බැමිණි දියනියන් කුසින් විභතපාපසෙන විජිතයෙන නම් පුත්රීරත්නය ජාතදිනයෙහි වැඩහුන් මහපහයෙන් මහබිනික්මන් කොට සියක් ලක්ෂුයක් පුරුෂයන් හා සමග මහණ ව සත්දවසක් මහා වීය්ය්්ම කොට බුදු වන දහස් එම සුනන්දාර නම් බැමිණිවනිතා වන් දුන් මිහිරි කිරිපිඩු වළදා ඩෙබරවෙනෙහි දිවාවිහාර කොට සවස එතැනින් නික්ම බුදුගුණයෙහි සොම්නස් වූ සොම්නස් නම් යවපාලයා දුන් කුසතණ අටමිටක් පිළිගෙණ බෝමඩ කරා ගොස් අනගි නුගබෝමුල්හි කුසතණ සලා හෙලා පසළොස්රියන් උස පැනනැගි විදුරසුන් මුදුනෙහි බෝ කඳට පිට ලා වැඩහිඳ මාරබලකමලකානනාන්තරනීලවලාහක විලාසයෙන් දසදික් බබුලුවා ලොවුතුරා බුදු ව සත්සති ගෙවා බ්රවහ්මාරාධනාවෙන් අනවරතානුවරිත මිගාවිත මිගාචිත නම් ඉසිපතන උයන්හි දහම්සක් පවත්වා නිස්සය, භාරවාජ යයි යන අගසවු දෙනමක් හා අනුලාය, උරුවෙලා යයි යන අග්රඅ ශ්රා විකා දෙනමක් ඇතුව සර්වුචිත්රු නම් මහතෙරුන් වහන්සේ ගෙන් උපස්ථාන විඳ විසිදහසක් අවුරුද්දට ආසිරි ඇති ව
විවරණකථා) අභිනීහාරසංග්රෙහකථා 125
විසිරියන් උස බුදුබඳින් මුළුලොව සරහා විසිදහසක් රහතුන් පිරිවරා සියලු සත්වරයන්ට බණ වදාරා සාධුකාර දෙවමින් ඔවුන්ට අමාමහනිවන් පුර දොර ඇර වැඩවසන සේක.
එකල අප මහ බෝසතානෝ සකලගුණජොතිපාල වූ ජොති පාල නම් බමුණු ව සකලශාස්ත්රසයෙහි අවිචාරිය වූ ආචාරි ව වසනුවෝ ඝටීකාර නම් අනාගාමිකුම්භකාරයානන්ගේ සභා සත්වවයෙන් බුදුන් කරා එළඹ බණ අසා බ්රාාහ්මණ සැපත් හැර මහණ ව පිටකත්රෙයයෙහි කෙළ පැමිණ ප්රාතිපත්තීයෙන් බුදුන් පුදමින් බුදුබව පතා ඔබගෙන් මේ සුවිසි වන විවරණය ලදහ. එසේ හෙයින් කියන ලදී :-
“දිස්වා කස්සපසමබුඩං ජොතිපාලො චිජො තදා, පබ්බජිත්වාබත ජෙනාය පූජෙසි පටිපත්තියා” යි?
මෙතෙකින් මේ සඬර්මාරත්නාකරයෙහි බුඬාදිඅෂ්ටවිධොත්තමයන්ගේ අනීහාරසංග්ර හකථා නම් වූ දෙවන පරිච්ඡෙදය කියා නිමවන ලදී. _____