විල්ගම්මුළ පබඳ-සූර්ය ශතකයi
සූර්ය ශතකය
සූර්ය ශතකය
සංස්කරණයනමස්තසෛම භගවතො’ර්හතෙ සම්යාක්සම්බුඬාය
නත්වාර්කබන්ධුමාදිත්යනශතකං නිජභාෂයා
විවර්ණොමි මයුරොක්තම් පාඨශොධනපුර්ව කම්
අර්කබන්ධූං, සූර්ය්ර් වංශෝද්භූත හෙයින් අරක්බන්ධු නම් වු සර්ව්ඥයන් වහන්සේ; නන්වා. කායාදි චාරත්රවයෙන් සකසා වැඳ; මයුරොක්තම්, මයුර නම් මහා කවීහු විසින් විරචිතවූ ආදිත්ය ශතකං, සුර්ය් ව ස්තොත්රම ශතකය: පාඨශොධනපුර්වසකම්, අව්යු ත් පන්න. ලෙඛකයන්ගේ ප්රුමාදයෙන් ජනිත විරුඬපාඨයන් ශූඬ කිරීම්. පූර්ව කොට; නිජභාෂයා, ස්වකීයවු සිංහල දෙශ භාෂායෙන්; විවණොමි,අථී විවරණය කෙරෙම්.
ජම්හාරාතිභකුම්භොද්භවමිව දධතඃ සාන්ද්රඅසින්දුරරෙණුං
රක්තාඃ සක්තෛරිවෞසෛරුදයගිරිතටිධාතුධාරාද්රිවස්ය ’
ආයාන්ත්යක තුල්ය කාලං කමලවනරුචෙවාරුණාවොවිභුත්යෛ්
භුයාසුර්හාසයන්තො භුවනමහිනවා භානවො භානවීයාඃ
භානවියාඃ භානවො වොවිභූත්යෛව භූයාසුඃ
යනු මෙහි ක්රිියා කාරක පදසම්බන්ධයි. භානවියාඃ භානවඃ, හිරුගේරශ්මීහු: චඃ තොපට; විභූත්යෛා, සම්පත්තිය පිණිස; භූයාසුඃ, වෙත්වා; කෙබඳුවු සූර්ය්ටස රශ්මිහුද යත්; ජම්භාරාති; ජම්හනම් අසුරයාට ශත්රැ හෙයින් ජම්හාරාති නම්වු ඉන්ද්ර;යාට වාහනවු: ඉහ. හස්තීහුගේ හෙවත්
ඵෙරාවරණයාගේ; කුම්භොද්හවම්, මස්තකයෙන් උද්භවය ඇති හෙවත් කුම්භස්තලයෙන් පහළවූ: සාන්ද්රම, ඝනවූ; සින්දූරරෙණු, සිනිපිටිරජස්; දධතඉව, දරන්නවුන් වැනිවූ; උදයගිරි, උදයාක්ඛ්ය වූ පූර්ව් පර්වුතයාගේ; තටී, උන්නත ප්ර්දෙශයෙහි; ධාතු, ගෛරිකමනඃ ශීලාදිධාතුන්ගේ හෙවත් ශෛලාවයවන්ගේ ධාරා ද්ර‍වස්ය , ධාරාරූපවූ ද්රමවයාගේ’ සක්තෛඃ ඟනවහැසුනාවූ; ඔඝෛඃ. ප්රාවාහයෙන්; රක්තා ඉව, රඳනලද්දවුන් වැනිවූ; තුල්යාකාලං, තමාගේ උද්භවය හා සම කාලවම ආයාන්ත්යා , එන්නාවූ; කමලවනරුවා, පද්මෂණ්ඬයන්ගේ කාන්තිය කරණකො‍ටගෙණ; අරුණඉව, රත්පැහැ ඇතියවුන් වැනිවූ; භූවනම්, ජගත්රිය; හාසයන්තඃ බබුල්වන්නාවූ හෙවත් එකාලොක කරන්නාවූ; භානවියාඃ, සූර්ය්ම් දෙව්පුත්ර්යා සම්බන්ධිවූ; අහිනවාඃ අලුත්වූ; භානවඃ රශ්මිහු හෙවත් බාලාර්ක කිරණයෝ; වඃ තොපට; විභූත්යෛර, තිවර්ගිසම්පත්තිය පිණිස; භූයාසුඃ වෙත්වා හෙවත් පැමිණෙත්වා.
භක්තිප්රවහ්වාය දාතුං මුකුලපුටකුටීකොටරක්රොපඩලීනාං
ලක්ෂ්මීමාක්ර‍ෂ්ටුකාමා ඉව කමලවනොද්ඝාටනං කුර්ව‍තෙ යෙ,
කාලාකාරාන්ධකාරානනපතිතජගත්සාධවසවංසකල්යාඃද
කල්යාාණං වඃ ක්රි්යාසුඃ කිසලයරුවයස්තෙ කරා හාස්කරස්යබ,
භකිතිප්ර‍හ්වාය, සෙවනය පිණිස අවනත වූ සත්වයාට; දාතුං දෙන්ට; මුකුලපුට, පද්මකුඬ්මල නැමැති; කුටිකොටරක්රොයඩ, කුටිකා කූහරාභ්ය‍න්තරයෙහි; ලීනාං, ඇලී උන්නාවූ; ලක්ෂ්මීම, ශ්රීම කාන්තාව; ආක්රාෂ්ටුකාමඃඉව, ආකර්ෂ ණය කරණු කැමැත්වුන් මෙන්; යෙ, යම් රශ්මිකෙනෙක්; කමලවනොද් ඝාටන’, පද්ම වනවිකාශය හෙවත් පියුම්වන මිණිදැදිරිය; කුර්වොතෙ, කෙරෙද්ද; කාලාකාරාන්ධකාර, තෘෂ්ණාකරවූ අන්ධකාරයාගේ; ආනත, මුඛයෙහි; පතිත, මුනුවාවු; ජගත්, ලොකයාගේ; සාධ්වසධ්වංස , භයනැසීමෙහි; කල්යාඃර දක්ෂවූ; කිසලයරුවය; තෙකරාඃ, ඒ රෂ්මීහු නොහොත් හස්තයෝ; වඃ තොපට; කල්යා්ණාං, යහපතක්; ක්රිතයාසුඃ කෙරෙත්වා.
ගර්බෙහෂ්වම්හොරුහාණාං ශිඛරිෂුව ශිතාග්රෙටෂුතුල්යං් පතන්තඃ
ප්රාෙරම්භෙ වාසරස්යු ව්යුඛපරතිසමයෙවෛකරූපාස්තථෛව,
නිෂ්පර්ය්ම්හයං ප්ර්වෘත්තාස් ක්රිවභූවනභවනප්රා ඬ්ගණෙ පාන්තු යුෂ්මා
නුෂ්මාණං සන්තතාධවශ්රවමජමිව භෘශං බිභ්රවතොබ්රවඞනපාදාඃ
අම්හොරුඵාණං, පද්මයන්ගේ; ගර්භෙෂු, අභ්යාන්තරයෙහිද, ශිතාග්රෙ ෂු, තික්ෂණවූ ශෘඞ්ගඇති; ශිඛරිෂුව, පර්වරතයෙහිද; තුල්යද, සමව; පතන්තඃ හෙන්නාවූ; තථෛව, එපරිද්දෙන්ම; වාසරස්යය දිනයාගේ; ප්රාශරම්භෙ, ආරම්භයෙහිද හෙවත් උදය කාලයෙහිද; ව්යුපපරතිසමයෙ, අවසානකාලයෙහිද හෙවත් සන්ධයා කාලයෙහිද: එකරූපාඃ එකාකාරවූ; ත්රියඟූවනභවප්රානඞ්ගණෙ, තුන්ලෝගෙමිදුලෙහි: නිෂ්පර්යාාඃ යං ප්රෙවෘත්තඃ අවිද්යාමාන ක්රශමව පැවතුම් ඇත්තාවූ හෙවත් පිළිවෙළක් නැතිව ඇවිදිනාවූ: සන්තතාඞ්ව ශ්රෙමජම්ඉව, අවිච්ඡින්නවූ මාර්ග හශ්රවමයෙන් ජනිතවූවාක් වැනි වූ: උෂ්මාණ, උෂ්ණත්වය; භෘශ’, අන්යනථි යෙන්; බිග්රවතඃ දරන්නාවූ; බ්රිඬනපාදාඃ සූර්යාත ගේ රෂ්මිහු දෝහෝ නොහොත් පාදයෝ; යුෂ්මාන්, තොප, පාත්තු, රක්ෂා කෙරෙත්වා. (සෙස්සන්ගේ පාදයෝ නිලිගත් තණඇති මොලොක් බිම් යම්සේ අනායාසයෙන් පතිතවෙද්ද එපරිද්දෙන් අකුරු පහණ ඇති බිම යෙහෙන් නොපවතිත්ද එලෙස නොව සූර්ය්ත් පාදයෝකී පියුම් ගැබෙකින් තියුණු ශිඛර ඇති පවර්ත යෙහිත් එකාකාරයෙන් පවතිති. තවද ගමන් යන පථීකයාගේ පාදයෝ උදාසන්වේලේ යම්සේද සවස්වේලේ එපරිද්දෙන් නොවෙද්ද එලෙස නොව සූර්ය්න් පාදයෝවූකලී උදයකාලයෙහිත් සන්ධ්‍යාකාලයෙහිත් එකාකාරව පවතිති. තවද සෙස්සවුන්ගේ පාදයෝ භාවනාඞ්ගණ භූමියෙහි ක්ර‍මයෙන් වරින්වර පවතිච්ච එලෙස නොව සූර්ය්න පාදයෝවනාහි ත්රිථභූවන ශවනාඞ්ගණයෙහි ක්රඑම විභාගයක් නැතිව පවත්තනාහුය යනුභාවයි.
ප්රාඟ්රඑශ්යිත්යු ත්තරියද්විෂි තමසි සමුද්වික්ෂ්යව විතාවෘතින් ප්රාවග්
ජන්තුංස්තන්තූන්යඑථා යාතතනු විතනුතෙ තිග්මරොවිර්ම්මරිවීන්,
තෙසාන්ද්රි්භුය සද්යඃ ක්රනමවිශද දශාශාදශාලි විශාලං
ශශ්වත් සම්පාදයන්තො’ ම්බරමමලමලං මඞ්ගලංවො දිශන්තු.
තිග්මරොවිඃ තික්ෂාණාංශු ඇති සූර්ය්්බරතෙම; ප්රා ක් පළමු කොට; උත්තරීයත්විෂි, උතුරු සළුවට බඳුවූ ශොභා ඇති; නොහොත් උත්තරියත්විෂි, උත්තර දිශායෙහි වූ දීප්ති ඇති; තමසි, අන්ධකාරට; ප්රරඟ්ර,ශ්යඋති, ගිලිහෙනකල්හි හෙවත් නැසෙන කල්හි; චිතාවෘතින්, විගතවරණ ඇති හෙවත් පහවු පොරෝණය ඇති, ජන්තූන්, ලොකවාසී සත්වයන්; සමුද්වික්ෂ්ය, බලා; තන්තූන් යථාක්, වස්ත්ර්ය වියනුකැමති පෙහෙරෙකු දිග්ගසන හූ රැසක් මෙන්, යාන්මරිවින් යම්රහ්මිකෙනෙකුන්: අතනු, ඝනකොට; ද්වීතනුතෙ, පතුරුවාද සද්යඃර එකෙණෙහිම; සාන්ද්රිකගුය. අවිරවල හෙවත් ඝනව; ක්රදම අනුක්රනමයෙන් හෙවත්, පිළිවෙළින්: විශද, නිර්ම මලවූ: දශාශා දසදික්නැමැති; දශාලි දශාපන්තින් හෙවත් දාව්යළපෙළින්: විශාලං විස්තාර්ණලවූ හෙවත් පුළුල්වූ; අඹරම්, ආකාශයදෝහෝ නොහොත් වස්ත්ර්ය; අලං, අත්ය්ථීයෙන්: ශශ්වත්, එකාවන්ව; අමලං, නිර්ම මල කොට: සම්පාදයන්තඃ නිෂ්පාදනයකරන්නාවූ; තෙ (මරීවයඃ, ඒ ආදිත්ය කිරණයෝ : වඃ තොපට; මඬ්ගලං, අභිවෘධියක් ; දිශන්තු, දෙත්වා. උත්තරීයද්විෂි යන්නෙහි දෙවැනි අථීපක්ෂයෙන් හැම කල්හිම හිරු සිටි දිගට උතුරුදිග අන්ධකාර දීප්තිමත්වන බව හැඟවුහූ.
න්යික්කුර්වනන්නොෂධිශෙ මුෂිතරුවි ශුවෙවෞෂධිඃ ප්රො ෂිතාභා,
හාස්වද්ග්රාතවොද්ගතෙත ප්ර්ථමමිව කෘතාභ්යුවද්ගතිඃ පාවකෙන
පක්ෂච්ඡෙද වුණාසෘක්ස්රැගතඉවදෘෂදො ද‍ර්ශවයන් ප්රාෙතරද්රෙ,
රාතාමුස්තිව්ර්හානො රනහිමවතනුදෙසතාද් ගහස්ත්යු්ද්ගමොචඃ
ඔෂධීශෙ, ඔෂධීන්ට නායකවූ චන්ද්රනයා; මුෂිතරුවී, හිරු රැසින් පැහැරගන්නාලද ශොභා ඇතිවූ, කල්හි හෙවත් විගතච්ජායා ඇති කල්හි: ශුවාඉව, ශොකයෙන්මෙන්; පොෂිතභාඃ, විගතවූකාන්ති හෙවත් නෂ්ටවූ ශොභා ඇති; ඔෂධී; ඔෂධිතාරකාවන් නොහොත් රෑරඞ්ගවෘක්ෂයන්; න්යඇක්කූර්වඔන්, යටත් කරන්නාවූ; හාස්වද්ග්රාහව, සූර්ය්ෙව කාන්තාපාෂාණයෙන්; උද්ගතෙත, නැඞ්ගාවූ; පාවකෙන, වහ්නිහු විසින්; ප්රෘථමම්, පළමුකොට; කෘතාහ්යුඋද්ගගඃඉව, කරනලද පෙරගමන් ඇත්තක්හු වැනිවූ; ප්රා;තරද්රෙඃ්, උදය පර්ව;තයාගේ පක්ෂව්ජෙදව්ර්ණා, ඉන්ද්ර්වජ්රනයෙන් පක්ෂපත්රර සිඳීමෙන්වූ ව්ර,ණයන්ගේ, අසෘක්, රුධිරය; ස්රැදතඃ වහනයකරන්නාවූ; ආතාම්රඃි හාත්පසින් රත් පැහැ ඇත්තාවූ; තීව්රගහානොඃ චණ්ඩකිරණයාගේ; ගහස්ත්යු‍ද්ගම, කිරණොද්ගමන තෙම වඃ තොපගේ; අනහිමතනදෙ, අනිෂ්ටනාශය පිණිසඃ ස්තාත් වේවා.
ශිනිඝ්රා,ණාඞ්ෂිපාණින් වුර්ණතහි රපඝනෛසනෛසග්ඝ්ර රා ව්යික්තඝොපාන්
දීර්ගඝඝ්රාරතානඝෞඝෛඃ පුනරිව ඝටයත්යොකඋල්ලාඝයන්යඃන
ඝර්ම්මාංශොස්තස්යරවො නතර්ද්විගුණ ඝනඍණා නිඝතනිර්විඝන වෘත්තෙඃ
දත්තාර්ඝාංඝසිඞස ඬෛඝර්විදධතු ඍණයඃ ශිඝ්රනමඞ්ඝොවිඝානම්.
යඃඑකඃ යම් අද්විතියපුරුෂොත්තමයෙක්තෙම්: ශිණි, විනෂ්ටවූ; ඝ්රාොණ, නාසිකාද; අඬස්රීත, පාදයන්ද; පාණින්, හස්තයන්ද ඇත්තාවූ; ව්රඉණිහිඃ ව්රපණසහිතවූ; අපඝනෛඃ අන්යදවූ කණ්ඨාදි ශරීරාවයවයෙන් උපලක්ෂිතවූ; ඝර්ඝරාව්ය්ක්තඝොෂාන්, සර්සරයන අස්ඵුටවූ ආර්තස්වර ඇත්තාවූ, අසෞසෛඃ, පාප සමූහයෙන් නොහොත් දුඃඛ ආශියෙන්; දීර්ඝඝ්රාාතාන්, අත්‍යථියෙන් වළඳනාලද්දා වූ සත්වයන්; උල්ලාඝයන්, ස්වස්ථකරන්නේ හෙවත් ලෙඩින් ගොඩනගන්නේ; පුනරිවඝටති, නැවත උපදවන්නක්හුමෙන් කෙරේද; අන්තඃ, හෘදයාහ්යින්තරයෙහි; ද්දිගුණ, දියුණුව; ඝන. මහත්වූ; ඍණ කරුණායෙන්; නියන, පර්වසවු; නිර්විසනවෘත්තෙඃ අන්තරායක් නැත්තාවූ පාවතුම් ඇති; තස්‍ය සර්මුමාංශොඃ ඒ සූර්ය්වෘතදිව්ය පුත්ර්යා සම්බන්ධිවූ; සිඬ ස‍ඩෛසඃ දෙවසමූහයා විසින්: දත්තාර්ඝාඃ දෙනලද පුෂ්පතොයාදි පූජාද්රවව්යරයන් ඇති; ඍණයඃ රශ්මිහු; වඃ තොපගේ අඬ්ගොවිඍතම, පාපශමනය; ශිසුුම්, වහා විදධතු, කෙරෙත්වා.
බිග්රාශණාවාමනත්වං ප්රොථමමථ තථෛවාංශවඃ ප්රාංාහවො වඃ
ක්රාරන්තාකාශාන්තරාලාස්තදනු දශදිශඃ පුරයන්තස්තතොපි,
ද්වාන්තාදාච්ජිද්යාදෙවද්වීමඉව බලිතො විශ්වමාශ්වශ්නුවානාඃ
කෘච්ජ්රාදණ්යුනච්ජ්රාබය හෙලාපහසිතහරයො හාරිදශ්වා හරන්තු
ප්ර්ථම්ම, පළමුකොට; වාමනත්වං, බර්වහත්වය හෙවත් මිටිබව දෝහෝ නොහොත්; වාමානත්වං, වාමනාවතාර රූපය; බිහාණාඃ දරන්නාවූ; අථ, ඉක්බිත්තෙන්; තථෛව, එපරිද්දෙන්ම නොහොත් තථෛව, එම වාමනරූපයෙන්ම; ප්රාංළශවඃ උස්වූවාහු; ක්රා,න්ත, අක්රා න්තවූ හෙවත් ව්යා්ප්තවූ; ආකාශාන්තරාලාඃ නහොමණ්ඩල ඇත්තාහු; තදනු, ඊටපස්ව; දශදිශඃ දශදිගුන් පුරයන්තඃ, පුරන්නාවූ හෙයින් නොසිස්කරන්නාවූ; අංශවඃ, කොටස් ඇත්තා තතඃ ඉක්බිත්තෙන්: අපි, නැවත අනිකකුදු ඇති; දෙවද්විෂ දෙවශත්රැසවූ; බලිතඃ ඉව, මහා බලි ඇසුරයා කෙරෙන් මෙ විශවම්, ජගත්ර ය; ආච්ජිද්යර, පැහැරගෙන; ආශු, ශිඝ්රලව; අශනුවාන අනුභවකරන්නාවූ හෙවත් පැතිරෙන්නා වූ ; අච්ජාය, උන්නතභාවගේ; හෙලා, ලීලායෙන්; අපහසිත හරයඃ අපහාසකරනලද හෙව අනාදරකරනලද විෂ්නුහු ඇත්තාවු; භාරිදශ්වාඃ, සුර්යාඃ සම්බන්ධි රශ්මිහු හෙවත් දිවසකර කිරණයෝ; වඃ තොපගේ’ කෘච්ඡාණ දුඃඛයන්; භරන්තු, දුරුකෙරෙත්වා. හරිතඃ අශ්වාඃ යස්යා සහරිදශ් සූය්යඃය හරිදශ්වස්යු ඉමෙ හාරිදශ්වඃ අශ්වඃ කියා තඬීත වෘත්ති මෙහි විෂ්ණුහු විසින් වාමන රූපයෙන් බලිහුගෙන් ජගත්ර පැහැරගෙන එක්කලෙක ආක්රවමණය කරනලද; සූර්ය්ෙන රශ්මිහුවුක හැමකල එලෙස ආක්රනමණය කෙරෙතියි යනු අපහාස කරණයි.
උද්ගාඪෙතාරුණිම්නා විදධති බහලං යෙ’රුණස්යාආරුණත්වම්
මූර්ධොඞුතෞ බලීනක්ෂත සුධිරරු‍වො යෙ රථාශ්වානනෙෂු,
ශෛලානං ශෙඛරත්වං ශ්රිසතශිඛරිශිඛාස්තන්වතෙ යෙදිගන්තු
ප්රෙනඞඛන්තඃ බෙබරාංශොඃ ඛවිතදින මුඛාස්තෙම යුඛාඃ සුඛං වඃ
යෙ, යම් හිරු රැස් කෙනෙක්; මූර්ධොඞුතෞ ශිරඃ, කම් කිරීමක් ඇති කල්හි; රථාශ්වානනෙෂු, රථයෙහි යෙදූ අශ්වයන්ගෙ මුඛයෙහි; රුධිර, රක්තයට බඳුවූ; රුචඃ, ශොභා ඇත්තා උද්ගාඪෙන, ඝනවූ; ආරුණිම්නා, ලොහිතත්වයෙන්; අරුණං විදධති, කෙරෙද්ද; ශිත ශිඛරිශිඛාඃ, ඇසුරු කරන ලද පර්වබ ශිඛරයෙන් ඇත්තාහු හෙවත් පර්වඇත ශිඛරවල සිටියාහු; ශෛලාන පර්වරතයන්ගේ; ශෙඛරත්ව’, ජපාපුෂ්යටශෙඛර ශොභාව හෙවත් බඳුවදමලින්කළ මුදුන්මල්කඩ සුදුසු බව; තන්වතෙ, පතුරුවද උජ්වලිතවූ දිවසාරම්භ ඇති හෙවත් දීප්තිමත් කරනලද උදයක ඇත්තාවූ; ඛරාංශොඃ, සූර්ය්භ යාගේ; තෙ ම යුඛාඃ, ඒ කිරණයෙන් වඃ, තොපට; සුඛ, සැපයක්; දිශන්තු, දෙත්වා.
දත්තානන්දාඃ ප්රිජානාංසමුචිත සමයාකලිෂ්ටඍෂෛට්ටඃ පයොහිඃ
පූර්වානහ්ණෙ විප්රරකීර්ණාය දිශිදිශි විරසත්යවහ්නි සංහාරඟාජඃ,
දිප්තාං ශොර්දිඝිදුඃඛප්රරභවභව භයො දන්වදුත්තාරනාවො
ගාවො වඃ පාවනානාං පරමපරිමිතාං ප්රිභතිමුත්පාදයන්තු
සමුචිත සමය, යොග්යපකාලයෙහි යෙවත් වර්ෂාරකාලයෙහි දෝහෝ නොහොත් ගොදොහ කාලයෙහි; අක්ලිෂ්ට, අනායාසයෙන්; ඍෂෛටඃ හරණලද; පයොහීඃ වර්ෂායජලයෙන් නොහොත් ක්ෂීරයන් කරණකොටගෙන; ප්රලජානාං සත්වයන්ට; දත්තානන්දාඃ; දෙනලද ප්රිෛතිඇත්තාවූ; පූර්වාතහ්ණෙ, පෙරවරු වේලෙහි; දිශිදිශිඃ ඒ ඒ දිශායෙහි; විප්රොකාණඃ විසිරි පවත්නාවූ නොහොත් තණ කන පිණ්ස ඒ ඒ දිග විසිර ඇවිද්න්නාවූඣ අග්නි. දිනය; විරමති නවත්නාකල්හි හෙවත් සවස්වනකල්හි: සංහාර හැකිළීම් නොහොත් එක්තැන්වීම; භාජඃ, සෙව්නාවූ; දීර්ඝදුඃඛ, අත්යූන්තවූ දුඃඛයන්ට; ප්ර භව, උත්පත් තිස්ථානවූ; භව භව, සංසාර භය නැමැති; උදන්වත්, මහා සමුද්රනයෙන්; උත්තාර, භක්තිමත් ජනයන් එතරවීමට; නාවඃ, නැව් හා සමානවූ; පාවතානාං, පවිත්ර වස්තූන් අතුරෙන්; පරම්, අතුම්වූ; දීප්තාංශො, ගවයෝ; වඃ, තොපට; අපරිමිතාං, අනල්පවූ; ප්රීඅතිම්, සන්තොෂය; උද්පාදයන්තු, උපදවත්වා. මෙහි සූර්ය්තා රශ්මීහු වැසිවස්වති යනු කවීන්ගේ සමයයි. මෙම කීහ කාලිදාශ මහා කයීහු රඝුවංශයෙහි, සහස්රවගුණමුත් ස්ර්ෂ්ටුමාදත්තෙහි රසාන්රවිඃයි.
බන්ධඬවං සෛකහෙතුං ශිරසිනතිරසා බඬසන්ධයාඤ්ජලිනාං
ලොකානාං යෙ ප්රුබොධං විදධති විපුලාම්භොජෂන්ඬාශ’ යෙව,
තෙ යුෂමාකාං ස්වවිත්තප්රධථිමපෘථුතර ප්රාොථිතා කල්ප වෘක්ෂඃ
කල්පන්තාං නිර්විකල්පං දිනකරකිරණාඃ කෙතවඃ කල්මපස්යෂ.
යෙ, යම් රශ්මිකෙනෙක්; ශිරසි, මස්තකයෙහි; නතිරස, ප්රපණාමරාගයෙන්: ආබඬ, හාත්පසින් බඳනාලද: සන්ධ්යා ඤ්ජලීනාං, සන්ධ්යාානමස්කාර පිණිසවූ කරපුටයන් ඇකි: ලොකානාං, සත්වයන්ගේද, විපුල, විස්තිණවූ; අම්භොජෂණ්ඩාශයෙම, පද්මවනස්ඛානයෙහිද; බඬ, රාත්රිාලක්ෂණවූ බන්ධනයාගේ නොහොත් මුකුලයාගේ; ධවංස, විනාශයට; එකහෙතුඃ, අසභායකාරණවූ; ප්රේබොධං, නිද්රානපගමය නොහොත් විකාශය විදධති, කෙරෙද්ද, යුෂ්මාංක, පින්වත් වූ තොපගේ : ස්වචිත්ත, ස්වකීය චිත්තයා සම්බන්ධිවූ; ප්රොථීම, විස්තිර්ණූතායෙන්; පාඵුතර. අතිශයින් බහුප්රමකාරවූ; ප්රාතර්ථූනා, ඉෂ්ටාංශසංනාවට; කල්පවෘක්ෂාඃ මනස්සඞ්කල්ප සාධකවූ කල්පවෘක්ෂයන් හා සදෘශවූ; තෙදිනකර කිරණාඃ, ඒ දිවසකර කිරණයෝ; කල්මෂස්යෂ, පාපයට; කෙතවඃ, විනාශකාරණවූවාහු හෙවත් උත්පාතග්රෂහ වූවාහු; නිර්විකල්පං, කල්පනාරහිතවූවහූ; කල්පන්තාං,නිෂ්පන්න කොරත්වා.
ධාරා රායො ධනායා පදි සපදි කරා ලඹභූතාඃ ප්රනපාතෙ
තන්වාලොකෛක දිපාස්ත්රිපද්වපතිපුරඃ ප්ර‍ස්ථිතෞවීථ්ය; එව,
නිර්වාොණොද්යොිගියොගිප්රඃමගමනිජතද්වාරි වෙත්රාවයමාණාස්
ත්රාවයන්ත්රාංද තිවුහානොර්දිවසමුඛමුඛා රශ්මයඃ කල්මෂාද්වඃ.
ධනායිපදි, ධනවිරහ සඞ්ඛ්යාවත ආපදායෙහි හෙවත් දරිද්රඃවිපත්තියක් ඇතිකල්හි; රායඃ, ධනයාගේ; ධාරාඃ, වෘෂ්ටීන් වැනිවූ හෙවත් ධන වර්ෂාව හා සදාශවූ; ප්රඃපාතෙ, නරකාවාටයක් පැමිණිකල්හි; සපදි, එකෙණෙහි; කරාලඹභූතාඃ, හස්තාවලම්බවූ හෙවත් සූර්‍ය්යාැ ලොකය හෙතුකොටගෙණ නරාවළෙහි පතිත නොවන සත්වයන්ට අතලොඹුවැනිවූ; තත්වාලොකෛකදීපාඃ, විද්යාවමාන වය්තු දර්ශානයට අසබාය ප්රතදීපවූ; ත්රිාදිවපතිපුරඃ ප්රවස්ථිතෞ, ඉන්ද්රදපුරප්රපස්ථානයෙහිලා හෙවත් දෙවලොකයාත්රාරවට; විථ්යත එව, මාර්ගමවූ; නිර්වායණොද්යොෙගි, මොක්ෂලාභයෙහි ප්ර‍යන්ත ඇති; යොගි, යොගිපුරුෂවූ යති ජනයාගේ; ප්රොගම, අපුනරාවෘත්ති වශයෙන් ප්රටකෘෂ්ටගමනයට කාරණය වූ; නිජතනුවාරි, ස්වකීය මූර්තනි නමැති ස්ද්්වාරයෙහි හෙවත් සූර්ය්රණ මණ්ඩල නමැති මොක්ෂගමන ද්වාරයෙහි; චෙත්රාවයමාණාඃ, චෙත්ර ලතායෂ්ටීන් මෙන් පවත්නා හෙවත් වේවැල්කට්ටු වැනිවූ; දිවසමුඛමුඛාඃ, කරන ලද දිවස ප්රාීරම්භ ඇත්තාවූ; තිව්ර්භානොඃ, ප්රසචණ්ඩකිරණයාගේ; රශ්මයඃ, කිරණයෝ; වඃ තොප; කල්මෂාත්, පාපයෙන්; තායන්තාං, රක්ෂා කෙරෙත්වා.
ප්රාෂවී ප්රාාගාවරන්ත්යම’න තිවිරමඩලෙ චාරුවුඬාමණීත්වම්
මුඤ්චන්ත්යො රොවනාම්භඃ ප්රවවුරමිව දිශාමුච්ච කෛශ්වර්වනාය,
චාටුව්කෛඃ චක්රවනාම්නාං සුචිර මච්චලෛර්ලොව නෛරර්ච්ය්මානාශ්
චෙෂ්ටන්තාං චින්තිතානා මුවිතමවරමාශ්චණ්ඬ රොවිරුවො වඃ
ප්රාටවිඅචලෙ, පූර්වඬපර්වඃතයෙහි හෙවත් උදය පර්වණතයෙහි; ප්රාවක් පළමුකොට; අණතිවිරම්, ක්ෂණමාත්රරයක් කල්: වාරු. දර්ශවනීයවූ; වූඩාමණිත්වම්, පද්මරාගශිරොරත්නභාවය; ආවරන්ත්යඃප ප්රරකාශ කරන්නාවූ: දිශාං දිගුන්සම්බන්ධව: උච්චකෛඃ අත්ය්ර්ථයයෙන් හෙවත් පුකට කොට: වර්වනාය, පහයින් ගන්වනු පිණිස; ප්ර වුරම්,බොහෝවූ; රොවනම්භඃ ගොරොවනමිශ්රනජලය; මුඤ්චන්න්යඃරඉව, හරණවුන්වැනිවූ: රොචනාම්හඃ, ගොරොවනමිශ්රනජලය: මුඤ්චන්ත්යඃරඉව හරණවුන්වැනිවූ; චක්රරනාම්නාං, චක්රවවාකමිථුනයන්ගේ; චාටු, ප්රිවයකරණ විසින්; උත්කෛඃ. උත්කණ්ඨාවට පමුණුවන ලද්දාවූ; අවිචලෛඃ, නිෂ්පන්දවූ හෙවත් ප්රීිතියෙන් නිෂ්චලවූ: ලොවනෛ”, ඇසින්; සුවිරම්, බොහෝකල් හෙවත් අතිමාත්රතව: ආර්ව්යවමානාඃ, පුදනු ලබන්නාවූ හෙවත් දක්නා ලබන්නාවූ; අවරමාඃ, පාශ්චාත්ය් නොවන්නාවූ හෙවත් උදයකාලයෙහිවූ: චණ්ඬරොවිඃ, චන්ඩරොවිෂ්ණුහුගේ හෙවත් හිරුගේ; රුවඃ දීප්තිහු; වඃ තොපගේ; චින්තිතානම්, චින්තිතිථියන්ට හෙවත් විත්තසංකල්පයන්ට; උචිතම්, සුදුස්සක්; වෙෂ්ටන්තාං, තැත්කෙරෙත්වා හෙවත් සම්පාදනය කෙරෙත්වා.
සූර්ය ශතකය
සංස්කරණයඑකං ජෙළ්යාාතිර්දෘශෞ චෙ ත්රි්ජගති ගදිතාන්ය බ්ජජා ස්යෛගශ්චතුර්හිර්
භූතානං පඤ්චමං යාන්යිලමෘතුෂු තථා ෂට්සු නානාදිධානි,
යුෂ්මාකං තනි සප්තත්රි්දශමුතිනුතාන්ය්ෂ්ටදිග්භාඤ්ජි භාතොර්
යාන්ත ප්රානහෙණ නවත්වං දශ දධතු ශිවං දිධිතිනාං ශතානි.
යානි, යම්හිරුරැස්කෙනෙක්; එකංජ්යො තිඃ, එකමඥාන ලෝකද; දෘශෞ‍චෙ, දෘෂ්ටිදෙකද; ත්රියජගති, ත්රෛ;ලෝකයෙහි; චතුර්හි”, චතුර්විධ වූ; අබ්ජජාස්යෛඃි, බ්රෙහ්මමුඛයෙන්; ගදිතානි, කියනලද්දාහුද; භූතානාං, පෘථිව්යාචදි භූතයන් අතුරෙන්; පඤ්චමං, පස්වැනි තෙජස් නම්වෙද්ද; තථා, එසේම; අලම්, සම්පූර්ණතව; ෂම්සුඍතුෂු, වසන්තග්රීවෂ්මාදි ෂට්ඍතුයෙහි; නානාවිධානි, අනෙක පුකාරවෙද්ද; සප්ත, මරිව්යාමදි සප්තවිධවූ; ත්රිඍදර්ෂීන් විසින්: නූතානි, ස්තුතිකරණලද්දාහුද; අෂ්ටදිග්භාඤ්ජි, පූර්වව දක්ෂිණාදි අටදිගුන් සෙව්නාහුද; ප්රාතහෙණ, ප්රාදතඃ කාලයෙහි; නවත්වං නවත්වයට නොහොත් අභිනයභාවයට; යාන්ති, පැමිණෙද්ද; භාණොඃ, හිරුගේ; දීධිතිනාං, රශ්මින්සම්බන්ධිවූ; තාති දශශතානි, ඒ දශතයෝ හෝ සහස්ර‍ය: යුෂ්මාකං, තොපට; ශිවං, යහපතක්; දධතු (කුර්ව න්තු), කෙරෙත්වා.
ආවෘත්තිහ්රා්න්තවිශ්වාඃ ශ්ර)මමිව දධතඃ ශොෂිණඃ සේවාෂ්මණෙව
ග්රි්ෂ්මෙ දාවාග්නිතප්තා ඉව රසමසකෘද්යෙද ධාරිත්යා් ධයන්ති,
තෙ ප්රාහවෘෂ්යාාත්තපානාතිශයරුජ ඉවොවාන්තතොයා හිමර්තෞ
මාර්තඬස්යර ප්රවවඬාශ්විරමශූභභිදෙ’ භීෂවොවො භවන්තු.
යෙ, යම්. කිරණකෙනෙක්; ආවෘත්තිබ්රා්න්තවිශ්වාඃ, කරකැවි ඇවිදිනාලද සියලුලොව ඇත්තාහුද (එහෙයින්ම්) ; ශුවම්, ආයාසය; දධතඉව, දරන්නවුන් මෙන්; ස්වොෂ්මණා, ස්වකීය උෂ්ණයෙන්; ශොෂිණඉව, වියලෙන්නවුන්මෙන්; ග්රීාෂ්මෙ, ඝර්ම්මකාලයෙහි; දාවාග්නි; ලැව්ගින්නෙන්; තප්තාඉව, තවෙනලද්දවුන්මෙන්: ධරිත්යාඃ , පෘථිවියගේ; රසම්, ජලය; අසකෘත් ක්ෂණක්ෂණයෙහි; ධයන්ති, පානය කෙරෙද්ද; ආත්තපානාතිශය, රුජඉව - ආත්ත පිනිතිශය, ලෞල්යර පානයාගේ; අතිශයින් (හෙවත් ආශාවෙන් අධිකකොට පීමෙන් ජනිතවූ); රුජඉව, අජිණිවේදනා ඇත්තවුන් මෙන්; ප්රාකවෘෂි, වර්ෂ;කාලයෙහි; උටාන්තතොයා”, උද්ගාරය කරණ ලද (හෙවත් වමනය කරණ ලද) ජලය ඇත්තාහුද; හිමර්තෞ, හිමප්රතධානවූ ඍතුයෙහි හෙවත් හෙමන්ත ඍතුයෙඟි; අප්ර;වඬාඃ, පටුත්වය නැත්තහු (හෙවත් මන්ද ප්රතවෘත්ති ඇත්තාහුද); මාර්තඬය්ය , හිරුගේ; තෙ අභිෂවඃ, ඒ රශ්මීහු; චිරම්, බොහෝකාලයක්; වඃ, තොපගේ; අශුභහිදෙ, අවැඩ නැසීම පිණිස; භවන්තු, වෙත්වා.
තන්වානා දිග්වධුනාං සමධිකමධුරාලොකරම්යා මවස්ථා
මාරූඪ ප්රෞගඪිලෙශොත්කලිත කපිලමාලඞ්කෘතිඃ කෙවලෛව,
උජ්ජෘම්භාම්භොජනෙත්රි ද්යුලතිනි දිනමුඛෙ කිඤ්විදුද්භිද්යා්මානා
ශ්මශ්රැභශ්රෙරණීව හාසාං දිශතු දශශති ශර්මඛ ඝර්මිත් විෂොවඃ,
දිග්වධුනා’, දිග්නමැති කාන්තාවන්ගේ; ස්මධිකරාලොක අත්යමත්ථිමයෙන් මධුරවූ ආලොකනයෙන් හෙවත් අත්ය්ත්ථින මධුරවූ නිරීක්ෂණයට; රම්යාමම්, සිත්කලුවූ; අවස්ථාවේ, අවස්ථාව හෙවත්, සුඛ විශිෂ්ටවූ කාලය; තන්වානා, විස්තාරය කරන්නාවූ හෙවත් පතුරුවන්නාවූ; උජ්ජෘම්භාම්භොජනෙත්රවද්යු තිනි - උජ්ජෘම්භ - විකාශිතවූ; අම්භොජානතු්යුුතිනි, පද්මයන්ම නෙත්රමශොභාකොට ඇති; දිනමුඛෙ, දිව සාරම්භයෙහි දෝහෝ නොහොත් දිනයාගේ මුඛයෙහි; කෙවලාඵව, එකම; ආරූඪප්රෞ්ඪිලෙශොත් කලිතකපිලිමාලඞ්කෘතිඃ-
ආරූඪ, පැමිණෙනලද; ප්රෞ්ඪි, ප්රෞමඪභාවයෙන් හෙවත් කර්කශත්වයාගේ; ලෙශ, අල්පයකින්; උත්කලිත, හරණලද; කපිලිමා පිඤ්ඩරත්චය හෙවත් රන්වන් බව ඇති; අලඞ්කෘතිඃ අලඞ්කාරවූ ශූෂණවූ; ශ්මශ්රැ්ශ්රෙනණිව, මුඛරොම පඞ්ක්තියක්මෙන් හෙවත් දැළිරොදක්මෙන්, කිඤ්චිත්, මදක්; උද්භිද්යාමමානා, පහලවන්නාවූ; ඝර්මිත්විෂ”, හිරුගේ; හාසා’; අශ්මින්සම්බන්ධිවූ; දශශති, දහස; ව”, තොපට; ශර්මඝ, සැපයක්; දිශතු, ප්රාදානය කෙරේවා.
මෞලීන්දොමෛර්ෂ මොෂීද් ද්යුෙතිමිති වෘෂහාඞ්කෙත යඃ ශඞ්කිනෙව
ප්රීත්යෂග්රොශද්ඝාටිතාම්හොරුභඑගුභා සුස්ථිතෙනෙව ධාත්රිො,
කීෂ්ණෙනඞ්වාන්ත කෘෂ්ණස්වතනුපරිභවත්රතස්නුනෙව ස්තුතො’ ලං
ත්රාණණාය ස්තාත් තනියානපි තිමිරරිපොඃ සත්විෂාමුද්ගමොවඃ
එෂඃ, මේ කිරණොද්ගමයතෙම; (මෙ, මාගේ;) මෞලි, මස්තකයෙහි; ඉන්දොඃ; චන්ද්රගයාගේ; ද්යුමතිම්, ශොභාව; මාමොෂිද්ඉති, පැහැර නොගත්තේ නම් යෙහෙකැයි යන මේ බෙතූයෙන්, ශඞ්කිනාඉව, ශඞ්කාඇතියක්හුවැනිවූ; වෘෂඟාඞ්කෙන, වෘෂධ්වජයා විසින් හෙවත් මහාදෙවියා විසින්; අලං, අත්යාත්ථි යෙන්; ස්තුතඃ, ස්තොත්රහනරණලද්දාවූ; ප්රයත්යිග්රෝද්ඝාටිතාම්හොරුභකුහරගුහාසුස්ථිතෙන-ප්රණත්ය;ග්රි, අභිනවව; උද්ඝාටිත, විකාශකරන ලද; අම්හොරුභ, පද්මයාගේ; කුහර, අභ්යයන්තර; නමැති, ගුහා, ගුහායෙහි: සුස්ථිතෙනෙව, යෙහෙන්සිටියාක්වැනි වූ; ධාතු බහාබ්රිහ්මයා විසින්; අලං අත්ය:ත්ථිියෙන්; ස්තුතඃ, ස්තුතිකරණ ලද්දාවූ; ධ්වාන්ත, අන්ධකාරයමෙන්; කෘෂ්ණ, ක්යසවූ; ස්වතනු, ස්වකීය වූ දෙහයම; පිරිභව, මැඩීමෙන් හෙවත් කළුබැවින් අන්ධකාරයයි තමාන් මර්දනය කෙරේදොහෝයි; ත්ර්සනුනාඉව, භයගන්නාසුල්ලක්හු වැනිවූ; කෘෂ්ණෙන, විෂ්ණුහු විසින්; අලං, අත්ය,ත්ථිනයෙන්, ස්තුතිඃ, ස්තුතිකරනලද්දාවූ; තනීයානපි, ඉතා සූක්ෂමවූද; තිමිරරීපොඃ, අන්ධකාරශත්රැිහුගේ හෙවත් හිරුගේ; තවිෂාම්, රශ්මින්ගේ; යඃඋද්ගමඃ, යම් උදාවීමෙන් ඇද්ද: සඃ, ඒතෙම: වඃ, තොපගේ; ත්රාිණාය, රක්ෂණය පණීස; ස්තාත්, වේවා.
විස්තීණං ව්යොාම දීර්ඝාඃ සපදි දශදිශොව්යාස්තවෙලාම්භසොංබධීන්
කුව්ද්හිර්දෘශ්යා නානානගානගරන්ගා ඟොගපෘඒවිඤ්ච පෘථ්වීම්
පද්මින්යු්ච්ඡවාස්යනතෙ යෛරුෂසි ජගදපි ධවංසයිත්වා තමිස්රාී
මුස්රෘ් විස්රඡසංයන්තු ද්රැසතමනමිහමතං තෙ සහඝ්රීත්විෂොවඃ.
ව්යොරම, ආකාශය; විස්තීණිංකුර්ව ද්ශිඃ, විශාලකරන්නාවු; සපදී. එකෙණෙහි; දශදිශඃ, දශදිගුන්; දීර්ඝාඃරකුර්ව,ද්හිඃ, දික්කරන්නාවූ; අබ්ධීන්. සප්තමහාසමුද්ර යන්; ව්යරස්ත, ප්රරකාශ කරණලද; වෙලාම්භසඃ, වෙලස්ව රූපවු ජලවිකාර ඇත්තවුන්; කුර්ව ද්හිඃ, කරන්නාවු; පෘඒවිං, පොළව දෘශ්යක, දක්නාලබන්නාවු; නානා, අනෙකප්ර්කාරවු; නග, වෘක්ෂයෝය; නගර පුරයෝය; නග, පර්වඅතයෝය යන මොවුන්ගේ; අභෙග, විස්තාරයෙන්; පෘඒවිඤ්ච, විස්තීණිවුවාද; කුර්වතද්භිඃ, කරන්නාවු; යෛඃ යම් හිරුරැස්කෙනෙකුන් විසින්; තමිසුම්, රාත්රි්ය; ධ්වංසයිත්වා; විධ්වංසනයකොට; උෂසි, ප්රසභාතකාලයෙහි; පද්මිනී, පියුම්විලද; ජගදපි, ජගත්රකයද; උච්ඡාවාස්යණතෙ, නෙත්රැප්රපබොධකරනු ලැබේද; සහසුත්විෂඃ සහසුකිරණයාගේ; තෙඋසුඃ, ඒ කිරණයෝ; ද්රැරතං, ශීඝ්රහව; වඃ, තොපගේ; අනභිමතං, පාපය හෙවත් නපුර;; විස්රංසසයත්තු විධ්වංසනයකෙරෙත්වා.
අස්තව්ය්ස්තන්වශුන්යොය නිජරුචිරනිශානශ්වරඃ කර්තුමීශො
විශ්වං වෙශ්මෙව දීපඃ ප්ර්තිහතතිමිරං යඃ ප්රාදෙශෙස්ථීතො’පි,
දික්කාලාපෙක්ෂයා සෞත්රි භූවනමට තස්තිග්මහානොර්නවාඛ්යාංශ
යාතඃ ශාතක්ර්තව්යාංය දිශි දිගතු ශිවං සො’ර්විෂාමුද්ගමොවඃ.
අස්තව්යඃක, විෂ්ණුහු විසින් ස්තුතිකටයුතුවු; නොහොත්, අස්තව්යඃ,. කිසිවක්හුවිසින් ස්තොත්රා,නොකටහැක්කාවු; තත්වශූන්යඃම, නිත්යස බැවින් සංඛ්යා්දිතත්වපදාත්ථිය රහිතවු; නොහොත්- අස්තව්යොස්තන්වශූන්යඃ් අස්ත,අස්තපර්වපතයෙන් ව්යතස්තත්වශූන්යඃ් ව්යමවහිතත්වයක් නැත්නාවු හෙවත් උත්පාදවිනාශයක් නැත්තාවු නොහොත්, ප්රතදිපපක්ෂයෙහි- අස්තව්යඃන, ස්තොත්රානර්හනොවන්නාවු; තත්වශූන්යඃ්, පරාමත්ථීැ ශූන්ය,වු හෙවත් දීපයයි යන සංඥාමාත්රායක් හෙයින් පරමාත්ථී යෙන් අවිද්යදමානවු; නිජරුචිඃ, අවිනශ්වරවු දීප්තිඇති: අනිශානශ්චරඃ-අනිශා, නොරාත්රියයෙහි; අනශ්චරඃ, නොනැසෙනසුලුවු; නොහොත් ප්ර්දීපපක්ෂයෙහි- අනිජරුචිඃ, අනිත්යනවුරශ්මිඇති: නොහොත් අනිජරුචිඃඅනාත්මියවුරශ්මි ඇති-අනිශානශ්වරඃ, දහවල් දීප්තිනැතිහෙයින් දිවාභාගයෙහි නොනැසෙනසුලුවු; වෙශ්ම, ගෘහය:ප්රීතීහතතිමිරංකර්තුම්, එකතැන සිට නසන ලද අන්ධකාරය ඇතිකරන්ට; ඊශඃ, සමත්ථීීවු; දිපඉව, ප්රසදීපයක්මෙන්; ප්රසදෙශෙස්ථීතොපි, එක්ප්ර්දෙශයක සිටියේද; විශවං, සියලු ලොව; ප්රිතිහතතිමිරං, කර්තුං, නසන ලද අන්ධකාර ඇතිකරන්නට; ඊශඃ
සමත්ථීරවු; ශාතක්රතතව්යංිදිශි, ඉන්ද්රරදිශාවෙහිලා; නවාඛ්යංැ, අභිනවබවට; යාතඃ, ගියාවු, දික්කාලාපෙක්ෂයා; දිශාකාලවිභාගයෙහි අපෙක්ෂාවෙන්; ත්රිථභූවනම්, තෛලොක්ය්ය; අටතඃ, භ්රෙමණයකොට ඇවිදිනාවු; තිග්මහානොඃ, තීක්ෂණරශ්මීහුගේ; අර්විෂාම්, රශ්මින්ගේ; යඃඅසෞඋද්ගමඃ, යම් මේ පහලවීමෙක් ඇද්ද; සඃ, එතෙම; වඃ, තොපට; ශිවං, ශොභනයක්; ද්ශතූ, දේවා.
මාගාන්මලානිං මෘණාලාමෘදුරිති දයයෙවාප්ර විෂ්ටො’හිලොකං
ලොකාලොකස්යි පාර්ශ්වං ප්රයතපති න පරං යස්තදාඛ්යායත්ථීඅමෙව,
උර්ධවෟං බ්රංහ්මාඬබඬ ස්ඵුටනභයපරිත්ය ක්ත දෛර්ගෙොඝ්යාදද්යුශසීමනි
සෙචච්ඡාවශ්යා‍වකාශාවධිරවතු ස වස්තාපනොරොචිරොඝඃ.
යඃ, යම් කිරණයෙක් තෙම, මෘණාලීමෘදුඃ, නෙලඹුදැලි රැසක්මෙන් කොමලවු (සර්පවර්ගයයා); ම්ලානිං, ම්ලානභාවයට; මාගාදිති, නොපැමිනේවයි යන; දයයාඉව, කරුණායෙන් මෙන් අභිලොකං, පාතාල ලොකයට; අප්රදවිෂ්ටඃ. ප්රලවිෂ්ටනුවූයේද; ලොකාලොකස්ය , චක්රපවාලපර්ව;තයාගේ; පරංපාර්ශවං. අපරපාර්ශවය; තදාඛ්යාමත්ථීකමෙව, ඒ චක්ර්වාටපර්වපතයාගේ ඇතුළෙහි ආලොකයන් පිටින් ඇති හෙයින් ලොකාලොක යයි යන අත්ථීකනුගත සංඥාව පිණිසම; නප්ර්තපති, නොතවාද හෙවත් ආලොක නොකෙරේද; ඌර්ධවං, උර්ධවලොකයෙහි; බ්රා‍හ්මාඬඛඬ, බ්ර්හ්මාඬකපාලය; ස්ඵුටනහය, හෙදවෙයි යන හයින්; පරිත්ය්ක්තහරණලද; දෛර්ඝ්යඃබ, දිර්ඝරකාව හෙවත් ආයතත්වය ඇත්තේද; ද්යු‍සීමනී, දෙවලොකසීමායෙහි; ස්වෙච්ජාං, ස්වකීයවු අපේක්ෂාවට, වශ්යාදවකාශ, වශගවු අවකාශය; අවධිඃ මය්යීොදාකොට ඇත්තාවු; තාපනඃ, තපනයා සම්බන්ධිවු; සඃ, ඒ; රොටිරොඝඃ, දිප්ති රාශියතෙම; වඃ තොප; අවතු, රක්ෂානෙරේවා.
සූර්ය ශතකය
සංස්කරණයඅශ්යානමඃ කාලඑකො නභවති භුවනාන්තොපි විතාන්ධනාර;
සද්යඃන ප්රාලලෙයපාදො න විලයමවලශ්වන්ද්රරමාශ්වාප්යුමපෛති,
බන්ධස්සිඬාඤ්ජලීනාං නහි කුමුදවනස්යානපි යත්රොරජ්ජිභානේ
නත්ප්රාිතඃ ප්රෙික්ෂණීයං දිශතු දිනපතෙර්ඬාම කාමාධිකංවඃ
යත්ර්, යම්තෙජසක්; උජ්ජහානෙ, උද්ගතවනකල්හි; අශ්යාතමඃ විගතරාත්රිාය ඇත්තේ නොහොත් පහවුකළුපැහැ ඇත්තේ: එකඃකාලඃ,
එකදිවාහාගකාලයම; නහවතී, වන්නේ නොවෙයි; අපිතු, වැලිත්; විතාන්ධකාරඃ, විගතවු අන්ධකාරඇති; භුවනාන්තොපි, ලොකමඬලයද; අශ්යා්මොභවති, නිර්මරලවන්නේද; සද්යඃ , එකණෙහි; ප්රාභලෙයපාදඃ, තුෂාරයන්පාදකොට ඇති; අචලඃ, පර්වභතය හෙවත් හිමාල පර්වඬතයම; විලයමුපෛති, ක්ෂයවිමටයන්නේ නොවෙයි; අපිතු, වැලිත්. ප්රා;ලෙයපාදඃ, තුෂාරකිරණයන් ඇති: චන්ද්ර්මාශවාඅපි, චන්ද්රවද; නවිලයමුපෛති, ක්ෂයවිමටයන්ගේ නොවේද; සිඬාඤ්ජලීනාම්. සිඬයන්විසින් නමස්කාර පිණිස කරනලද කරපුටයන්ගේ; බන්ධෙනහි, බන්ධනපමණෙක් නොවෙයි; වැලිත්-කුමුදවනස්යාගපි, කුමුදවතයාගේද; බන්ධඃ, සංකොචයවේද; ප්රාෛතඃ, උදයකාලයෙහි; ප්රෙ;ක්ෂෙණියං, දර්ශ,නීයවු; දිනපතෙඃ, හිරුහුගේ; තඬාම, ඒතෙජස; වඃ, තොපට; කාමාධිකං, අධිකවු අභිමතාත්ථී යක්; දිශතු, ප්රෙදානය කෙරේවා.
යත්කාන්තිං පඬ්කජානං නහරති කුරුතෙ ප්ර ත්යුිතාධික්යධරම්යාංථ
නොධත්ත තාරකාහං තිරයති නිතරාමාශූ යන්නිත්යරමෙව,
කර්තුං නාලං නිමෙෂං දිවසමපි පරං යත්තදෙකං ත්රි‍ලොක්යාඃු
වක්ෂුඃ සාමාන්යමවක්ෂුර්විසදෘශමඝභද්භාස්වතඃ ස්තාන් මහොවඃ
යත්, යම්තෙජසෙක්; පඬ්කජානාං, පද්මයන්ගේ; කාන්තිං, ශොභාව; නහරති, සාමාන්යෙචක්ෂුසින් පැහැර නොගණීද; ප්රකත්යුිත, වැලිදු වනාහි; ආධික්ය රම්යාංා, අධිකභාවයෙන් මනොඥවු ඒ පද්මකාන්තිය; කුරුතෙ, කෙරේද; යත්, මේ තෙජෙසෙක්; තාරකාහං, කනීනිකාකාන්තිය හෙවත් ටිගිනිපැහැය; නොධත්තෙ, නොදරාද; නිතරාම්, අත්යිත්ථීනයෙන්; ආශුවහා; තාරකාහාං; නක්ෂත්රාදලොකය; නිත්යහමෙව, අනවරතයෙන්ම; තිරයති(තිරස් කුරුතෙ), මුවහකෙරේද; යත්, යම් තෙජසෙක්; නිමෙෂංකර්තුම්, සාමාන්යංචක්ෂුසමෙන් නිමෙෂයකරන්ට; නාලං, සමත්ථී නොවේද; වැලිත්-දිවසමපි, දිවාභාගය මුළුල්ලෙහිත් අනිමේෂභාවයට; පරං, සමර්ථේද; එහෙයින්- සාමාන්යං චක්ෂුර්විසදෘශම්. ලොකයාගේ සාමාන්යරනෙත්රීයට හින්නස්වරූප ඇති: ත්රි්ලොක්යාඃ , ලොකත්රංයට; එකචක්ෂුඃ, අසහායනෙත්රවවු භාස්චතඃ, ආදිත්යයයාගේ; තන්මහඃ, ඒතෙජස; වඃ, තොපගේ; අඝහිත්; පාපච්ඡෙදයකරණුයේ; ස්තාත්, වේවා.
ක්ෂමාං ක්ෂෙපීයඃ ක්ෂපාම්භඃ ශිශිරතරතලස්පර්ශ තෂිදෘතෙව
ප්රාාගාශනෙතු මාශාචීරදකරසරඃ පුෂ්කරාණිව බොධම්
ප්රාාතඃ ප්රො ල්ලඬ්ඝ්යරවිෂ්ණොඃ පදමපි ඝෘණයෙවාතිවෙගාද්දවිය
ස්යුාද්දාමද්යොාත්මාතා දහතුදිනපතෙර්දුර්නිමිත්තං ද්යුතනිර්වඃත
ප්රාාතඃ; ප්ර්භාතකාලයෙහි: ප්රා‍ක්. පළමුකොට; ක්ෂපාමහඃ, රාත්රිා ජලයෙන් හෙවත් තුෂාරොදකයෙන්: ශිශිරතර. ඉතා සිහිල්වු: තල, පෘථිවිතලයාගේ; ස්පර්ශතතර්ෂාමද්ඉව. ස්පර්ශාරභිලාෂයෙන් මෙන් (හෙවත් තමා සත්තප්ත හෙයින් ශිතලස්පර්ශරයෙහි ආලය ඇත්තාක්මෙන්); ක්ෂෙපීයඃ, ශිඝ්රලතරව; ක්ෂමාං, පෘථිවියට; සෘතා, ගියාවු; ආශාවිරදකර, දිග්දන්තින්ගේ හස්තනමැති; සරඃ, තටාකයෙහිවු: පුෂ්කරාණි, පද්මයන්දෝහෝ නොහොත් අග්ර රන්ධුයන්: බොධම්නෙතුම්ව, පුෂ්කරයෝ නම් මාවිසින් ප්රනබොධකටයුක්තා හුයයි යන අදහසින් ප්රවබොධය පිණිස මෙන්; ආශාඃ, දසදිගුන්කරා; සෘතා. ගියාවු: විෂ්ණොඃ පදම්පි, විෂ්ණු හුගේපදයද හෙවත් අහසද: ඝෘණයාඉව, පාදස්ථානයෙහි සිටිය යුතු නොවෙයි යන ජුගුප්සායෙන් මෙන්; අතිවෙගාන්, අධිකවු වෙගයෙන් ප්රො ල්ලඬ්ඝ්යප, ඉක්ම: දවියසි. ඉතායුහුසුලුව; සෘතා. ගියාවු; උද්දාම, උඩඟුව; ද්යො‍තමානා, බබලන්නාවු: දිනපතෙඃ ද්යුුතිඃ, හිරුගේ කාන්තිතොම: වඃ තොපගේ; දුර්නිමිත්තං, අනභිමතය: දහතු, භස්ම කෙරේවා.
නොකල්පාපායවායොරදයරයදලත් ක්ෂමාධරස්යාඝපි ගම්යාත
ගාඪොද්ගීණොජ්වලශ්රීය රහනි නරහිනා නොතමඃ කජ්ජලෙන
ප්රාදප්තොත්පත්තිඃ පතභාන්නපුනරුපගතා මොෂමුෂ්ණත් විෂොවො
වෘත්තිඃ සෛවාන්ය්රූපා සුඛයතු නිඛිලද්වීපදීපස්ය් දීප්තිඃ
අදය, අවිද්ය්මානදයාඇති හෙවත් දැඩිවු: රය. වෙගයෙන්; දලත් විදාරණයකරන්නාවු; ක්ෂමාධ රෂ්යහ. හිමාලමෙරුමන්දරාදි පර්වගතයන් ඇති; කල්පාපයවායොරපි, කල්පාන්තමාරුතයාසම්බන්ධවද; නොගම්යාද, පැමිණියනොහැක්කාවු (හෙවත් මඳසුලඟකිනුත් වලිතකළ හැකි පහන්පියල්ලක්සේ නොව කල්පාන්ත මාරුතයෙනුත් සෙල්විය නොහැක්කාවු); ගාඪොද්ගිණොජ්වලශ්රීඃ -ගාඪ. දැඩිකොට; උද්ගිණ උද්ගාරයකරණලද: උජ්ජ්වලශ්රීඃ , දිලිහෙන්නාවු ශොභාඇති; අහනි දිවාභාගයෙහි; නරහිතා, රහිතනොවන්නාවු: හෙවත් යුක්තමවන්නාවු තමඃකජ්ජලෙන, අන්ධකාර නමැති සිළුදැල්ලෙන්; නොනරහිතා, හරණාලද්දාවු හෙවත් වියුක්තවු: පතහාත්, සුය්යීනකෙරෙන්; ප්රාහප්; තොත්පත්තිඃ පැමිණෙනලද උත්පත්තිඇති, පුනඃ, නැවත; පතභාත්සලභයාකෙරෙන්; මොෂම්, විනාශයට; නඋපගතා, නොපැමිණියාවු, අන්යමරූපාළුව, ප්රමදීපවර්තිකායෙන් හින්න ස්වරූපඇත්තාවුම; වර්තිඃ ප්රයවෘත්තිඇතිනොහොත් දීපවර්තකාඇති; නිඛිලද්වීප, ජඹුද්විපාදී සමස්ත දිපයන්ට; දිපස්යත. ප්රවකාශත්වයෙන් ප්රිදීපශූතවු; උෂණත්විෂඃ, තීක්ෂණරශ්මිහුගේ; සාදීප්තිඃ, ඒප්රරභාතොම; වඃ, තොප; සුඛයතු, සුවපත් කෙරේවා.
නිඃශොෂාශාවපුරප්රොවණගුරුගුණශ්ලාඝනියසවරූපා
පය්ය්ෂර්‍ාප්තා නොදයාදො දිනගමසමයො පප්ලවෙ’ප්යුතන්තතෛව
අත්ය්න්තං යානහිඥ ක්ෂණමපි තමසා සාකමෙකත්ර වස්තුං
බ්රයධනස්යොඬා රුචිර්වෙ රුචිරිව රුචිතස්යාපප්තයෙ වස්තුනො’ස්තු.
යා, යම් කාන්තියක්; බ්රකධනස්යි, සූය්යා්ගේ; රුචිරිව, අභිලාෂයමෙන්; නිඃශෙෂාශාවපුරප්රයවණගුරු ගුණග්ලාඝනියස්වරූපානිඃශෙෂ, සියලු; ආශා, දිශාවන්; අවපුර, පිරීමට; ප්රතවණ, අභිමුඛව; ගුරුගුණ, මහත්ගුණයෙන්; ග්ලාඝනියස්වරූපා, වණිනියස්වරූපඇත්තීද, නොහොත්-නිඃශෙෂාශා, සමස්තාහිලාෂයන්ගේ; අවපුර, පිරිමෙහි හෙවත් සම්පාදයකිරීමෙහි; ප්ර්වණ, නතුවීමයයිකියනලද, ගුරුගුණ, ගුරුවුඋපකාරකධර්මදයෙන්; ශ්ලිඝනියස්වරූපා, වණීනාකටයුතුවු ස්වභාවඇත්තිද; උදයාදෞ, ප්රාදරම්භකාලාදියෙහිම නොහොත් අභිවෘඬිකාලයෙහිම; නපරියාප්තා, උන්නතව පවත්නිනොවේද; වැලිත්-දින ගම සමයොපපලවෙපි, දිවසභාගයාගේ නිර්ග මකාල සංඛ්යාිතවු විනාශ කාලයෙහිද; උන්නතෛව. උසස් වම පවත්නිද; තමසාසාකම්, අන්ධ කාරය හා එක්ව නොහොත් තමොගුණයහා එක්ව; ක්ෂණමපි, ඇසිල්ලකුත්; එකත්රනවස්තුං, එකතැන්හි වාසයකරන්නට; අන්යතන්තං, අතිශයින්ම: අනභිඥ, නොදන්නිද; බ්රකධනස්යහ. සූය්‍්ිල ාගේ; ඉඩා සමෘඬවූ; එෂාරුචිඃ, මේදීප්තිතොම; වඃ, තොපගේ; රුචිතස්ය.වස්තුනඃ, අභිප්රෙිත වු පදාථීයාගේ; ආප්තයෙ, ප්රනතිලාභයපිණිස; අස්තු, වේවා.
බිභ්රාිණඃ ශක්ති මාශූ ප්රසශමිතබලවත්තාරකෞර්ජිත්යිඃගුර්වීං
කුවර්‍ාණෙ ලීලයාධඃ ශිඛිනමපි ලසව්චන්ද්රිකාන්තාවහාසම්,
ආධෙයාදන්ධකාරෙ රතිමතිශයනි මාවහන් වික්ෂණානං
බාලො ලක්ෂමීමපාරාමපරඉව ගුහො ‘හරපතෙරාතපොවඃ