විල්ගම්මුළ පබඳ-අනාගත වංශය නම් වූ මෙතේ බුදු සිරිතix
17- මෛත්රී බුද්ධත්වය
සංස්කරණයඒ මහා පුරුෂයා‍ණෝ..
සංස්කරණයඒ මහා පුරුෂයා‍ණෝ මහණව ප්රා්තිමොක්ෂ සංචර සිලාදී සියලු සිල් ඉටා ගැන්මෙන් සංවර සමදානයට කොට ගංගා යෙහි ගැලි ජල ස්නානය කිරිමෙන් ශරිරය සෘතු ගන්වා වන්ද්රගමුඛි නම් අගමෙහෙසුන් බිසවුන් විසින් දෙනලද දිව්යු ඔජස් බැහු මි කිරි පිඬු බත වළඳා නාග භවනයට යන පරිද්දෙන් රන්තලිය උඩුගං බලා හැර පුෂ්ප එල පල්ලවයෙන් සැරසුනාවු වන ලැහැබක දිවා විහාර කොට සවස් වේලෙහි රන් වන් සුවද මල් තුවටුවෙන් ගිලිහි සිවුර මත්තෙහි වැටෙන්ට වන්කල්හි නාග සුපර්ණාදින් විසින් මල් සුවඳ ආදියෙන් පුජා කරන්ට වන් කල්හි , දසදහසක් සක්වළ සැලෙන්ට වෙවුලන්ට පටන්ගත් කල්හි ,දෙවියන් විසින් සරහා පිළියෙල කරණලද මාර්ග යෙන් දිව්යත බ්රානහ්ම සමුහයා වීසින් පිරිවරන ලදුව ගොස් දක්ෂිණ දිශාහාගයෙන් නාගශ්රී බොධි සමිපයට පැමිණ තුන් යළක් පැදකුණු ෙකාට පරික්ෂාකරණ ලද අවිජහිත අචල සථානයෙහි එක්තරා පුරුෂයකු විසින් එළවන ලද හිතණ අටමිටක් ගෙණ අග අල්වා සලා එකෙණෙහි පොළොව පළාගෙණ පැනනැංගාවු ඒ අපරාජිත පර්යංරා ක යට පැණ නැඟී මනාව පිහිටි නාග ශ්රීව බෝකඳ පිටට කොට නැගෙණහිරට මුහුණලා මාගේ සම් මස් නහර ඇට වියලි සුණු විසුණුවයේ නමුත් බුදුව මිස මේ අස්නෙන් නො නැහෙමියි යන චතුරංග සමන් වාගත වීය්යාේධිෂ්ඨානය කොට වීදුරසුන මුදුනේ හිඳිනාහ.
එසමයෙහි වශවර්ති මාරයා තමාගේ දිව්යු ලොකයෙහි සිටියේම මහබෝසතාණන් උතුම් බොධි පර්යං්යු කය පැනනැගි සර්වඥතා ඥනයට නොපැමිණ පර්යංුම කය නෙහරිමි යි හුන්නවුන් දැක “අජිත කුමාරයා මාගේ විෂය ඉක්මෙනු කැමැත්තේය. දැන් මම ඔහු මාගේ විෂයෙන් හික්ම විය නොදෙමි’’යි මාරසෙනාව ගෙණ සක්වල මුව විටට බැස බලන්නේ මහාපුරුෂයාණන්ගේ ආනුභාව හා මෛත්රීග පිඬක් බඳුවු ශ්රී මුඛය දැක භයින් වෙවුලා පැරැද තමමාගේ දිව්ය ලොකයට ම යන්නේය. එකෙණෙහි පණස් යොදුනක් පමණ ඇති සහසු රශ්මීන් හෙබියාවු සුර්ය් මණ්ඩලය නිම් වලල්ලෙහි ගෙණ මහා සමුද්රබ යේ ගළන්නාවු සවර්ණ චක්ර යක් මෙන් අස්ත පර්වතයට යමින් සිටිනේය . උණු පණස් යොදුන් පමණ ඇති ප්රසභා සමුහය වීහිදු වන්නාවු චන්ද්රය මණ්ඩලය සියලු චක්රුවට ගර්භ ක්ෂිර සාගරයෙහි ගළන්නාක් මෙන්ද නිම් වලල්ල අල්වා ගෙණ ආකාශ පථයට නඟන් නාවු .රථ චක්රවයක් මෙන්ද නැගෙණහිරි සක්වළ මුව විටින් නැ‍ඟෙමීන් සිටිනේය.
එසඳ මහබොධිසත්ත්වයෝ චක්රේවාට මඬ්යකයෙහි තමන්ගේ රන් වන්වු ශරීරාලොකයෙන් ඒ ප්රචදෙශය රන් රසයෙහි ගළන්නාක් මෙන් බබුලුවමින් ඉදිනාහුය, බ්රරහ්ම ශක්රය සුයාම සන්තුෂිතාදි දෙවියෝ මහබිනික්මන් නික්මෙන වෙලෙහි මෙන් ධවල ච්ඡත්රශ වීජයුත්තර ශඩ්බ දිව්යෂ චාමර දිව්යෙ තාලවණට ගෙණ සිටිනාහ. සමහර දේවතා කෙනෙක් රත්න තොරණ මාලවන් ගෙණ පිරිවරා සිටිනාහ .
සමහර දේවතා කෙනෙක්..
සංස්කරණයසමහර දේවතා කෙනෙක් මීණිදඬු වැට ප්රහදිප මාලාවන් ශේණ පිරිවරා සිටිනාහ. සමහර දේවතා කෙනෙක් රජතාදාස මාලාවන් ගෙණ පිරිවරා සිටිනාහ .සමහර දෙවතා කෙනෙක් සවර්ණ කදලිමාලාවන් ගෙණ පිරිවරා සිටිනාහ . සමහර දේවතා කෙනෙක් මාණික්යලදාස මාලාවන් ගෙණ පිරිවරා සිටිනාහ . සමහර දේවතා කෙනෙක් සර්වරත්නමය ආදෙස මාලාවන් ෙගණ පිරිවරා සිටිනාහ. සමහර ෙදවතා ෙකෙනක් මාණික්ය ප්රාදීප මාලවන් ෙගණපිරිවාරා සිටිනාහ . සහර දෙවතා කෙනෙක් මත්ස්ය යුවල මාලාවන් ගෙණ පිරිවරා . සමහර දේවතා කෙනෙක් ධජ පතාකා මාලාවන් ගෙණ පිරිවරා සිටිනහ. සමහර දේවතා කෙනෙක් කල්ප වෘක්ෂ මාලාවන් ගෙණ පිරිවරා සිටිනාහ .සියලු දස දහසක් සක්වළ දේවතාවෝ මඟුල් වෙස් ගෙණ දිව නැටුම් දිව ගී පවත්වමින් සිටිනාහ. එසේම දිව සුවඳ මල් සුවඳ සුණු සුවඳ දුම් ආදියෙන් පූජා කරන්නාහ. සියලු ආකාශ තලය මහත්වූ වැසි වර්ෂාවෙන් පිරි ගියාක් මෙන් දිව සුවඳ මල් වැස්සෙන් අතුරු නැති වන්නේය. එසඳ මහා පුරුෂයාණන් වහන්සේ චක්රෝවාට පර්වතය නැමැති තිරයෙන් වටකරණ ලද තාරකා නැමැති මාණික්ය් කර්මාන්ත කරණ ලද ආකාශ නැමැති වියන් ඇති සකල රාත්රිරයෙහි දිලියෙන්නාවූ චන්ද්රා මණ්ඩල නැමැති ප්රතදීප ඇති චක්රරවාට ගර්භ නැමැති රත්න මණ්ඩප මඬ්යරයෙහි බොදිදෘම නැමැති. මරකත මාණික්ය‍මය ඡත්රමයකින් යුක්තවූ වජ්රායසන මස්තකයෙහි නාටක ස්ත්රීකන් සහිත දිව්ය මනුෂ්යන පර්ෂත් පිරිවරා වැඩහුන් සේක්ම ප්ර ථම යාමයෙහි පූර්වෙනිවාසානුස්මෘති ඥානය සමධිගමය කොට මධ්යමම යාමයෙහි දිව්යංූ චක්ෂුරභිඥානය ප්රමතිවෙධයකොට පශ්චිම යාමයෙහි ද්වාදශාංග ප්රමතිත්ය්සමුත්පාදක චක්රඥය අනුලොම ප්රධතිලොමාදි වශයෙන් සම්මර්ෂණය කෙරෙමින් අරුණොද්ගමන වේලාවෙහි සියලු දස දහසක් සක්වළ එකනින්නාද කොට දශබල චතුර් වෛශාරද්යාවදී සියලු ගුණ සමූහයෙන් හෙබියාවූ සර්වඥාතාඥානය ප්රාතිවෙධය කරණ සේක.
එකෙණෙහි පුතිසන්ධි ග්රවහණයෙහි මෙන් දෙතිස් මහා පූර්ව නිමිත්ත පහළ වන්නේය. සියලු දස දහසක් සක්වළ වටකොට අකුලුවා දමාලූ මල්වටක් මෙන්ද, ඝන කොට හසුරුවා බඳනා ලද මල් කළඹක් මෙන්ද මනාකොට සරහනලද මලස්නක් මෙන් ද සරහා පිළියෙල කරණ ලද්දේ වන්නේය. මෙසේ සියලු ලොව එකනින්නාද එකනිර් ඝොෂ කොට ඒක සාධුකාර. එකෝත්සව එක මංගල්යන, එකශ්රී සෞන්දර්ය්ෙමායෙන් යුක්තකොට පුතිවෙධ කරණ ලද සර්වඥතාඥානය ඇති ඒ මෛත්රීා සර්වඥයන් වහන්සේ ‘අනෙක ජාති සංසාරං’ යනාදීන් ප්රීරති වාක්ය පවත්වන සේක. මෙසේ ඒ මෛත්රීධ සර්වඥයන් වහන්සේ ගේ සම්යාක් සම්බොධිය දක්වා දැන් උන්වහන්සේගේ දම්සක් පැවතුම් සූත්රේදෙසනාව දක්වන්නාවූ සර්වඥයන් වහන්සේ :-
උපෙත්වා උය්යාමන චරං, ඵුල්ලං නාගවරං ජිනො
අනුත්තරං ධම්මවක්කං, එවං සො වත්තයිස්සති
යනාදීන් වදාල සේක.
මෛත්රී් නම් සම්ය ක් සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ බොධිදෘම සමීප යෙහි ම නොයෙක් කෙළලක්ෂගණන් සමාප්ත්තියට සමවදිමින් සත් සතිය ඉකුත් කොට අටවෙනි සප්තාභයෙහි ධර්මගම්භිරත්වය ප්ර ත්යුවෙක්ෂා කරණසේක් බ්ර හ්මාරාධනාව නිසා මුල පටන් අග දක්වා සර්වප්රවකාරයෙන් පැලි පිපී ගියාවූ මල් ඇති නන්දනොද්යාානය හා සමාන වූ ඉසිපතන නාගවනොද්යාානයට වැඩ ශ්ර මණ බ්රා‍හ්මණ දිව්යප මාර බ්රවහ්මාදීන් විසින් නොපැවැත් විය හැකි උතුම් වූ දේශනා චක්ර්ය පවත්වන සේක.
එසමයෙහි මනුෂ්යයෝ ද..
සංස්කරණයඑසමයෙහි මනුෂ්යයෝ ද සියලු දස දහසක් සක්වළ දෙවියෝ ද බණ අසනු පිණිස රැස් වන්නාහ. මනුෂ්යු පර්ෂද වටින් සියක් යොදනෙක පැතිර සිටිනාහ. දිව්යන පර්ෂද සක්වළ ගබ පුරා සිටිනාහ. මෙබඳු වූ දිව්යැ මනුෂ්යඅ පර්ෂත් මඞය‍හුයේ වැඩහිඳ මෛත්රිෂ සම්යඳක් සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ :
“දුක්ඛං දුක්ඛ සමුප්පාදං, දුක්ඛස්සව අතික්කමං
අරියං වට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං, දුක්ඛුපසමගාමිනං.”
යනාදි ක්ර්මයෙන් දක්වනලද දම්සක් පැවතුම් සූත්රකධර්මදෙශනාව කරණ සේක.
මෙසේ ත්රි පරිවෘත්තයක් ඇති, ද්වාදශාකාරයක් ඇති දුක්ඛ සත්යනය, සමුදය සත්ය ය, නිරොධ සත්යසය, මාර්ග සත්ය්ය යන චතරාර්ය් ස සත්යු සඞ්ඛ්යාුත නිරුත්තරවූ ධර්මචක්‍රය. මෛත්රීය සම්යතක් සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ යථොක්තවූ දිව්යඨ මනුෂ්ය පර්ෂත් මධ්යෛයෙහි වැඩහිඳ පවත්වන සේක. ඒ දම්සක් පැවතුම් සූත්රය දෙශනාව කරණ සමයෙහි සත්ත්වසන්තානගත කෙලෙස් නැමැති සතුරන් නසන හෙයින් ලොකනාථ වූ බුදුරජාණන් වහන්සේ ඒ දම්සක් පැවතුම් සූත්ර දෙශනාව කරන්නාවූ ස්ථානයට රැස්වූ හාත්පසින් සියක් යොදුන් පැතිර සිටියාවූ මනුෂ්ය යන් අතුරෙන් කෙළ ලක්ෂයක්. මනුෂ්යයයන් ක්ලේශ බන්ධනයෙන් සංසාර බන්ධනයෙන් භව බන්ධනයෙන් මුදා එක ම දෙශනාවෙන් සතර මඟ සතර ඵලයට පමුණුවා අමාමහනිවන් දක්වන සේක. සක්වළ ගබ පුරා සිටි දෙවියන්ගෙන් මාර්ගඵල ලැබ අමාමහනිවනින් දුටු දෙවියෝ මෙතෙකැයි ගණන් නැත්තාහ. මෙසේ දම්සක් පැවතුම් සූතු දෙශනාව දක්වා දැන් ශංඛ නම් චක්රලවර්ති රජ්ජුරුවන්ගේ ප්රනවුජ්යාබව දක්වන්නාවූ සර්වඥයන් වහන්සේ :-
තදා සො සංඛ රාජා, පාසාදං රතනාමයං
ජිනපාමොක්ඛ සඞ්ඝස්ස, නියාදෙත්වා පුනාපරං
යනාදීන් මෙසේ වදාළ සේක.
ඒ මෛත්රිම සර්වඥයන් වහන්සේ දම්සක් පැවතුම් සූත්රර දෙශනාව කොට ලොක විනයනය කරන්නාවු කාලයෙහි ඒ සංඛ නම් චක්ර වර්ති රජ්ජුරුවෝත් තමා බොහෝ දවසක් විසූ පස්විසි යොදුන් පමණ රත්න ප්රාුසාදය බුදුන් ප්රසධාන කොට ඇති භික්ෂු සංඝයා වහන්සේට පිළිගන්වන්නාහු සර්වඥයන් වහන්සේ ඒ ප්රාපසාදයෙහි භික්ෂු සංඝයා වහන්සේ හා සමග සැප සේ වසන පිණීස මෙතැන් පටන් බුදුන්ට සංඝාරාම වන්නේයයි පිළිගන්වා එයින් මත්තෙහි දුගි මගි වර්ණ යාචකයන්ට මහදන් දී නාටක ස්ත්රීවන් සහිත අග්ර්මහිෂීන් හා සමග මහත්වූ රාජානුභාව යෙන් හා අපර්ය් න්තවූ සේනා වාහනයෙන් යුක්තව අනුකෙළ දහසක් මනුෂ්යුයන් හා සමග වහ වහා සම්යික් සම්බුඬ සර්වඥයන් වහන්සේ උතුම්වූ විශිෂ්ටවූ චතුස්සත්යනධර්ම නැමැති හෙරිය දෙශනා කිරීම් වශයෙන් පහරණ සේක. චතුස්සත්යධය පුකාශ කරන්නාවූ ඒ අමෘත හෙරි ශබ්දය අසා එසමයෙහි සංඛ නම් චක්රරවර්ති රජ්ජුරුවන්ට සමීපචාරිව සෙවකවූ ක්ෂත්රි‍ය බ්රාරහ්මණ චෛත්යර ශුද්රන අමාත්යාමදි ජන සමූහයා අතුරෙන් එක සත්ත්වයෙකුත් නොහැර ඒ සියලුම අනු කෙළ දහසක් පමණ මනුෂ්ය්යෝ එහි භික්ෂුභාවයෙන් පැවිදි වන්නාහ.
එහෙයින් වදාළහ බුදුහු..
සංස්කරණයඑහෙයින් වදාළහ බුදුහු :- “අථඛො භික්ඛවෙ සංඛෙරාජා යෙ සො යුපො රඤ්ඤා මහාපනාදෙන කාරාපිතො තං යුපං උස්සාපෙත්වා අජක්ධාවසිත්වා දදිත්වා විස්සජ්ජෙත්වා සමණ බ්රාාහ්මණ කපණ්ඬික වණිබ්බක යාචකානං දානං දත්වා මෙත්තේය්යසස්ස භගවතො සන්තිකෙ කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි චත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරසමා අනගාරියං පබ්බජිස්සති :-මෙසේ සංඛ නම් චක්රාවර්ති රජ්ජුරුවන්ගේ ප්රවවුජ්යාුව දක්වා දැන් අවශේෂ වූ දිව්ය- මනුෂ්ය යන්ගේ අභිසමය දක්වන්නාවූ සර්වඥයන් වහන්සේ :
තතො දෙව මනුස්සාව, උපෙත්වා ලොක නායකං
අරහන්ත මග්ග මාරබ්භ, පඤභං පුච්ඡිස්සරෙ ජිනං
යනාදින් මෙසේ වදාළ සේක.
ඉක්බිත්තෙන් සියලු දිව්යා මනුෂ්ය්යෝ නිර්වාණයට අභිමුඛ කොට ලොකවාසීවූ සත්ත්වයා පමුණුවන හෙයින් ලොකනාකවූ සර්වඥයන් වහන්සේ කරා එළඹ “ස්වාමිනි! බුදුරජාණන් වහන්ස! අර්හත්වය නම් කවරේද ? ඒ අර්හත්වයට පැමිණෙන්නෝ නම් කවුරුද ? ඒ අර්හත්වයට පැමිණෙන්නාවූ ප්රයතිපත්තිය කවරේද ?” යනාදීන් උතුම්වූ අර්හත් ඵලය උදෙසා ප්රිශ්න විචාරන්නාහ. එසඳ සර්වඥයන් වහන්සේ ඒ දිව්යම මනුෂ්යදන්ට උතුම්වු අර්හත් ඵලයට පැමිණෙනු පිණිස ඒ අර්හත ඵල ප්රාඳප්තියට උපාය ප්ර්කාශ කරන්නාවූ ප්රපශ්න ව්යාඅකරණය කරණ සේක. ඒ ප්රවශ්න විසර්ජනය හේතු‍කොට ගෙණ අසූකෙළ දහසක් දිව්ය් මනුෂ්යයයන්ගෙන් තුන්වැනි අභිසමය වන්නේය. මෙසේ අභිසමය තුණ වෙන වෙනම දක්වා දැන් ත්රිිවිධවූ අභිසමය එක්කොට දක්වන්නාවූ සර්වඥයන් වහන්සේ :-
බිණාසවානං විමලානං, සන්ත චිත්තානං තාදිනං
කොට්සත සහස්සානං, පඨමො හෙස්සති සමාගමො-
යනාදීන් වදාල සේක.
එහි කාමාසවය, භාවාසවය, දිඨාසවය, අවිජ්ජාසවය යනාදි චතුරාශ්රසවයන් ක්ෂය කළ හෙයින් ක්ෂීණාශ්රඨව නම් වූ පහවූ රාගාදි ක්ලේශ්මල ඇති හෙයින් නිර්මල වූ ක්ලේශ සංක්ෂොහයක් නැති හෙයින් සන්හුන්නාවූ සිත් ඇති ලාභලාභ යශායග නින්දා ප්රොසංසා සුඛ දුඃඛ යෙහි සමව පැවැත්තාවූ සිත් ඇති බැවින් තාදිගුණයෙන් යුක්තවූ දම්සක් පැවැතුම් සූත්රහ දෙශනාවෙහි දි අර්හත් ඵලයට පැමිණියාවූ කෙළ ලක්ෂයක් භික්ෂූන් වහන්සේගෙන් පළමුවන ශ්රා වක සමාගමය වන්නේය. මේ පළමුවන ශ්රාවවක සන්නිපාතය වන්නේය, තවද ඒ මෛත්රිේ සර්වඥයන් වහන්සේ පළවන වස වැස පවරන්ට සිටි පසු සියලු දිව්යත මනුෂ්ය‍යන් පවුරුණු ඝොෂාව කළ කල්හි සංඛ නම් චක්ර වර්ති රජ්ජුරුවන් හා සමග එහි භික්ෂු ප්රුව්රළජ්යාංවෙන් පැවිදිව රහත්වූ අනු කෙළ දහසක් රහතුන් වහන්සේ හා සමග විශුඬි පවාරණයෙන් පවරණ සේක. මේ දෙවෙනි ශ්රා්වක සන්නිපාතය වන්නේය. තවද යම් සමයෙක්හි ඒ මෛත්රීව සර්වඥයන් වහන්සේ පිනි බින්දු නම් හිම බින්දු සමූහයට වාසයස්ථාන බැවින් හිමාලය නම්වූ වනයෙහි ඇතුළට වන් වන් සත්ත්වයන් කළු වැල් ආදිවූ මූල ගන්ධයෙන්ද, සඳුන් ආදි සාරගන්ධයෙන්ද, සරළාදි ඓග්ගු ගන්ධයෙන්ද, ලමඟ සුඹුලු ආදි තව ගන්ධ යෙන්ද, ගිවුළු ආදි පපටිකා ගන්ධයෙන්ද, සදොළ මල ආදී රස ගන්ධයෙන්ද, තමාල පත්රාවදි පත්ර ගන්ධයෙන්ද, නාගකුංකුමාදී පුෂ්ප ගන්ධ යෙන්ද, ජාති ඵල තක්කොලාදී ඵල ගන්ධයෙන්ද, සකල ගන්ධ යෙන් මිශ්ර වූ සුගන්ධ ගන්ධයෙන්ද යන මේ දසවිධවූ සුගන්ධයන් සම්බන්ධව උන්මාදය කරවන හෙයින් ගන්ධමාදන නම්වූ පර්වත යෙහි ස්වර්ණ පර්වතය ඇතුළෙහි පිහිටි රජතමය ප්රාාක්හාරයෙහි ගණයා කෙරෙන් තමන් වහන්සේ වෙන් කොට ගැන්මයයි කියන ලද කායවිවෙකය, කාමච්ඡන්දනීවරණාදී ක්ලේශ ධර්මයන් කෙරෙන් දුරුව, රූපාවචර අරූපාවචර සමාධි ඉපදවීමයයි. කියනලද චිත්ත විවේකය, ස්කන්ධොපධි ක්ලේ‍ශොපධි ආදියෙන් දුරුවූ බැවින් නිර්වාණ ධර්ම සංඛ්යාදත උපධි විවේකය යන මේ ත්රිආවිධ විවෙකයෙන් යුක්තව වාසය කරණ සේක් සන්හුන්නාවූ සිත් ඇති ඉෂ්ටානිෂ්ටායෙහි නිර්විකාරිවූ රාජ මලාදිය දුරුකළාවූ චතරාශ්රනවයන් ක්ෂය කළාවූ අර්හත් ඵල පුශ්න ව්යාවකරණයෙහි දී සංසාර බන්ධනයෙන් මිදුනාවු අසූකෙළ දහසක් ක්ෂිණාශ්රාව භික්ෂූන් වහන්සේ හා සමග ආරම්මණාදින් ස්මරණය කන්නාවූ අර්ත්ථයෙන් ධ්යාජන යයි ලබන ලද නම් ඇති රූපාවචර ධ්යා්නයට අනුලොමය, ප්රතති ලොමය, අනු ලොමද්ර තිලොමය, උහතො වර්ධනය, මඞ්ය සංක්ෂෙපය යන පංචක නයින් සමවදනා සේක. ආරම්මණුපනිධ්යාානයෙන් ධ්යාටන ක්රීධඩාව කරණ සේක. නීවරණාදි පසමිතුරන් දවන්නාවූ අර්ත්ථයෙන් ධ්යා න යයි ලබන ලද නම් ඇති ඵලසමාපත්තියට සමවදනා සේක්, විදර්ශනාවට පටන් ගෙණ ඵලසමාපත්තියට සමවැද ලක්ෂණුපනිධ්යානන යෙන් ධ්යාටන ක්රීාඩාව කරණ සේක. මේ තුන් වැනි ශ්රා්වක සන්නි පාතය වන්නේය. මෙසේ ත්රි ප්රඞකාරවූ ශ්රාාවක සන්නිපාතය දක්වා ඉක්බිති ඒ සර්වඥයන් වහන්සේගේ පිරිවර භික්ෂුන් හා චාරිකාදිය ද දක්වා වදාළ සේක.
එසමයෙහි ...
සංස්කරණයඑසමයෙහි පූර්වෙනිවාසානුස්මෘතිඥානය, දිව්යං් චක්ෂුරභිඥානය, දිව්ය ශ්රොෙත ඥානය. සියලු සත්ත්වයන්ගේ චෙතො පරිච්ඡෙදක ඥානය, සෘඞිවිධ ඥානය, ආශ්රනවක්ෂයකර ඥානය යන මේ ෂට් අභිඥාවන් ඇති අධිෂ්ටාන සෘඬිය, විකුර්වණ සෘඬිය, මනොමය සෘඬිය, ඥාන විප්ථාර සෘඬිය, සමාධි විප්ථාර සෘඬිය, අර්ය්යක් සෘඬිය, කර්ම විපාක සෘඬිය, පුඤ්ඤාවතො සෘඬිය, විජ්ජාමය සෘඬිය, ඒ ඒ භාවනාදිමය යොනිසොමනස්කාරාදියෙහි සම්යජක්ප්රකයොගප්ර ත්යනයයෙන් සමෘඬවන්නාවූ සෘඬිය යන මේ දශවිධ සෘඬින් සමන්විත බැවින් මහත්වූ සෘඬි ඇති කෙළ ලක්ෂයක් පමණ ක්ෂිණාශ්රනවයන් වහන්සේ හැම කල්හිම ලොක ස්වාමිවූ මෛත්රී් සර්වඥයන් වහන්සේ පිරිවරා ඇවිදිනා සේක. තවද අවිපරිත ස්වභාවයෙන් අර්ත්ථාදීන් වෙන් වෙන් කොට ඒ ඒ ධර්මයෙහි ප්ර.භෙදගතව පවත්නාවූ ඥානය පටිසම්භිදා නම් වන බැවින් එබඳු අත්ථ පටිසම්භිදාය, ධම්ම පටිසම්භිදාය, නිරුත්ති පටිසම්භිදාය, පටිහාණ පටිසම්භිදාය යන චතු පටිසම්භිදායෙහි දක්ෂවූ, නිරුත්ති පටිසම්භිදාවට පැමිණි හෙයින් ම ඒ ඒ ව්යතවහාර කොට්ඨාස යෙහි සමර්ථ වූ ප්ර ගුණ වාවොද්ගතවූ ත්රිනපිටක බුඬ වචනය ඇති බැවින් බහුශ්රැ්තවූ පර්ය්ි ප්ති සහිත සතරමග සතරඵල නිර්වාණය යන නව ලොකොත්තර සඬර්මය දරණ හෙයින් ධර්මධරවූ දෙවි මිනිසුන් සහිත ලොකයෙහි පුසිද්ධ බැවින් ව්ය්ක්තවූ උත්තප්රටකාර ගුණයෙන් යුක්ත බැවින් හා සීලාදි ගුණයෙන් යුක්ත බැවින් සංඝ සොභනවූ ඒ අර්ය්කාරයන් වහන්සේ හැම කල්හි සර්වඥයන් වහන්සේ පිරිවරා ඇවිදිනා සේක.
තවද, කිසිසේත් ආ‍රොභ පරිනාභයෙන් හා විශේෂ රූපයෙන් යුක්තවූ පට සිවුරු දුහුල් සිවුරු ආදි මට සිලුටු සිවුරු දරන්නාවූ ගන්නාලද මැණික්වන් පාත්රාු ඇති ශරීරයෙහි බහා තිබෙන්නාවූ අවශේෂ පරිෂ්කාරයන් ඇති දුශ්ශීල භික්ෂුහු ශිලාදිය විරහිත බැවින් විචිත්රනචිත්රා කර්මාන්තයෙන් අලංකෘතව අමෙඬ්යහයෙන් සම්පූර්ණවූ සටයන් මෙන් සිංහ සම් පොරවනලද කොටළුවන් මෙන්ද, සුවඳ රත්හැල් බහු එහි බොල් මෙන්ද අන්තසාරයක් නැත්තාහ. ඉඹුල්රුක් ආදීවූ බොරුහර ඇති රුක් ආදිය මෙන්ද, අභ්භ්ය්න්තර ශුද්ධියක් නැති හෙයින් සාරයක් නැත්තාහ. දෞශ්ශිල්ය ගූථයෙන් සම්පූර්ණ හෙයින් ශ්රිමණ ගද්රැභයහ. අබ්භ්ය්න්තරයෙහි ශිලාදි කිසි සාර වස්තු වක් නැති හෙයින් ශ්රිමණ ඵලාඵලයහ. අබ්භ්යශන්තර ශුද්ධියක් නැති හෙයින් අන්තො පූතිහු. සත්තයෙන් වැහෙන්නාවූ මේ තෙල් බඳනක් මෙන් නිරන්තරයෙන් වැහෙන්නාවූ ක්ලෙශාශුචි ඇත්තාහ. ගවර වළක් මෙන් පුතිකුලයහ. සියලු ලොවැසියන්ගේ කුසල් නැමැති බඩු සොරා ඇරගන්නාවූ මහසොරුන් වැනියහ.
දෙකෙළවර ගිනිගත් මැද අමෙඬ්යඩයෙන් වැකුණු සොහොන් පෙණෙල්ලකට බඳු උපමා ඇත්තාහ. සැඟවුනාවූ ස්වර්ගමොක්ෂ මාර්ගයන් ඇත්තාහ. එලිකොට තබනලද නරකාදී සතර අපාය මාර්ගයන් ඇත්තාහ. නරකගතියට පෙනෙහෙලි වැනි වූහ. ප්රීත්යර වෙක්ෂා කිරීම් නැති බැවින් හා සාදැහැ ඇත්තන් දුන් චිවරාදි චතුර් විධ ප්රපත්යර සිල විපන්නව සිට අනුභව කරණ හෙයින් ථෙය්ය් පරිභොග ඇත්තාහ. ශාසනයට නුසුදුසු පුතිපත්තියෙහි යෙදෙන හෙයින් බුදුන් විසින් නින්දා කොට හරණ ලදහ. නිරන්තරයෙන් උද්වෙගට පැමිණෙන සිත් ඇත්තාහ, අග්ගික්ඛන්ධොපම සූත්රනයෙහි වදාරණ ලද දුක් පිළිගන්නට යොග්ය්යහ. කරුණා පරයන්ගේ කරුණාවට වස්තුවූහ. අශ්රුමණව ශ්රගමණ ප්රාතිඥා ඇත්තාහ. සියලු සත්ත්වයන් විසින් කරනලද නින්දාවට භාජනයහ.
මෙබඳු දුශ්ශීල පුද්ගලයෝ..
සංස්කරණයමෙබඳු දුශ්ශීල පුද්ගලයෝ සංඝසභා හොබවන්නාහු නොවෙති. ඔහු ශාලික්ෂෙත්රීය දුෂ්යං කරන්නාවූ බොඩහමු ආදී තෘණ ධාන්ය යක් මෙන් සංඝයා දූෂණ කරන්නාහ. එබඳු දුශ්ශීල භික්ෂුන් ඒ සංඝ පර්ෂත්හි නැති බැවින් ඒ සියලු ක්ෂිණාශ්රනව භික්ෂූන් වහන්සේ සංඝ සොභන නම් වන සේක. මෙබඳු සංඝ සොභනවූ කෙළලක්ෂයක් රහතුන් වහන්සේ නිරන්තරයෙන් ඒ මෛත්රීහ සරවඥයන් වහන්සේ පිරිවරා ඇවිදිනා සේක.
තවද, රූපාදී ෂඩාලමඛනයෙහි පවත්නාවූ වක්ෂුන්ද්රිතයාදී ෂඩෙන්ද්රි්යයන් මනාකොට දමනයෙහි ලූ බැවින් සුදන්තවූ විශේෂවත් ශිලාදී ගුණයෙහි ඇලුන බැවින් හා ගම්භිරාණ්යව සෙනාසනයෙහිත් උත්කෘෂ්ට කුසල ධර්මයෙහිත් උකටලී බව කරන්නාවූ ක්ලෙශයන් ප්රසහීණ කළ බැවින් සර්වඥ ශාසනයෙහි ඇලුනාවූ තමන් වහන්සේ සුදුසු ශ්රාෙවක පාරමිතා ඥානයෙහි මස්තක ප්රාලප්තවූ බැවින් ප්රනඥාවන්ත වූ ක්ෂිණාශ්රරවයන් වහන්සේ හැම දවස් ඒ මෛත්රීප සර්වඥයන් වහන්සේ පිරිවරා ඇවිදිනා සේක.
තවද, ඒ මෛත්රීඇ සර්වඥයන් වහන්සේ ඡන්දාදීවශයෙන් අගතියට නොයයන සේක් තමන් වහන්සේ බඳු ඡන්දාදියෙන් අගතියට නොයන්නාවූ භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරන ලද සේක. තමන් වහන්සේ ඉෂ්ටානිෂ්ටයෙහි අකම්ප්ය ස්වභාවයට පැමිණිසේක් තමන් වහන්සේ බඳු ඉෂ්ටානිෂ්ටයෙහි අකම්ප්ය ස්වභාවයට පැමිණියාවූ භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක. තමන් වහන්සේ සංසාරයෙන් හා ක්ලෙශ සාගරයෙන් එතරවූ සේක් තමන්වහන්සේ බඳු සංසාර සාගරයෙන් හා ක්ලේශ සාගරයෙන් එතරවූ භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක. තමන් වහන්සේ චක්ෂුරින්ද්රි්යාදි ෂඩෙන්ද්රි යයන් දමනයෙහි ලු සේක් තමන් වහන්සේ බඳ්රව චක්ෂුරින්ද්රි්යාදි ෂඩෙන්ද්රි‍යයන් දමනයෙහි ලූ භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරන ලද සේක. තමන්වහන්සේ සකල ක්ලෙශයන් සන්හිඳවූ බැවින් ශාන්තවූ සේක්, තමන් වහන්සේ බඳ්රක සකල ක්ලෙශයන් සන්හිඳවූ ශාන්තවූ භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරන ලදසේක. තමන් වහන්සේ ක්ලෙශාග්නීන් නිවියාවූ සිත් ඇති සේක් තමන් වහන්සේ බඳු ක්ලෙශාග්නීන් නිවියාවූ සිත් ඇති සේක් තමන් වහන්සේ බඳු ක්ලෙශාග්නීන් නිවියාවූ සිත් ඇති භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ සේක.
මෙසේ උක්තප්ර්කාර ගුණ සමූහයන් ඇති සියලු සත්ත්වලොකයාහට අනුකම්පා කරන්නාවූ සකල ලොකර්ත්ථ සිඬියට කාරණව සිටි මහාදයා සංඛ්යාකත කරුණා ඇති බැවින් මහාකාරුණිකවූ දෙපා ඇති සියලු සතුන්ට උතුම් වූ බැවින් ද්වීපදොත්තමවූ ඒ මෛත්රීව සර්වඥයන් වහන්සේ තමන්වහන්සේ බඳු සියලු ගුණ ගණාංගයෙන් සම්පූර්ණ වූ ශ්රාරවක සංඝයා වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලදුව සියලු සත්ත්වයන් සංසාර දුක්ඛයෙන් උඩ නඟන සේක් රාගාග්නි ආදි එකාදශාග්නිය නිවා උතුම් මාර්ගඵල නැමැති ජලයෙන් දිව්යව මනුෂ්යනයන්ගේ ලය සිහිල් කරණ සේක් ගම් නියම්ගම් රාජධානි සැරසරා ඇවිදිනා සේක.
තවද, ඒ සර්වඥයන්වහන්සේ සතර සම්යමක් ප්රසධානය, සතර සෘඬිපාදය, පංචෙන්ද්රිකය, පංචබලය, සප්තබෞඞ්යාංරගය, ආර්ය්ෘඬි අෂ්ටාංගික මාර්ගය යන මේ සත්තිස් බොධි පාක්ෂික ධර්ම නැමැති හෙරිය පහරණ සේක්, චතුස්සත්යි ධර්ම නැමැති ශංඛ නාදය පවත්වනසේක් නවවිධ ලොකොත්තර ධර්ම නැමැති යාගය ප්රැකාශ කොට වදාරණ සේක්, එක් පණස් කුශල ධර්ම නැමැති ධ්වජයත් නඟනසේක්, ගම්නියම් ගම් රාජධානියෙහි සැරිසරා වඩනා සේක තවද ඒ සර්වඥයන් වහන්සේ යම්සේ සිංහයාගේ නාදය සමානජාති ඇති සත්ත්වයන්ට සොම්නස් උපදවාද, හීන ජාති සත්ත්වයන්ට භය සන්ත්රාඒස උපදවාද, එපරිද්දෙන්ම සර්වඥයන් වහන්සේගේ නාදය අවිපරිත දෘෂ්ටි ඇති කල්යාදණඞ්යාඋශය ඇති උත්තමවූ පුද්ගලයන්ට සොම්නස් උපදවන්නේය. අනිත්යානදියෙහි නිත්යායදී පරිකල්පනා ඇති අනුත්ත මඞ්යා.ශ ඇති ලාමක සත්ත්වයන්ට භය සන්ත්රානස උපදවන්නේය. එහෙයින් සිංහයාගේ නාද බඳු නාද ඇති සේක.
තවද, යම් සේ සිංහයා..
සංස්කරණයතවද, යම් සේ සිංහයා හස්ත්යනශ්වාදි උත්කෘෂ්ට සත්ත්වයන් නසාද කැනහිල් ආදි ලාමක සත්ත්වයන්ගේ ආවර්ජනා සහනය කෙරේ ද, එපරිද්දෙන් ම සර්වඥයන් වහන්සේත් විනෙයජන සන්තානගත ක්ලෙශයන් නසන හෙයින් හා ලොකාවමානය සහනය කිරීම හේතු කොටගෙණ සිංහයා හා සමාන බැවින් සිංහනාද පවත්වන සේක. මෙසේ සිංහනාද පවත් වන්නාවූ උත්තම ධර්මචක්රසය පවත්වන්නාවූ; සියලු රසයන් අතුරෙන් උතුම් රස ඇති චතුස්සත්යැ පානය සියලු ස්ත්රීහ පුරුෂයන් පානය කරන්නාවූ උත්තම සත්ත්වයන්ට ම අනුශාසනා කෙරෙමි. අනුත්තම සත්ත්වයන්ට අනුශාසනා නො කෙරෙමි. අනුත්තම සත්ත්වයන්ට අනුශාසනා කෙරෙමි. උත්තම සත්ත්වයනට අනුශාසනා නො කෙරෙමි. අනුත්තම සත්ත්වයන්ට අනුශාසනා කෙරෙමි. යන මෙසේ වූ වෙනසක් නැති හෙයින් සියලු සත්ත්වයන්ට වැඩ පිණීස අවශ්යන අනවශ්යව උත්තම අධම සියලු මහජනයාට අනුශාසනා කෙරෙමින් චතුස්සත්යානවබොධය කටයුතු වූ සත්ත්වයන් අවබොධය කෙරෙමින් ඒ මෛත්රීය සර්වඥයන් වහන්සේ සැරිසරා වඩනා සේක.
තවද ඒ චක්ෂුෂ්මත් සර්වඥයන් වහන්සේ රත්නත්රසය සරණයෙන් අන්යඒවූ සිහිකටයුතු වූ වස්තුවක් නැති බැවින් හැමකල ම ලෞකික ලොකොත්තර සම්පත් කැමැත්තහු විසින් සිහිකටයුතු හෙයින්ද, සරණයෙන් මත්තෙහි අන් පිහිටක් නැති බැවින්ද, සරණය කරණ කොට ගෙණ ස්වර්ග මොක්ෂ සැපයට පැමිණෙන හෙයින් ද, සරණ නම් වූ රත්නත්ර්ය සරණයෙහි කිසි සත්ත්ව කෙනෙකුන් පිහිටුවන සේක. කිසි සත්ත්ව කෙනෙකුන් පංචශිලයෙහි පිහිටුවන සේක. කිසි සත්ත්ව කෙනෙකුන් දසකුශල කර්මපථයෙහි පිහිටුවන සේක. කිසි සත්ත්ව කෙනෙකුන් දසකුශල කර්මපථයෙහි පිහිටුවන සේක. කිසි සත්ත්ව කෙනෙකුන්ට ශිල. සමාධි, ප්රිඥා, සඞ්ඛ්යාෙත ශ්ර මණ භාවය, කරන්නාවූ ප්රලව්රසජ්යාච උපසම්පදා දෙක දෙන සේක. කිසි සත්ත්ව කෙනෙකුන්ට උත්තම වූ චතුර්විධ ආර්ය්, ත ඵලයන් දෙන සේක. සමහර සත්ත්ව කෙනෙකුන්ට ලෞකික ධර්මයන් අසමාන බැවින් අසම වූ නවලොකොත්තර ධර්මය දෙසන සේක. සමහර සත්ත්ව කෙනෙකුන්ට අත්ථ පරිසම්භිදාදි චතුපටි සම්භිදාවන් දෙන සේක. කිසි සත්ත්ව කෙනෙකුන්ට අපගේ සර්වඥයන් වහන්සේ විසාඛා මහා උපාසිකාවන්ට හා අනඳ මහතෙරුන් වහන්සේට දුන් වර අට හා සමාන වූ අෂ්ට වරයන් දෙන සේක. සමහර සත්ත්ව කෙනෙකුන්ට ප්රඅථමඞ්යා නාදි අෂ්ට සමාපත්තින් දෙන සේක. කිසි සත්ත්ව කෙනෙකුන්ට පූර්වෙනිවාසානුස්මෘතිඥාන, දිව්යංතචක්ෂුරභිඥාන, ආශ්ර වක්ෂයකරඥාන සඞඛ්යාවත ත්රාවිද්යා්වන් දෙන සේක. කිසි සත්ත්ව කෙනෙකුන්ට යථොක්ත සෘඬිවිධඥානාදි ෂට් අභිඥා දෙන සේක.
මෙසේ ඒ මෛත්රීෘ සර්වඥයන් වහන්සේ සියලු ජන සමූහයාට යථොක්ත ක්රයමයෙන් අවවාද අනුශාසනා කරණ සේක. එසමයෙහි ඒ මෛත්රීස සර්වඥයන් වහන්සේගේ පර්යාඅ ප්ති ප්රයතිපත්ති ප්රමතිවෙධ වශයෙන් ත්රිතවිධවූ යථාපරාධ යථානුලොම යථාධර්ම වශයෙන් ත්රි‍විධ වූ ශාසනය සියලු ලොකයෙහි ව්යාථප්ත වන්නේය. සියලු ජම්බුද්වීපයෙහි භික්ෂු භික්ෂුණින් වහන්සේ පෙරවි සිවුරෙහි ආලොකයෙන් එකාලොක වන්නේය. ගෙට වදනාවුන්, නික්මෙන්නාවුන්, භික්ෂු භික්ෂුණීයයි කියනලද සෘෂිවරයන්ගේ චීවර මාරුතයෙන් හා අත පය දික්කිරීම් වක්කිරීම් ආදියෙන් උපන්නාවූ ශරීරමාරුතයෙන් සියලු රොග දුක් දුරු කොට වසන්නාහ.
තවද ඒ මෛත්රීඅ සර්වඥයන් වහන්සේ ලක්ෂයක් යොදනෙහිද ඊටත් වඩා දුරුවූ දිව්යරලොක බ්ර හ්මලොක අන්යල චක්රිවාටාන්තරයෙහි උපන්නාවූ චතුස්සත්යූවබොධය කටයුතු ජනයා දැක අනන්තා පරිමාණ සක්වළ සියලු සත්ත්වයන්ට වැඩහුන් තැනම වැඩහිඳ අහස් මුදුනෙහි පිහිටි පුන්සඳ මඬල මෙන් පෙණෙන්ට සුදුසු බුඬානුභාවයෙන් හා එක් සිතක් ඉපද නිරුඬ නොවන තෙක් සෘඬියෙන් අන්නතාපරියන්ත සක්වළ කෙළවරට ගොස් පෙණෙන්ට සුදුසු සෘඬ්යා නුභාවයෙන් යුක්ත බැවින් කායගති චිත්තගතියෙන් එක චිත්තක්ෂණයෙහිම එළඹ ඒ හේතු සම්පත් ඇති සියලු ජනයන්ට චතුස්සත්යාෙවබොධය කොට අමාමහ නිවන් දක්වන සේක.
මෙසේ සියලු ගම් නියම්ගම් රාජධානියෙහි සැරිසරා වඩනාවූ සියලු දිව්යන බ්රේහ්මලොකාදියට වඩනාවූ ගිය ගිය තැන සත්ත්වයන් නියතයෙන් මාරගඵලයට පමුණුවන හෙයින් නොයිස් ගමන් ඇති ඒ මෛත්රි සර්වඥයන් වහන්සේ .මන් වහන්සේ සමීපයෙන් කමටහන් ගෙණ සැප තැනකට යන්නාවූ භික්ෂූන් අසවල් මහණ මා සමීපයෙන් ගෙණ ගියේ මාර්ගඵල සංඛ්යාවත විශෙෂයක් උපනදවන්ට සමර්ථවී දොහෝයි පරීක්ෂා කරනසේක. ඉදින් ඒ භික්ෂූහු කමටහන් හැර අකුසල විතර්කයෙන් විතර්කනය කරන්නා දුටු සේක් වී නම් එසඳ මා බඳු සර්වඥ කෙනෙකුන් සමීපයෙන් කමටහන් ගෙණ වසන්නාවූ මේ කුලපුත්රකයා අකුසල විතර්කයෝ මැඩ අනවරාගයෙන් දුඃඛයෙහි කෙසේ නම් ගලා හෙලද්දැයි ඒ කුලපුත්රයයාට අනුග්රමහ පිනිස ඔහු උන්තැනම තමන් වහන්සේ දක්වා ඒ කුල පුත්රපයාට අවවාද කරන සේක. කෙසේද ? යත් :-- “සත්පුරුෂය! තෝ මා විසින් කාමවිතර්ක, ව්යා පාද විතර්ක, විහින්සා විතර්ක, සඞ්ඛාත ත්රිුවිධ විතර්කයන් දුරුකරණු පිණිස ධර්මය දෙසමින් සිටියදී නෙසේ නම් විතර්ක වසඟ වන්නෙද, අනවරාග්රත සංසාරයෙහි විතර්ක වසඟවූ තා විසින් කාය දුශ්චරිතාදිය කෙට නොයෙක් දහස් ගණන් ජාතිවල ඉතා දරුණූ කර්කශවූ දුක් අනුභව කරණ ලද. ඉදින් දුනුදු විත්ත වසඟ වන්නේ වී නම් බොහෝ දහස් ගණන් අවුරුදු මුලුල්ලෙහි ඉතා දරුණුවූ නරක දුක් අනුභව කෙරෙමින් ෂට්විධ ජ්වාලමාලාවෙන් ගැවසීගත් මහත්වූ වහ්නියෙන් අතුරු නැති අවීචි මහා නරකයෙහි ඉපද නරක ගින්නෙන් ඇවිලෙනිනාවූ ශරීර ඇතිව බැගෑ හඬ හඬ මින් “ අහෝ දුක්ඛං! අහෝ දුක්ඛං! ”යි ආර්ත ස්වර පතුරුවමින් මහත්වූ ව්ය සන අනුභව කරනනෙහිය.
තවද, මේ සංසාරයෙහි කළුවර දෙපෝයය, මඞ්යවම රාත්රිනයය, ඝන වනලැහැබය, මේඝපටලය යන මේ චතුරඞ්ගයෙන් සමන්විත ඝනාන්ධකාරයෙක් වැනි වූ මොහෙන්ධකාර ඇති සධර්ම නැමැති ප්ර දීප විරහිත වූ දෙසැටක් දෘශ්ථියෙන් ගහණ වූ බුඬ ශුන්්යැ වූ කෙළ ලක්ෂගණන් කල්පයන් ඉකුත් වූ කලහි ඉතා ලැබ ගත නොහැක්කා වූ එනම සර්වඥ නැමැති සූර්ය්් යෙක් පහළ වන්නේ ය. මෙම ක්ර මයෙන් උපන්නා වූ නොයෙක් කෙළලක්ෂගණන් සර්වඥවරයන් සියලු ජනසමූහයා සංසාර සාගරයෙන් එතර කොට නිර්චාණ ඵලයෙහි පිහිට වූ කල්හි තෝ අදවත් දක්වාත් කුසල සම්පත්තීන් පහවූ පූර්වභාග ඇති බැවින් සංසාර සාගරයෙහිම ගැලී සිවියෙහිය. ඉදින් දැනුදු අවුරුදු දහසක් ගියකල නගන්නාවූ හිස් ඇති පවත් වේගයෙන් සැලෙන්නාවූ රළපතරින් උළෙපතරින් උළෙලවූ සමුද්රල මසුතකයෙහි පෙරලෙන්නාවූ එක සිදුරක් ඇති විය ගස සිදුරට වන්නාවූ විස් ඇති කණකැස්බෑවකු මෙන් අති දුර්ලභවූ මනුෂ්යාගත්ම භාවය ලැබ නිසිම කුසලයකින් අෂ්ටදුෂ්ටක්ෂණයෙන් විනිර්මුක්තවූ නවවැනි බුද්ධොත්පාදක්ෂණ සම්පත්තිය ලැබ සිටිය. ඒ අෂ්ටදුෂ්ටක්ෂණයෙන් වෙන්වූ බුදුධොත්පාද ක්ෂණය ලැබීමෙහි ඵල දැන් සිඬකොට ගන්ට අසමර්ථවූයෙහි වී නම් මෙබඳු ක්ෂණ සම්පත්තියක් තට කවර කලෙක ලැබේ ද ? එහි අෂ්ටදුෂ්ටක්ෂණ නම කෙසේද ? යත් :--
අට්ඨක්ඛණ විනිම්මුත්තං, සඤ්ඤං පච්චන්තිමවප්ච
උපල‍කඬෙන කත්තබ්බං, පුඤ්ඤං පඤ්ඤංචතා සදා.
තයො අපායා ආරුප්පා, සඤ්ඤං පච්චන්තිමවපිච පඤ්චින්ද්රිරයානං වෙකල්ලං, මිච්ඡා දිට්ඨිච දාරුණං.
අපාතුභාවො බුඬස්ස, සඬම්මා මත දියිනො අට්ඨක්වනා අසමයා, ඉති එත පකාසිතා.
කාරෙන්තො කම්ම කරණං, නිරයෙ අතිදාරුණ භයානකං භූතංඝොරං, කථං පුඤ්ඤං කරිස්සති.
සඬම්ම සඤ්ඤා රහිතෙ, සදා උබ්බිග්ග ජීවිතෙ තිරච්ඡාන භවෙ සන්තො, කථං පුඤ්ඤං කරිස්සති.
ගන්ත්වාන පෙත්ති වියසං, සන්තාප පරියො සිතො බුප්පිපාසා පරිස්සන්තො, කථං පුඤ්ඤං කරිස්සති.
අරුප්පා ‘සඤ්ඤලෙකෙපි, සවණො පාය වජ්ජිතෙ සඬ්ම්ම සවනාහීනෙ, කථං පුඤ්ඤං කරිස්සති.
අවිච්චන්නා ‘ධම්මබහුලෙ, මුනිනද සුත වජ්ජිතෙ පච්චන්ත විසයෙ ජාතො, කථං පුඤ්ඤං කරිස්සති. ජළො මුගාදිකො චාපි, විපාකාවරණෙ ඨීතො ගහනොපාය රහිතො, කථං පුඤ්ඤං කරිස්සති.
පක්කන්තො පාපිකංදිඨිං සබ්බථා අතිවත්තියං. සංසාර බානු භූතොව, කථං පුඤ්ඤං කරිස්සති.
බුඬාදිව්වෙ අනුදිත, සිඬි මග්ගාව භාසකෙ මොහන්ධකාරෙ වත්තෙන්තො, කථං පුඤ්ඤං කරිස්සති - යි..
මෙසේ දක්වන ලද..
සංස්කරණයමෙසේ දක්වන ලද නරකාදි අටතන්හි උපන් සත්වයන් කුසල් කරන්ට අයෝග්යක වන බැවින් මේ අෂෟටදුෂ්ටක්ෂණයෙන් වෙන්වූ ඉතා ලැබගත නොහැකි නවවැනි බුඩොත්පාද කාලය ක්ෂණ සම්පත් නම් වෙයි. මෙබඳු ක්ෂණ සම්පත්තියක් සත්පුරුෂය, තට කවර කලෙක ලැබේදැ” යි අවවාද කඅණ සේක.
තවද, “සත්පුරුෂය, ඉදින් තෝ නොයෙක් මාණික්යන සමූහා ලොකයෙන් බබලන්නාවූ රන්නාකරයට වැද කැට කැබිලිති අවුලා රැස්කරගන්නාක් මෙන් ඉතා නොලැබෙබ හැකි ධර්මරත්නයෙන් බබලන්නාවූ මගේ මේ උතුම් ශාසනයට වැද චිත්ත වසඟවන්නෙහි වී නම් එබඳුවූ තෝ මාගේ ශාසනයෙන්චුතව භව නැමැති වනයට වැද යම්සේ අවුල් හුයින් ඇඹරූ ලණුවෙක, මේ මුලය මේ අගයයි අග්මුල් දැනගත නොහැකි වේ ද එපරිද්දෙන් ම අපරිච්ඡන්න පූර්වාපර කොටි ඇති බැවින් අගිමුල් නැති සසරින් නැගි යා නොහි හව අවුලෙහිම ගෙතී ගුල නමින් ලිහිණියන්ගේ අවුල් කැදැල්ලක් වැනිව, දිරාගිය අවුල් මුදුතණ බබුස් තණින් ඇඹරූ රෑණක් වැනිව; අනාගතයෙහි උපදනා සර්වඥවරයන්ගේ දර්ශන මාත්ර යකුත් නොලැබ දෙසැටදෘෂ්ටිය ගෙණ අපාය දුරුගති විනිපාත සංසාර සාගරය නොයික්ම චූතියෙන් ප්ර තිසන්ධිය ප්රිතිසන්ධියෙන් වූතියයි මෙසේ නැවත චූතිප්රනතිසන්ධි ග්රිහණය කෙරෙමින් කාම භවාදි ත්රිරවිධ භවයන්හිද, අණ්ඩජාදීචතුර්විධ යොනියෙහිද, නරකාදි පඤ්චගතියෙහිද එකනිතකායාදි සප්ත විඥනස්ථියෙහිද, එසේම නානත්තකායාදී නවසත්තාවාසයෙහිද ගැඹුරු ගොර බිරම මුහුදු පිට හරණලද නැවක් මෙන්ද, ගොනලුවෙහි ලූ ගොනෙකු මෙන් ද, ඔබිමෙබ පෙරළි පෙරළී ඇවිදින්නෙහි ය.
තවද, දැන් තෝ යම් යම් දුශ්චරිතයක් කරන්නෙහි වී නම් මතු උපනූපන්නාවූ ස්ථානයෙහි වාසනා දෝෂයෙන් ඊට අනුව දුශ්චරිතය කෙරෙමින් බොහෝ කලක් ඉකුත් වූ කල්හි කිසිම දෛව බලයකින්. අනාගතයෙහි උපදෙනා සර්වඥ කෙනෙකුන් වහන්සේට‍ම සම්මුඛ වන්නෙය. එතැන්හිදී ඒ සර්වඥයෝ තට නිග්රමහ කොට ලජ්ජා කරවා දිව්යප මනුෂ්යෙ පර්ෂත් මඬ්යහයෙහි තාගේ වාසනා දෝෂය ගෞතම සර්වඥයන්ගේ ශාසනයෙහි වෘඬ භික්ෂු කෙනෙකුගේ වහන්සේගේ හා ලදරු භික්ෂූ දෙදෙනෙකුන් වහන්සේගේ වැසනා දොෂය මෙන් ද, උපන්න්ද ස්ථවිර මක්ඛලි කාවධක, වාරුණි දූසක, කුටි දූසක, දූට දූසක, ආරාම දූසක, අඹගොපක දුර්වචකුහකාදීන්ගේ වැසනා දොසයමෙන්ද, ප්රිකාශකොට කියන්නාහ. ඒ තාගේ වාසනා දොෂය ප්ර කාශකොට කීමෙන් දිව්යක මනුෂ්ය, පර්ෂත් මඬ්යවයෙහි තට මහත්වූ නින්දාවන්නේය” යි අවවාද කරණ සේක.
ඒ ලදරු භික්ෂුන් දෙදෙනාගේ හා වෘඬ භික්ෂුවගේ වාසනා දොෂය කවරේද ? යත් :-
සංස්කරණයසැවැත් නුවර වැසි කුලපුත්රහයෝ දෙදෙනෙක් අපගේ සර්වඥයන් වහන්සේගේ ශාසනයෙහි මහණව අසුභ භාවනා නොකොට රූප මඳයෙන් බැහ වෙන්නාහු ‘මමම යහපත්මි යි මමම යහපත්මි’ යි ඔවු නොවුන් හා වාදකොට එක් වෘඬ භීක්ෂු කෙනෙකුන් වහන්සේ දැක උන්වහන්සේ කරා එළඹ ‘ස්වාමිනි, අප දෙදෙනා අතුරෙන් යහපත් කවුරුන්දැ’ යි විචාළහ. එසඳ ඒ වෘඬ භීක්ෂුන් වහන්සේ ‘තෙපි යහපත් හූව, තෙපි යහපත්හූව, තොපි දෙදෙනාටත් වඩා මමම යහපත්මි’ යි කී සේක. සර්වඥයන් වහන්සේ එපවත් අසා ‘මේ මහණ දැන් මතු නො වෙයි පෙරත් මේ දෙදෙනාට එසේම කීයේ වේ දැ’ යි ඉකුත්වත් දක්වා වදාළ සේක.
අතීතයෙහි ගංගා යමුනා දෙගඟ එක්වූ තැන මත්ස්ය යෝ දෙදෙනෙක්ම “මමම යහපත්මි, මමම යහපත්මි” යි රූ නිසා වාදකොට අන්යවවූ සමීප ගංගාවෙක වැල්ලේ වැද හොත් ඉබ්බෙකු දැක ඔහුකරා ගොස් ‘කියග සබඳ, අප දෙදෙනා අතුරෙන් යහපත්හු කවුරැන්දැ’ යි විචාලහ. ඒ ඉබ්බා නම් දැන් මේ වෘඬ භික්ෂුය. ඒ මත්ස්යඔයෝ දෙදෙන නම් දැන් මේ ලදරු භික්ෂු දෙදෙන ය යි වදාල සේක. මෙහි දුක නිපාතයෙහි ගංගෙය්යද ජාතකයෙන් දතයුත්තේය. මේ ඔවුන් තුන්දෙනාගේ වාසනා දොෂ වන්නේය.
උපනන්ද ස්ථවීරයන් වහන්සේගේ වාසනා දොෂය කවරේද ? යත් :-
සංස්කරණයඋපනන්ද නම් ශාන්ය පුත්ර යාණ කෙනෙක් බුදු සසුනෙහි මහණවැ අපිස් සතොස් බැව්හැර ලොභ වසඟව වස් වසන දවස් දෙතුන් විහාර යක් අත්ගෙණ, එක් විහාරයක කුඩයක් තබා, එක් විහාරයක වහන්සඟලක් තබා, එක් විහාරයක සැරයටියක් තබා, එක් විහාරයක ඩබරාවක් තබා, එක් විහාරයක තමන් වහන්සේ වස් විසූ සේක. වස් අන්තයේ පවරා හැම තැනින් ලද මනා සිවුරු පිරිකර එක සමයකට ලැබ ගැල්වල පුරා ලාගෙණ ජේතවන මහා විහාරයට යන සේක් අතර මග එක් වනවාස විහාරයෙක පිටිපස්සේ වැලක පැකිල ‘මේ විහාරයෙන් කිසි දෙයක් ලද මැනවැ’ යි ඒ වනවාස විසාරයට වන් සේක. එහි වස් විසූ භික්ෂූහු දෙදෙනෙක් සේලපට දෙකක් හා එක් සිහින් පළසක් ලැබ බෙදාගත නොහී ඒ උපනන්ද සුතවිරයන් වහන්සේ දැක සතුටුව ‘මේ අපට බෙදා දුන මැනවැ’ යි කිහ. එසඳ උන්වහන්සේ ‘යහපතයි’ ගෙන්වා ගෙණ පිළී දෙක දෙදෙනා වහන්සේට දී ‘මේ මා විනයධරයහට නිසිය’ යි පළස තමන්වහන්සේ ඇරිගණ ගිය සේක. බුදුහු එපවත් අසා ‘දන් මතු නොවෙයි පෙරත් ඒ දෙදෙනාට මේ මහණ එසේම කෙළේ වේදැ’ යි වදාරා ඉකුත්වත් ගෙනහැර දක්වා වදාළ සේක.
අතීතයෙහි එක් කැණහිලෙක් ගංගාතිරයෙහි මත්ස්ය්යන් සොයමින් ඇවිදින්නේය. එසඳ ඒ ගංගාවේ මස්කාවෝ දෙදෙනෙක් දැක ‘සබඳ මේ අපට බෙදා දී ලව’ යි කීහ. කැණහිලා ‘යහපතැ’ යි ගිවිස තමා සමීපයට ගෙන්වාගෙණ ඉසටිය නිසිය. මා රජකුලෙහි මැදහත්ව විනිශ්චය කරණ ධර්මිෂ්ට මහාමාත්යිය හට මැදකඩ නිසිය’ යි මැදකඩ ඇරගෙණ ගියේය. ‘ඒ කැණහිල් නම් දැන් උපනන්ද ස්ථවිරය, මස්කාවෝ දෙදෙන නම් මේ භික්ෂුහු දෙදෙනය’ යි වදාළ සේක. මෙහි විස්තර ඡක්කනිපාතයෙහි ධම්මඨ ජාතකයෙන් දතයුත්තේයි. මේ උපනන්ද ස්ථවිරයන්ගේ වැසනා දොෂය වන්නේ ය.
මක්ඛිකා වධකයාගේ වාසනා දොෂය කවරේද ? යත් :-
සංස්කරණයඅනේපිඩු මහ සිටාණන්ගේා බඩහල රොහිණී නම් දාසියක් තමාගේ මව ඇඟ මැස්සන් ගසමියි මෝලක් හැර ගෙණ ගසා මව මරාපුව, බුදුහු එපවත් අසා ‘මෝ දැන් මතු නොවෙයි පෙර මා බරණැස් සිටුව උපන් කල්හි මාගේ බඩහල දී එසේම මැස්සන් ගසමින් මෝලක් ගෙණ ගසා මව මැරූ එකෙක් වේදැ’ යි වදාළ සේක. එහි විස්තර එක නිපාතයෙහි රෝභිණි ජාතකයෙන් දත යුත්තේ ය. මේ මන්ඛිකා වධකයාගේ වාසනා දොෂය වන්නේ ය.
චාරුණී දූස්කයාගේ වාසනා දොෂය නවරේද ? යත් :-
සංස්කරණයසැවැත් නුවර රා වෙළෙන්ඳකුගේ අත වැස්සෙක් ආ වෙළෙන්දා ජලස්නානයටයාදී එතනට පැමිණි සත්වයන්ට රා විකුණන්නේ ඔවුන් ගේ එකකු ලුණු නැලියක් බැගින් ලා ඒ රා කර්කශ කොට නොබිය හැකි කෙළේය. බුදුහු එබවත් අසා ‘දැන් මතු නො වෙයි මා බරණැස් නුවර සිටුව උපන් කල්හි මාගේ යහළු වෙළෙ‍ඳෙකුගේ අත වැස්සෙක් මෙසේම රා යේ ලුණු ලා රා නැසුනේ වේදැ’ යි වදාළ සේක. මෙහි විස්තර එක නිපාතයෙහි චාරුණී ජාතකයෙන් දත යුත්තේය. මේ චාරුණී දුසකයාගේ වාසනා දොෂය වන්නේ ය.
කුටි දූසකයාගේ වාසනා දොෂය කවරේද ? යත් :-
සංස්කරණයමහසුප් මහ තෙරුන් වහන්සේට අත් පා මෙහෙවර කරණ ලදරු භික්ෂු දෙදෙනකුගෙන් වත් සම්පන්න නොවන එක් භික්ෂු කෙනෙක් මහතෙරුන් වහන්සේ ලමන්ට අවවාද කළ හෙයින් උන්වහන්සේ සිඟා ගමට වැඩි කල්හි පැන් වලන් සපා බිඳ පන්සල ගිනිලා දවා එයින් චුතව ගොස් අවිචී මහා නරකයෙහි උපන්හ. බුදුහු එපවත් අසා ‘මේ මහණ දැන් මතු නොවෙයි පෙරත් කුටී දූෂණය කෙළේ වේදැ’ යි වදාරා ඉකුත්වත් දක්වා වදාළ සේක.
එක් කලෙක අප මහ බෝසතාණෝ සිලිඹිලි නම් ලිහිණි යොනියෙක ඉපද වැඩිවිය පැමිණි කල්හි තමන්ට යහපතක් නොනස්නාහ. එකල්හි එක් වඳුරෙක් වර්සා කාලයෙහි අතුරු නැතිව වසුනා වැස්සේ සිතියෙන් වෙවුලා දත් කකා හුන්නේය. එසඳ බෝසතාණෝ වානරයා බලා ඔහු කර්කශ නියාව දැක ‘තාගේ හිස මිනිසුන්ගේ හිසක් වැන්නේය. අත් පා මිනිසුන්ගේ අත් පා වැන්නේය. කවර කාරණයකින් තා වසන ගෙයක් ඉදි කොට ගත නොහෙන්නේදැ’ යි කීහ. එකල් වඳුරා , ‘එම්බා! සිලිඹිලිය, අත පය බල ඇතත් කාර්ය්නේ කොට ගන්නට නිසි නුවණෙක් මට නැතැ’ යි කීය. එබස් අසා බොධිසත්ත්වයෝ ‘සබඳ, එක් තැනෙක්හි තෝපිහිටි සැල්වූ සිත් ඇති සත්ත්වයන්ට සුවයෙක් ඇත්තේ නම් නොවෙයි. නුවණ උපදිත් නිසි ප්ර්යෝග කරව’ යි අවවාද කළහ. එසඳ වඳුරු ‘තමා වොතෙමෙන තැන හුන්නෙන් මට පරිභව කෙරෙති’ යි කිරි බෝධිසත්වයන් අල්වනු කැමතිව සමීපයට දිවගෙණ ගියේය. බෝධිසත්ත්වයෝ එතැනින් නික්ම අනික් තැනකට ගියේය. වඳුරු කැදැල්ල විදා සුණුවිසුණුකොට ගියේය’ යි වදාළ සේක. එහි විස්තර චතුක්ක නිපාතයෙහි කුටි දූසක ජාතකයෙන් දත යුත්තේය. මේ කුටිදුසකයාගේ වාසනා දොෂය වන්නේ ය.
පූට දුසකයාගේ දොෂය නවරේද ? යත් :-
සංස්කරණයසැවැත් නුවර වැසි එක් අමාත්ය්යෙක් බුදුපාමොක් මහ සඟ පිරිසට මහදන් දෙනු කැමතිව ආරාධනා කොට කැඳවාගෙණ ගොස් තමන් ගේ උයන්හි වඩාහිඳුවා දන් දෙන්නේ කැඳ වළඳා අන්තයෙහි ‘උයන ඇවිදිනා කැමති භික්ෂූ කෙනෙකුක් වහන්සේ උයන් ඇවිදින් යහපතැ’ යි සම්මත කෙළේය. භික්ෂුන් වහන්සේත් අමාත්ය්යා කීපරිද්දෙන් උයන් වැල්ලේ පත් මහන් රුකකට නැඟී මහත් මහත් පත් කඩා ගෙණ ‘මේ මල් පුරා තබන්ටය; මේ ඵල පුරාලා තබන්ටය’ යි පලා විඳ රුක්මුල එලන්නේය. ඔහුගේ පුතෙක් ඵල එලාලූ පත් ගොටු වීද දමන්නේ ය. බුදුහු එපවත් අසා මේ දැන් මතු පලා විදුදවූයේ නො වේයි. පෙරත් විදුයේ ම වේදැ’ යි වදිරා ඉකුත්වත් දක්වා වදාළ සේක.
යටගිය දවස එක් වඳුරෙක් උයන්ගොව්වෙකුව රුකෙක හිඳ විඳ විඳ එලාලූ පත් ගොටු විද දමන්නේය. එකල මහබෝසතාණෝ එනුවර එක්තරා කුලයෙක ඉපද වැඩිවිය පැමිණි කිසි කාර්ය්ුකෙයක් සඳහා උයනට ගියාහු වඳුරා පත් ගොටු වීදැ දමන්නා දැක පලා විදින්නා නුපුරැයි එහෙයින් යහපත් කොට විදිනා කැමතිව ‘ පලා විදය’ යි කීය. වඳුරු එබස් අසා ‘ කළ කළ දෑ නසනු අපගේ දර්මයෙකැ’ යි කීය. එබස් අසා බොධිසත්වයෝ ‘තොපගේ ධර්මය මෙසේකල අධර්මය කෙසේ වේ දැ’ යි වඳුරාට නින්දා කොට ගියේය. එකල ඒ වඳුරා කම් දැන් මේ පලාවි දැමූ අමාත්යය පුත්රායා යයි වදාල සේක. මෙහි විස්තර තිකනිපාතයේ පූටදූසක ජාතකයෙන් දත යුත්තේය. මේ පුටුදූසකයාගේ වාසනා දොෂය වන්නේ ය.
ආරාම ධුසකයාගේ වාසනා දොෂය කවරේද ? යත් :-
සංස්කරණයකොසොල් රට එක් උයනෙක ගස් හිඳවූ කල්හි කුමාරයෙක් මුල් පමණින් දියබට නියාව බැළුවැ මැනැවැයි ගස් උදුරා මරා එක උද්යා න ප්රිදේශයෙක් සිස් කළේය. බුදුහු එපවත් අසා ‘ දැන් මතු නොවෙයි පෙරත් මේ බාල කුමාරයා බොහෝ වඳුරන් ගෙණ බරණැස් රජ්ජුරු වන්ගේහ උයන්හි වසන්නේ උයන්ගොව්වා වඳුරන් ගස්වල පැන් වත් කරන්නට සලස්වා සැණ කෙලි කෙළින්ට තමා නුවරට ගිය කල්හි වඳුරන් ලවා ගස් උදුරුවා ගැඹුරට බට බට ගස බොහෝ කොට පැන් වත් කරවා පැන් නොබට ගස මුල මදකොට පැන් වත්කරවා ගස් මරා උයන් පියස සිස් කෙළේය ’ යි වදාල සේක. මෙහි විස්තර එක නිපාතයේ ආරාම දූසක ජාතකයෙන් දත යුත්තේය. මේ ආරාම ධුසකගේ වාහනා දොෂය වන්නේ ය.
අම්බ ගෝපකයාගේ වාසනා දොපය කවරේද ? යත් :-
සංස්කරණයමහලු කල සසුන් වන් එක් වහන්දෑ නමක් දෙව්රම් වෙහෙර පිටිපස අඹ වනයක පන්සතක් කරවා අඹගසින් වගුල අඹ අනුභව කරමින් වාසය කරණ සේක. තමන් වහන්සේට ආවේණිකවූ කුලුපඟ මිනුසුන්ටත් දෙන සේක. එකල එක් දවසක් උන්වහන්සේ සිඟන්ට වැඩි කල්හි සොරු අවුත් ගස ගස තුබූ අඹ කඩා ගෙණ ගියහ. එකෙණෙහි සිටිදූ සතරදෙනෙක් අචිරවතී නම් ගංගාවෙහි ජලස්නානය කොට යන්නාහු ඒ අඹ වනයට ගොස් වන්නාහ. එසඳ වෘඩ භික්ෂූන් වන්සේ හිඟා ගිය තැනින් අවුත් ‘තෙපි මාගේ අඹ නොකෑම්හ’ යි කී සේක. ‘ස්වාමීනි, අපි දැන් ආම්හ. අපි අඹ නොකෑම්හ ‘එසේ තෙප කිවයි අදහා ගන්නේ නැත. දිවුරන්ට වුව මැනවැ’ යි. කියා ඹවුන් දිවුරුවා ලජ්ජා උපදවා අවසර දී යැවුයේය. බුදුහු එපවත් අසා ‘මෙසේ මොවුන් මේ මහන දන්මතු දිවුරුවේ නොවෙයි. පෙරත් දිව්රුවේම වේ දැ’ යි වදාරා ඉකුත් වත් දක්වා වදාළ සේක.
අතීතයෙහි එක්කූට ජටිලයෙක් බරණැස නිසා වසනුයේ අඹ වනයක පන්සලක් කොට ගෙණ අඹරුකින් වගුළ අඹ අනුභව කෙරෙමින් තමා සමීපයට පැමිණී කුළුපඟ මිනිසුන්ටත් දිදී නොයෙක් මිථ්යා ජීවත් වන්නේය. එක්ල්හි අප මහ බෝසතාණෝ සක්වල රජව ඉපද ලෝකයෙහි මවුන්ට පියන්ට උපස්ථාන කරන්නාහු කවුරුදෝ හෝ, කුලදෙටුවෙක් පුදන්නාහු කවුරුන්දෝ හෝ, පන්සිල් අටසිල් රැක පෙහෙවස් රක්තාහු කවුරුන්දෝ හෝ, පැවිදිවී මහණදම් පුරන්නාහු කවුරුන්දෝ හෝයි, දුරාචාරයෙහි හැසිර අකුසල් පුරන්නාහු කවුරුන්දෝ හෝ දුරාචාරයෙහි හැසිර අකුසලු පුරන්නා කවුරුන්දෝ හෝයි, නුවනැසඅන් බලන්නාහු අඹ රක්නා කූටජටිලයා දැක ‘ මේ ජටිලයා කිසිණූ භාවනාආදිවූ මහණදම් හැර අඹ රැක ඇවිදින්නේය. ඕහට සංවේග උපදව මැනවැ’ යි ඔහු සිඟා ගිය කල්හි තමන්ගේ ආනුභාවයෙන් සොරුන් අවුත් අඹ කඩා ගණ ගියාකොට දැක්කුහ. එකල බරණැස් නුවර වැසි සිටුදු සතරදෙනෙක් ඒ අඹ වනයට ගොස් වන්හ. ඒ කුටජටිලයා සිහින්ට ගිය තැනින් අවුත් ඔවුන් සතරදෙනා දැක ‘තෙපි මාගේ අඹ කෑවෝ ය’ යි කීය. එසඳ ඔහු ‘වහන්ස, අපි දැන් ආම්හ, නුඹගේ අඹ නොකෑම්හ’ යි කිහ. ‘එසේ වී නම් දිව්රව්’ යි කීය. ‘දිවුලහොත් අප යා දෙන්නේ නැද්දැ’ යි කීය. ‘යාදෙමි’ යි කී කල්හි ‘යහපත් වන්නැයි’ යි කියා සතරදෙනා දිව්රන්නාහු ‘ස්වාමි, මින් එකක් නුඹගේ අඹ කෑවේ නම් වෘඩයෙකු ලැබෙන්ව’ යි කිව. ‘එක්ක් සොලොස් ඇවිරිදි වයස නවයෞවනයෙහි චාමියෙකු නොලදින් විසි හැවිරිදි කල මුහුකළ වයස ලැබෙම්වා’ යි කීව. ‘ එක් චාමියෙකු කෙරේ බලවත් ඇඳගිලි ඇතිව රෑ හුදකලාව ගවුදෙගවු පමණ සලකුණු කී තැන ගොස් ඔහු නො දකුම්හ’ යි කීව.
එකක් හැඳ පැළඳ සුවඳ මල් ආදියෙන් සැරහී හුදකලාව හොවිමහ’ යි කීව. එබස් අසා කූටජටිලයා කියන්නේ ‘තොපි සතරදෙනා දිවුල දිවිරීම ඉතාම බැරූරුම්වූ දිවිරීමක් වන්නේය. අඹ කෑවෝ අනික් කෙනෙක්මය. තොපි හැම යවු’ යි ඔවුන් සතර දෙනා යැවුයේ එසඳ සක්දෙවිරජ භයානක රූපයක් මවා ඒ කූටජටිලයා අඹ වයෙන් නෙරපීහ. බුදුහු මේ ධර්මදේශනාව ගෙණ හැර දක්වා වදාරා ‘එකල්හි ඒ කූටජටිලයා නම් දැන් මේ වෘඩ මහණය, එකල්හි සිටු දූ සතර දෙන නම් දැන් මේ සිටු දූ සතරය දෙනය, එකල ශක්ර දෙවෙන්ද්ර යෝ නම් දැන් බුදුවූ මම්ම වේදැ’ යි තයන් වහන්සේ දක්වා වදාල සේක. මෙහි විස්ළතර චතුක්ක නිපාතයේ අම්බ ජාතක යෙන් දන් දත යුත්තේය. මේ අම්බ ගෝපක යාගේ වාසනා දොෂය වන්නේය.
දුර්වචකයාගේ වාසනා දොෂය කවරේද ? යත් :-
සංස්කරණයසැවැත් නුවර වාසී කුගපුත්රේයෙක් මේ සර්වඥ ශාසනයෙහි මහණව ආචාර්ය්න උපාඬ්යායයන් වහන්සේක් ඉෂ්ටකාමී භික්ෂුණීන් වහන්සේත් කීවා නොකොට නොකීකරුව වාසය කරන්නේය. බුදුහු එපවත් අසා ‘මේ මහණ දැන් මතු නො වෙයි. පෙරත් නො කීකරු ම වේ’ යයි වදාරා ඉකුත්වත් දක්වා වදාළ සේක.
අතීතයෙහි එක්කලෙක අප මහාබෝසතානෝ ගිජුලිහිණි යෝනියෙහි ඉපිද ගිජුලිහිණි සමූහයා පිරිවරා ගිජුකුළු පව්වෙහි වාසය කරන්නාහ. ඒ බොධිසත්වයන්ගේ පුතුයෙක් ඉතා බලවත් වූ ශක්ති ඇත්තේය. සෙසු ගිජුලිහිණියන්ගේ විෂය ඉක්ම ඉතාදුරු අහසට නැගෙන්නේය. ගිජුරජු එපවත් අසා ඔහු තමා සමීපයට කැඳවා ගෙන්වා ගෙණ ‘පුත’ තෙපි ඉතා උස් අහසට නැගෙවුල. එසේ කරව් නම් තෙපි නො‍බෝ දවසකින් නැසෙව, තොප යම් පමණ තැනකට නැඟිකල පෘථිවීතලය සතරැස් ලියද්දක් සේ පෙණෙන්නේ වී නම් එයින් මත්තට නොනැ‍ඟෙව, අවුරුදු දහසකට ආයුෂ ඇති සෙසු ගිජුලිහිණියෝ තමන් තමන්ගේ විෂය ඉක්මව නැඟි වහාම නටහ’ යි කීය. එ තමා නොකීකරු වන බැවින් උස් අහසට නැ‍ඟෙන් නේ පියා කැඩෙන්නාක් වැනිවූ කාලවාතයට පැමිණ තයිනුදු උඩ නැගී වෙරම්බ වාතයට ගොස් නැවත වෙරම්බ වාත වේගයෙන් ගසා
කැඩි කැඩී අහස ම මීය සුණු විසුණුව අතුරු දහන් වීය. බුදුහු මේ ධර්මදෙශනාව ගේණහැර දක්වා වදාරා එකල්හි පියා කීවා නොකළ ගිජ්ඣ පුත්රෙ නම් දැන් මේ නොකීකරු මහණ වන්නේය. එසමයෙහි ගිජු රජ්ජුරුවෝ නම් දැන් බුදුවු මම්ම වේ දැ’ යි තමන් වහන්සේ දක්වා වදාළ සේක. මේහි වීස්තර නවම තිපතයෙහි ගිජ්ඣ ජාතකයෙන් දතයුත්තේය . මේ දුර්වචයාගේ වාසනා දොෂය වන්නෙය .
කුහකයාගේ වාසනා දොෂය කවරේද ? යත්:-
සංස්කරණයසැවත් නුවර වැසි එක් කුලපුත්ර්යෙක් බුදු සස්නෙහි මහණව සතර පසය සඳහා තුන්වැදැරුම් කොට කුහක වන් පුරන්නේය. බුදුහු ඔහු කුහක කමීන් ජිවිකාව කරණ බව අසා ‘මේ දැන් මතු නොවෙයි , පුර්වභවයෙහිදු කොහොම් කම් කොට ජිවත්වුයේ ම වෙය’ යි වදාරා ඉකුත්වන් දක්වා වදාළ සේක. අතීතයෙහි බරණැස් රජ්ජුරුවන්ගේ පුරෝ හිත බ්රා හ්මණයාට දාව වෛශ්‍යාව බඩ හොත් උද්දාලක නම් කුමාර යෙක් තක්සලා නුවරට ගොස් ශාස්ත්රවය ඉගෙන පසල් දනව්වෙහි තපස්වි වරුන් සමීපයෙහි පැවීදිව උන්ට ආවාරීව වසයි . එක් දවසක් ඒ තපස්වීවරයන්ට කියන්නේ වන මුල් වන ඵලාඵල අනුභව කොට අරණ්යීයෙහි වාසය කරන්ට සැප නොවේයි . මීනිසුන් වසන තැන වසම්හ’ යි කියා තපස්වීවරයෝ කියන්නාහු ‘ මනුෂයෝ දන්දී බණ අසනු කැමැත්තෝය . ප්රතශ්න වීචාරනු කැමැත්තෝය . එසේ හෙයින් අපි ඒ ප්රැශ්න වීසර්ජන ආදිය කිරීමෙහි ගයින් ඔබ නොයම්හ’ යි කීහ. එබස් අසා තාපය කියන්නේ‘තෙපි හැම බණකීම් ආදියෙහි හය නොකරව් . සක්විති රජෙක් වී නමුන් ඔහු සිත්ගෙණ බණ කියන්ට මට නොබරවන්නේය’ යි කියා ඒ සියලු තපස්විවරයන් කැඳවා ගෙණ සැරිසරා ඇවීදිමීත් බරණැස් නුවර උයනට ගොස් එහි ලැග, පළමුවන දවස් නුවර වාසල්දොර ගමට වැද ලැග , දෙවෙනි දවස් ඇවීත් නුවරට වන්නේය. මනුෂ්යරයෝ තපස්වීවරයන් දැක දන්දී ‘ධර්මීෂ්ඨ තපස්වීවරයෝ අපගේ නුවරට වැඩියහ . ඔහු බණ කියති. පැණ විසඳති’ යි ගොස් රජ්ජ්රුවන්ට දැන්වුහ . රජ්ජුරුවෝත් ඔවුන් බස් අසා ‘ තපස්වීවරයත් දක්නට යෙමි’යි කිවුය . එපවන් උද්දාල තාපසය අසා අවශෙෂ තපස්වි වරයන් කැඳවා කියන්නේ .රජ්ජුරවෝ අප හැම දකින්ට එත්ල ඉසුරන් එක් දවසක් සිගත් කල දිවි පමණින් ජිවත්විය හැක්කේය. එසේ හෙයින් සමහරුන් වවුල්
තපස් කළ මැනව , සමහරුන් කටු මැස්සේ වැදහොත , සමහරුන් හිරමුදුනේ සිටි වේලෙහි සතර දිග ගිනිමැල සතරක් බැඳ ගිනි මැල සතර මඬ්යුයේ වැදහෙට මැනව , මුදුනේ හිරුරැසින් හා සතර දිග ගිනි රැසින් නැවී පංචතාප තප්පනය කළ මැනව, සමහරුන් උදෑසනම කරවටක් දියට බැස සිටිය මැනව , සමහරුන් ඒ ඒ තැන හිඳ මන්ත්රව ජපනය කළ මැනැවැ’ යි යොදා තෙමේ නුවණැති ප්රැගුණ කරණ ලද වාසසථාන ඇති තපස්වී වරයන් සත්අට දෙනෙකු හැරගෙණ යහපත් දණ්ඩාසනයක වීසිතුරු බණවස්නක් අතුට වීසිතුරු පොත් තබාගෙණ අතවැස්සන් පිරිවරගෙණ යහපත් අස්නෙක හුන්නේය.
එනකණෙහි රජ්ජුරුවෝ පුරෝහිත බ්රාබහ්මණයා හා සමග මහ පිරිවරින් උයනට ගෝස් මිථ්යෝ තපස් කරනාහු දැක පැහැද උද්දාල කයා කරා ගොස් සුවදුක් කථාකොට එකත් පස්ව හිඳ සතුටු සිතින් ඔවුන්ට ප්රයශංසා කොට ගුණ කිවුය. එසඳ පුරෝහිත බ්රාතහ්මණයා රජ්ජුරුවන්ට කියන්නේ ‘මහරජ්ජුරුවන්වහන්ස, මු හැමදෙන සිල- වන්ත තපස්වීවර කෙනෙක් නොවෙති. ඇති නුගුණ සඟවා නැති ගුණ අඟවා දඹදිව වැසි සත්වයන් තමාගේ කුහක ප්රවතිපත්තියෙන් නසති . එසේ හෙයින් මොවුන් හැමගේ අවුල් හැර පවුල් උදුරා ගෙණ ගිහි කැරවුව මැනැවැ’යි කීය. රජ්ජුරුවෝ ‘යහපතැ’ යි ගිවීස ඔවුන් හැම දෙනාම ගිහි කරවා උද්දාලකයාට අනු පුරෝහිත තනතුර දි අවශෙයන් කඩු පලඟ දි සේවක කොට හැරගෙණ නුවරට වන්හ . මෙහිවිස්තර පකීණ්ණක නිපතයෙහි උද්දල ජාතකයෙන් දත යුත්තේය . සර්වඥයන් වහන්සේ මේ ධර්මදෙශනාව ගෙන හැර දක්වා වදාරා ‘ එසමයෙහි උද්දාලකයා නම් දැන්මේ කොහොන් මහණය, රජජුරුවෝ නම් ආනන්ද සථවීරයෝය , පො‍රෝහිත බ්රාදම්මණයා ණෝ නම් තීලෝගුරු බුදුවු මම්ම වේ දැ’ යි තමන් වහන්සේ දක්වා වදාළ . සේක . මේ කුහකයාගේ වාසනා දොෂය වන්නෙය
මෙසේ . මෙබඳු සත්ත්වයන්..
සංස්කරණයමෙසේ . මෙබඳු සත්ත්වයන් දෙෂ හා අන්ය්වුත් නොයෙක් සිය දහස් ගණන් සත්ත්වයන් ගේ වාසනා දොෂ මෙන් ‘සත්පුරුෂය’ තාමගේ වාසනා දොෂයට දිව්යා මනුෂ්යහ පර්ෂත් මඬ්ය යෙහි අනාගතයෙහි උපදනා සර්වඥයෝ ප්රවකාශ කොට කියනහ . ඒ තාගේ වාසනා දොෂය දෙව් මීනිස් පිරිස් මැද පහළ කොට කීමෙත් තට මහත් වුනින්ඳා නිත්දා වන්නේය’ යි ‘ අවවාද කරණ සේක. තවද. සොඳුරු සත්පුරුෂය සොක පරිදෙව දුක්ඛ දොමනස්සුපායාස නැමැති ජලයෙන් සම්පුර්ණ වු ජාති ජරා ව්යාුධි මරණ නැමති මහත්වු රළපතර බිඳුනාවු ලොහ ද්වෙෂ මොහ මද මාත්සය්යාඛදි චණ්ඩ මත්ස්යව සමුහයගෙන් ගැවසි ගත්තාවු ගෘහ රාක්ෂසී යයි කියනලද ස්ත්රීින්ට වාසසථානවු නොහොත් මාතුගාම නැමති උදක රාක්ෂසයන්ගෙන් ගැවසී ගත්තාවු තෘෂ්ණ .නැමති ගංගා ජලය වැදිමට පිහිටවු රූප ශබ්දාදි පංචකාම කොට්ඨාශ නැමැති සලා වැටුප් ඇති ඉතා ගැඹුරු පරතෙර දැක්ක නොහැකි සංසාර සාගරයෙහි ගැළෙමීන් චිතර්ක නැමැති තරඟ වේගයෙන් පහරණ ලදුව ඇවිදිනාවු තෝ දැන් සීල සමාධි ප්රතඥ වීමුක්ති වීමුත්තිඥන දර්ශනාදි කෙහෙල් , සුවගඳ හැල් , මී අඹ, තල්, පොල්, ආදිවු ඵල වෘක්ෂයෙන් සමාඬවු සතිස් බොධිපාක්ෂික ධර්ම නැමැති රත්නාකර ඇති දිවසැපත් නිවන් සැපැත් දෙන්නාවු සිත්කලුවු මාගේ ශාසන නැමැති දිවයිනට පැමීණ උතුම් බලවත් පිහිට . ලැබගෙණ සසර නමැති මුහුදින් නැඟි කෙලෙස් නැමති සැඬ දිය වතුරෙන් ගොස් අපාය නැමති වධඛා මුඛයෙහි නොවැටෙන පිණිස බඹසර වස් රක්ෂා කරනව. ,
තවද , ‘සත්පුරුෂය. තෝ සංස්කාර නැමැති රසාතලයට බට අවිද්යාෙ’ නැමැති මහමුල් ඇති මහත් ඝනසාරවු සංස්කාර නැමැති කඳ ඇති භවාග්රඅය දක්වා නැගි ජරා මරණ නැමති අක් ඇති සියලු ලොකයෙහි විසිර සිටි නෘෂ්ණා නැමැති අතුපතර ඇති රූපාදි පංචකාම වීෂ නැමති වසමල් පිපෙන්නාවු දුක් නැමැති විෂ ඵලයෙන් යුක්තවු කර්මවෘත්ත , ක්ලෙශවෘත්ත. විපාකවෘත්ත සංඛ්යා්ත ත්රෛ භුමීක වෘත්ත නැමැති විෂ වෘක්ෂය කර්මසථාන මනසිකාර නැමැති පොරොවින් කපා සංක් - ෂේපයෙන් සතර මහා භූතයන්ගේ මනසිකාරයෙන් කඩ කඩ කොට දෙසාළිස් කොට්ඨාශයෙහි විස්තර මනසිකාරයෙන් පළා නාමරූප පරිග්රසහයෙන් කැබලි කැබලි කොට ලැහැලී උපුරා එම නාම රූප ධර්මයන්ට ප්රහත්යිය පර්යෙෂණය කිරීමෙන් මුල් උදුරා අනු පුර්ව වීදර්ශනා නැමැති අවුසුළඟින් වියලා අර්හත්ඵල ප්රා ප්ති , නැමැති . ගින්නේ දවාපිය. එහෙයින් තෝ දැන් මඳ ජලයෙන් යුක්තවු කපොලසථල ඇති ඒ කාරණයෙන් ම වැහැන්නාවු මඳ ජල ඇති . ගාංග නාදයෙන් දොඩමළුවු මුහුණු ඇති , හස්තියක්හු වජ්රායඬ්කුශයෙන් කොට මදබා හික්මවන්නාක් මෙන් පංචකාම වීෂයෙහි ලොල්වු
සිතට නුවණ නැමැති ..
සංස්කරණයසිතට නුවණ නැමැති විදුරු එබු අකුස්සෙන් පැහැර නිග්ර‍හකරව එරිද්දෙන් වීත්ත නිග්රිහය කරන්ට තට ඉතා පිළිවන් වන්නේය- හේ කෙසේද ? යත් :-
අතිත විත්තය අතික්රාින්තම වීය , අනාගත විත්තය අසම්ප්රාමප්ත විය , වර්තමාන විත්තක්ෂණය ම රක්ෂාකර. එසේ එපරිද්දෙන් චිත්ත සංරක්ෂණය කිරිම තට බොහෝ කලක් හිත සැප පිණිස වන්නේය’ යන මේ ආදි ක්රකමයෙන් අනෙකප්ර කාරයෙන් අවවාද කොට හිරු රැසින් පුබුදු න මහ පියුමක් මෙන් ඒ සත්ත්වයාගේ චිත්ත නැමැති පද්මවනය තමන් වහන්සේගේ අවවාදය ධර්මදෙශනා නැමැති සුය්යන රශ්මීන් ප්ර්බොධ කොට ආකාශයට පැනනැඟි සිල්ල කින් තමන් වහන්සේ වසන්නාවු ගඳ කිළියට වඩන සේක. එසේ හෙයින් කියනලදී.
බොධනෙය්යංැ ජනං දිස්වා . සතසහස්සෙපි යොජනෙ
බණෙත උපගන්ත්වාන. බොධයිස්සති සො මුනි
තවද එසමයෙහි සියලු සතුන් කෙරෙහි කරණලද අනුකම්පා ඇති මහාකාරුණිකවු ද්විපදොත්තමවු මහාමුනිවු ඒ මෛත්රීා සම්යනක් සම්බුදු රජා ණන් වහන්සේ තමන් වහන්සේ ෂට් අභිඥ ඇතිසේක් තන් වහන්සේට බදු ෂට් අභිඥ ප්රානප්ත භික්ෂුත් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක තමන් වහන්සේ මහත් සෘඬි ඇති සේක් තමන් වහත්සේ බඳු සෘඬි ඇති භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සේක . තමන් වහන්සේ වතුටි සම්හිදාවට පැමිණි වතුපටි සම්හිදවට පැමිණි භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලදසේක . තමන්වහසේ නිරුත්ති පදයෙහි දක්ෂවුසේක් තමන් වහන්සේ බඳු නිරුත්ති පදයෙහි දක්ෂවු භික්ෂුන් වහසේ විසින් පිරිවරණ ලදසේක . තමන් වහන්සේ බහුශ්රැන තවු සේක් තමන් වහන්සේ ධර්මධර වු සේක් තමන් වහන්සේ බඳු ධර්මධර භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක . තමන්වහන්සේ ව්ය්ක්තවු සේක් තමන් වහන්සේ බඳු ව්ය ක්ත භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද තමන් වහන්සේ සංස සොහන වු : සේක් තමන් වහන්සේ වහන්සේ බඳු සංඝ සෙහසක් භික්ෂුන් වහන් සේවිසින් පිරිවරන ලද සේක. වහන්සේ සුදන්ත භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක. තමන්වහන්සේ සොරත වු සෙක් තමන් වහන්සේ බදු සොරත භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරි වරණ ලද සේක . තමන් වහ්සේ විසින් ධීරවු සෙක් තමන් වහන්සේ බඳු ධීරවු භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද . සේක . තමන් වහන්සේ නාගවු සේක් තමන් වහසේබදු නාග භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සේක . තමන් වහන්සේ නිස්තිර්ණ සේක් තමන් වහන්සේ බඳු .නිස්තීර්ණවු භික්ෂුන් වහන්සේ.විසින් පිරිවරණ ලද සේක. තමන් වහන්සේ ශාන්තවු සේක් තමන් වහන් සේ බඳු ශාන්තවු භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක . තමන් වහන්සේ අල්පෙචඡවු සේක් තමන් වහන්සේ බඳු අල්පෙච්ඡවු භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සේක . තමන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ තමන් වහන්සේ පවිචික්තවු සේක් තමන් වහන්සේ බඳු පවී වීක්තවුභික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක තමන්වහන් සේ කුලයෙහි ගණයෙහි නො ඇලෙන සේක් තමන් වහන්සේ කඳු කුලයෙහි ගණයෙහි නො ඇලෙන භික්ෂුන් වහසේලා විසින් පිරි වරණ ලද සේක . තමන් වහන්සේ ක්ලෙශ සල්ලිඛනය කරණ සේක් තමන් වහන්සේ බඳු ක්ලෙශ සල්ලිබතය කළ භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සෙක. තමන්වහන්සේ වඩනාලද විය්යු ඇති සේක් තමන්වහන්නේ බඳු වඩනා ලද වීය්යහ ඇති භික්ෂුන් වහසේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක. තමන් වහන්සේ සීල සම්පත්ත වු සෙක්
තමන් වහන්සේ බඳු සමාධි සම්පන්නවු . භික්ෂුන් . වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සේක . තමන් වහන්සේ සමාධි සම්පන්නවු සේක් තමන් වහන්සේ බඳු ප්ර ඥ සම්පන්නවු භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණලද සේක. තන් වහන්සේ විමුක්ති සම්පත්නවු සේක්.
තමන් වහන්සේ බඳු විමුකුති සම්පන්න භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සෙක්. තමන් වහන්සේ වීමුක්තීඥන දර්ශන සම්පන්න වු සේක් තමන් වහන්සේ බඳු වීමුක්තිඥනදර්ශන සම්පන්න භික්ෂුන් වහන්සේ විසින්පිරිවරණලද සේක. තමන්වහන්සේ චෝදක වුසේක් තමන් වහන්සේ බඳු වෝදක භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සේක. තමන් වහන්සේ පාපගාරහි වු සේක් තමන් වහන්සේ බඳු පාපගරහි භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක.
තමන් වහන්සේ වක්තෲවු සේක්..
සංස්කරණයතමන් වහන්සේ වක්තෲවු සේක් තමන් වහන්සේ බඳුවතෲවු භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සේක. තමන් වහන්සේ භග්න කරණ ලද ක්ලෙශයන් ඇති සෙක් තමන් වහන්සේ බඳු භග්න කරණ ලද ක්ලෙශයන් ඇති භික්ෂුන් වහන්සේ විසින්පිරිවරණ ලද සේක. තමන් වහන්සේ කෙලෙස් අවුල් හළසේක් තමන් වහන්සේ බඳු කෙලෙස් අවුල් හළ භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සේක. තමන් වහන්සේ පතිත මාන ධචජ ඇති සේක් තමන් වහන්සේ බඳු පතිත මාන ධ්වජවු භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිරණි ලද සේක. තමන් වහන්සේ නසන ලද සසර සිර ගෙවල් ඇතිසේක් තමන් වහන්සේ බඳු නසන ලද සසර සිර ගෙවල් ඇති භික්ෂුන් වහන්සේ වීසින් පිරිවරණ ලද සෙක . තමන් වහන්සේ සන්නාත යෙන් උදුරන ලද සොක පරිදෙවාදි ඉද්ර ඛිල ඇති සේක් තමන් වහන්සේ බඳු සන්තානයෙන් උදුරණ ලද සොක පරිදෙවාදි ඉන්ද්ර ඛීලඇති භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද සේක .
මෙසේ මෙබඳු උතුම්වු ගුණ සමුහයේන් යුක්ත කෙළ ලක්ෂයක් පමණ ක්ෂීණාශ්රුව භික්ෂුන් වහන්සේ විසින් පිරිවරණ ලද ඒ මෛත්රිත සම්ය්ක් සම් සම්බුදුරජානන් වහන්සේ පෙත්නෙන් පිරිවරණ ලද කෙසුරු මෙන්ද. කෙසුරෙන් පිරිවරණ ලද පියුම් කෙම්යක් මෙන්ද , පබුඵ වලින් සැදි පිළිකඩින් වට කරණලද සවර්ණ ප්රා්සාදයක් මෙන්ද, නො යෙක් සියදහස් ගණන් මීණි තදඬු වැට පහන් මඬ්ය්යකට පිහිටි දිලියෙන මහ පහන් රුකක් මෙන්ද , සුපිපි රන් පියුම් වන මඬ්ය යකට පැමීණි සවණි නාවුකාවක් මෙන්ද, අනු දහසක් හංසයන් වීසින් පිරිවරණලද සවණ් හංස රාජයක්හු පරිද්දෙන්ද , වෘෂහ සමුහයා වීසින් පිරිවරණ ලද වෘෂහ රාජයක්හු මෙන්ද ව්යපඝ්ර සමුහයා වීසින් පිරිවරණ ලද ව්යාදඝ්ර්රාජයක්හු මෙන්ද, සිංහ සමුහයා විසින් පිරිවරණ ලද කෙශරසිංහ රාජයක්හු මෙන්ද , හස්ති සමුහයා විසින් පිරිවරණ ලද ඡද්දන්ත නම් හස්තින් රාජයක්හු මෙන්ද , අශ්ව සමුහයා විසින්පිරිවරණ ලද වලාහක නම් අශ්ව රාජයා මෙන්ද , තාරකා සමුහයා වීසින් පිරිවරණ ලද පුර්ණචන්ද්ර මණ්ඩලය මෙන්ද , සහසු රශ්මීයෙන් පිරිවරණ ලද ශරත් සුය්ය් මණ්ඩලය මෙන්ද, සතිස් යොදනක පැතිර සිටි පර්ෂදින් පිරිව ර ණ ලද සක්විති රජක්හු මෙන්ද , දිව්යද සමුහයා වීසින් පිරිවරණ ලද ශක්රරදෙවෙන්ද්රතයා මෙන්ද, බ්ර්හ්ම සමුහයා විසින් පිරිවරණ ලද මහා බ්රා හ්මයා මෙන්ද .තුන් සියයක් යොදුන්පමණ ඇති මඬ්යක මණ්ඩලයෙහිද , අන්තො මණෟඩල යෙහිද , සසියයක් යොදුන් පමණ ඇති මඬ්යල මණ්ඩලයෙහිද , නවසිය යක් යොදුන් පමණ ඇති මහා මණ්ඩලයෙහිද , සැරිසරා වඩනා සේ ක් ධර්මභෙරිය පහරණ සේක් , ධර්ම ශංඛය පිඹ්නා සේක් , ධර්ම ධචජය නඟනසේක් , ධර්ම කොන්තය ඔසවන යේක් , ධර්ම සිංහනාදය කරණ සේක් , ධර්ම චක්රේය පවත්වන සේක් , උතුම් වස්සත්යේ රස පානය කරවන සෙක්, විනෙය ජන නැමැති මහාගංගාව ධර්ම නැමැති වර්ෂා . වෙන් පුරණසේක්, ධර්ම නැමැති හිණ ඛඳතා සේක් . ධර්ම නැමැති මහදොර පිහිටුවන සේක් , ධර්ම නැමැති නැව මෙහෙවර කරණසේක් , වීනෙය ජන නැමැති පද්මාකරය ප්රකබොධකරවන සේක් , කිසි කෙනෙකුන් සරණ සීලයෙදහිද, කිසි කෙනෙකුත් පංචසිලයෙහිද , කිසි කෙනෙකුත් ප්ර වුජ්යානයෙහි ද, කිසි කෙකනකුත් උපසම්පදායෙහිද පිහිටුවන සේක.
කිසි කෙනෙකුන්ට රූපාවචඬ්යාුනයඳ, කිසි කෙනෙකුන්ට අරූපාවචරඬ්යා්නයද , කිසි කෙනෙකුන්ට වීදර්ශනාද. කිසි කෙනෙකුන්ට අෂ්ටවරයද , කිසි කෙනෙකුන්ට ෂථ අහිඥවන් ද, දෙන සේක්, සියලු මාර්ගඵලද , කිසි කෙනෙකුන්ට චතුපටීසම්හිදාවද, කිසිකෙනෙකුන්ට පෘථිවී මණ්ඩලයෙහි ශාසනය පතුරවන සේක් , සංසාර දුක්ඛයෙන් සියලු සත්ත්වයන් ගොඩ නඟනසේක . සියලු සත්ත්වයන්ට මාර්ග එලාවබොධය කොට සත්ත්වයන් වීනයනය කරමීන් වාසය කරණ සේක.
මෙසේ මෛත්රීන සර්වඥයන් වහන් සේගේ පරිවාර සමෘඬිය හා චාරිකාගමන් දක්වා දැන් උන්වහන්සේගේ මාතෘ. පිතෘ. අග්ර ශ්රාමවක, අග්ර ශ්රාකවිකා , උපස්ථායක , උපසථායිකා , බොධිවෘක්ෂ සමෘඬිය දක් වන්නාවු සර්වඥයන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක .මතාබ්රා්හ්මවතී නාම, සුබ්රෘහ්මා නාම සුබ්ර හ්මා නාම සො පිතා
පුරොහිතො සංඛ රඤ්ඤො. මෙත්තෙය්යතස්ස තදා භවෙ.
අසොකො බ්රසහ්ම දෙවොච, අග්ගා හෙස්සන්ති සාචකා
සීහො නාම උපට්ඨාකො උපට්ඨිස්සතිතං ජිනං
එසමයෙහි සංඛ නම්..
සංස්කරණයඑසමයෙහි සංඛ නම් චක්ර්වර්ති රජ්ජුරුවන්ගේ පුරෝහිතවු සුබ්රිහ්මා නම් බ්රාසහ්මණ මහා සාරයාණන් කෙනෙක් මෛත්රීු සර්වඥයන් වහන්සේට පිය වන්නාහ . බ්ර හ්මවති නම් බැමිණි දේවි කෙනෙක් මවු වන්නාහ. එකා සංඛ්යව කල්ප ලක්ෂයක් මුලුල්ලෙහි පිරූ පාරමීතා ඇති නුවණැත්තන් කෙරෙහි අගතැන් පත්වු ප්ර ථාම මහා ශ්රාපවකවු අසොක නම් මහතෙර කෙනෙකුන් වහන්සේ දක්ෂිණ ශ්රා වක වන සේක. එසේම එකාසංඛ්යම කල්ප ලක්ෂයක් මුලුලුලෙහි පිරූ පාරමීතා ඇති සෘඬි මතුන් කෙරෙහි අගතැන් පත් වු ද්විතිය මහාශ්රා වකවු බ්ර හ්ම දෙව නම් මහතෙර කෙනෙකුන් වහන්සේ වාම ශ්රාතවක වන් නේය. කල්ප ලක්ෂයක් මුලුලුලෙහි පිරූ පාරමීතා ඇති බහුශ්රැ තා දින් අතුරෙන් අගතැන් පත්වු ධර්ම භාණ්ඩාගාරිකවු සීහ නම් මහතෙර කෙනෙකුත් වහන්සේ අපගේ සර්වඥයන් වහන්සේට අනඳ මහ තෙරුන් වහන්සේ මෙන් මෛත්රීේ සර්වඥයන් වහන්සෙට නිරන්තරයෙන් උපසථාන කරණ සේක.
තවද එසමයෙහි පදුමා නම් සථාවීරය, සුමතා නම් සථවීරීය යන දෙදෙනෙක් අග්ර ශ්රායවිකා වන්නාහ . සුධනය , සංඝය යන සිටුවරු දෙදෙනෙක් අග්රද අපසථායක වන්නාහ . යසචතිය , සංඝාය යන උපාසිකා වරු දෙදෙනෙක් අග්ර උසථායිකා වන්නාහ.
ඒ මෛත්රී සර්වඥයන් වහන්සේට නාග වෘක්ෂයෙක් ශ්රීී මහා බොධි වන්නේය . ඒ මහා බොධි වෘක්ෂයෙහි මඳ මඳ පවනට සැලෙන රන්වු ලපලුලිය අක්ලිලොපෙතව / සැලෙමීන් සිටිනේය . යමරකත මාණික්යෙමයවු පත් ඇති බැවින් ඉතා නිල්වු ඒ බොධි වෘක්ෂ ඝණ කොට හසුරුවා බඳනා ලද මොණරපිල් කඹක් මෙන්ය හොබනේය. හැම කලම උතුම් මනොඥවු දිව සුවඳින් යුක්ත වු සුපිපි මල් ඇති වන්නේය . එකි එකි මලෙහි නැළියන් නැළියක් පමණ රේණු වන්නේය. පිපිමල් රනසකක් පමණ වන්නේය . ඒ පුෂ්පයන්ගේ දිව්ය සුගන්ධය යටිසුලඟින් උඩු සුළභින් හාත්පසින්ම දසයොදනෙක හමන්නේය.
ඒ බොධි මණ්ඩලය හාත් පසින් තුන් යොදනෙක නාසපු සිනිද්ද බෝලිද්ද දෑසමන් ආදිවු නොයෙක් සුවඳ මල් සලා රුස් කොට පුදන් නහ . එතනට රැස්වු දනට වැසි නියම් ගම් වැසි සත්ත්වයෝ උතුම් පුෂ්ප ගන්ධය ආප්රා ණය කොට ඒ සුගන්ධයෙන් සන්තුෂ්ටවුවාහු සුගන්ධයක් ඉතායහපත් නියය; සුගන්ධයක් ඉතා යහපත් නියාය’යි කියා සොම්නසින් යුක්තවු ප්රී ති වාක්ය පවත්වන්නාහ. තාදරේගුණ යෙන් යුක්තවු ඒ මෛත්රී සර්වඥයන් වහන්සේගේ යම් බඳු සැප විශේෂයක් උපදවන්නාවු කුසලානුභාවයෙන් හා මහා බොධි වෘක්ෂ යෙහි පුෂ්පයන්ගේ ෙනා ඉවසිය හැකි මනොඥ වු දිව්යහ සුගන්ධය වටින් දස යොදනක් මානයෙහි ගමාද ;එහයින් උන්වහන්සේගේ කුසල විපාකය නොයෙක් සැපයට ආසන්න කාරණා වනබැවින් විශෙෂයෙන් කුසල් කට යුත්තේය.
තවද, ඒ නාග ශ්රීත බොධිය වු කලි සුපිපි සුදු සිනිඳු රිදිකඳක් හා සාමන හටගත් වට මට කෙළින් නැගි ගැට නැති එක් සිය විසිරියන් පමණ උස නැගි කඳ ඇත්තේය . එපමණ වු පංච ශාඛාවන් ඇත් තේය . මුල පටන් අතු අග දක්වා අතුර දෙසිය සතලිස් රියන් පමණ වන්නේය . එසේම පශ්විම ශාඛාග්රායෙහි පටන් පුර්ව ශාඛාග්රවයට දෙසිය සතලිස් රියන් පමණ වන්නෙය. දක්ෂිණ ශාඛාග්ර ය පටන් උත්තර ශාඛාග්රියට දෙසිය සතලිස් රියන් පමණ වන්නෙය . හාත් පසින් සත්සිය විසිරියනක් පමණ වන්නේය.ඝණ කොට හසුරුවා බඳනාලද මොණර පිල්කඹක් මෙන්ද රිදි කඳක් මතුයෙහි තබන ලද කුළු නැති ඉන්ද්රපනීල මාණික්ය මය පර්වතයක් මෙන්ද සොහමානව. සියලු පෘථිවි මණ්ඩලය සරහමින් සිටිනේය . ඒ බොධි වෘක්ෂයෙහි ලාටු හා පඬෙරවත් පද්ද තුවටුවෙන් ගිලිහෙන්නාවු පන් ඇතිව අතුරෙහි අතුරෙහි පබළු දළු හා සමාන මඳ පවතින් සැලෙන පථ පතින් සැරහී සිටිනේය . ඉඳු නිල් මීණිවන් ඇතු අතුරෙවහි හටගත් එකී නා කැකුලෙක් දොළොස් දොළොස් නැළියක් පමණ පැන් ගන්නේය. පිපිමල් රතසක් පමණ වන්නේය . එකි එකී මලෙක නැළියක් නැළියක් පමණ රේණු වන්නේය.
ජ මෛත්රී සර්වඥයන් වහන්සේ බුදුවන දවස් පිපි මල් අසු දහසක් අවුරුදු මුලුල්ලෙහි පර නොවි තිබී සර්වඥයන් වහන්සේ පිරිනිවන් පාන දවස් තුවටුවෙන් ගිළිහි රොන්සලා වීසුරුවමීන් සියලු සුවඳ දරින් මිශ්රසවු සඳුන් දර සෑය මත්තෙහි වැගිරෙන්නේය . ඒ මහා නාග ශ්රීි බොධීන් වහන් සේට හාත් පසින් තුන් යොදනක් පමණ තැන නොයෙක් පැහැ ඇති මල් රුක් ඒ බොධින් වහන්සේ පිරිවරා උන්වහන්සේට අභිමුඛව සිටිනේය .නොයෙක් පැහැ ඇති මල් පල ගන්නා
ලතා ජාතිය , මනා සුවඳ ඇති නොයෙක් පැයෙන් බබලන්නාවු මලින් සැදි දක්ෂිණාවෘත්ත මුක් තාමාණික්යයයෙන් කරණලද පවුරක් මෙන් වට සැරහී සිටිනේය. බොධින් වහන්සේට වටීන් අට යොදනක් පමණ ඇති භූමීය සත් රුවන් වැල්ලෙන් ගැවසි ගෙණ තිබෙන්නේය . එ සත්රුවන් වැලි පිට අනෙක ප්ර්කාර වර්ණ ගන්ධ යෙන් යුක්තවු දියෙහි ගොඩෙහි පිපෙන්නාවු සියලු සුවඳ මල් අතුට නිබෙන්නේය.
තවද , එහි අතුරු නැතිව..
සංස්කරණයතවද , එහි අතුරු නැතිව අනොජාමල් එළනික රත්නික සීනිද්ද බෝලිද්ද, දැසමන් පළොල් සපු බක් මී සළල දොඹ මුහුළුමල් ආදි මල්වැසි වස්සනේය . හාස්පසින් රතු පුල් නිපුල් හෙළ පුල් රතැඹුල හෙළ ඇඹුල රත් පියුම් හෙළ පියුම් මීටියෙන් පුරනලද සවර්ණඝට පැක්ති සැරහි තිබෙන්නේය . සතර වාසල් දොර සන්ධියෙන් යුක්ත රන්න ප්ර දිප මාලාවෝ වන්නාහ . බොධි වෘක්ෂ මස්කයෙහි ඔලම්බක පද්මයන් ඇති මල් වියනක් ආකාශයෙහි බැඳ තිබෙනේය . ආකාශයෙන් යන්නාවු නොයෙක් පැහැ ඇති පක්ෂි සමුහයා මධුර නාදයෙන් පුජාකොට පැදකුණු කොට යන්නාහ .අතු පත් වෙළෙප් අතුරෙහි සැගවි හිඳිනා පක්ෂි කෙනෙක් නම් නැත්තේය . මහා බ්රුහ් මයාගේ කුසලානු භාවයෙන් උපන්නා වු මරකත මාණික්ය මය වු ඡත්රසයෙක්හි ශ්රී සමෘඬිය මඬනාක් වැති වු සකල ශ්රීමසෞන්දය්යයයෙන් අග්ර ප්රාීප්තවු ඒ ශ්රී් මහා බො ධීය බබලන්නේ ය. නිරන්තරයෙන් දිව්යෙ මනුෂ්යහත්ය.
සහිත ලොවාසීන් විසින් සත්කාර ගරුකාර කරණ ලද්දේ වන්නේය. නාග සුපර්ණ අසුර ගන්ධර්ව දිව්යා බ්රණහ්මයෝ නිරන්තරයෙන් බල බලා සිටියාහුත් තෘප්තියකට නො පැමිණෙන්නාහ. මෙබදු ආශ්වර්ය් න වත් ශ්රීත සෞන්දර්ය්රී යෙන් අග්රතප්රාණප්ත වූ ශ්රී් මහාබොධියෙක් ඒ මෛත්රී් සර්වඥයන් වහන්සේට එසමයෙහි පහළ වන්නේය.
මෙසේ මාතෘ පිතෘ අග්රනශ්රා වක අග්රෝශ්රාිවිකා උපස්ථායක උපස්ථායිකා, බොධි වෘක්ෂ යන සමෘධි දක්වා දැන් ඒ සර්වඥයන් වහන්සේගේ රූපකාය ප්රරමාණාදි සමෘධිය දක්වන්නාවූ සර්වඥයන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක.
අට්ඨාසීති හත්ථගත්තො, ආයාමෙ නෙව සො ජිනො.
උරම්හවෙ පණ්ණූවීසං, වික්ඛම්හො තස්ස සත්ථුනො.
ඒ මහා භාග්යණවත් වූ..
සංස්කරණයඒ මහා භාග්යණවත් වූ මෛත්රී සම්ය ක් සම්බුදුරජාණන් වහන්සේගේ බුඞ් කාය අටාසූ රියන් පමණ වන්නේය. සුප්ර්තිෂ්ඨිත පාද තලයෙහි පටන් දෙදන මඬලට දෙවිසි රියන් පමණ වන්නේය. දනමඬල පටන්, නාභි මණ්ඩලයට දෙවිසිරියන් පමණ වන්නේය. නාභි මණ්ඩලයෙහි පටන් අකුධාතුවට දෙවිසි රියන් පමණ වන්නේය. අකුධාතුවෙහි පටන් සිරොධාතුවට දෙවිසිරියන් පමණ වන්නේය. දකුණු උර මඩල පටන් වම් උර මඩලට පස්වීසි රියන් පළල වන්නේය. එකි එකී කන්සඟල සත් සත් රියන් පමණ වන්නේය. කන්වැල් සැලෙන්නාවූ ආකාරය විදුලිය සැලෙන්නාවූ ආකාරයක් මෙන් සොභමාන වන්නේය. එකි එකී ඇස් පස් පස් රියන් පමණ වන්නේය. ස්වර්ණ පර්වතයක් මස්තකයෙක හුණු ඉතා නිල්වූ දෙව්දුනු සඟලක් වැනි සශ්රීකකවූ බැම සඟල පස් පස් රියන් පමණ වන්නේය. දෙබැම අතුර පස්රියන් පමණ වන්නේය. රන් අකුස්සක් හා සමාන උස්වූ නාසිකාව සත් රියන් පමණ වන්නේය. අතිරක්ත වූ බිම්ඛ ඵලයන් හා සමාන අධර මාංශය පස්රියනක් පමණ වන්නේය. සිනිඳු මොලොක් තුනී ඉතා රත් දිගු පුළුල් දිව දසරියන් පමණ වන්නේය. සිරොධාතුව වටින් පස්විසි රියන් පමණ වන්නේය. එසේම රන්වන් කැඩපතක් සමානවූ මුඛ මණ්ඩලය වටින් පස්විසි රියන් පමණ වන්නේය. රන් මිහිඟු බෙරක් මෙන් සමව වටවූ ග්රීනවා ධාතුව වටින් පස්විසි රියන් පමණ වන්නේය. අනත්ත නම් නාග රාජයාගේ දරණ වැළයක් බඳුවූ සිත්කළු පිරිහුන් වට මටවු අත් සඟල සතළිස් සතළිස් රියන් පමණ දිග ඇත්තේය. ජාලාවෙන් වලනාලද එකි එකී අතුල් තල පස් පස් රියන් පමණ වන්නේය.
මෙසේ ශරීර ප්ර්මාණය දක්වා දැන් ඒ මෛත්රි සර්වඥයන් වහන්සේගේ නෙත්රද ප්ර්මාණය දක්වන්නාවූ බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක.
විසාල නෙත්තො උළාරක්ඛී, විසුඪ නයනො ඉසි ,
අනිම්මිසං දිවා රත්තිං , අණු ථූලං මංසවක්කුණා.
අනාවරණම්පස්සෙය්යත, සමන්තා ද්වාදස යොජනං.
දිඟු පුලුල් නිර්මල පස් පෑ දිස්නා විසිතුරු මසැස් ඇති ඒ සර්වඥයන් වහන්සේ අනිමිස ලොචනයෙන් රාත්රිලන්දනයෙහි චතුරංග සමන්තාගත ඝණාන්ධකාරයෙහිත් අවටින් එකි එකී දිගින් දොළොස් දොළොස් යොදුන් ඇතුළත තිබූ හබ ඇට ආදි සියුම් රූ ද , සත්ත්ව සංස්කාරාදී ස්ථුල රූප ද සාවරණ මුත් මාංස වක්ෂුසෙහි ආනුභාවයෙන් ආවරණ රහිතව දක්නා සේක. මෙසේ නෙත්ර සමෘධිය දක්වා ඒ මෛත්රිර සර්වඥයන් වහන්සේගේ රශ්මි සමෘධිය දක්වන්නාවූ බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක.
ප්රධභා සමෘධිය.
පභා නාඩාවතී තස්ස, යාවතා පණ්ණු විසතී
සොහතී විජ්ජුලට්ඨිව, දීප රුක්ඛොව සො ජිනො
රතනග්ඝිකසංකාසො, භානුමා විය බාසතී.
ලක්ඛණ ඛ්යංජජනා රංසා, දිස්සන්ති සබ්බ කාලිකා
පතන්ති විවිධා රංසා, අනෙක සත සහස්සියො.
ඒ භාග්ය්වත්වූ මෛත්රි සර්වඥයන් වහන්සේගේ..
සංස්කරණයඒ භාග්ය්වත්වූ මෛත්රි සර්වඥයන් වහන්සේගේ ඛ්යාේමප්රධභා සංඛ්යාධත ඝණවූ රස්මි මණ්ඩලය ආයු පමණින් පස්විසි යොදනක්මානයේ පැතිර සිටින්නේය. ඒ සර්වඥයන් වහන්සේ වනාහී නිල්වූ ආකාශයෙහි සැලෙන්නාවු විදුලිය කළඹක් මෙන්ද, දිළියෙන්නාවු ලක්ෂගණන් ජ්වාලාවෙන් ගැවසී ගත්තාවු ප්රකජ්වලිත මහා ප්රිදීප වෘක්ෂ යක් මෙන්ද, අටඅසූ රියන් උස ඇති ප්රමභා සමූහයෙන් බබලන්නාවු සත්රුවන්ඇගෑයක් මෙන්ද, සහස්රග රශ්මීන් දිළියෙන්නාවු සූය්යාස මෙන්ද, විශේෂයෙන් බබලන සේක. එකල ඒ සර්වඥයන් වහන්සේ ගේ ශරීරයෙහි පිහිටියාවු ද්වාත්රිංදශත්වර මහා පුරුෂ ලක්ෂණයෝ පිළිවෙළින් සිටුවන ලද චන්ද්රප දිව්ය් පුත්රරයන් දෙතිස් දෙනෙකුගේද, සූර්ය්ලද දිව්ය් පුත්රරයන් දෙතිස් දෙනෙකුගේද, චක්රසවර්ත්ති රජ්ජුරුවන් දෙතිස් දෙනෙකුගේද, වරම් රජදරුවන් දෙතිස් දෙනෙකුගේද, ශක්රක දෙවෙන්ද්ර්යන් දෙතිස් දෙනෙකුගේද, සුයාම දිව්යෙ පුත්ර යන් දෙතිස් දෙනෙකුගේද, සන්තුෂිත දිව්යරපුත්රදයන් දෙතිස් දෙනෙකුගේද, සුනිර්මිත දිව්යුපුත්රනයන් දෙතිස් දෙනෙකුගේද, මහාබ්ර්හ්මයන් දෙතිස් දෙනෙකුගේද, ශ්රිය සමෘධිය මැඩ පවත්නාවු ශ්රි සමෘධියෙන් යුක්ත වන්නාහ. මේ දෙතිස් මහා පුරුෂ ලක්ෂණයෙන් බබලන්නාවු සර්වඥයන් වහන්සේගේ ශ්රි ශරීරය නැංගාවු තාරකා සමූහයෙන් දිළියෙන ආකාශය මෙන්ද, විකසිත පද්මොත්පල පුණ්ඩරීකයෙන් දිළියෙන්නාවු මහා විලක් මෙන්ද, නොයෙක් මාණික්යායලොක සමූහයෙන් බබලන්නාවු භූමිතල ඇති රත්නාකරයක් මෙන්ද, විශෙෂයෙන් බබලන්නේය.
තවද, ඒ සර්වඥයන් වහන්සේගේ අසූ අනූ ව්යකඤ්නයෙන් දිළි සෙන්නාවු ශරීරය සඳ වලා පටලයෙක් හා සිය රැලි විදුලිය දෙවුදුනු ආදියෙන් රැදී ගිය රන්ගිරි කුලක් හා සමාන වන්නේය. ඒ සර්වඥයන් වහන්සේගේ ශරීරයෙන් නික්ම හැසිරෙන්නාවු ෂඩ් වර්ණ ඝණ බුඞ රශ්මීහු ඉන්ද්ර්නිල මාණික්ය්මය ඝටයකින් නික්මුණාවු නීල මිණිරැස් ධාරාවන් මෙන්ද, ස්වර්ණ ඝටයෙන් නික්මුණු කුංකුම රස ධාරාවන් මෙන්ද, ප්රාවාල ඝටයකින් නික්මුණාවු සූපක්වලාක්ෂා රස ධාරාවන් මෙන්ද, රජත ඝටයකින් නික්මුණාවු ක්ෂීර රසධාරාවන් මෙන්ද නික්ම කරකැවී කැවී යුවළ යුවළව නාඹ තල්කඳ - රතසක්- සේසත්-කුළු ගෙවල් ආදි ප්රයමාණව දස දහසක් සක්වළ එකවෘත්තව යටින් වා පොළොව ඉක්ම මත්තෙන් භවාග්රෙය ඉක්ම ශාසනන්තර් ධානය දක්වා අතුරු නැතිව ප්රතමාණාතික්රාආන්ත සක්වළ ගල පැතිර පවත්නාහ. මෙසේ රශ්මි සමෘධිය දක්වා දැන් ඒ මෛත්රිා සර්වඥයන් වහන්සේගේ පද්ම සමෘධිය දක්වන්නාවු බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක.
පද්ම සමෘධිය .
පදුධාරෙ පදුධාරෙ, පුඵුල්ල පදුමාරුහා
තිංස හත්තා සමාපත්තා, අනුපත්තා පණ්ණු වීසති.
කෙසරා වීසති හත්තා, කණ්ණිකා සොළසම්භවෙ ,
සූරත්ත රෙණු හරිතා, පදුමා කොක සමන්තරෙ.
ඒ භාග්යරවත්වූ මෛත්රිද සර්වඥයන් වහන්සේ එබු එබු පියවරක් පියවරක් පාසා චක්රණ ලක්ෂණයෙන් ජනිතවු පාද තලයන් පිළිගණි.මින් සුපිපි මහ පියුම් පොළොව පළාගෙණ නැගෙන්නේය, ඉන් එකි එකී පියුමෙක තිස්රියන් පමණ මහ පෙති වන්නේය. විසිරියන් පමණ කෙසරු වන්නේය. ඒ සර්වුඥයන් වහන්සේ ගේ පිද එබු එබු වේලෙහි දෑහිඟුල් සුණු හා සමාන වූ ඉතා රොන් සළා කෙතුමාලාවෙන් සමලංකෘත වූ නිල් වූ සිරොධාතුව දක්වා නැඟී ස්වර්ණ ප්ර තිමාවෙක ලාක්ෂාරසධාරාවන් තවරන්නාක් මෙන් උන් වහන්සේගේ සකල ශරීරය හාත්පසින් තවරා සරහමින් ශ්රිවපාද මූලයෙහි වැගිරෙන්නේය. අතරතුරෙහි බලාකාවර්ණ ශ්වෙත පද්ම යෝ ද පොළොව පළා ගෙණ නැඟි ඒ සර්වඥයන් වහන්සේගේ ශ්රිවපාදය හොබනේය. මෙසේ උපමා විෂයාති ක්රාඥන්තවු බුඞශ්රීදන් හා අනන්තාපරිමාණ බුඞ විලාසයෙන් යුක්තවදෙවි මිනිසුන් සහිතව සියලු ලොකයෙහි බුධරාජ්ය‍ය කරණ සේක.
මෙසේ රූප කාය.......
සංස්කරණයමෙසේ රූප කාය, ප්රයමාණ සම්පත්, නෙත්රි සම්පත්, රශ්මි සම්පත්, පද්ම සම්පත්, දක්වා දැන් ඒ මෛත්රි් සර්වඥයන් වහන්සේට කාමාව චර දෙවතාදීන් විසින් කරන්නාවු රන් රුවන් ඇගෑ ආදීවු පූජා විශේෂය දක්වන්නාවු සර්වඥයන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක :-
කාමාවචරිකා දෙවා, නිම්මිනස්සන්ති අග්ඝිකෙ,
නාගරාජා සූපණ්ණා ච, තදාදෙලං කරිස්සරෙ.
නසක්කා සබ්බසො වත්තුං, එත්තකං ඉතිවා යසං,
අච්චන්ත සුඛිතානිච්චං, තස්මිං තෙකාල සම්පදෙ.
එ සමයෙහි ඒ මෛත්රී් සර්වඥයන් වහන්සේගේ ගඳකිළිය පිරිවරා හාත්පසින් කාමාවචර දිව්යාලොකවාසී වූ දෙවතාවෝ නොයෙක් රන්රුවන් ඇගෑ මවන්නාහ. ඉන් ඇගෑ අටෙක් ස්වර්ණමය වන්නේය. අටෙක් රජතමය වන්නේය. අටෙක් මැණික්මය වන්නේය. අටෙක් පබළුමය වන්නේය. නොයෙක් සිය දහස් ගණන් මල් ඇගෑ ගඳකිළිය සතරදිග සැරහී සිටින්නේය. ඒ සියලුම ඇගෑ උසින් අටඅසූරියන් වන්නේය. මහානුභාව සම්පන්න නාග සුපර්ණ ගන්ධර් වාදීහු නොයෙක් සැරහිමෙන් හා අනෙක රත්නයෙන් විචිත්ර්වූ ධ්වජ මාලාවෙන් ද මුතු දම් මැණික් දම් රන් රිදී දම් සුවඳ දම් මල් දම් රන්රසු දැල් මල් කලස මල් කැන් ආදියෙන් ද හාත්පසින් එල්වන ලද රන් තරු රිදිතරු මැණික්තරු ආදියෙන් විසිතුරු වූ සත්රුවන්මය වියනින්ද ඒ සියලු රන් රුවන් ඇගෑ සරසන්නාහ. හැම කලම නොයෙක් දිව සුවඳ මල් වැසි වස්නාහ. දිව්යැ සුගන්ධයෙන් එක සුගන්ධ වූ අනෙකප්ර කාර දිව්ය් මානුෂික වූ සඳුන් සුණු ආදි දිව සුවඳ සුණු විසුරු වන්නාහ. ඇගෑ මඞ්ය්යෙහිත් එසේ ම විසිතුරු වූ පස්වනක් පැහැ ඇති නොයෙක් ප්රදභා සමූහයෙන් බබලන්නාවූ දිව්යර වස්ත්රවයෝ සියලු දිගත් ලෙළි ලෙළි සිටිනාහුය. ඒ මෛත්රීව සර්වඥයන් වහන්සේ කෙරෙහි ප්රිසන්නවූ සියලු දිව්යා මනුෂ්යඒයෝ සතුටින් කුල්මත්ව නොයෙක් කෙළි කෙළනාහ. නටනාහ. ගී කියනාහ. ‘ඔල්වර හඬ’ ගසනාහ.එළුසන් දෙන්නාහ. පිළිහිස සිසාරන්නාහ. අසුර සන් දෙන්නාහ. සාධුකාර දෙන්නාහ. හාත්පසින් එක නිර්සොයා එක නින්නාද කරන්නාහ. ගඳකිළිය දොරකඩ පිහිටියාවූ සෙසු ඇගෑයට වඩා විශිෂ්ටවූ දහසක් රියන් උස ඇති මනාව පිහිටි විශේෂවත් සටහන් ඇති දර්ශ නීයවූ සිත්කළුවූ රුවන් ඇගෑ හා රුවන් තොරණ සමූහයත් ඉන් ඊට අසම්බාධව පිහිටි විශාලවත් විචිත්ර වත් රන්ධජ රිදීධජ මැණික් ධජ ආදි නොයෙක් සිය දහස් ගණන් ධජ මාලාවෙන් ගැවසී ගෙණ සර්වතොභාගයෙන් අලංකෘතව බැබලි බැබලී සිටිනේ ය.
ඒ ඇගෑ තොරණ දෙකට අතුරෙහි පොළව පළාගෙණ නැගි රත්න මණ්ඩප මඞ්යසයෙහි පිහිටි රත්න පර්යංක මස්තකයෙහි භීක්ෂු සංඝයා වහන්සේ පිරිවරා වැඩ හුන්නාවූ මෛත්රීං සම්යඝයක් සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ බ්රිහ්මපාරිෂද්ය බ්රීහ්මලොකයෙහි බ්රයහ්ම සමූහයා පිරිවරා හුන්නා වූ සහම්පති මහා බ්ර හමයා මෙන් ද, දිව්යො සමූහයා විසින් පිරිවරණ ලද පණ්ඩුකම්බල ශෛලාසනයෙහි හුන්නා වූ ශක්රයදෙවෙන්ද්රකයා මෙන් ද, විශෙෂයෙන් බබලන සේක. ඒ භාග්යයවත් වූ සර්වඥයන් වහන්සේ වැඩ හිඳිනා පිණිස පොළව පළා ගෙණ සත් රුවන්මය මණ්ඩපයෙක් නැ‍ඟෙන්නේ ය. ඒ මණ්ඩපය තෙමේත් වටිනා දෙළොස් යොදනක් පමණ වන්නේ ය. ඒ මණ්ඩපය සතර කොණ තිස්රියන් පමණ දිග ඇති ඝණ්ඨා සතරක් එලෙන්නේය. ඒ ඝණ්ඨා සතර පවනින් සැලෙන්ට පටන් ගත් කල්හි එහි නාදය සියලු සක්වල ගබ පැතිර එකනින්නාද කරන්නේය. මණ්ඩප මඞ්ය යෙහි සර්වරත්නයෙන් සමලඬ්කෘත වූ මාණික්ය පර්ය්ඞ ඬ්යෙක් වන්නේය. ඒ පර්ය්ෙෂයයඞ්ක මස්තකයෙහි සර්වරත්නමය වූ ධවලච්ඡත්ර යෙක් වන්නේය.
ඒ පර්ය්න ඞ්ක මඬ්යයයෙහි වැඩහිද මෛත්රීත සම්යපක් සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ දෙවි මිනිසුන් සහිත ලොකවාසීන්ට ධර්මදෙශනා කොට අග්ර ධර්ම වූ අර්හත් ඵලය දෙවා වදාරණ සේක. ඒ භාග්යයවත් වූ සර්වඥයන් වහන්සේගේ කුසලානුභාවයෙන් උපන්නා වූ රන් ඇගෑ රිදී ඇගෑ මැණික් ඇගෑ පබළු ඇගෑ රන් නුතොරණ රිදී තොරණ මැණික් තොරණ පබළු තොරණ රන්ධජ රිදීධජ මැණික්ධජ පබළුධජ සත් රුවන්ධජ රන්දම් රිදීදම් මැණික්දම් පබළුදම් සත්රුවන්දම් සුවඳ මල්දම් රන්කලස රිදීකලස සත්රුවන් කලස රන්මල් රිදිමල් නන්විසිතුරු දිව දුහුල් පස්වණක් පැහැ ඇති දිව පිළි මලලඹු සර්වරත්නයෙන් විචිත්රස වූ පටකඩ වියන් සුවඳ මල් පිරූ රන්මාලා රිදීමාලා සත්රුවන් මාලා සුවඳසුණු පිරූ රන් කරඬු රිදි කරඬු සත්රුවන් කරඬු නන් විසිතුරු රුවන් කර්මාන්ත කරණලද මිටි ඇති රන් චාමර රිදි චාමර රන්තල්වැට රිදී තල්වැට රන් කැටපත් රිදී කැටපත් ආදී නොයෙක් පූජාභාණ්ඩ වි‍ී ශෙෂය ඒ භාග්යීවත් වූ සර්වඥයන් වහන්සේ වඩනා කල්හි කැටිව ම යන්‍‍නේ ය.
පිරිවර සහිත සර්වඥයන් වහන් සේ ....
සංස්කරණයපිරිවර සහිත සර්වඥයන් වහන් සේ වැඩ සිටි තැන වැඩ හුන් තැන ඒ පූජා ව‍ශෙෂයන් හැමකල ම දෙවියන් අල්වා ගෙණ සිටිනා පූජාභාණ්ඩයක් ජමෙන් හැම වේලෙහිම සර්වඥයන් වහන්‍‍‍ණසේ පිරිවරා සිටින්නේය. ඒ මෛත්රීග සම්ය‍ක් සම්බුදුරජාණන් වහන්සේට පූජා කරණු සඳහා ආවාවූ නොයෙක් දෙවියන් හා ක්ෂත්රිණය බ්රා‍හ්මණ වෛශ්යි ශුද්රව සංඛ්යායත චාතුර්වර්ණ මහජන‍‍යෝ ඒ ප්රා‍තිහාර්ය්ත් දැක ප්රාසන්න වූ සිත් ඇත්තාහු තමන් තමන්ගේ පුත්ර්දාරාවන් හා සමග සර්වඥයන් වහන්සේගේ සරණ යන්නාහ. භාග්ය වත් වූ සර්වඥයන් වහන්‍‍‍හසේ මාණික්යර පර්යං් ක මස්තකයෙහි වැඩහුන් මසේ වැඩහි මෙම ත්රිාසහශ්රීය මහාසහශ්රීය ලොකධාතුවත් තමන් වහන්සේ‍ාභගේ ධර්ම දෙශනා ශබ්ද‍න‍යෙන් ම අසවා බණ වදාරණ සේක. රත්නමය මණඩප යෙහි රත්නා‍ලොක‍යෙන් හා මැණික් ඇගෑ‍රයෙහි මැණික් ආ‍ුලොක‍මයෙන් හා වියන් තොරණපිළි රන් රිදි කරඬු කැටපත් ආදි‍‍ී යෙහි ආ‍තලොක‍යෙන් හා දශබලධාරිවූ බුදුරජාණන් වහන්‍‍‍ිසේ‍ි‍මගේ ශ්රීම ශරීරාලොකයෙන් නිෂ්ප්ර භා වූ සූර්ය් අ යා රාත්රිරදින‍යෙහි විභාග දක්වන්නට අසමර්ථ වන්නේ ය. බුදුන්‍‍‍කගේ ශරීරා‍ලොකය ම අතුරු නැතිවැ ලොකයෙහි පැතිර සිටිනේය.
එ සමයෙහි සවස උදාසන අඬ නඟන්නා වූ කුකුළන් ආදී පක්ෂීන් ගේ ශබ්ද‍කයෙන් හා සවස පි‍පෙන දෑසමන්, සීනිඉද්ද, බෝ ලිද්ද, සේපාලික ආදී මලින් හා උදාසන පි‍‍පෙන්නා වූ සපු මල්, රත්‍‍නෙළුම්, හෙළනෙළුම්, ඇඹුල, ඉපුල ආදී නොයෙක් මල් පි පෙන සලකු‍ීනෙන් ම ලොකවාසී සත්ත්වයෝ රැය දාවල යන වෙනස දැන ගන්නාහ. ඒ දශබලධාරි වූ. සර්වඥයන් වහන්‍‍‍ෙසේට අතිත භව‍සයෙහි නොයෙක්් සර්වඥයන් වහන් සේට කරවා පිළිගන්වන ලද සත්රුවන් මණ්ඩපවල විපාකයන් හා පූජා පිණිස කරවන ලද රන්රුවන් ඇගෑ ආදියෙහි විපාකයෙන් උපන්නාවූ සත්රුවන්මය මණ්ඩපය සකල ලොකශ්රියය එක තැනට රැස් කොට ලූවාක් මෙන් සශ්රීැක වන්නේය. මණ්ඩපය ඒ ඒ කොණ සුවඳ මල් සුවඳ දුමීන් සුවඳ කවන ලද මිහිරි සිහිල් පැන් පිරුණු රන් රිදී රුවන් කලස හා සිවුදෑ ගඳින් පිරුණු රුවන් කරඬු අතුරු නැතිව පිළිවෙළින් සිටිනේය. තවද දිව සුවඳ දුමීන් පිරුණු රන් රිදි මැණික් සත් රුවන්මය දුඹුළු සුණු හා සුවඳ සුණු පිරුණු රන් රිදි රුවන් කරඬු හා සුවඳ තෙල් පිරුණු සකල රාත්රිුයෙහි ඇවි ලෙන සත්රුවන්මය පහන් රුක් සතරදිග අතුරු නැතිව පිළිවෙළින් සිටිනේය.
තවද රත් පියුම් හෙළ පියුම් රතැඹුල හෙළැඹුල රතුපුල් නිලු පුල් එළඋපුල් පිටියෙන් ගැවසීගත් රන් රිදී මැණික් පබළු ලොහි තංක ශංඛ ශිලාප්ර වාල මැසිරිගල් පිළිවහන සත්රුවන් ආදියෙන් කරණ ලද සම්පූර්ණ පවමාලා වෝ අතුරු නැතිව පිළි‍වෙලින් සිටිනාහ. මත්තෙහි සර්වරත්නයෙන් විචිත්ර ව බබලන්නාවූ ධජමාලාවෝ ලෙළි ලෙළී සිටිනාහු. එසේ ම විචිත්රය රත්නමාලා‍වෙන් අලංකෘත වූ ධවලාත පත්රා පංක්තිය හාත්පසින් පිළි‍සවෙලින් අතුරු නැතිව මස්තකය හොබවා සැරහී සිටිනේය. ඒ මෛත්රී සර්වඥයන් වහන්සේට උපාසක වරුන් ආරාධනා කොට තමන් තමන්ගේ ගෙවලට වඩා යන කල්හි සත්රුවන් මණ්ඩපය ආකාශයෙන් ගොස් ගෙ‍දොරවල පිහිටන්නේය. ඒ මණ්ඩපයෙහි එ‍නලෙන්නා වූ ඝණ්ඨාවන්‍‍ගේ නාදයෙන් ‘දසබලධාරී වූ බුදුරජාණන් වහන්සේ දැන් දැන් වඩනා‍ෙසේ කැ’ යි මනුෂ්‍ේ නයෝ පෙර ගමන් කරන්නාහ. ඒ මනුෂ්යනයන් අතුරෙහි දෙවියන් හා නාග මාන විකාදිහු සිට භොජන ශාලා‍වෙහි වළදන්නාහ.
එ සමයෙහි සර්වඥයන් වහන්සේ හා භික්ෂූන් වහන්සේට අට ළොස් වර්ග‍ෙයේ පූපාපූපා හා නොයෙක් රසමසවු අලෙන් යුක්කවූ සුවඳ ඇල් සහ‍යලේ බත් දෙන්ට අසමර්ථ කෙනෙක් නම් නැත්තාහ. අනූ මෙවෙනි ධර්ම‍යදෙශනා කරන්නා වූ සර්වඥයන් වහන්‍‍සේ‍ෙගේ ශබ්දය සියලු සක්වළ එක පැහැර පැතිර සිටිනේය. සියලු මනුෂ්‍‍‍ායෝ තමන් තමන්ගේ ගෙවලම සිටියාහු බුඞාලම්බන ප්රීනති උපදවා රත්න මණ්ඩප‍ායෙහි ඒ ආශ්චර්ය් වත් ප්රා‍තිහාර්ය්යා හා ඇගෑ පියුම් ආදිය හා සර්වඥ විලාශය දැක තමන් තමන්ගේ ලබ්ධි හැර සර්වඥයන් වහන්සේගේ සරණ ගොස් පංචසිලාදි සිල‍යෙහි පිහිටා උතුම් බඹසරවස් රක්ෂා කොට මාර්ගඵල උපදවා සකල ක් ලෙශයන් නසා අග්ර ධර්ම වූ අර්හත් ඵලයට පැමිණෙන්නාහ. සියලු ලොකයෙහි අන් පාෂණ්ඩ කෙනෙක් වත් අන් ප්රටවෘජ්ජිත‍කෙනෙක්වත් නො වන්‍‍‍හි නේ ය. අ ෙබාෙහා් ජන සමූහ‍යෙහි යෝදාන සීලාදී දස පුණ්යජ ක්රිනයා වස්තු‍්වෙන් හා කාය සුචරිතාදි ත්රිරවිධ සුචරිත‍්යෙන් හා ත්රිදපිටක ධාරී වී‍්රිමෙන් හා මාර්ග ඵල ඉපද වී‍සමෙන් සර්වඥ ශාසනය බබුළුවා විදර්ශනා වඩා සමහර සත්ත්ව‍ීකෙනෙක් රහත්ව ඉහාත්ම භාව‍යෙහි අමා මහ නිවන් දක්නාහ.
සමහර සත්ත්ව කෙනෙක්....
සංස්කරණයසමහර සත්ත්ව කෙනෙක් ඒ ඒ මාර්ගඵලානුරූප පරිද්දෙන් දිව්යම ලොකයෙහි බ්රතහ්ම ලොකයෙහි උපදනාහ. එසම‍මයෙහි ඒ මෛත්රිි සර්වඥයන් වහන්සේ ද්වාත්රිං සත්වර මහා පුරුෂ ලක්ෂණ අසූ අනූ ව්යං‍ජන බ්යාිමබ්රනභා කෙතුමාලාලංකාර‍යෙන් විරාජමානවූ රූප විලාශය හා දිව්යූ බ්රමහ්ම, මනුෂ්යන, ගරුඬ, ගන්ධර්වාදි සියලු සත්ත්වයන් විසින් අතුරු නැතිව කරන්නාවූ නොයෙක් පූජා සත්කාර හා උන් වහන්සේගේ කුසලානුභාවයෙන් නිර්මිත වූ රත්න මණ්ඩප රුවන් අගෑ රන් රුවන් තොරණ රිදි ධජපතාකාදි වූ පූජා භාණ්ඩ විශේෂය හා නිත්යන පරිවාර කෙළ ලක්ෂයක් භික්ෂූන් වහන්සේ හැම වෙලෙහි ම පිරිවරා ඇවිදීම් ආදි වූ නොයෙක් යසශ්රීෂ සමාධිය මෙපමණක් ඇත් තේ යයි සර්වප්රිකාර‍යෙන් සංඛ්යාර කොට කියන්ට එබඳු ම සර්වඥ කෙනෙකුන් වහන්සේට මුත් පුථුජ්ජනව සිටි අන්ය සත්ත්ව කෙනෙකුන්ට නොපිළිවන් වන්නේය. එහෙයින් නුවණැති සියලු සත්ත්වයන් විසින් මෙබඳු සියලු ඓශ්චර්ය්‍්ව දැක ඒ මෛත්රී සර්වඥයන් වහන්සේගේ ධර්ම දෙශනාවන් අසා අමාමහ නිවන් දක්නට උත්සාහ කටයුත්තේය.
මෙසේ ඒ සර්වඥයන් වහන්සේට කාමාවචර දෙවතාදීන් විසින් කරන්නාවූ රන් රිදී ආදි වූ පූජා විශේෂය දක්වා දැන් එසමයෙහි උපන් සත්ත්වයන්ගේ යසස් සැප ආයු වර්ණ බල සමෘධි ආදිය දක්වන්නාවූ සර්වඥයන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක.
මහා යස සු‍ඛෙනාපි, ආයුවණ්ණ බ‍ලෙන ව
දිබ්බ සම්පත්තිවාතෙසං, මනුස්සානං භවිස්යති
වස්ස සතසහස්සානි, අසිතිං ච සහස්ස‍තො
ත‍තොපරන්තරාධානං, ලොකෙ හෙස්සති දාරුණ.
එ සමයෙහි උපන්නාවූ සියලු මනුෂ්යසයන්ට යස පිරිවර හා සැප යෙන් ද, ආයු වර්ණ බල සමෘඬි‍යෙන් ද, දිව්ය සම්පත්තියක් මෙන් අඩුවක් නොවන්නේය. මෙබදු සියලු පංකාම සැප කැමැති පරිද්දෙන් අනුභව කොට බොහෝ කලක් ඉක්මවා සුඛිතවූ මුදිතවූ සියලු සත්ත්වයෝ ඒ සැපයෙන් නොපිරිහී පසුව ආයු කෙළවර මරණ මංචක‍යේ වැද හොත්තාහු සම්පත්ති‍යෙහි උටකලී වන්නාහ. එ සමයෙහි උපන් සත්ත්වයන්ට අසූ දහසක් අවුරුද්දට ආයුෂ වන්නේය. ඒ තාක් කල් මුලුල්ලෙහි ජීවත්ව වැඩහිදිනා වූ ඒ මෛත්රීා සම්යමක් සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ බොහෝ ජන සමූහයා සංසාර සාගරයෙන් එතර කොට නිර්වාණක්ෂෙම භූමියට පමුණුවන සේක.
තවද, ඥන පරිපාකගත වූ සියුම් නුවණැති සත්ත්වයන් සර්වප්ර‍කාර‍යෙන් චතුස්සත්යාදවබොධය කරවා ඥන පරිපාකයට නො පැමිණි නුවණ මඳ චතුස්සත්යාදවබොධය නො කළ අවශේෂ සත්ත්වයන්ට මේ නිර්වාණගාමී මාර්ගය මේ අපායමාර්ගයයි මාර්ගාමාර්ග දෙක වදරා අවිද්යාණ නැමැති අඳුරු දුරුකරන්නා වූ ප්ර ඥා නැමැති ආ‍ලොකය ප්රැකාශ කරන්නාවූ ධර්ම නැමැති ප්රරදීපය ද සංසාර නැමැති සාගරයෙන් එතරවන පිණිස ධර්ම නැමැති මහ නැව ද කුසල ධර්ම නැමැති මහ මුහුණ නැගි අකුශල ධර්ම නැමැති කුරුලෑ ආදිය හරණ පිණිස ඒ මුඛ පිළිකා ආදිය ප්රයකාශ කරන්නා වූ අර්හත් ඵලය කෙළවර කොට ඇති විදර්ශනා සහිත වූ ධර්ම නැමැති කැඩපත ද ක්ලෙශ ව්යාවධිය සන්යිඳුවන පිණිස ඒ ක්ලෙශ රෝගය නසන්නාවූ ධර්ම නැමැති ඖෂධය ද, දෙශනා වශයෙන් සකස් කොට ආදරයෙන් අනාගතයෙහි උපදනා භික්ෂූන් වහන්සේ වැඩ පිණිස තබා චතුරාර්ය්නාග සත්‍්ෂයෙහි සො‍ළොස් ආකාරයකින් කළමනා කෘත්යන කොට නිම වූ හෙයින් කෘත්යා කෘත්ය් ඉෂ්ටානිෂ්ටයෙහි නිර්විකාරි වූ ශ්රාිවක සංඝයා වහන්සේ හා සමග හාත්පසින් අන්ධකාර දුරු කොට ආ‍ලෝක දක්වා පර්වත මස්තකයෙහි ඇවිළ නිවී ගිය මහත් වූ වහ්නිස්කන්ධයක් මෙන් සියලු ලොක වාසී සත්ත්වයන්ගේ සන්තාන ගත වූ ක්ලෙශ නැමැති අන්ධකාර දුරුකොට සර්වඥතාඥන නැමැති ආ‍ලොකය දක්වා ශාසන නැමැති පර්වත මස්තකයෙහි අනන්තා පරිමාණ වූ බුඞශ්රීයන් දිළිහී ඒ මෛත්රී සම්යනක් සම්බුඞ නැමැති වහ්නිස්කන්ධ යාණන් වහන්සේ නිරුපධිශේෂ නිර්වාණ ධාතු‍වෙන් පිරිනිවන් පා වදාරණ සේක.
ඒ සර්වඥයන් වහන්සේ පිරිනිවී කල්හි උන්වහන්සේ‍ණගේ ශාසනය එක් ලක්ෂ අසූදහසක් අවුරුදු මුලුල්ලෙහි පැවත අන්තර්ධාන වන්නේය. සියලු දසදහසක් සක්වළ එකාන්ධකාර කොට ශාසනන් තර්ධාන වූ කල්හි එයින් මත්තෙහි ලොකයෙහි කුසලකර්ම පථය පිරි‍හෙන්නට වන් කල්හි දරුණු වූ කර්කශ වූ දුඃඛ විශේෂය උපද වන්නා වූ අකුසල ධර්මය පහළ වන්නේ ය. මෙසේ ඒ මෛත්රී් සර්වඥයන් වහන්සේගේ පරිනිර්වාණය දක්වා දැන් ජීර්ණපත්රෛ පූට‍යෙක්හි නිස්සංගව පවත්නා දිවස සන්තප්ත අයශ්ශුලයක් මෙන් සියලු ධර්මයෙහි අස්ඛලිතව පවත්නා වූ ඥන ගති ඇති අපගේ සර්වඥයන් වහන්සේ සර්වාංගයෙන් ධවල වූ හස්ති රාජයක්හු සර්වාලංකාර‍යෙන් සරහා ඔහුගේ සොඬ පොලු ගසන්නාක් මෙන් ද, ස්ර්වරන්නමය වූ උතුම් ප්රාමසාද මස්තකයෙහි අසනිපාතයක් එලන්නාක් යු මෙන් ද, නොයෙක් කර්මාන්තයෙන් විසිතුරු කොට කරණ ලද රාජ භවනයක් වහ්නියෙන් දහනය කරන්නාහු මෙන් ද, මෙබඳු වූ බුඞ ශ්රීභ සමෘඞිය ද, නිත්යම සංස්කාර නැති බැවින් අන්තර්ධාන වන්නේය.
එසේ හෙයින් “අනේ! සාරි පුත්රව ස්ථවිරයනි, සියලු ම සංස්කාර ධර්මයෝ චිරස්ථායිව බොහෝ කලක් නො පවත්නාහුය’යි දක්වන්නා වූ සර්වඥයන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක.
එවං අනිච්චා සංඛාරා, අඩුවා තාවකාලිකා
ඉත්තරා භෙදකාවෙව, ජජ්ජරා’ රත්තිකා හටෙ.
තුච්ඡ මුඨි සමාපුඤ්ඤා , සංඛාරා බාල ලාපතා
න කස්සවි වසො තත්ථ චත්තනි ඉඬිමස්සපි
ඒවං ඤත්වා යථාභූතං, නිබ්බින්දෙ සබබ සං‍ඛතෙ.
මෙසේ ප්රාදීප සිඛාවක් මෙන් කර්මාදී හෙතු ප්ර්ත්ය.යයෙන් හා සහඟ උපදනා වූ සංස්කාර ධර්මයෝ ඇතිව නැතිවන්නා වූ අර්ත්ථයෙන් අනිත්යය කෙළවර කොට ඇති බැවින් හා ආදි අන්ත දෙක ඇති බැවින් අනිත්යනයහ. ඒ සියලුම සංස්කාර ධර්මයෝ දිය බුබුළු හා‍පෙන පිඬු මෙන් අස්ථිර බැවින් අඩුව වන්නාහ. පරායත්ත බැවින් පිරු‍‍ළෙන් ලත්, වස්තුවක් මෙන් තාවකාලික වන්නාහ. ස්වල්ප වූ ආස්වාද ඇති බැවින් ස්වප්නයන් ඒකාන්තයෙන් නස්නා හෙයින් විදුලියක් මෙන් බි‍ඳෙන්නා වූ ස්වභාව ඇත්තාහ. තවද සියලු සංස්ක්ාර ධර්මයෝ කුඹුලන් කළා වූ වලන් පලහන වලන් සූලය මුදුනට බළගත් රුකකින් නැමුණු අතු අග තුබු පිනි බිඳුවක් මෙන් ද? ඉදිකටු මුන තුබු හබ ඇටක් මෙන් ද, ඒකාන්තයෙන් කලක් තොපිහගන්නා වූ උපන්නා වූ ස්වභාවයෙන් නොසිටි ම ධර්මතා බැවින් බි‍ඳෙන්නා වූ ස්වභාව ඇත්තාහ. ස්ථීරත්වයෙන් නැති බැවින් නොපැහූ මැටි වලදක්මෙන් දැදුරුව බිදෙන්නාහ. නිත්යා්දී සාර විරහිත බැවින් ආත්ම - ආත් මී- ස්වභාවයෙන් සිස්වුවක් මෙන් තුච්ඡ වන්නාහ. ක්ෂණික නිරොධයෙන් නස්නා බැවින් නිරූඬ වන්නාවු ස්වභාව ඇත්තාහ. මිට මොලවා විදහා පෑ සිස් අතක් මෙන් ගතයුතු ආස්වාදයක් නැත්තාය. නිත්යහ සුඛ සුභත්වයක් නැති හෙයින් ශූන්යවයහ. අප්රාදඥසත්වයන් විසින් මම ය මාගේ යයි ගන්නා හෙයින් මාගේ පුතණුවෝ ය, මාගේ දියණි යෝ ය, මාගේ නෑයෝය, මාගේ ධන - ධාන්යව ය යන මේ ආදීන් මමත්ත්වය උපදවා කියන හෙයින් බාල ලාපනයහ. ඒ සියලු සංස්කාර ධ්රමයන් කෙරෙහි යස මහත්වය, පුණ්යය මහත්වය, ප්ර ඥාමහත්වය යන මේ ආදිය ඇත්තාවුන් අතුරෙන් යමි කිසි පුද්ගලයෙක්හුගේ වසඟයෙහි ඓශ්වර්ය් නොපවත්නේය. කුමක් හෙයින්ද ? යත් : ඍඞ්මතුන් කෙරෙහිත් අගතැන් පත්වූ මහා මොග්ගල්ලායන ස්ථවිරාදීන්ගේ වශයෙහි නොපවත්නා හෙයින් ඍඞිමතුන්ගේත් ඓශචර්ය්න ස වසඟය ඒ සංස්කාරයන් කෙරෙන් නො පවත්නේය. මෙසේ සියලු සංස්කාර ධර්මයන්ගේ අනිත්යායදී ස්වභාවතත්වූ පරිද්දෙන් දැන සියලු ප්රේත්යාය සමුත්පන්න ධර්මයෙහි කළකිරී භවවිරාගය කටයුත්තේය.
මෙසේ සියලු සංස්කාර ධර්මයන්ගේ...
සංස්කරණයමෙසේ සියලු සංස්කාර ධර්මයන්ගේ අනිත්යයතාව දක්වා දැන් ලොකයෙහි අමෘත මහා නිර්වාණයට පමුණුවන්නා වූ උත්තම පුරුෂයන්ගේ දුර්ලභ බව දක්වන්නා වූ සර්වඥයන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ සේක.
දුල්ලභො පුරියා ජඤ්ඤා, නසො සබ්බත්ථ ජායතී
යත්ථ සො ජායතී ධිරො, තංකුලංසුඛ මෙධති.
‘මහණෙනි, ලොකයෙහි සතර දෙනෙකුගේ පහළවීම දුර්ලභ වන්නේය. කවර සතර දෙනෙකුගේද ? නික්ලෙශි වූ තථාගත වූ සම්යීක් සම්බුඬයන්ගේ පහළවීම ලොකයෙහි දුර්ලභ වන්නේය’ යනාදී කුමයෙන් වදාළ බැවින් කප් අසංඛ්යරයක් මුලුල්ලෙහිත් සර්වඥකෙනෙකුන් වහන්සේගේ උත්පත්තිය දුර්ලභ බැවින් පුරුෂා ජානියවූ පුරුෂශ්රෙෙෂ්ඨ වූ පුරුෂොත්තමයන් නොලැබ්බ හැකි වන්නේය. එබඳුවූ පුරුෂොත්තම පුද්ගලයක්හු සියලු දස දහසක් සක්වල කෙළලක්ෂයක් සක්වල අනන්තා පරිමාණ සක්වල වේවයි අන්යකද්වීපාන්තරයෙහි වේවයි. ප්රඅත්යයන්තජනපදයෙහි වේවයි, රජ බමුණු දෙකුල හා සෙසු කුලයෙක වේවයි නූපදන්නේය. ඒ උතුම් ඥාතිගති ඇති පුරුෂාජානීයයා තෙසු යම් කුලයක උපදනේ වීනම් ඒ කුලය සියලු සැපයෙන් මතු මත්තෙහි අභිවෘඞියට පැමැණෙන්නේය වදාළේ මැනෝ. “ඡන්නං භික්ඛවෙ පාතුභාවො දල්ලභො ලොකස්මිං කතමෙසං ඡන්නං තථාගතස්ස අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස පාතුභාවෙ දුල්ලභො ලොකස්මින්ති.
මෙසේ උත්තම පුරුෂයන් ලොකයෙහි නොලැබ්බ හැකි නියාව දක්වා දැන් මෛත්රීප සර්වඥයන් වහන්සේ දක්නට හේතුවූ කුශල සමෘඞිය කිරීමෙහි යොදවන්නා වූ සර්වඥයන් වහන්සේ මෙසේ වදාළසේක.
තස්මා මෙත්තය්ය් බුඬස්ස, දස්සනත්ථාය වො ඉඨ
උබ්බිග්ග මනසා සුට්ඨු, කරොථ විරියං දළ්හ.
තවද යම් හෙයකින් අමෘත මහා නිර්වාණයට පමුණුවන්නා වූ පුරුෂජානීයයන්ගේ උප්පත්තිය ලොකයෙහි දුර්ලභයේද, එසේ හෙයින් දුර්ලභොත්පත්ති ඇති මෛත්රී සර්වඥයන් දක්නා පිණිස තෙපි හැම මාගේ ශාසනයෙහි සිට උද්වේගය‍ට පැමිණි සිත් ඇතිව මනාකොට දෘඪ විර්ය්ි ය කරව්. උත්සාහ කරව්. ලොකයෙහි කරණ ලද කුසල් ඇති අප්රරමාද විහාරීවූ යම් භික්ෂු භික්ෂුණී උපාසක උපාසිකා කෙනෙක් ඇති නම් ඔහු භාග්ය වත් වූ සර්වඥයන් වහන්සේ එසමයෙහි දිව්ය මනුෂ්ය යන් හා සමඟ දක්නාහුය. ඒ භාගළ්යනවත් වූ මෛත්රීව සර්වඥයන් වහන්සේ දක්නෝ කවුරුන්ද? නොදක්නෝ කවුරුන්ද ? යත හොත් :- මාතෘඝාතක, පිතෘඝාතක,අරහන්තඝාතක, ලොභිතුප්පාදක, සංඝභෙදක යයි කියන ලද පංචාතන්තරිය කර්මය කොට අවිචි මහා නරකයෙහි උපන්නාවූ සත්ත්වයෝ ඒ මෛත්රීප සර්වඥයන් වහන්සේ දැක්ක නොහෙත්මය. ‘මෙලෝ නැත, පරලෝ නැත, කම නැත, කම්ඵල නැත, මව නැත, පියා නැත, කළාව කුසලයෙහි විපාක නැතැ’යි කියා මෙසේ මිථ්යාරදෘෂ්ටි ගෙණ අලුගා ඇවිදිනාවූ සත්ත්වයෝ ඒ මෛත්රීා සර්වඥයන් වහන්සේ දැක්ක නොහෙත්ම, ආර්යාසත් පවාද කළාවූ සත්ත්වයෝත් ඒ මෛත්රී සර්වඥයන් වහන්සේ දැක්ක නොහෙත්මය. නරක ප්රෙ ත අසුර නිකායෙහි උපන් සත්ත්වයෝ අරූතල අස ඥතලයෙහි උපන් සත්ත්වයෝත් ඒ මෛත්රී සර්වඥයන් වහන්සේ දැක්ක නොහෙත් මය. ඉන්ද්රි ය වෛකල්යතයට පැමැණි සත්ත්වයෝත් ඒ මෛත්රි් සර්වඥයන් වහන්සේ දැක්ක නොහෙත් මය. ප්ර ත්යරන්ත ජනපදයෙහි උපන් සත්ත්වයෝත් ඒ මෛත්රිය සර්වඥයන් දැක නොහෙත්මය. නිගණ්ඨාදී පාෂණ්ඩයොත් ඒ මෛත්රිය සර්වඥයන් දැක්ක නො හෙත් මය. බුදුන් සතු දෙය, ධර්මය සතු දෙය, සංඝයා සන්තක දෙය, නොනිසින් ගෙණ කෑවෝත් නොදකිති.
මෙයින් පිටත් අවශේෂ සත්ත්වයන්ගෙන් දුගීමගී සත්ත්වයන්ට හා මහණ බමුණන්ට දන් දුන්නෝ ඒ මෛත්රි් සර්වඥයන් දකිත් මය. පන්සිල් රක්ෂා කළෝ දකිත් මය. පෙහෙවස් රක්ෂා කළෝ දකිත්මය. බඹසරවස් රක්ෂා කළෝ දකිත්මය. දාගැප් කරවූවෝ දකිත්මය. බොධි පිහිටවූවෝ දකිත්මය. පුෂ්පාරාම කරවූ වෝ දකිති. අම්බලම් තැනවූවෝ දකිති. මං හෙළිකරවුවෝ දකිති. ධර්මශාලා භොජනශාලා කැරවූවෝ දකිති. ලින් කැණවූවෝ දකිති. දණ්ඩාසන කබලි බණ වසුන් දුන්නෝ දකිති. විජිනි පත අතටඔසවා දුන්නෝ දකිති. බණ කියන ගෙයි වියන් බැන්ඳෝ් දකිති. වියනේ මලෝලඹු දුන්නේ දකිති. රන්මල් රිදීමල් ආදිය පිදුවෝ දකිති. සුවඳ මල් සුවඳ සුණු පිදුවෝ දකිති. බණට හඬගෑවෝ දකිති. බණ කියන කළ සාධුකාර දුන්නො දකිති. මේ සියලු වතාවන් කොට නිමවා බණ කියන්නන් ආචාර උපචාරයෙන් වඩාගෙණ වුත් ධර්මාසනයෙහි හිඳුවා සකස් කොට බණ පැවැත්වූවෝ ඒ මෛත්රිත සර්වඥයන් දකිත්මය.
තවද, ආමිස ධර්මදානාදින්...
සංස්කරණයතවද, ආමිස ධර්මදානාදින් සංඝයා වහන්සේට පුජා සත්කාර කළෝ ඒ මෛත්රිව බුදුන් දකිත්මය. මවුන්ට උපස්ථාන කළෝ දකිති. පියන්ට උපස්ථාන කළෝ දකිති. කුලදෙටුවන්ට උපස්ථාන කළෝ දකිති. ලා බත් පොහො බත් අවධි බත් දුන්නෝ දකිති. දසපින් කිරියවත් පිරූවෝ දකිති. සංඝරාම කැරවූවෝ දකිති. පිළිම ගෙවල් කැරවූවෝ දකිති. පිළිම කරවා ඇස් තිබුවෝ දකිති. බණ පොත් ලියවා දුන්නෝ දකිති. තවද, ඒ මෛත්රීෝ සර්වඥයන් වහන්සේ දකුම්වයි පතා යටත් පිරිසෙයින් එක මල්මිටක් එක පානෙන් එක බත් ආලෝපයක් පමණ දුන්නෝද ඒ මෛත්රිස සර්වඥයන් වහන්සේ දකිත්මය. අනුන් කළ පිණ සතුටුව අනුමෝදන් වූ වෝත් ඒ මෛත්රි් සර්වඥයන් වහන්සේ දකිත්මය.
තවද, ඒ බු‍ඬොත්පාද කාලයෙහි උපදුමෝවයි පතා කුසල් කළ දිව්ය. මනුෂ්යයයෝ ඒ මෛත්රි සර්වඥයන් වහන්සේ දකිත්මය. ඒ දිව්යන මනුෂ්යවයෝ මෛත්රිය සර්වඥයන් වහන්සේගෙන් ධර්මය අසා මාර්ගඵලයට පැමිණෙන්නාහුය. මාර්ගඵලයට පැමිණෙන්ට අප මර්ථ කෙනෙක් ස්වර්ගයෙහි උපදනාහ. එසේ හෙයින් නුවණැත්තා වූ සියලු සත්ත්වයෙනි. පංචශීල කෙටියෙන් සංවර සීලාදී වශයෙන් සීල සංරක්ෂණය කෙරෙමින් උතුම්වූ බඹසර වස් රක්ෂා කරව්. දන් දුන්නාවූ සත්ත්වයෝ බොහෝ ජනයන්ට ප්රිරය වන්නාහ. ඔහු බොහෝ ජනයෝ භජනය කෙරෙති. කීර්තියටත් පැමැණෙන්නාහ. ඔහුගේ සිවුවණක් පරිෂත් මඬ්යනයට වදනේය, විශාරද වන්නේය, මසුරු නොවන්නේය. බුහුටි වන්නේය. යන මෙතෙක් ගුණ ඇති ඓහලෞකික පාරලෞකික සැපත් වළක්නාවූ කෙළවර අමෘතමහා නිර්වාණය සාධා දෙන්නාවූ මහාර්ඝවූ අන්තපානවස්ත්රර මාලාන්ධ විලෙපන සෙය්යාණවසථ පදිප සංඛ්යාවත දශවිධ දානවස්තුන් ශ්රධමණ බ්රා‍හ්මණාදීන් විෂයෙහි පිහිටවීමෙන් මහ දන් පවත්වමි.
අටවක තුදුස්වක පසළොස්වක සමාදන්ව රැක්ක යුතු උපෞෂිත ශීලය සමාදන්ව පෙහෙවස් රක්ෂා කරව්! තමාය, තමාට හිතයෝය, මධ්යීස්ථයෝය, වෛරිය යන චතුර්විධ සත්ත්වයන් කෙරෙහි සියලු සත්හු සුවපත් වෙත්වයි, නිඳුක් වෙත්වයි, නිරොගි වෙත්වයි, තමන් තමන්ගේ ධන ධාන්යක සම්පත්තියෙන් නොපිරිහී සැපසේ ආත්ම පොෂණය කෙරෙත්වයි යන ආදී ක්රපමයෙන් මෛත්රිස භාවනා කරව්. අප්ර මාදව ප්ර තිපත්තියෙහි ඇලී වාසය කරව්. හැම කලම කුසල් කිරීමෙහි පසු නොබැස බලවත් අඬ්යා්ශ ඇතිව කුසල් කරව්.
තවද, කුශල ක්රිුයාවට ආකාර වූ මේ බු‍ාඬොත්පාද කාලයෙහි දාන සීල භාවනාදී අනෙකප්රිකාර කුසල් රැස් කරව. ඒ කළාවූ කුසල සංචයෙන් අනෙක ප්රනකාර දුක් කෙළවර කොට අමෘත මහා නිරිවාණයට පැමිණේව යි අවවාද අනුශාසනා කොට දෙශනාව නිමවා වදාළ සේක. ඒ ධර්මදෙශනාවසානයෙහි කෙළ ලක්ෂයක් දිව්යව මනුෂ්යේ යෝ දීපංකර සර්වඥයන් වහන්සේ ආදීකොට ඇති මෛත්රික සර්වඥයන් වහන්සේ කෙළවර කොට ඇති පස් විස්සක් පමණ සර්වඥයන් වහන්සේගේ බුඞවංශය අසා අර්හත් ඵලයෙහි පිහිටියහ. අසංඛ්යනයක් දිව්යඅ මනුෂ්යපයෝ සෝවාන්ය, සෙදගැමිය, අනගැමිය යන තුන් මග තුන්ඵලය පැමිණියාහුය. ඒ දෙශනාවට මෑත භාගයෙහි චක්රයවර්ති සූත්රැය දෙශනා කරන්නාවූ සර්වඥයන් වහන්සේත් අනාගත වංශ දෙශනාව කොට වදාළ සේක.
ඒ කෙසේද ? යත් :-
එක් සමයෙක්හි භාග්යවවත් බුදුරජාණන් වහන්සේ මගධ රට සැරි සරා වඩනා සේක් මාතුල නම් නුවරට පැමිණ ඊට නුදුරු වනලැහැබෙක වාසය කරණසේක් අලුයම් වේලෙහි මහා කරුණා, සමාපත්තිය‍ට නැඟී ලොව බලා වදාරණ සේක්, මේ අනාගතවංශ (දෙශනාව) ප්රවකාශ කරන්නාවූ සූත්ර දේශනාවෙන් මාතුල නුවර වැසි සුවාසු දහසක් ප්රාසණීන්ට වන්නාවූ ධර්මාභිසමය දැක උදෑසනම විසිදහසක් භික්ෂූන් වහන්සේ පිරිවරා මාතුල නම් නුවරට පැමිණි සේක, එකල මාතුල නුවර වැසි රජ දරුවෝ සර්වඥයන් වහන්සේ වැඩි සේක යනු අසා පෙර ගමන් කොට දශබලධාරීවූ බුදුරජාණන් වහන්සේට ආරාධනා කොට මහත්වූ සත්කාර සම්මානයෙන් නුවරට වඩා ගෙණ ගොස් වැඩ ඉන්ට සුදුසුවූ ස්ථානයක් විශේෂ කොට සරහා මහාර්ඝවූ පර්යංොස් ක යෙහි වඩා හිඳුවා බුදු පාමොක් මහ සඟනට මහාදුන් දුන්හ. භාග්යන වත්වු සර්වඥයන් වහන්සේ අහාර කෘත්ය කොට නිමවා සිතන සේක්, ‘ඉඳින් මම මේ ස්ථානයෙහිදි මේ මනුෂ්යකයන්ට ධර්මදෙශනා කරන්නෙම් වීම්නම් මේ ප්රමදෙශය ඉතා හකපටු වන්නේය. මනුෂ්යනයන්ට යිඳින්ටවත් සිටින්ටවත් අවසර මද වන්නේය. මහත්වූ ප්ර්තිලාභ සමාගමයක් වන හෙයින් මෙතැන විය යුතුය’යි සිතු සේක.
ඉක්බිත්තෙන් රජ දරුවන්ට අනු මෙවැනි ධර්ම දෙශනා නොකොට...
සංස්කරණයඉක්බිත්තෙන් රජ දරුවන්ට අනු මෙවැනි ධර්ම දෙශනා නොකොට මා පාත්රතය ගෙණ නුවරින් නික්මුණු සේක. මනුෂ්යියෝ සිතන්නාහු බුදුරජාණන් වහන්සේ අපට භූතානුමොදනා විවරකුත් නොකොට වඩනා සේක.ඒ කාන්තයෙන් බුදුන්ට පිළිගැන්වූ ආහාර පාන වර්ගය නපුරුව ගියේවන. බුදුහු නම් සිත් ගතහැකි කෙනෙක් නොවන සේක. බුදුන් හා සමඟ කරන්නාවූ විශ්වාසය නම් පණගබ් විදහා ගත් නාගරාජයක්හුගේ කරටිය අල්වා කෙළිමින් හා සමාන වන්නේය. එසේ හෙයින් ‘පින්වන්ති. වරෝ යම්හ, බුදුරජාණන් වහන්සේ ක්ෂමා කරවම් හ’යි කියා සියලු නුවරවාසි සත්ත්වයෝ සර්වඥයන් වහන්සේ හා කැටිව නික්මුණාහ. බුදුරජාණන් වහන්සේ වඩමින් සිට ම මගධ ක්ෂෙත්රායෙහි පිහිටි ශාඛා විටප සම්පන්නවූ ඝණච්ඡායා ඇති කිරියක් මාණයේ පැතිර සිටියාවූ එක් මයිල ගසක් දැක මේ වෘක්ෂමූලයේ හිඳ ධර්ම දෙශනා කරන්ට වන් කල්හි මහා ජනයාට ඉන්ට සිටින්නට අවසර පෙණෙන්නේ යයි දැන වැළක මයිල වෘක්ෂ සමීපයට වැඩ ධර්ම භාණ්ඩාගාරිකවූ ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ මුහුණ බලා වදාළ සේක. එසඳ අනඳ මහ තෙරුන් වහන්සේ මුහුණ බලූ ආකාරය දැක බුදුරජාණන් වහන්සේ පණවන ලද බුඞාසන මස්තකයෙහි බාලාර්කබිම්බයක් මෙන් දිලිහි දිලිහි වැඩ උන්සේක. ඉක්බිත්තෙන් උස්වහන්සේ අභිමුඛයෙහි මනුෂ්යියෝ උන්හ. දැලයෙහිත් පිටිපසත් දේවතාවෝ සිටියහ. මෙසේ මහත්වූ දිව්යය මනුෂ්ය පර්ෂත් මඬ්ය යේ වැඩහුන්නාවූ තිලෝගුරු සම්යෙක් සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ ධර්මය පිළිගන්නට සුදුසු භික්ෂුන් වහන්සේට ආමන්ත්රසණය කොට වදාරා ‘මහණෙනි’ ආත්ම ප්රේතිෂ්ඨා ඇතිව වසව්. ආත්ම ශරණයන් ගෙණ වසව්. අන් සරණයක් ගෙණ නො වසව්. මහණෙනි. ධර්මය පිහිට කොට වසව. ධර්මය සරණ කොට වසව්. අන් සරණක් ගෙණ නො වසව්. යනාදින් චක්රාවර්ති සූත්රා න්ත ධර්මසේශනාව කොට අනාගත වංශයත් දෙශනා කොට වදාළ සේක. එහෙයින් කියන ලදි.
‘අසීති වස්ස සහස්සායුකෙසු භික්ඛවෙ මනුස්සෙසු මෙත්තෙය්යොග නාම භගවා ලොකො උප්පජ්ජිස්සති. අරහං සම්මා සම්බු‍්ඬො විජ්ජාචරණසම්පන්නො සුගතො ලොවිදු අනුත්තරො පුරිසදම්ම සාරථී සත්ත්තා දෙවමනුස්සානං බු‍ඬො භගවාති” මේ ආදි සුත්රද දෙශනාවගේ කෙළවර විසිදහසක් භික්ෂූන් වහන්සේ අර්හත් ඵලයට පැමිණිසේක. සුවාසූ සහසක් ප්රාදණිහු මාර්ගඵලයට පැමිණ අමාමහ නිවන් දුටහ. මෙසේ මේ අනාගතවංශය සියලු ධර්මයෙහි අස්ඛලිතව පවත්නා ඥානගති ඇති දශබලධාරි වූ චතුර්වෛශාරද්යි විශාරද වූ ධර්මරාජ වූ ධර්මස්වාමි වූ තථාගත වූ අසමසම වූ අප්ර්නිපුද්ගල වූ අද්වයවාසී වූ සර්ව ඥ වූ තිලෝගුරු සම්යශක් සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ විසින් කිඹුල්වත් නුවර පරම රමණීය වූ න්ය ග්රොතධාරමයෙහි වෙසෙමින් යමක් ප්රුතිභාය්ය දක්වන්නාවූ කාලයෙහි තමන් වහන්සේ විසින් විශෙෂ කොට නිර්මාණය කරණලද ඉතා සිත්කළු වූ දැකුම් ඇති රුවන් සක්මන් සක්මන් කරමින් සිට බුඞවංශ දෙශනාව සානයෙහි කාමොසාදි චතුරොඝයෙන් නිඃතරණය පිණිස දම්සෙනෙවි සැරියුත් මහ තෙරුන් වහන්සේගේ ආරාධනාවෙන් දෙශනා කරණ ලද්දදේය.
මෙපමණෙකින් (1) කවර කෙනෙකුන් විසින් දෙසන ලද්දේද ? (2) කොතැන්හිදී දෙසන ලද්දේද ? (3) කවර කලෙක දෙසන ලද්දේද ? (4) කුමක් පිණිස දෙසන ලද්දේද? (5) කවුරුන්ගේ ආරාධනාවෙන් දෙසන ලද්දේද? යන මේ මහා ප්ර ශ්නයෝ පස්දෙන විශේෂයෙන් විසර්ජනය කරණ ලද්දාහුය.
ගුණසාගර වූ ධර්මරාජ වූ ...
සංස්කරණයගුණසාගර වූ ධර්මරාජ වූ මෛත්රින සර්වඥයන් වහන්සේ කෙරෙහි ප්රසසාදයන් ලොකොත්තම වූ උන්වහන්සේගේ වංශ අර්ත්ථව්යංෙජනයෙන් සමුපූර්ණ කොට කරණරසායන කොට වර්ණනා කරන්නා වූ මා විසින් අනන්තාකාශයට බඳු වූ උපමා ඇති යම් යම් කුශලයෙක් රැස්කරණ ලද්දේ වේද ඒ කුසලකර්මය හේතු කොට ගෙණ අනාගතයේ කේතුමතී නම් රාජධානියෙහි ශංඛ නම් චක්ර‍වර්ති රජ්ජුරුවන්ගේ වංශයෙහි ඉපැද ලොකනායක වූ මෛත්රිම සර්වඥයන් වහන්සේ දැක යස පිරිවර ඇත්තාවූ ඒ මෛත්රික සර්වඥයන් වහන්සේට ගිහි ගෙයි දී උපස්ථාන කොට බෝමැඩ වජ්රාිසනාරූඩව වැඩහිද සර්වඥතාඥානය සමධිගමනය නළාවූ උන්වහන්සේට අනෙක ප්ර‍කාරයෙන් පූජාසත්කාර කොට එපරිද්දෙන් ම සත්සතියෙහිත් දම්සක් පැවැතුම් සූත්රෙදෙශනාවෙහිත් දිව්යදමනුෂ්යයයන්ට සිත්කලු වූ මහත් වූ උතුම් උතුම් මඟුල් කොට බණ අසා සිටියාවූ මම එතැන්හිදී ඒ මහර්ෂිවූ සර්වඥයන් වහන්සේට විසිතුරු වූ ගාථා ලක්ෂයක් බැඳ අනෙක ප්රඒකාරයෙන් ස්තුති කොට දොළොස් යොදනක් පමණ තැන පැතිර සිටිනාවූ නොයෙක් අත්නයෙන් බබලන්නාවූ ප්රා්සාද දොරටු පවුරු තොරණ ඇගූ ආදියෙන් හෙබිනා වූ මළු සක්මන් පංතියෙන් හා ලියමඬුලුවෙන් හා මලින් ගැවසී ගත් වෘක්ෂයෙන් හැම කල්හිම අලංකෘත වූ සුපිපි රත් නෙළුම් ඵළ නෙළුම් ඇඹුල ඉපුල ආදිය ඇති මිහිරි සිහිල් පැනි පිරුණා වූ සැපසේ බැස නහා පැන් බී ගොඩ නැග හැකි මනා තොට පතර ඇති දහස් ගණන් පොකුණුවලින් සැරහුණාවූ සිත්කලුව ප්රතසාද යෙන් මස්තක ප්රානප්තවූ රෑ දාවල් නොයෙක් සත්රුවන් රැසින් බබලන්නාවූ විහාරයක් මහර්ෂිවූ ඒ මෛත්රි සර්වඥයන් වහන්සේට මනා කොට කරවා මාහැඟි කොඳු පලස් ආදී ආස්තරණ හා දළ ඇඳ දළ පුටු ආදී නොයෙක් සෙනසුන් පිරිකර එහි පනවා සියලු ජම්බුද්වීපය එක රඟ මඬලක් මෙන් කෙරෙමින් නොයෙක් පූජා සත්කාර කොට බුදුන් ප්රවධාන කොට ඇති භික්ෂු සංඝයා වහන්සේට ඒ විහාරය පිළිගන්වා උතුම්වූ ප්ර ණිතවූ චතුර්විධ ප්රභත්ය ය මහවතුරක් මඬනා කලක් මෙන් පවත්වා මෙසේ එසමයෙහි බොහෝ කලක් මුලුල්ලෙහි දන් දෙන්නාවූත් මම මෛත්රිඬ සර්වඥයන් වහන්සේ විසින් පිරිනිවන් පානට පළමු කොට මහණව ශීලසමාඞ්යරදි ගුණයෙන් යුක්තව මනුෂ්යා්ත්මභාවාදි අෂ්ටාංගයෙන් සමුපෙතව ධර්මරාජන්වූ මෛත්රි් සර්වඥයන් වහන්සේ විසින් ‘මේ මහණ අනාගතයෙහි බුදුවන්නේය’යි විවරණ දෙන ලද්දේම් ඒ මෛත්රින සර්වඥයන් වහන්සේ වැනිවූ ම එයින් මත්තෙහි උපදනා සියලු සර්වඥයන් වහන්සේට උක්තප්රවකාර වූ සිත් කලු වූ මහත් වූ පූජාසත්කාර නිරන්තරයෙන් කොට ඒ සියලු සත්ත්වයන්ට කල්පවෘක්ෂයක් මෙන් පැවත සියලු දසපාරමී ධර්මයන් පුරා බොධි පර්යංෘක් කාරූඨව නිරුත්තරවූ සම්යරක් සම්බොධිඥානය සමධිගමය කොට මොහොන්ධකාරය දුරු කරන්නාවූ අතිපරිශූඬ වූ ධර්මය දෙශනා කොට සියලු සත්ත්වන් සංසාර නැමැති සාගරයෙන් එතෙරකොට නිර්වාණක්ෂෙම භූමියට පමුණුවම්වා!
මේ අනාගත වංශය විශේෂ කොට කළා වූ මේ කුශල කර්මයෙන් සියලු සත්ත්වයෝ හැම කල්හි ම
නිදුක් වෙත්වා!
නිරොග වෙත්වා!
නිරුපද්රොව වෙත්වා!
අවෛරී වෙත්වා!
සුවපත් වෙත්වා!