|
<big>'''උග්ගල් අලුත්නුර නාමය'''</big>
උග්ගල් අලුත්නුවර යන ස්ථාන නාමයේ “අලුත්නුවර” යන්න අලුතෙන් ඉදිකළ නුවරක් යන අර්ථය දෙන බව හෝ මෙහි ජනකවියක එන ආකාරයට අළුගොඩක්මත සිද්ධස්ථානය ගොඩනගා ඉදිකළ අළුනුවර නුවර යන්න පසු කලෙක අළුත්නුවර වී යයි ඇතෙමෙක් තෝරා දෙති. මේ පූජනීය නගරය නිර්මාණය වූ ආකාරය පිළිබඳව ඇති ජනකතා සහ කවි ගැන ද පුරාණ ලේඛනයේ තෙරතුරුද විමසන විට මේ දෙආකාරයම නිවැරදි බව පෙනේ. ඒ අනුව මුලදී මේ පෙදෙස තිබී ඇත්තේ වනාන්තරයක් ලෙසිනි. “මැදගම දේවාලය” යනු මැදගම වනාන්තරයේ සැඟව තිබූ දේවාලයකි. තමන්ගේ යුද්ධය දිනා දෙන ලෙස ආයාචනා කරමින් මේ දේවාලයට යාපා මහ රජතුමා වූ භාරය “මෙතන දෙවිඅලුතෙන්ම නුවරක් ඉදිකරවා දේවාලය තනා ඊට ගමුත් පුදවා දවස දෙවේලේ දන්මුළුතැන් පවත්තන හැටියට” වශයෙන් ලේඛනයේ දැක්වෙන හෙයින් “අලුත්නුවර” වූ බව කියවෙන අතර දේවාලය තනන ස්ථානය තෝරාගෙන ඇත්තේ පේකරන ලද ගොඩැල්ලකි. (a high land) දේවාලය ඉදිකිරීමට පෙර දින රාත්‍රීයේ ඒමත තිබුණු මහානුග ගස ගිනිගෙන දැවී විශාල අළුගොඩක් තිබූ බවද එම අළු ගොඩ මත දේවාභරණ පහළ වී තිබුණ බවද
උග්ගල් අලුත්නුවර යන ස්ථාන නාමයේ '''"උග්ගල්"''' යන ව්‍යවහාරය කුමක්ද ? කෙනෙක් එය උස්ගල් පර්වත ඇති පෙදෙසක් නිසා ඇති වූ පූර්ව පදයක් සේ දක්වති. '''"උග්ගල් කල්තොට"''' සහ '''"උග්ගල් දෝව"''' යන ස්ථාන නාම වලද මෙම පදය හමුවේ. මේ ස්ථාන දෙකම ද '''උග්ගල් අලුත්නුවරට''' ආසන්න තැන් වෙයි. ඒ අනුව මේ නම් සම්බන්ධයෙන් උස්ගල් පර්වත නිසා උග්ගල් යන පදය ඇතිවීම පාරිසරික සාධක අනුව සුදුසුයයි අදහස් කළ හැකිය. මාවනැල්ල අලුත්නුවර ඇත්තේ ද උස්ගල් පර්වත ආශ්‍රිතව පිහිටි එකකි. ඊට '''උග්ගල්''' යන ව්‍යළවහාරය නොපැමිණියේ මන්ද යන ගැටළුව ඇතිවේ. කතරගම දෙවියන් ගිරිමුදුන් ආශ්‍රිතව සිටින දෙවියන් සේ ඇතැමෙක් හැඳින ගනිති. කලෙක '''"කන්දේ දෙවියන්"''' ලෙස ව්‍යවහාර කළේ ද එම දෙවියන්ම බවට මතයක් වේ. "කන්දසාම්" යන්නේ '''"සාමි"''' යන්න ද්‍රවිඪ වදනකි. කන්දසාමි, කාර්තිකේය, සරවනභව, කඳසුරිඳු යනුවෙන් මේ දෙවියන්ට උග්ගල් අලුත්නුවර දී ද ව්‍යවහාර වන නාම රාශියකි. ඒ අතරින් මේ ප්‍රදේශයේ වැඩියෙන් ව්‍යවහාර වන්නේ '''කන්ද සුරපති''', '''කඳසුරිඳු''', '''කතරගම දෙවිහාමුදුරුවන්''', '''කන්දස්වාමීන්වහන්සේ''', වැනි වදන්ය. දේවියන් පෙරහරේ වැඩමවීමට සූදනම්වන විටදී පළමුව ඉදිරිපත් කරන නැටුමේ හා ගායනයේදී ද '''“කන්ද”''' හා '''“ගිරිමුදුන”''' යන ව්‍යවහාරයන් ඇත්තේය ▼
දිමුත් යාපා එභූපා රජු සෙනග ගනිමින් වැඩම කරගෙන
තුරුත් සිඳබිඳ මුළුත් උදුරා සතරවීදිය තනා අවටින
මහත් නුගයක් බිඳී ගිනි ගෙන අළු ගොඩක් විය එදෙවි බලයෙන
සවත් දෙවිඳුගෙ මාලිගාවට ලකුණු මේ යයි බලා නුවනින
▲උග්ගල්යනුවෙන් අලුත්නුවරකන්දකුමාර යනසිරිතේ ස්ථානදැක්වෙන නාමයේමේ කවියේ සහ පුරාණ ලේඛනයේද ජනකතාවන්හි ද කියවේ. දේවාලය තනවා ඇත්තේ ඒ අළුගොඩ නිදන් කරමින් ඒ මතම හෙයින් මේ නුවර එතැන් සිට “අළුත්නුවර” ලෙස හැඳින්වෙන්ට පටන්ගත් බවක් ද කියවේ. කෙසේ වෙතත් එහි ඇති '''"උග්ගල්" ''' යන ව්‍යවහාරය කුමක්ද ? කෙනෙක් එය උස්ගල් පර්වත ඇති පෙදෙසක් (උච්ච පබ්බත) නිසා ඇති වූ පූර්ව පදයක් සේ දක්වති. '''"උග්ගල් කල්තොට" ''' සහ '''"උග්ගල් දෝව" ''' යන ස්ථාන නාම වලද මෙම පදය හමුවේ. මේ ස්ථාන දෙකම ද '''උග්ගල් අලුත්නුවරට ''' ආසන්න තැන් වෙයි. ඒ අනුව මේ නම් සම්බන්ධයෙන්වලට උස්ගල් පර්වත නිසා උග්ගල් යන පදය ඇතිවීම පාරිසරික සාධක අනුව සුදුසුයයි අදහස් කළ හැකිය. මාවනැල්ල අලුත්නුවර ඇත්තේ ද උස්ගල් පර්වත ආශ්‍රිතව පිහිටි එකකිපිහිටීමකි. ඊට '''උග්ගල් ''' යන ව්‍යළවහාරය නොපැමිණියේ මන්ද යන ගැටළුව ඇතිවේ. කතරගම දෙවියන් ගිරිමුදුන් ආශ්‍රිතව සිටින දෙවියන් සේ ඇතැමෙක් හැඳින ගනිති. කලෙක '''"කන්දේ දෙවියන්" ''' ලෙස ව්‍යවහාර කළේ ද එම දෙවියන්ම බවට මතයක් වේ. " කන්දසාම්කන්දසාමි" යන්නේ '''"සාමි" ''' යන්න ද්‍රවිඪ වදනකි. කන්දසාමි, කාර්තිකේය, සරවනභව, කඳසුරිඳු යනුවෙන් මේ දෙවියන්ට උග්ගල් අලුත්නුවර දී ද ව්‍යවහාර වන නාම රාශියකි. ඒ අතරින් මේ ප්‍රදේශයේ වැඩියෙන් ව්‍යවහාර වන්නේ '''කන්ද සුරපති ''', '''කඳසුරිඳු ''', '''කතරගම දෙවිහාමුදුරුවන් ''', '''කන්දස්වාමීන්වහන්සේ ''', වැනි වදන්ය. දේවියන්දෙවියන් පෙරහරේ වැඩමවීමට සූදනම්වන විටදී පළමුව ඉදිරිපත් කරන නැටුමේ හා ගායනයේදී ද '''“කන්ද”'''ද“කන්ද” හා '''“ගිරිමුදුන” ''' යන ව්‍යවහාරයන් ඇත්තේය .
කන්දගිරිමුදුනට - බැන්ද ලෙස සිංහාසනයට... ▼ රන්ද මයුරාපිට - කන්ද සුරපති වඳිම් මුල් කොට......... ▼
යනාදී ලෙස තවත් කවියක් යාදින්නක ස්වරූපයස්වරූපයෙන් ගත්යුත් '''මේ ගායනය සියලු කාර්තික මංගල්‍ය හැම එකක දීම ''' භාවිතවේ. එහිදී ''' "දැකුම් අත් නැටීම" ''' නම් වූ මුල්ම නැටුමේ (මුල්මාත්‍රයේ) එන මුල්ම ගායන ව්‍යවහාරය මෙයයිඑයයි. කන්දකුමාර සිරිතේ කවි වල ''' ගිරිමුදුනා වාසේ ''' යන්නෙන් කතරගම දෙවියන් ගිරිමුදුන් ආශ්‍රිතව වැඩසිටි බව කියවේ. මේ අනුව “උග්ගල් අලුත්නුවර” යනු කඳසුරිඳුන් වැඩ සිටින අලුත්නුවරක් සේ ද ගතහැකිය. දේවාලය ගොඩනගා ඇත්තේද ගිරිමුදුනක් මත බැවින්ම උග්ගල්“උග්ගල් අලුත්නුවරඅලුත්නුවර” සේ ව්‍යවහාර වූයේ යයි සිතීම මාවනැල්ල හා මහියංගනය වැනි ස්ථාන ආසන්නයේ ඇති අලුත්නුවර නම් ගැනහා සිතනවිටසසඳන සිතිය ගැටළුවකිහැකිය. මේ උග්ගල් යන ව්‍යවහාරය මෑත ඇති වූවක් නොව 1712 ලියැවුන '''කන්දකුමාර සිරිතේද ''' 1825 ලියැවුනු බව සඳහන් '''සොරගුණු දේවාල තුඩපතේ ද ''' බෝගන්ධන සිද්ධත්ථ ගනින්නාන්සේ ලියූ බෝගන්ධන සන්නසේ ද මහනුවර සමයේ ලියැවුන '''නම්පොතේද ''' ඇති එකකි. '''මාවනැල්ල ආසන්නයේ ඇති අලුත්නුවර ''' වාසය කරන්නේ දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන් මිස කතරගම දෙවියන් නොවන බැවින් ඊට මේ පදය නොයෙදුනා විය හැකිය. අලුත්නවර යන නම ව්‍යවහාරවන '''මහියංගනය ආසන්නයේ ඇති අලුත්නුවර ''' ඇත්තේදේවාලයේ සිටින්නේ සමන් දේවාලයකිදෙවියන්ය. මෙසේ අලුත්නුවර යනුවෙන් ස්ථාන කීපයක් ඇති මුත් '''උග්ගල් අලුත්නුවර ''' යන නාමය ඇත්තේ මේ ස්ථානයට පමණි. එහෙයින් උස්ගල් කන්දක පිහිටි නිසාම උග්ගල් අලුත්නුරව වීය යන සරළ නිගමනයකට පැමිණීම අපහසු වේ . ඊට කතරගම දේවියන්ගේ වාසභවනය සම්බන්ධව පවතින ව්‍යවහාරය ද ඈඳා “උග්ගල්” යන පදය එක් වූ බව ද සිතිය හැකිය. ▼▲ කන්දගිරිමුදුනට - බැන්ද සිංහාසනයට...
▲ කන්ද සුරපති වඳිම් මුල් කොට.........
<big>'''අපූරු ආගමික සහයෝගීතාවකින් ගොඩනැගුණ පූජනීය සිද්ධස්ථානයක් !'''</big>
▲යනාදී ලෙස යාදින්නක ස්වරූපය ගත් '''මේ ගායනය සියලු කාර්තික මංගල්‍ය හැම එකක දීම''' භාවිතවේ. එහිදී ''' "දැකුම් අත් නැටීම"''' නම් වූ මුල්ම නැටුමේ (මුල්මාත්‍රයේ) එන ගායන ව්‍යවහාරය මෙයයි. කන්දකුමාර සිරිතේ කවි වල''' ගිරිමුදුනා වාසේ''' යන්නෙන් කතරගම දෙවියන් ගිරිමුදුන් ආශ්‍රිතව වැඩසිටි බව කියවේ. මේ අනුව “උග්ගල් අලුත්නුවර” යනු කඳසුරිඳුන් වැඩ සිටින අලුත්නුවරක් සේ ද ගතහැකිය. දේවාලය ගොඩනගා ඇත්තේද ගිරිමුදුනක් මත බැවින්ම උග්ගල් අලුත්නුවර සේ ව්‍යවහාර වූයේ යයි සිතීම මාවනැල්ල හා මහියංගනය වැනි ස්ථාන ආසන්නයේ ඇති අලුත්නුවර නම් ගැන සිතනවිට ගැටළුවකි. මේ ව්‍යවහාරය මෑත ඇති වූවක් නොව 1712 ලියැවුන '''කන්දකුමාර සිරිතේද''' 1825 ලියැවුනු බව සඳහන් '''සොරගුණු දේවාල තුඩපතේ ද''' මහනුවර සමයේ ලියැවුන '''නම්පොතේද''' ඇති එකකි. '''මාවනැල්ල ආසන්නයේ ඇති අලුත්නුවර''' වාසය කරන්නේ දැඩිමුණ්ඩ දෙවියන් මිස කතරගම දෙවියන් නොවන බැවින් ඊට මේ පදය නොයෙදුනා විය හැකිය. අලුත්නවර යන නම ව්‍යවහාරවන '''මහියංගනය ආසන්නයේ ඇති අලුත්නුවර''' ඇත්තේ සමන් දේවාලයකි. මෙසේ අලුත්නුවර යනුවෙන් ස්ථාන කීපයක් ඇති මුත් '''උග්ගල් අලුත්නුවර''' යන නාමය ඇත්තේ මේ ස්ථානයට පමණි. එහෙයින් උස්ගල් කන්දක පිහිටි නිසාම උග්ගල් අලුත්නුරව වීය යන සරළ නිගමනයකට පැමිණීම අපහසු වේ.
උග්ගල් අලුත්නුවර ඇත්තේ හින්දු දේවාලයක්ම නොවේ. බෞද්ධ විහාරයක් පමණක්ද නොවේ. ඒ දෙආකාරයේම සංකලනයක් මළුවේ දක්නට ඇති අතර ඇදහීමේ වත් පිළිවෙත්ද අපූරු ආකාරයකින් සංයෝගවී
පවතින ස්ථානයක් සේ හැඳින ගත හැකි පූජනීය ස්ථානයකි.
<big>'''කුඩකතරගමකුඩාකතරගම දේවාලය හා පුරාණ රජමහා විහාරය'''</big>
උග්ගල් අලුත්නුවර විටෙක කුඩාකතරගමකුඩා කතරගම දේවාලය වශයෙන්ද, තවත් විටෙක රජමහාවිහාරය වශයෙන්ද, තවත් විටෙක කුඩාකතරගමකුඩා කතරගම දේවාලය හා රජමහාවිහාරය යන ආකාර දෙකෙන්ම ද බැතිමතුන් අතර වන්දනාවට පාත්‍රවූ සිද්ධස්ථානයක්ව පැවති ස්ථානයකිතිබෙන්නකි. ඉදි කළ වකවානුවේ රජතුමාවිසින් දාගොබක්“දාගොබක් විහාර ගෙයක්ගෙයක්” කරවා දෙවියන්“දෙවියන් උදෙසා තෙමහල්පායක්තෙමහල්පායක්” කරවා පළමුවරට ඇසල පෙරහර පැවැත්වූ බවද දේවාල පරිපාලනය සඳහා විදිමත්විධිමත් වැඩපිලිවෙලක් සැකසූ බව ද දැක්වේ. ඉන්පසුව කතරගම දෙවියන් උදෙසා “ඇසල මාසේ පෙරහර පහලොස් දවසක්” කළ බවද ලේඛනගතව ඇත. ඒ අනුව එකල එය ප්‍රධාන වශයෙන් වැදගත් වී ඇත්තේ කඳසුරිඳුන්කඳ සුරිඳුන් උදසා කළ දේවාලයක් වශයෙනි. 1712 ලියැවුනු කන්දකුමාර සිරිත ලියද්දීතුළ අන්තර්ගතයේ ද දේවලයදේවාලය විහාරයට වඩා ඉස්මතුව කැපී පෙනෙන සිද්ධස්ථානය විය. ''' එකල උග්ගල් අලුත්නුවර පළමුඇසල පෙරහරේ ධාතුකරඩුවක් වැඩමවූ බවට සාධක නැත '''. එහෙත් ධාතුකරඬුව ඇසල පෙරහරට එක්ව ඇත්තේ පසු කලකය. කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ සමයේ වැලිවිට සංඝරාජයාණන් වහන්සේගේ මැදිහත්වීමෙන් උපසම්පදාව නැවත පිහිටුවා '''ලීමෙන් පසුව මහා සංඝරත්නයේ උපදෙස් අනුව රජතුමා විසින් මහනුවර දේවාල පෙරහරපෙරහරට අතරදළදා පෙරහරද එක්වීමට සැලැස්වූ බව පැවසේ. ඒ අනුව පෙරමුණේම ගමන්ගන්නා දළදා පෙරහර ස්ථාපනය වීමේ ආභාසය උග්ගල් අලුත්නුවරට ද ලැබී ඇති බව පෙනේ. ''' දාගැබ විහාර ගෙය හා ශ්‍රීමහා බෝධිශාඛාව නිසා මේ සිද්ධස්ථානයේ ආගමිකවතාවත් මුලදීමමුලසිටම හැඩ ගැසී තිබුණේ බෞද්ධ වත්පිළිවෙත් මුදුන්මල්මුදුන් කඩස්ථානයේ සේ සලකමින්තබමින්. බැවින්එබැවින් ධාතු කරඩුවටකරඬුවට මුල්තැන දී පෙරහර පැවැත්වීමේ සම්ප්‍රදාය ඇතිවීම නිරායාසයෙන් සිදු වුනා වැනිය. කෙසේ වුවද උග්ගල් අලුත්නුවර වැසියන් ගේ ආගමිකවතාවත් විමසනවිට අද ද කැපීපෙනෙන ලක්ෂණයක්ව ඇත්තේ බෞද්ධාගමිකවතාවත් වලට මුල්තැන දීමකි. කතරගම දෙවියන් මෙහිදී සැලකෙන්නේ '''හින්දුසමයේ සැලකෙන කන්දසාමි දෙවියන්ට ''' වඩා '''බුද්ධ ශාසනය රැකගන්නා ශාසනාරක්ෂක කතරගම දෙවියන් ''' ලෙසයලෙස සැලකීම සිදුවේ. බෞද්ධවත්බෞද්ධ පිළිවෙත්වලටවත් පිළිවෙත් වලට පටහැනි වූ ශරීරයට වදහිංසා දීම බිලිපූජා වැනි තත්වයන්ආගමික කිසිපූජා කලෙකපුරාණ කාලයේ තිබූ බවට වාර්තාවක් පුරාණ තොරතුරු අතර හමු නොවේ. ගිනි පෑගීමේ හා ශරීරයට කටු ගසා වදදීමේ පුද පිළිවෙත් ඇතිවී ඇත්තේ 1970 දශකයෙන් පසුව බව පෙනේ. 1870 විහාර දේවලගම් පනත යටතේ සකසා ඇති ලේඛනය පරීක්ෂා කරද්දී ද ඍජු හින්දුවත් පිළිවෙත් හමු නොවන අතර ක්‍රි.ව.1712 දී කන්දකුමාර සිරතේ කවිවලද බුදු බැතිය මුසුවී ඇති සැටි මනාව පෙනේ. '''මේ හේතූන් නිසා අපූරු ආගමික සහයෝගීතාවක ලක්ෂණ උග්ගල් අලුත්නුවර ආගමිකවතාවත් අතර කැපී පෙනෙයි. දේවලයේ කටයුතුවලට සිංහල බෞද්ධයින් සේම දෙමළ හින්දු බැතිමතුන්ද කිසිදු භෙදයකින් තොරව අදත් සහයෝගය දෙති. වැඳුපිදුම් කරති'''. ▼
සෙතදුන් තිලොවට තිසරණ සිහි කර
▲උග්ගල් අලුත්නුවර විටෙක කුඩාකතරගම දේවාලය වශයෙන්ද, තවත් විටෙක රජමහාවිහාරය වශයෙන්ද, තවත් විටෙක කුඩාකතරගම දේවාලය හා රජමහාවිහාරය යන ආකාර දෙකෙන්ම ද බැතිමතුන් අතර වන්දනාවට පාත්‍රවූ සිද්ධස්ථානයක්ව පැවති ස්ථානයකි. ඉදි කළ වකවානුවේ රජතුමාවිසින් දාගොබක් විහාර ගෙයක් කරවා දෙවියන් උදෙසා තෙමහල්පායක් කරවා පළමුවරට ඇසල පෙරහර පැවැත්වූ බවද දේවාල පරිපාලනය සඳහා විදිමත් වැඩපිලිවෙලක් සැකසූ බව ද දැක්වේ. එකල එය ප්‍රධාන වශයෙන් වැදගත් වී ඇත්තේ කඳසුරිඳුන් උදසා කළ දේවාලයක් වශයෙනි. 1712 කන්දකුමාර සිරිත ලියද්දී ද දේවලය ඉස්මතුව කැපී පෙනෙන සිද්ධස්ථානය විය. '''උග්ගල් අලුත්නුවර පළමු පෙරහරේ ධාතුකරඩුවක් වැඩමවූ බවට සාධක නැත'''. එහෙත් කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ සමයේ වැලිවිට සංඝරාජයාණන් වහන්සේගේ මැදිහත්වීමෙන් උපසම්පදාව නැවත පිහිටුවා '''මහනුවර දේවාල පෙරහර අතර පෙරමුණේම ගමන්ගන්නා දළදා පෙරහර ස්ථාපනය වීමේ ආභාසය උග්ගල් අලුත්නුවරට ද ලැබී ඇති බව පෙනේ.''' දාගැබ විහාර ගෙය හා ශ්‍රීමහා බෝධිශාඛාව නිසා මේ සිද්ධස්ථානයේ ආගමිකවතාවත් මුලදීම හැඩ ගැසී තිබුණේ බෞද්ධ වත්පිළිවෙත් මුදුන්මල් කඩ සේ සලකමින් බැවින් ධාතු කරඩුවට මුල්තැන දී පෙරහර පැවැත්වීමේ සම්ප්‍රදාය ඇතිවීම නිරායාසයෙන් සිදු වුනා වැනිය. කෙසේ වුවද උග්ගල් අලුත්නුවර වැසියන් ගේ ආගමිකවතාවත් විමසනවිට අද ද කැපීපෙනෙන ලක්ෂණයක්ව ඇත්තේ බෞද්ධාගමිකවතාවත් වලට මුල්තැන දීමකි. කතරගම දෙවියන් මෙහිදී සැලකෙන්නේ '''හින්දුසමයේ සැලකෙන කන්දසාමි දෙවියන්ට''' වඩා '''ශාසනාරක්ෂක කතරගම දෙවියන්''' ලෙසය. බෞද්ධවත් පිළිවෙත්වලට පටහැනි වූ ශරීරයට වදහිංසා දීම බිලිපූජා වැනි තත්වයන් කිසි කලෙක තිබූ බවට වාර්තාවක් පුරාණ තොරතුරු අතර හමු නොවේ. ගිනි පෑගීමේ හා ශරීරයට කටු ගසා වදදීමේ පුද පිළිවෙත් ඇතිවී ඇත්තේ 1970 දශකයෙන් පසුව බව පෙනේ. 1870 විහාර දේවලගම් පනත යටතේ සකසා ඇති ලේඛනය පරීක්ෂා කරද්දී ද ඍජු හින්දුවත් පිළිවෙත් හමු නොවන අතර 1712 කන්දකුමාර සිරතේ කවිවලද බුදු බැතිය මුසුවී ඇති සැටි මනාව පෙනේ. '''මේ හේතූන් නිසා අපූරු ආගමික සහයෝගීතාවක ලක්ෂණ උග්ගල් අලුත්නුවර ආගමිකවතාවත් අතර කැපී පෙනෙයි. දේවලයේ කටයුතුවලට සිංහල බෞද්ධයින් සේම දෙමළ හින්දු බැතිමතුන්ද කිසිදු භෙදයකින් තොරව අදත් සහයෝගය දෙති. වැඳුපිදුම් කරති'''.
මුළුතුන් ලොව දෙවියන් පිනිපා කර
කිවිඳුන් පෙර ගුරු උපදෙස නම කර
පවසන් ශවතිඳු යස තෙද සිහි කර
එහි ආරම්භයේ දැක්වෙන 7 වන කවියෙන්ද පෙනේ. නිසා අපූරු ආගමික සහයෝගීතාවක ලක්ෂණ උග්ගල් අලුත්නුවර ආගමිකවතාවත් අතර කවදත් කැපී පෙනෙයි. දේවාලයේ කටයුතුවලට සිංහල බෞද්ධයින් සේම දෙමළ හින්දු බැතිමතුන්ද කිසිදු භෙදයකි තොරව අදත් සහයෝගය දෙති. වැඳුපිදුම් කරති. හින්දු ආගමික ලක්ෂණ වැඩියෙන් කැපී පෙනෙන්නේ කෙම්මුර දින සේ නොගැනෙන අඟහරුවාදා, සිකුරාදා, ඉරිදා වැනි දිනයන්හි දීය. එවැනි දිනවල සමහර බැතිමත්තු සතුරන්ට දඬුවම් කරන ලෙස ඉල්ලා පළිගැසීම දක්නට ලැබෙන හින්දු ආගමික ලක්ෂණයකට සමානය. මධ්‍යකාලීන යුගයේ නඩුවලදී ආරවුල විසඳා ගැනීමේදී නිවැරදි කාරයා තෝරා ගැනීමට භාවිත කළ විධික්‍රමයක් වූයේ “තෙලෙන් ගොමෙන් දිවිරීම” ය. ඒ සඳහා ලිපක් මත ඇති උතුරණ තෙල් හැලියට අත දමා, නැවත ගොමභාජනයකට අත දැමීම දිවුරන්නා ලවා කරවනු ලැබේ. එයින් පසුව කරන පරීක්ෂාවේදී එකකුගේ පමණක් අත පිලිස්සී තිබුණහොත් ඔහු වැරදිකරුවා ලෙසට තීන්දු කළ බව ද කියනු ලැබේ. මෙසේ දිවුරුම් ගැනීමේ ක්‍රමය ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩු කාලයේදීත් මේ දේවාලයේ පැවති බව පැරැන්නෝ කියති. පිටස්තරදී කෙසේ වුවද දේවාලයට පැමිණ බො‍රුවට දිවිරීමට කිසිවෙක් එඩිතර නොවූ හ. මෙවැනි හින්දු සමයට ළං වූ ආගමික වතාවත් සඳහා දේවාල මළුවේ නිරිත දිග සීමාවේ ඇති “කොහොඹ ගස” දෙවියන් වැඩසිටින ස්ථානය සේ සලකනු ලැබේ. ඊට අරක්ගෙන සිටින් නේ කතරගම දෙවියන්ගේ සේවකයා හෙවත් කඳසුරිඳුන් දේවසමාගමට වඩින කල දේව විමානයේ ආරක්ෂාව පිනිස සිටින කඩවර දෙවියන් හෝ සූනියම් දෙවියන් වෙතැයි ගමේ ඇත්තෝ අදහති. ඒ අය උදෙසා කන්නලව් කිරීම මෙහි යාතිකාවල දැකිය හැකි ලක්ෂණයකි. වස්කවි කියමින් දෙස් දෙවොල් තැබීම ද මෙහිදී සිදුවේ . අඟහරුවාදා සිකුරාදා වැනි දිනවල දේවාලයට පිවිසෙන පඩි පෙළ ආරම්භ කෙරෙන ස්ථානයේ ඇති හඳගලේ ගොම ගා සතුරන් වනසන ලෙස නැතහොත් දින කීපයක් තුළ සතුරා අනාවරණය කර දෙන ලෙස යදින අවස්ථාවන් දැනුදු දක්නට හැකිය. අවලාද පොල් ගැසීම යනුවෙන් චාරිත්‍රයක්ද පවතී. කෙසේ වුවද බිලිපූජා පැවැත්වීම වැනි හින්දු ආගමික වතාවත් හෝ ශරීරයට වද දීමේ ආගමික සිරිත් පුරාණයේ හෝ පැවති බවට සාක්ෂයක් කිසි ලෙසකට නොලැබේ.
<big>'''බෞද්ධ පූජනීය සිද්ධස්ථානයක් !'''</big>
සතර පෝය දිනයන්හි මේ ස්ථානය ඒකාන්ත ලෙසම බෞද්ධ විහාරයක් සේ බැබලේ. මිනිසුන්ගේ සිත් මෙත්තා කරණා මුදිතා උපේක්ඛා යන සතර බඹ විහරණයෙන් පිරී ගොසින් පවතී. අටසිල් නොගත් බොදු සැදැහැවතුන් තම දරුමල්ලන් ද සමගින් තෙල්මල් සුවඳ දුම් ද රැගෙන චෛත්‍යයටද බෝධීන්වහන්සේත් විහාරගෙයත් වන්දනාමාන කිරීම බුදුන් උදෙසා කිරි ආහාර පූජාව හේවිසි ශබ්ද පූජාව ඝණටාර නාදයේ පූජාපැවැත්වීම ආදී ආමිශ බුද්ධ පූජාවන් සඳහා එති. විශේෂයෙන් පසලොස්වක පෝය දිනයන්හි පෙහෙවස්සමාදන්වීම දාන ශීල භාවනා වැඩසටහන් ද සංවිධානය වේ. වෙසක් පෝය දින හා එම මාසය පුරා බෞද්ධ වත් පිළිවෙත් වලින් ආලෝකමත් වුනු ස්ථානයක් බවට පත්වේ. පුරාණයේ සිටම රජමහාවිහාර වත්පිළිවෙත් වෙනුවෙන්ම ස්වාමීන්ද්‍රයන් වහන්සේ නමක් වැඩ සිටි අතර උන්වහන්සේ විහාරයේ නිතර රැඳී සිටිමින් බෞද්ධ වතාවත් වලට සැදැහැතියන් යොමු කරමින් සුදුසු අවවාද අනුශාසනාවලද යෙදී කටයුතු කළහ. ගමේ පැරැන්නෝ තමන්ගේ මතකය අවුස්සමින් පුරාණයේ වැඩසිටි අතිපූජ්‍ය ධම්මරතන ස්වාමීන්ද්‍රයන් වහන්සේ අතිපූජ්‍ය සීලානන්ද ස්වාමීන්ද්‍රයන් වහන්සේ වැනි යතිවරයන් වහන්සේලාගෙන් ලැබුණ මගපෙන්වීම අනුශාසනා දැනුදු මහත් භක්තියෙන් සිහිකරති. පොසොන් පෝය දින ද බෞද්ධ ආගමිකවතාවත් වලින් දිවයිනේ අන් ස්ථානවලට නොදෙවෙනි ආකාරයෙන් බැබලේ. මිහිඳු හිමියන් සමරා පින් පෙරහර පැවැත්වීම ද පුරාණයේ සිටම සිදුව ඇති බව පෙනේ. මෑතදී අභාවයට ගොස් තිබුණත් දුරුතු නවම් මාසවල අලුත්සහල් මංගල්‍යය ද පැවතිනි. 1870 කොමසාරිස් ලේඛනයේ දක්නට හැකි වාර්තා මගින් අලුත්සහල් මංගල්‍ය වැදගත් චාරිත්‍රයක් සේ පැවති බවට සාක්ෂි ලැබේ. අලුත්සහල් මංගල්‍යය පිළිබඳ මතක සටහන් ද පැරැන්නන් සතුව ඇත. මෙහිදී වැඩමවා ගෙන එන අලුත්සහලින් පිළියෙල කළ බුද්ධ පූජාව පවත්වා දෙවියන්ට පින් දෙන අතර දෙවියන් උදෙසා මුළුතුන් බෑම ද සිදුකර වැසියන්ගේ සශ්‍රීක්තවයට ආයු වැඩීම සිරිත වූ බව පැවසේ . බෞද්ධ සැදැහැවතුන් සියලු දෙනාම දේවාලය ද වන්දනා කර දෙවියන්ට පින් දෙන අතර දේවාලයේ වතාවත්වල හෙවත් රාජකාරියේ යෙදෙන සියලු දෙනාම ද චෛත්‍යය, බෝධීන් වහන්සේ හා විහාරගෙය වන්දනාකර බුදුන්ට මුල්තැන දී දේවාල කටයුතු වල නිරත වෙති. '''දෙවියන් ඉදිරියේ යාතිකා කරන කපුමහතා පළමුව පන්සිල් ගෙන බුදුන් වඳිමින් කරණීයමෙත්ත සූත්‍රය සජ්ඣායනාකර දෙවියන්ට පින් දී දේව යාතිකා කරන බව අදත් දක්නට හැකි ලක්ෂයකිලක්ෂණයකි.''' පෙරහර පිටත් වීමට පෙර '''පිරිත්නිළය භාර ස්වාමීන්ද්‍රයන් වහන්සේ පෙරහරින් වැඩම කරවා පිරිත් ස්ජ්ඣායනා කරවීම ස්ථාපිතස්ථාපිතව ඇති පෙරසිරතකි.''' ඒ සිරිත 1870 තරම් ඈතදී ලේඛනගතව ඇත්තේ ඊටත් පෙරසිටම පැවතුන හෙයිනි. එහෙත් එය ආරම්භවූ වකවානුවක තොරතුරු සෙවිය නොහේ. පිරිත් කියා දෙවියන් සතුටටපත්කර පෙරහර කරවන බව රාජකාරි ඇත්තෝ පවසති. එහෙයින් කතරගම දෙවියන් ශාසනාරක්ෂක වරම් ලැබූ මහේශාඛ්‍යමහේශාක්‍ය දෙවියන් සේ බුද්ධාගම රැකගනිමින් බෞද්ධ වූ තමන්වද මෙලෝ වහයෙන් රැකගන්නා බව බැත්මත්තු විශ්වාස කරති. නිතර පින් කර දෙවියන්ට පින් අනුමෝදන් කරවිය යුතු බව අදහති. '''මේ සඳහා දේවාල මළුව තුළ මේ සඳහා ස්ථාපනය කර ඇති චෛත්‍යරාජයාණන් වහන්සේ ඇතුළු ත්‍රිවිධ පූජාවස්තූන්ට කිරි ආහාර පූජාකිරීම උදය හා, දහවල දමෙන්ම හවසට ද දැහැත් ගිලන්පස ද ත්‍රිවිධ බෝධීන් උදෙසාම පූජා කිරීම සාමාන්‍ය දෛනික පිළිවෙත විය.''' 1870 අංක 4 දරන විහාර දේවලගම් පනතේ කොමසාරිස් ලේඛනයේ දැක්වෙන අන්දමට පිරිත් නිලය සඳහා පූජ්‍ය හේවාදිවෙල ධම්මානන්ද ස්වාමීන් වහන්සේ කටයුතු කළකළයුතු අතර '''පූජ්‍ය ගංගොඩඅරාවේ ධම්මානන්ද ස්වාමීන් වහන්සේ ගේ කටයුතු ලෙස දක්වා ඇත්තේ “විහාරයේ නිතර රැඳී සිටීම හා උදය දහවල කිරි ආහාර පූජා කිරීම හා උදය සවස මල් පහන් පූජා කිරීම”''' වශයෙනි. එහිලේඛනයේ පංගු අංක 6 යටතේ '''මෙම විහාරයේ නඩත්තුව සඳහා වෙන් කර ඇති ඉඩම් පංගු ද දැක්වේ'''. රජමහා විහායක් වශයෙන් වෙන් කළකරන ලද විශාල විහාරගමක් නුවූවද ඉහත කී ලෙස 1870 දී ද විධිමත්ව ලේඛනගතවී තිබීමම මේ බෞද්ධ විහාරයේ පැවති ඓතිහාසික හා පූජනීය වටිනාකම පෙන්වා දෙනු ලබයි. මහනුවර රාජධානිසමයේ ලියැවුනු '''අත්තරගම රාජගුරු බණ්ඩාරයන්ගේ''' කෘතියක් හැටියට සැලකෙන '''“විහාරඅස්න”''' හෙවත් '''“නම්පොත”''' ලංකාවේ මහනුවර යුගයේ පැවති අධ්‍යාපන කේන්ද්‍රස්ථාන වූ පන්සල් හෝ පිරිවෙන් වල භාවිත වූ '''මූලික පෙළ පොත විය'''. හෝඩිය ඉගෙනීමෙන් පසුව ශිෂ්‍යයා “විහාර අස්න” හෙවත් “නම් පොත” වනපොත් කළ යුතුවේ. ඒ සමගම නම් පොතේ අඩංගු සිද්ධස්ථාන ගැන හැදෑරීම, එවන් ස්ථාන වැඳ පුදා ගැනීම පිණිස වන්දනාගමන් යාම මගින් සාරවත් අධ්‍යාපනික අත්දැකීම් ලබා ගැනීමත් සිදුවිය. මේ වන්දනාගමන්වන්දනා ගමන් යනු සිය උරුමය හදාරන සිසුවාට අධ්‍යාපන චාරිකාවන් බවටපත්වුනාබවට පත්වුනා නිසැකය. නමිනම් පොතේ එකල ප්‍රකටව පැවති සිද්ධස්ථාන නාම 267 කි. ඒ අතර “උග්ගල් අළුත්නුවර” ද අන්තර්ගත නාමයකි. මේ අනුව මේ විහාරය හා සමග දේවාලය ද මහනුවර සමයේ (උග්ගල් අලුත්නුවර බිහිවූ යුගයේ සිටම)දිවයිනේ ප්‍රකටව පැවතුනු සිද්ධස්ථානයක් බව නිගමනය කළ හැකිය. 1815 මාර්තු 02 දින අත්සන් කළ උඩරට ගිවිසුම තුළ බෞද්ධාගම හා දේවාගම ද රැකගන්මින්රැකගනිමින් පෝෂණය කරන බවට ඉංග්‍රීසි අධිරාජ්‍යවාදීන් පොරොන්දු වුවද පොරොන්දුඒවා ලේඛනවලට පමණක් සීමාවෙමින් පෙරසිරිත් උල්ලංගනය වන්නට විය. එහෙයින් සෙසු සිද්ධස්ථාන මෙන්ම උග්ගල් අලුත්නුවරට ද උදාවූයේ නරක කල දසාවකි. 1833 කෝල්බෲක් ප්‍රතිසංස්කරණ වලින් පසුව සම්මත කර පනවා ක්‍රියාත්මක කළ මුඩුබිම් පනත් මගින් "සාම්ප්‍රදායික රාජකාරිය" නොසලකා හැරියෙන් උරුමයජාතික උරුමයන් නන්නත්තාර වීමට හේතු ඇති වුවද මෙහි වැසියා පෙරසිරිත උල්ලංඝනයට සූදානම් නොවූ බව පෙනේ. පෙරසිරිත් චාරිත්‍ර බොහොමයක් අදටත් නිරුපද්‍රිතව තිබීම නිසාඑය පැහැදිලි වෙයිකරන සාක්ෂියකි. 1870 විහාර දේවාලගම් ආඥා පනත අනුව දේවාලයට ලබාදියයුතු සේවය වෙනුවට නියම කළ මිල ගෙවා රාජකාරියෙන් ඉවත්වීමට ප්‍රතිපාදන සැලසුවද සිය අභිමානවත් උරුමය අතහැරයාමක් වැසියාගෙන් සිදු නොවීය. එම ලේඛනයේ විහාර‍ෙය් වතාවත් වෙනුවෙන් හා දේවාලයේ පිරිත් නිළය වෙනුවෙන් වෙනම ස්වාමීන්ද්‍රයන් වහන්සේලා දෙනමක් වැඩ සිටි බව දැක්වේ. විහාර වතාවත් වෙනුවෙන්ම කැපව පූජ්‍ය ගංගොඩඅරාවේ ධම්මානන්ද හිමියන් වැඩ සිටියහ. උන්වහන්සේ ගෙන් පසුව රජමහාවිහාර කටයුතු සඳහා වැඩම කර ඇත්තේ මාමල්ගහ ජිනජෝතිකාරාමයේ විහරාධිපතිව සිටි '''අති පූජ්‍ය දික්කාපිටියේ සීලානන්ද හිමි පාණන්වහන්සේ වෙති'''. උන්වහන්සේ වසර 17 ක් පමණ එම කටයුතු කර ඇති බව ජනප්‍රවාදයේ කියවේ. 1883. 08. 08 දින පැමිණි සබරගමුවේ සුදු දිසාපතිවරයකු වූ '''එච්.වෙස්ගේ''' දින සටහන් වල උග්ගල් අලුත්නුවර රජමහා විහාර‍ෙය් බුදුපිළිමය හා විහාර ගෙය ගැන තොරතුරු හමුවන්නේ එය එවකටත් පූජනීය ස්ථානයක් සේ බැබලුනු බැවිනි. 1940 සංශෝධිත මුද්‍රණයක් වූ '''හපුතලේ අඟලේ සිතියමේ උග්ගල් අලුත්නුවර සටහන්ව ඇත්තේ "උග්ගල් අලුත්නුවර රජමහා විහාරය" යන නම අවධාරණය කරමිනි'''. 1900 පමණ ආනන්ද කුමාරස්වාමි විද්වතා මධ්‍යකාලීන සිංහල කලා කෘතිය කරද්දී ලංකාවේ ඇති ටැම්පිට විහාරවල වාස්තුවිද්‍යාත්මක ලක්ෂණ පෙන්වා දෙන්නේ උග්ගල් අලුත්නුවර විහාරය ඇසුරෙනි. 1915 ඇතිවූ මරක්කල සිංහල අරගලයේදී යුද්ධනීතිය(Marshalmarshall low ) පනවා පෙරහර තහනම් කළ අවදියක් වුවද රටේ පැන නැගී තිබූ ජාතික ආගමික ප්‍රබෝධය නැංවීමේ ව්‍යාපාරය නිසා සිද්ධස්ථානවලටසිද්ධස්ථානයට ඇති වූ හානියක් වී නම් ඒ ඉතා සුළුය. 1933 පත්ව ආ බස්නායක නිළමේවරයා වූ සිඩ්නිඑල්ලාවල මැතිතුමා පරිසරය නැවත ගොඩනගා අධෛර්යයට පත්ව සිටි රාජකාරි කරුවන් සොයා ගොස් පුනරුත්ථාපන කටයුතු වල නිරත වී ඇති ආකරය පූජ්‍ය කිරිඇල්ලේ ඤානවිමල හිමිපාණන්වහන්සේ සිය '''“සපරගමුවේ පැරණපැරණි ලියවිලි”''' කෘතිය මගින් ද පැහැදිලි කරති. (සිඩ්නි එල්ලාවල යුගය ගැන පරිචේඡෙදය බලන්න) එයින් පැහැදිලිවන්නේ 1915 සිට එළඹුනඑළඹුනේ වකවානුව තරමක් අභාග්‍යසම්පන්න කාලයක් වුවද සිය උරුමය රැකගැනීම සඳහා ප්‍රාදේශීය සිද්ධස්ථාන ද නගා සිටුවීමට කැපවූ වීරවරයන් ලැබීමට තරම් රට භාග්‍යමත් බවයවූ බවට සාධක සිඩ්නිඑල්ලාවල චරිතයෙන් පැහැදිලිවේ. රජමහා විහාරය හා දේවාලයේ පිරිත් නිළය වෙනුවෙන් වෙන් වෙන්ව සිටියයුතුසිටිය යුතු මහසඟරුවන දෙනමක් වියයුතු වුව ද ඒ දෙනමම මේ වනවිට ඉවත්ව තිබිණි. සිඩ්නි එල්ලාවල නිළමේතුමා සහ ගමේ දැනුමැතියන් ද එකතුව උළුගල රජමහා විහාරයේ වැඩ සිටි '''අති පූජ්‍ය මුරුතවෙල ධම්මරතන හිමිපාණන්''' වැඩම කරවා රජමහා විහාර‍ෙය් බෞද්ධාගමික වතාවත් මෙන්ම දේවාලයේ පිරිත් නිලය ද පුනරුත්ථාපන කර ඇත. මොළමුරේ නින්දගමට අයත් දේවාලයට ආසන්න ඉඩමක් සඟසතු කොට පූජාකරන ලදුව එහි සිය ලොකුහාමුදුරුවන්ට“ලොකුහාමුදුරුවන්”ට පන්සලක් ඉදිකරවා දුන් බව පැරැන්නෝ පවසති. මෙලෙස ගමට මහා සංඝරත්නයේ මගපෙන්වීම නොඅඩුව සැලසීමට පියවර ගත් බව 1933 සිට 2004 දක්වා සිටි අත්තනායක මොහොට්ටාල මෙන්ම අතපත්තු මොහොට්ටාල නිළමේවරයකු වූ ඒ.එම්.එස්.එම්. පුංචිබණ්ඩාර මහත්මා ඇතුළු වැඩිහිටියෝ පවසති. අතිපූජ්‍ය මුරුතවෙල ධම්මරතන හිමිපාණන් වහන්සේ විසින් උළුගල රජමහාවිහාරයට '''කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ සමයේ පූජාකරන ලද කිරිගරුඬ බුද්ධ ප්‍රතිමාව''' ද උග්ගල් අලුත්නුවර රජමහා විහාරයට වැඩමවා තැන්පත් කර ආගමිකවතාවත් වලට ඉඩ කඩ සලස්වන ලදීලද බව අද විවේකාරමය වශයෙන් ප්‍රසිද්ධව ඇති එකල ධම්මරතන ස්වාමීන්ද්‍රයන් වහන්සේ වැඩසිටි පනස‍ෙල් හෙවත් විවේකාරාම විහාරස්ථානයේ වර්තමාන විහාරාධිපතිව වැඩසිටින අති පූජ්‍ය ශාස්ත්‍රවේදී උනපාන සරණංකර මහහිමිපානෝ ප්‍රකාශ කරති. මේ විහාරස්ථානයඅත්පූජ්‍ය හාමුරුතවෙල ධම්මරතන හිමිපාණන්වහන්සේ ගේ ක්‍රියාකාරීත්වය හා කීර්තිය ද බස්නායක නිළමේතුමාගේ කීර්තිමත් වැඩ පිළිවෙලද රටේ කෙතරම්මහත්සේ ප්‍රචලිතවී ඇද්දප්‍රචලිතවිය. යනවගඒ පැහැදිලිනිසාම කෙරෙනදෝ එවකටඅයිතිය වැදගත්මපිළිබඳ සාධකයමතභේද වන්නේනිසා ආරවුල් පැන නැගී තිබූ '''ශ්‍රී පාදස්ථානයේ ගිහි භාරකාරත්වය සිඩ්නිඑල්ලාවලයන්ටත් පැවිදි භාරකාරත්වය උග්ගල් අලුත්නුවර රජමහාවිහාරයේ වැඩසිටින ධම්මරතන හිමිපාණන්ටත් පැවරීමට තරම් තත්වයක්ආණ්ඩුව ආණඩුවටමගින් පවාපියවර ඒත්තුගෙන යාමය'''තිබුණි. 1950 දක්වා ශ්‍රීපාදස්ථානයේ භාරකාරත්වය දරා ඇත්තේ මේ දෙපල විසිනි. එකල උග්ගල් අලුත්නුවර රජමහා විහාරය තරමක් අබලන්ව තිබූ හෙයින් විහාරගෙය අලුත්වැඩියා කර කිරිගරුඞ පිළිමවහන්සේට අමතරව නව බුදුපිළිමයක්ද තනවන ලදලද්දේ බවද අද විවේකාරමය වශයෙන් ප්‍රසිද්ධව ඇති එකල ධම්මරත්න ස්වාමීන්ද්‍රයන් වහන්සේ වැඩසිටි පනස්ල පිහිටි විවේකාරාම විහාරස්ථානයේ වර්තමාන විහාරාධිපතිව වැඩසිටින '''අති පූජ්‍ය ශාස්ත්‍රවේදී උනපාන සරණංකර මහහිමිපානෝද ප්‍රකාශ කරතිමෙකලය.''' මේ අනුව බෞද්ධ ප්‍රබෝධය හා දහම් අධ්‍යාපනය ද ගම තුළ නැවත පුනරුත්ථපනය වීය. මේ විස්තර අනුව උග්ගල් අලුත්නුවර උග්ගල් අලුත්නුවර රජමහා විහාරය දඑය ස්ථාපනය වූ අවදියේ සිටම ප්‍රකට පුරාණ බෞද්ධ සිද්ධස්ථානයක් සේ පැවති බව දැක්විය හැකිය.
| 