මහාවංශය - ii
13 වෙනි පරිච්ජේදය.
සංස්කරණයඑකල උපසපන් දොළොස් හැවිරිදිවු මහ නුවණැති ඒ මහා මහෙන්ද ස්ථවිර තෙමේ උපාධ්යාොයවු මොග්ගලිපුත්තතිස්ස තෙරුන් හා සඞ්ඝයා විසින් අණවනු ලත්සේක් ලක්දිව් පහනට කල් බලමින් “මුටසිව රජ මහළුය, පුත්ර තෙමේ රජවේවි”යි සිතුසේක. ඒ අතර ඥති වර්ගයයා දක්නට සිතා උපාධ්යාතයන් වහන්සේද සඞ්ඝයාද වැද පියරජු විචාළසේක. යටකි තෙරුන්වහන්සේලා සතරදෙනාද කැටිව සඞ්ඝමිත්රාය පිත් යට්අභිඥ හා මහ ඍඬිඇති සුමන සාමණෙරයන්ද ගෙණනැයන් සඞ්ශ්රරණ කරණට දක්ෂිිණාගිරි දනට වැඩිසේක. ඉක්බිති එහි හැසිරෙන උන්වහන්සේට සමසක් ඉක්මුණහ. ක්රශමයෙන් මවුබිසවුන් වසන වෙදිසගිරිනුවර අවුත් මෑණියන් දුටුසේක.දේවිතොමෝ ප්රි යපුතු දැක පිරිස් සහිත උන්වහන්සේ වලඳවා තමා විසින්කරනවනලද යහපත් වෙදිසගිරි විහාරයට නැංගවු සේක. ඒ අශොක රජතෙමේ කුමාර කාලයෙහි සිය පියහු විසින් දෙනලද අවන්ති රට අනුභව කෙරෙමින් පෙර උදේනි නුවරයන කල වේඳිය නම් නුවර නවාතැන් ගෙණ එහිදි මනා රු ඇති සිටුකුලෙහි උපන් දේවිනම් කුමරියක් ලැබ ඇය සමඟ වාසය කෙළේය. ඕතොමෝ එයින් ගැබ්ගෙණ උදේනි නුවරදි යහපත් රූ ඇති මහීන්දත නම් ඒ කුමරහු වැදුවා. දැවුරුද්දක් ඉක්ම සඞ්ඝමිත්රාත නම් දුවද වැදුවා මේ කාලයෙහි ඒ බිසව වෙදිය නුවර වසන්නීය. කල් දන්නා මහෙන්දර ස්ථවිරතෙමේ එහි වැඩහිඳ “මපියාණන් විසින් අණවනලද දෙවන අභිෂෙක මහෝතසවය, ඒ දෙවන පෑතිස් මහරජතෙමේ අනුභව කෙරේවා, දූතයන් අතින් අසා තුනුරුව්න් ගුණ දනිවා, පොසොන් පුණු පොහෝ දවස්හි මිශ්රතක පර්ව්තයට නගිවා, එදවස්හිම අපි ප්රපවර ලක්දිව යන්නමෝය”යි සිතුසේක. මහෙන්දොතෙමේ උතුම්වු මහෙන්දරස්ථවිරයන් කරා එළඹ “ලක්දිව් පහන් කරවන්ට වැඩිය මැනව, බුදුන් විසිනුදු ව්යාළකරණ කරණලදුයෙහිය, අපිදු ඊට උපකාර වන්නමෝය”යිකීයේයි. මෙහෙසිය බුහුනන් පිත් භඩෙක නම් කුමාරතෙමේ තෙරුන් විසින් මුවබිසවුන්ට දේශනාකළ දහම් අසා අනාගාමි ඵලයට පැමිණියේ තෙරහු වෙත විසිය.
එහි මසක් වැස පොසොන් පුණුපොහෝදවස්හි ස්ථවිරතෙමේ තෙරුන් සතරදෙනාය සුමන සාමණෙරය භණ්ඩුක නම් ඒ අනාගාමි කුමාරය යන මොවුන් හා කැටිව නෑයින් බලා එහි
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
නොඇළුණුසේක් ඒ විහාරයෙන් අහසට නැගි මහාඍඬි ඇති සේක් ක්ෂළණයකින්ම මෙහි වැඩ සිත්කලු මිශ්ර්ක පර්වෙතයෙහි පියල්කුළ උතුම් රුචිර අඹතෙලෙහි වැඩසිටිසේක.
පරිනිර්වාිණමඤ්චකයෙහි යොත් මුනිරාජයන් විසින් ලක් වැඩ පිණිස
ලක්දිව ප්රාෙසාදකර ගුණයෙන් ප්රකකාහකරණ ලද්දාවු ලකිදිව්හි බුදුන් බදු ඒ මහාස්ථවිරතෙමේ ඊට වැඩ පිණිස ලක්දිව්හි දෙවියන් විසින් පුදනලදුයේ එහි වැඩඋන්සේක.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස මහින්දා්ගමන නම්වු තෙළෙස්වන අදියර නිමි.
14 වෙනි පරිච්ජේදය
සංස්කරණයඒ දෙවනපෑතිස් රජ නුවර වැසියන්ට දියකෙළි විධාන කොට තෙමේ මුවදඩකෙළියට ගියේය. සතළිස් දහසක් මිනිසුන් විසින් පිරිවරණලදුයේ පයින්ම දුවමින් මිශ්ර.ක පර්වදත යට ගියේය. ඒ පව්හි වසන දෙවියා රජහට තෙරුන් දක්වනු කැමැත්තේ ගෝණවේස ඇත්තේ තණපඳුරක් කමින් සිටි යායේ දැක්විය. රජතෙමේ දැක “පමාවුවහු විදිනට යුතු නොවේ”යි සිතා දුනුදිය පෙළිය ගෝණතෙමේ පර්වතතාන්ත යට දිවිය. රජතෙමේ ලුහුබැඳ ගියේය. මෘග වෙස් ගත් ඒ දෙව්තෙමේ තෙරුන් වෙත ගොස් රජු විසින් තෙරුන් දුටු කල අතුරුදහන් වි. ස්ථවිරතෙමේ “අප බොහෝ දෙනා දුටු කල වැඩියක්ම බානේය”යි සිතා තම්න පමණක් දැක්වුසේක. රජතෙමේ ඒ තෙරහු දැක බියපත්ව සිටියේය. ස්ථවිරතෙමේ ඔහුට “එව් තිස්සය” යි වදාළසේක. ‘තිස්ස’ යයි යන බසින්ම රජතෙමේ “යක්‍හුෙයකැ”යි සිතිය. ස්ථවිරතෙමේ මහරජාණෙනි! අපි ධර්මයම රාජන්වු බුදුන් සර්වස ශ්රකමණයම්හ, තොපට අනුකම්පා පිණිසම් දඹදිවින් මෙහි ආම්හ”යි වදාළසේක. ඒ අසා රජතෙමේ පහවු බිය ඇත්තේ වි යහළුවාගේ අසුන් මෙ‍ේනෙහිකොට ශ්ර්මණයෝයයි නිශ්චිතකරණලදුයේ දුනු හි දමා ඒ තෙරුන් වෙත එළඹ ඒ තෙරුන් හා සමඟ සතුටුවනුයේ උන්වහන්සේ වෙත හිඳගත.
එකල්හි මහ රජහුගේ පිරිස් අවුදින් පිරිවැරුය. එකල්හි මහාස්ථවිරතෙමේ සමඟ ආ සෙසු සදෙනා දැක්වුසේක. රජ තෙමේ උන්වහන්සේලා දැක “මොව්හු කව්දැ ආවෝදැ”යි කිය“මා සමඟය”යි තෙරුන් විසින් වදාළකල නැවතත් “මෙබඳු
17 වෙනි පරිච්ජේදය 55
අන්යනවුත් යතිහු දඹදිව්හි ඇද්දැ”යි මේ විචාළේය. ස්ථවිර තෙමේ “ජම්බුවීපය කෘෂායවස්ත්රඹයෙන් බබළයි, එහි වනාහි ත්රි විද්යා ඇත්තෝය, ඍඬි ප්‍බුාප්තයෝග, පරසින් දන්නෝය, දිව්ය්ගොතරි ත ඇත්තෝය යන බුධ ශ්රාපවකවු බොහෝ රහත්හු ඇත්තාහ”යි වදාළසේක. “කුමකින් වැඩිසේක්දැ”යි විචාළේය. “දියෙන් හෝ ෙගාඩින් හෝ නොආම්හ”යි වදාරණලද්දාවු ඒ රජතෙමේ අහසින් වැඩියහයි දත්තේය. මහපැණ ඇති ඒ මහාස්ථවිරතෙමේ රජහු නැණ විමසන්සේක් ඔහුගෙන් පැණ පිළිවිසිසේක. පුළුවුත් පුළුවුත් ඒ ඒ පැණ රජතෙම විසඳුයේය. “මහරජාණෙනි! මේ රුක කිනම්දැ”යි විචාළසේක. රජතෙමේ “මේ තුර අඹ නමැ”යි කිය. “මේ හැර අඹ රුකෙක් ඇද්දැ”යි විචාළසේක. “බොහෝ අඹතුරු ඇත්තාහ”යි කිය. “මේ අඹතුරද ඒ අඹතුරුද හැර වෙන තුරු ඇද්දැ”යි විචාළ සේක. “වහන්ස! බොහෝ තුරු ඇත්තාහ. ඒ තුරු අඹ නොවේනි”යි කීයේය. “ඒ අඹත් නොඅඹත් හැර වෙන තුරු ඇද්දැ”යි විචාළසේක. “ස්වාමිනි මේ අඹරුකය”යි කීයේය.නරෙශ්වරය! පණ්ඩිතයෙහි”යි වදාළසේක. “මහරජ! තොපගේ නෑයෝ ඇද්දැ”යි විචාළසේක.ක “බොහෝ දෙනෙක් ඇත්තාහ”යි කීයේය. “ෙනානෑයෝත් ඇද්දැ”යි විචාළසේක. බොහෝ නොනෑයෝ ඇතියහ”යි කීයේය. “ඒ නෑයනුත් නොනැය නුත් හැර අනිකෙකුත් ඇද්දැ”යි විචාළසේක. “මමමය”යි කීයේය. “මහරජ! මැනව තෙපි පණ්ඩිතැ”යි වදාළසේක. මහ නුවණැති ස්ථවිරතෙමේ රජු පණ්ඩිතැයි දැන රජහට “චූලහත්ථි පදොපම සුත්රතය” වදාළසේක. දෙශනා කෙළවර ඒතෙමේ සතළිස් දහසක් ඒ මිනිසුන් හා සරණයෙහි පිහිටියේය.
ඒ දවස් සන්යාා සරකාලයෙහි රජහට ආහාර ඵලවුහ. “දැන් මුන්වහන්සේලා නොවළදන්හ”යි දන්නාමවුන් රජතෙමේ “විචාරන්ටම යුත්තේය”යි ඒ තෙරුන් බතින් විචාළේය. “දැන් නොවළඳවහ”යි වදාළකල්හි ඒ තෙමේ වළඳන කාලය විචාළේය. කාලය වදාළකල්හි “නුවරට යම්හ”යි මෙසේ කිය. “මහරජ! තෙපියා අපි මෙහි වසන්නමෝ”යි වදාළ සේක. “එසේකල කුමාරතෙමේ අප සමඟ යේව”යි කීයේය. “මහාරජාණෙනි! මේ තෙමේ වුකලි පැමිණි ඵල ඇත්තේය, දන්නාලද බුදුසසුන් ඇත්තේය, පැවිදි අපෙක්ෂා කරමින් අප වෙත වසයි, දැන් මොහු පැවිදි කරන්නෙමු. මහරජාණෙනි තෙපි යව”යි වදාළසේක. “පෙරවරු රථය එවන්නෙමි නුඹ වහන්සේලා එහි සිටියෝ පුරයට වඩින්ව”යි කියා තෙරුන් වැද භණ්ඩුක නම් කුමරහු ඉවත කැදවා තෙරුන්ගේ අධිකාරය
56 මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
විචාළේය. ඒ කුමර රජහට සිය්ල්ල කිය. තෙරුන් ඇඳින ඉතා සතුටුවු ඒතෙමේ “මාගේ ලාභය”යි සිතුයේය. භන්ඩුක නම් කුමරහු ගිහි බැවින් අපගත ශඞ්කා ඇති නරෙන්දගයා මිනිස් බව දත්තේය. ඒ ස්ථවරතෙමේ “මොහු පැවිදි කරන්නේමුය”යි එකෙනෙහිම ගාමසිමාවෙහිදි ගණ්ඩුක නම් කුමාරයාගේ පැවිද්දත් උපසම්පදාවත් කළසේක. ඒ ක්ෂහණයෙහිදිම උන්වහන්සේත් රහත්බවට පැමිණිසේක. ඉකිබිත් මහා ස්ථවිරතෙමේ ඒ සුමන සැමණෙරයන්දැට “ධර්ම.මශ්රතවණ කාලය ඝොෂාකරව”යි වදාළසේක ස්වාමිනි අස්වන්නාවු මම කෙනෙක් තැන් අඬගා ලන්නෙම්දැ”යි විචාළසේක. තෙරුන් විසින් “මුළු තාම්රණපර්ණේණි දිවයිනැ”යි වදාළකල අස්වන සාමණෙරයන්දැ ඍඬි බලයෙන් මුළු ලක්දිව දහම්කල් ඝොෂා කෙළේය. ඒ රජතෙමේ නාග චකුෂ්ක නම් ගල්කෙම්පස හිඳගෙණ බත් අනුභව කෙරෙමින් ඒ ශබ්දය අසා ඇමැතියන් යැවුයේය. ඔහුගොස් “උපද්රෙවයෙන් ඇද්දෝ”යි කිහ. “උපද්රසවයෙක් නැත්තේය. සම්බුඬ වචන ශ්රභවණයට කාලය ඝොෂාකරණලදැ”යි වදාළසේක. සාමණෙරයන්ගේ හඬ අසා භූමිතිශ්රිණත දෙවියෝ ඝොෂාකළහ. පිළිවෙළින් ඒ ශබ්දය බඹලොවට නැංගේය. ඒ ඝොෂාවෙන් දෙවියන්ගේ මහාසමාගමය විය. ස්ථවිරතෙමේ ඒ සමාගමයෙහි “සමචිත්ත සුත්රවය” දෙශනා කළසේක. අසඞ්ඛ්යස ගනන් දෙවතාවුන්ට ධර්මයමාභිසමය වී. බොහෝ නාගසුපර්ණාළදිහු සරණයෙහි පිහිටි යෝයි. සැරියුත් තෙරුන් විසින් මේ සුත දෙසනකල යම්සේ විනම් එසේම මහෙන්දයස්ථවිරයන් දෙසනකලත් දිව්යිසමාගම්ය වුයේය.
රජතෙමේ පසුවදා උදය රථය එවුයේය. ඒ රියැදුරු තෙමේ ගියේ “රථයට නැංගමැනව නුවරට සමුය”යි උන්වහන්සේලාට කියේය. “රථයට නොනැගෙම්හ. තෙපි යව, නට පසුව එන්නමොය”යි මෙසේ වදාරා යහපත් කල්පනා ඇති ඒ මහා ඍඬි ඇති තෙරුන්වහන්සේලා රියැදුරා යවා අහසට නැගි. නුවරින් නැගෙණහිර පළමු සැතැන් වැඩිසේක්ලාය තෙරුන් විසින් පළමුවෙන් බස්නාලද තැන කළ සෑය එහෙයින් පඨම්කචෙතියයි මෙසේ අදවනතුරුත් කියනු ලැබේ. යම් හෙයකින් සියලු අන්තඃ පුරස්ත්රීවහු රජහු අතින් තෙරුන් ගුණ අසා තෙරුන් දක්නට කැමැතිවුද එහෙයින් මිහිපල්තෙමේ රාජවස්තුවතුළම රම්යනවු මණ්ඩපයක් කරවි. සුදුවු වස්ත්ර්යෙන් හා මලින් වසනලද්දේ වි. එසේම අලඞ්කාර කෙළේය. තෙරුන් වෙතදි උස් අස්නෙන් තොර බැව් ඇසු බැවින් ස්ථවිර තෙමේ උස් අස්නෙහි හිඳිනේ හෝ නොවේදෝයි ශඞ්කා ඇතිවි.
14 වෙනි පරිච්ජේදය. 57
ඒ අතර රථාචාරිකා එහි සිටියාවු සිවුරු පෙරවන්නාවු ඒ තෙරුන් දැක ඉතා විස්මිත සිත් ඇත්තේ ගොස් රජහට දැන්විය. රජතෙමේ සියල්ල අසා “පුටුහි හිඳිම නොකරන්නාහ”යි නිශ්චිතවුයේ “ඉතා මනාකොට බුමුතුරුණු පණවම්” යයි කියා පෙරගමන්කොට සකසා තෙරුන් වැද මහමිහිඳු තෙරුන්ගේ අතින් පාත්රකය ගෙණ සත්කාර පූජා කෙරෙමින් පුරයට තෙරහු ප්රුවෙශ කෙළේයි.
“නිමිත්තශාස්ත්රෙ දන්නෝ මෙසේ අසුන් පැණෙව්වා දැක “මුන්වහන්සේලා විසින් පොළෝතොමෝ ගන්නා ලද්දිය. මේ දිව්හි ඊශ්වර වන්නාහ”යි කිවුහ. නරෙන්ර්ු තෙම ඒ තෙරුන් පුදමින් අන්තඃපුරයට වැඩමවිය. ඒ තෙරුන්වහන්සේලා එහි සුදුසු පරිද්දෙන් පිළික අතුළ අසුන්හි හිඳගත්තෝය. නරෙන්ර් සු තෙමේ ඒ තෙරුන් කැඳ අවුළු හා භොජනයෙන් සන්තර්පයණය කෙළේය. බත්කිස නිම්කල්හි තෙමේ වෙත හිඳගෙණ මහා නාග නම් මල් යුවරජහුගේ මෙහෙසිවු රජගෙහිම වසන අනුළා නම් බිසව කැඳවිය. ඒ අනුළා දෙවිතොම පන්සියයක් ස්ත්රීේන් හා අවුදින් තෙරුන් වැඳ පුදා එකත්පසෙක ඉඳගත්තාය. ස්ථවිරතෙමේ පේවත්. විමන්වත් හා සච්චසංයුත්තය දෙසුසේක. ඒ ස්ත්රීසහු ප්රේථමඵලයට පැමිණියෝය. නුවර වැස්සෝ ඊයේ දුටු මිනිසුන් ඉතින් බොහෝවු තෙරගුණ අසා තෙරුන් දක්නා කැමැත්තාහු රැස්වගෙණ රජගෙයි දොර මහ්ත අරගල කළෝය. රජතෙමේ ඒ අසා විචාරා දැන ඔවුන්ට හිත කැමැත්තේ “සියල්ලන්ට මෙහි සම්බාධය, මගුලැත්හල ශූඬකරව්, නුවර වැස්සෝ එහිදි මේ තෙරුන් දක්නාහ”යි කියේය. එකෙණෙහි ඒ ඇත්හල ශූඬකරවා වියන් ආදියෙන් අලඞ්කාරකොට සුදුසු පරිද්දෙන් සෙනුසන් පැණවුහ. ඒ මහාස්ථවිරතෙමේ තෙරුන් සමඟ එහි පැමිණ වැඩහිද මහාකථික වුසේක් දෙව දූත සුත වදාළසේක. රැස්වු නුවරු ඒ අසා පහන්වුහ. උන් අතුරෙන් දහසක් ප්රා ණිහු සෝවාන් ඵලයට පැමිනියෝය.
ලඞ්කාව පිහිටුවිමෙහි හෝ අධිකකොට තැබිමෙහි ශාස්තෘ කෙනෙකු‍න්ගේ ආකාර ඇති ලක්දිවට පහනක් බඳුවු ඒ මහා ස්ථවිරතෙමේ මෙසේ දෙතැනෙක්හිදි හෙළදිව බසින් දහම් වදාරා ලක්දිව්වැසි ජනයා කෙරෙහි සඬර්ම්මයාගේ බැසගැන්ම කරවුසේක. හෙවත් සඬර්මේමයෙහි ජනයා පිහිටවුසේක.
මෙසේ හුදිජනයා පහන්සංවේග පිණිස කළ මහවස “නගරප්පවෙසන” නම් තුදුස්වන අදියර නිමි.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
15 වෙනි පරිච්ජේදය.
සංස්කරණයඑහි පැමිණි ආදර සහිතවු ඒ මනුෂ්යකයෝ ඇත්හලසද අතට කාශයයි නුවර දකුණු දොරින් පිට ශාන්ර්ුෂ ච්ඡායා ඇති නිල් කුස තණින් යුක්තවු සිහිල් මනරම්වු නන්දොන නම් රජඋයනෙහි තෙරුන්වහන්සේලාට හසුන් පැණවුහ. ස්ථවිරතෙම (නුවර) දකුණු දොරින් නික්ම එහිද වැඩහුන්සේක. ශ්රේෂඨ කුලවත්වු බොහෝ ස්ත්රීුහුද එහි අවුත් පුරවිමින් තෙරුන්වහන්සේට නුදුරුව උන්හ෴ ස්ථවිරතෙම ඔවුන්ට බාලපණ්ඩිත නම් සූත්රාෙන්තධර්මුමය දෙශනා කළසේක෴ ඔවුන් අතුරෙන් දහසක් ස්ත්රීණහු පළමුවෙනිවු සොවාන් ඵලයට පැමිණියාහ. මෙසේ ඒ නන්දතන නම් උයනෙහිම සවස්වේලාව වුයේය.
ඉක්බිත්තෙන් ස්ථවීරයෝතුමු “එම් පර්ව‍තයට යම්හ”යි නික්මුණහ. (මනුෂ්ය්යෝ එබැව්) මහරජාණන්ට දැන්වුහ. රජ තෙමේ වහා එතන්හි එළඹියේය. එළඹසිට “දැන් සවස් විය, පර්වහතයද දුරුය, මේ නන්දයනවනයෙහිම විසිම ඵාසුය”යි ස්ථවිර යන්වහන්සේට සැලකෙළේය. “පුරයට අතිශයින් ආසන්න බැවින් නොසරුප්ය”යි වදාළකල්හි ‘මහමෙවුනා උයන ඉතා නුදුරු නොළාතැන සිත්කලුද ජායොදක සමන්විතද වේ. එහි විසිම රුචිවේවා, වහන්ස! නැවතුන මැනවැ”යි කීකල්හි ස්ථවිරතෙම එහි නැවතීසේක.
ඒ නැවැත්තැන කොළොම්ගොය සමිපයෙහි කරණලද සෑය “නීවත්තචෙතිය”යි කියනුලැබේ.ක රජතෙමේම නන්දින නම්වු උයනින් නික්ම දකුණු පසින් මහමෙවුනා උයන පැදුම්දොරට ස්ථවිරයන් පැමිණවුයේය, එහි රම්යැවු රාජමන්දිපරයෙහි යහපත්වු ඇඳපුටු මනාකෙඃට අතුරුවා “මෙහි සුවසේ වාසය කරණ සෙක්ව”යි කියා නරෙන්ර්ය තෙම ස්ථවිරයන් වැද ඇමැති යන් විසින් පිරිවරනලද්දේ පුරයට ප්රවවිෂ්ටවුයේය෴ ඒ ස්ථවිරයෝතුමු ඒ රැය එහි විසුසේක. රජතෙම උදැසනම මල් ගෙන්වාගෙණ ස්ථවිරයන්වහන්සේලා කරා එළඹ වැඳ මලින් ද පුදා “කිමෙක සුවසේ වාසය විද? උයන යතින්ට ඵාසු දැ”යි විචාළේය. “මහරජ! සුවසේ වාසය වුයේය, උයන තපස් වින්ට ඵාසුවේ”යි (වදාළසේක) ඒ නරෙන්ර් ේ තෙම “වහන්ස! ආරාමය සඞ්ඝයාට කැපදැ”යි විචාළේය. කැප ෙනාකැප දැනි මෙහි දක්ෂතවු ස්ථවිරතෙම “කැපය”යි වදාරා වෙළුවනාරාමය පිළි ගැණිම වදාළසේක. ඒ අසා මහරජතෙම ඉතා සතුටුවුයේය. මහාජනතෙම තුටුපහටු විය. ස්ථවිරයන් වඳනා පිණිස ආවාවු
15 වෙනි පරිච්ජේදය. 59
අනුළා දෙවිතොමෝ පන්සියයක් ස්ත්රී න් හා සමඟ ශකෘදාගාමි ඵලයට පත්විය. ඒ පන්සියයක් ස්ත්රීීන් සහිතවු අනුළාදේවි තොමෝද “දෙවයන්වහන්ස! පැවිදිවෙම්හ”යි කිවාය. රජ තෙමේ “මොවුන් පැවිදිකරණසෙක්වා”යි ස්ථවිරයන්වහන්සේට සැලකෙළේය.
ස්ථවිරතෙම “මහරජාණෙනි! අපට ස්ත්රීාන් පැවිදිකිරිම කැප නැත්තේය. මාගේ නැගනිවු සඞ්ඝමිත්රාන නමින් ප්ර!සිඬවු බහු ග්රැවතවු මෙහෙණින්නක් තොමෝ පැළලුප් නුවර ඇත්තිය. නරෙන්දු ය! ඕතොමෝ ශ්ර මණෙන්ර්මෝේවු ස්ර්වපඥයන් වහන්සේගේ මහාබොධිවෘක්ෂනරාජයාගෙන් දක්ෂිඕණ ශාඛාවද එසේම උත්තම වු භික්ෂුනණින්ද ගෙණ වඩනාසෙක්ව”යි අප පිය මහරජු කරා හසුන් යවව. ඒ ස්ථවිරිතොමෝ මෙහි අවුත් මේ ස්ත්රීින් පැවිදි කරන්නීය”යි රජහට වදාළසේක. රජතෙම යහපතැයි කියා උතුම්වු කෙණ්ඩිය ගෙණ “මේ මහමෙවුනා උයන සඟහට දෙමි”යි කියා මිහිඳු මහතෙරුන්වහන්සේගේ අත්ලෙහි දක්ෂිා ණොදකය වැගිරවුයේය. ජලය මිහිපිට වැටුණකල්හි මහ පොළෝතොමෝ කම්පිතවිය. “කුමක්හෙයින් පෘථිවිතොමෝ කම්පා වන්නිදැ”යි මිහිපල්තෙම ඒ තෙරුන්වහන්සේ විචාළේය. ඒ ස්ථවිරතෙමේ “ලඞ්කාවිපයෙහි (බුදු) සස්න පිහිටි බැවිනැ”යි වදාළසේක. ජාතකිසම්පන්නවු රජතෙම ස්ථවිරයන් වහන්සේට දැසමන්මල් පිළිගැන්වුයේය. ස්ථවිරතෙම රජගෙට වැඩ ඊට දකුණුපස වැඩසිටිසේක් මල්මිටු අටක් හිඹුල්රුකක් මුල ඉසිසේක. එහිදු පොළොව කම්පිතවිය. රජහුය විසින් විවා රනුලත්සේක් “නරෙන්ර්ද ය (කකුසන්ධා‍දි) තුන්බුදුන් කාලයෙහිද මෙහි සඞ්ඝකර්මවම පිණිස මාලක සිමාවිය. මෙස් කාලයෙහිදු වන්නිය”යි රජහට කරුණ වදාළසේක. ස්ථවිරතෙම රජගෙට උතුරුදෙසින් මනොඥවු පොකුණක් කරා වැඩිසේක්, එපමණම මල් එහිඳ වැගිරවුසේක. ඒ මල් ඉසිමෙහිඳු පොළොව කම්පිතවිය. විචාරණලද්දාවු ස්ථවිරතෙම ‘මහරජාණෙනි! මේ පොකුණ (සඞඝයාට) ගිනිහල් පොකුණ වන්නීය”යි ඊටකරුණ වදාළසේක
(මහාමහෙන්ර්රු කර්ම වු) සෘෂිතෙම එම රජමන්දි්රයාගේ දොර කොටුවට වැඩ එපමණම මලින් ඒ ස්ථානය පිදූසේක එහිදු පොළොව කප්පිතවිය, අතිශයින් රොමොද්ගමයෙන් යුක්තවු ඒ රජතෙම ඒ කාරණය ස්ථවිරයන්වහන්සේ විචාළේය.ක ස්ථවිරතෙම “මහීපාලය! මේ කල්පයෙහි තුන්බුදුවරයන්ගේ බොධිවෘක්ෂඒයන්ගෙන් දක්ෂිිණශාඛාවන් ගෙණවුත් මෙහි රොපණය කරණලදහ, ඔහිපාලය! අප තථාගතයන් වහත්
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
සේගේ බොධිවාක්ෂ යාගේ දක්ෂි ණශාඛාතොමෝද මේ ස්ථානයෙහිම පිහිටව්න්නිය”යි උහුට කරුණ වදාළසේක. මහාස්ථවිර තෙම එතැනින් මහාමුචල නම් වෘක්ෂයමුලයට වැඩිසේක් එපමණම මල් ඒ ස්ථානයෙහි වැගිරවුසේක. එහිදු පොළොව කම්පිතවිය (රජහු විසින්) විචාරණලද ස්ථවිරතෙම “භූමි පාලය! මෙහි සඞ්ඝයාගේ පොහෝනෙය වන්නේය”යි ඔහුට කරුණ වදාළසේක. මහරජතෙම එතැනින් පැණඹමලුවට සම්ප්රාුප්තවුයේය. යහපත්සේ ඉදිගියාවු වර්ණුණ ගන්ධැ රස සම්පන්නවු මහත්වු අඹපලයක්ද උයන්පල්තෙමේ මහරජහට එවුයේය. ඉතා සිත්කලුවු ඒ අඹපලය නරෙන්ර් තෙම ස්ථවිර යන්වහන්සේට එවුයේය. ජනසමුහයා කෙරෙහි වැඩකැමතිවු ස්ථවිරයන් වහන්සේ වැඩහිදිනු කැමැති ආකාරයක් (රජහට) දැක්වුසේක නරෙන්ර්ඩහිතෙම එහිම උතුම් ඇතිරිල්ලක් ඇතිර වුයේය. එහි වැඩහුන් තෙරුන්වහන්සේට නරෙන්ර්ති තෙම අඹය පිළිගැන්වුයේය. ස්ථවිරන්වහන්සේ එය වලඳා අඹ බිජුවටය රොපණය කරණු පිණිස මහරාජාණන්ට දුන්සේක. නරෙන්ර්අ තෙමේම ඒ අඹබිජුවටය එහි රොපණය කෙළේය. ස්ථවිරතෙම එය පාලවි වැඩෙනු පිනිස ඒ මතුයෙහි හස්තයන් ධොවනය කළසේක. එකෙණෙහිම ඒ ආම්රටබීජයෙන් අඹකුර යක් නැගි ක්රවමයෙන් (වැඩි) පත්රර ඵලධාරිවු ඉතා මහත් රුකෙක් වුයේය. රජු සහිතවු ඒ පිරිස්තොමෝ ඒ පෙළහර දැක හටගත් රොමොද්ගම ඇත්ති ස්ථවිරයන් වඳිමින් සිටියාය. ස්ථවිරතෙම එකල්හි මල් අටමිටක් එහි විසිරවුසේක. එහිඳු පොළොව කම්පිතවිය. (රජග්රු විසින්) විචාරණලද ස්ථවිරතෙම “නරෙශ්වරයාණෙනි! මේ ස්ථානය සඞ්ඝයාට උපන් නොයෙක් ලාභයන් සමගිව බෙදන ස්ථානය වන්නේය”යි ඒ රජහට කාරණය වදාළසේක.
එතැනින් චතුශ්ශාලාව පිහිටන තැනට වැඩ එපමණම මල් එහි විසිරවුසේක. එහිදු පොළොව කම්පිතවිය. නරෙන්ර්ව තෙම ඒ කම්පාවිමේ කාරණය විචාළේය. ස්ථවිරයන්වහන්සේ “මහරජාණෙනි! පූර්ව්වු (කකුසන්ධායදි) තුන් බුදුවරයන් (මේ) උයන පිළිගත්කල්හි ලක්දිව්වැස්සන් විසින් සියලු දිගින් ගෙණාවාවු දානවස්තූන් මෙහි තබා සඞ්ඝයා සහිතවු තුන්බුදු වරයන් වැලඳවුහ. මේ කාලයෙහි වනාහි මෙහිම චතුශ්ශාලාව වන්නීය, නරශ්රෙණෂ්ඨය! මෙහි සඞ්ඝයාගේ භක්තභොජන ස්ථානය වන්නේය”යි කාරණය ප්ර‍කාශකළසේක.
කාරණකාරණයන් දැනිමෙහි දක්ෂපවු ලකිදිව් බබුළුන්නාවු මහෙන්ර්ග නම් මහාස්ථවිරතෙම එතැනින් මහසෑය පිහිටියයුතු තැනට වැඩිසේක. එකල්හි රජඋයනට ඇත්ළත්වු තන්හි
15 වෙනි පරිච්ජේදය 61
කකුඩ නම්වු කුඩා වැවක් විය. ඒ වැව් මතුයෙහි දියකෙළවර සෑයක් පිහිටුවිමට යොග්යුවු උස්තැනක් විය. ස්ථවිරයන් වහන්සේ එහි වැඩියකල්හි රජහට සපුමල් මුළු අටක් ගෙණවාහුය. නරෙන්ර්ේ තෙම ඒ සපුමල් ස්ථවිරයන් වහන්සේ කරා ඵලවුයේය. ස්ථවිරයන් වහන්සේ ඒ සපුමලින් ඒ උස්වු ස්ථානය පිදුසේක. එහිදු පොළොව කම්පිත විය, රජතෙම ඒ කම්පාවිමේ කාරණ්යප විචාළේය, ස්ථවිරතෙම පිළිවෙළින් ඒ කම්පාවිමේ කාරණය වදාළසේක. ‘මහාරජණෙනි! මේ ස්ථානය සිවුබුදුවරයන් විසින් සෙව්නා ලද්දේය, සත්ව!යන්ට හිත පිණිසද සැපපිණිසද සැයකට සුදුසුවන්නේය. මේ කල්පයෙහි පළමුවෙනුව සියලු ධර්මයන් දත්තාවු සියලු ලොකයට අනු කම්පාකරවු ශාස්නාවු කකුසඳ නම් සර්වයඥවරයෙක් වුසේක. (එකල) මේ මහමෙවුනා උයන මහාතිර්ථප නම් විය. මින් පෙරදිග කොළොම් ගොයෙන් එතර අභය නම් පුරයෙක් විය. එහි අහස නම් රජෙක් විය. එකල මේ දිවයින “ඔජදිප” නම් විය, (එකල්හි) රකුසන් කරණකොටගෙණ මෙහි ජනයාහට හුණලෙඩෙක් විය, කකුසඳ නම්වු සර්වකඥතෙම ඒ උවදුර දැක එය නසා මේ විපයෙහි සත්ත්වුයන් හික්මිමද ශාසනයාගේ පැවැත්විමද කරණු පිණිස කරුණාවෙගයෙන් මෙහෙයනු ලත් සේක් සතළිස්දහසක් රහතුන් විසින් පිරිවරනලද්දේ අහසින් වැඩ දෙවකුට නම් පර්වරතයෙහි වැඩ සිටිසේක. මහාරජාණෙනි! එකල්හි සර්වඩඥයන් වහන්සේගේ අනුභාවයෙන් මේ මුළු දිවයින්හි ජවරරොගය උපශාන්තවුයේය. නරෙශ්වරය! එහි වැඩ සිටි මහාමුනිවු සර්වොඥතමෙ “අද ඔජදීපයෙහි සියලු මනුෂ්යහයෝ මා දකිත්වා, මා කරා එනු කැමතිවු සියලු මනුෂ්යවයෝ වහාම නිදුකින් එත්වා”යි අධිෂ්ඨාන කළසේක.
පර්වුතය රැසින් බබුළුවන්නාවු සර්ව ඥයන් වහන්සේද රැසින් බබළන්නාවු පර්විතයද දැක රාජතෙමේද නුවර වැස්සෝද වහා ළඟට පැමිණියෝය. දෙවියන්ව බිලිදෙන පිණිස එහි ගියාවු මනුෂ්යෝයෝද සඞ්ඝයා සහිතවු ලොකස්වාමින්වහන්සේ දේවතායයි සිතුහ. අතිශයින් සතුටුවු මහ‍ීශ්වරවු ඒ රජතෙම ඒ සර්වදඥයන් මනාකොට වැඳ බතින් පවරා පුර සමිපයට වඩා ගෙණවුත් සඞ්ඝයා සහිතවු මුනිශ්වරයන් වහන්සේගේ වැඩ හිඳිමට යොග්යතවු සිත්කලුවු මේ ස්ථානය අසම්බාධයයි සිතා මෙහි කරවනලද මනොඥවු මණ්ඩපයෙහි උතුම්වු පය්ය්්ථ ඞ්ක යන්හි සඞ්ඝයා සහිතවු සම්බුදුන් වැඩහිඳවුයේය. මෙහි වැඩ හුන්නාවු සඞ්ඝයා සහිත් වු ලොකනාථයන්වහන්සේ දක්නා වුද ලඞ්කාවිපයෙහි මනුෂ්යහයෝ හාත්පසින් පඬුරු ගෙණාවෝය
.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
ඒ නරෙන්ර් තෙම තමන් සතුටුද ඒ ඒ මිනිසුන් විසින් ගෙණන ලද්දාවු ඛාද්යසභොජ්ය යෙන් ඒ සඞ්ඝයා සහිතවු ලොකස්වාමින් වහන්සේ සන්තර්පනණය කෙළේය. මෙහිම පසුබත් කල්හි වැඩ හුන්නාවු සර්වරඥයන්වහන්සේට ඒ මහාතිථනම්වු උයන ඒ රජතෙම උතුම්වු දක්ෂිාණා කොට දුන්නේය. එකල අකාල පුෂ්පයෙන් අලඞ්කෘත මහානිවනම්වු උයන සර්වනඥයන්වහන්සේ විසින් පිළිගත් කල්හි මහ‍ෙපාළොව කම්පිතවිය. ඒ සර්විඥතෙම මෙහිම වැඩහිද ධර්ම්මදෙශනා කළසේක. සතළිස් දහසක් මනුෂ්යනයෝ මාර්ගඥඵල ප්රාිප්තවුහ පස්මරුන් දිනු ඒ සර්වසඥතෙම මහාතිර්ථස නම්වු උයන්හි දිවාවිහරණය කොට සවස්වේලෙහි බොධිය පිහිටන්ට යොග්යාවු පෘථීවි ප්රනදෙශයට වැඩ එහි වැඩ හුන්සේක් සමාධියට සමවැද එයින් නැගි “ලක්දිව වැස්සන්ට වැඩ පිණිස මාගේ මහරි බොරුකින් දක්ෂිඑණ ශාඛාව රැගෙණ මෙහෙණින්න් සහිතවු රූපනන්දාම නම් මෙහෙනිතොමෝ ආගමනය කෙරේවා”යි සිතුසේක. මහරජාණෙනි! ඒ මහත් ඍඬි ඇති රූපානන්දාා නම් තෙරණිතොමෝ උන්වහන්සේගේ ඒ සිත දැන ඊට අනතුරුව එහි නරෙන්ර්ත යාණන් කැඳවාගෙණ ඒ බොධිවෘක්‍ඒ ය කරා එළඹ දක්ෂිතණ ශාඛාවෙහි රත්සිරියෙලින් රෙඛාවක් දෙවා (එතැනින්) සිඳි රන්බදනෙහි පිහිටියාවු ඒ බොධිශාඛාව ඍඬියෙන් ගෙණ පන්සියයක් මෙහෙණින්නන් සහිතවුවා මෙහි ගෙණවුත් දෙවතාවුන් විසින් පිරිවරනලද්දි රන්බදන සහිතවු ඒ බොධිශාඛාව සර්ව ඥයන් දිගුකළ දක්ෂි්ණ හස්තයෙහි තැබුවාය. තථාගතයන්වහන්සේ ඒ බොධිය රැකෙණ පිහිටුවන පිණිස අභය නමු රජහට දුන්සේක පෘථිවිශ්වරතෙම මහාතිර්ථ නම්වු උයනෙහි ඒ බොධිය පිහිටු වුයේය.
සම්ය ක් සම්බුඬ්වු තථාගතයන්වහන්සේ එතැනින් වැඩ මෙයින් උතුරුදෙස මනරම් මහරි මහලුවෙහි වැඩහිඳ ජනයාට ධර්මඑමදෙශනා කළසේක. මහරජාණෙනි! එහි විසිදහසක් ප්රානණින්ට ධර්මවමාම්බොධය වුයේය. ඒ සම්යෙක්සම්බුඬවු සර්වදඥයන්වහන්සේ එතැනින්ද උතුරුදෙසට වැඩ එහි ථුපාරාම චෛත්යයය පිහිටන ස්ථානයට වැඩ සමාධිය අර්පඑණයකොට වැඩ හුන්සේක් එයින් නැගි පිරිසට ධර්මිමදෙශනා කළසේක. එහි වනාහි දසදහසක් ප්රා ණිහු සම්ප්‍රාප්තවු මාර්ගමඵල ඇති වුහ. පස්මරුන් දිනු සර්ව ඥයන්වහන්සේ ස්වකිය ඩබරාව වඳිනා පිණිස මිනිසුන්ටදි පිරිවර සහිතවු ඒ මෙහෙණින්න මෙහි වස්වා මහාදෙව නම් ශ්රාාවකයාණන්ද භික්ෂු න් දහසක් සමඟ
15 වෙනි පරිච්ජේදය 63
මෙහි වස්වා එයින් පැදුම්දෙස රුවන් මළුවෙහි වැඩසිටියේක්ම ජනයාට මොනවට අනුශාසනාකො‍ට සඞ්ඝයා සමඟ අහසට නැගි ජම්බුවිපයට වැඩඩිසේක.
මේ කල්පයෙහි දෙවනුව (බුදුවු) සියලු ලෝවැස්සන්ට අනු කම්පාකරවු සියලු ධර්මෙයන් අවබොධවු කළාවු ශාස්නාවු කොණාගම නම් සර්වාඥකෙනෙක් වුයේය. එකල්හි මේ මහමෙවුනා උයන මහානාම නම්විය. දක්ෂිකණදිශාවෙහි විඬ්ඨ මාන නම් පුරයක් විය. එකල එහි සමිඬ නම්වු නරෙන්ර්ව යෙක් වුයේය. එකල මේ වීපයතෙම වරදිප නම්විය. එකල්හි මේ වරදිපයෙහි වර්ෂාදහානියෙන්වු උවදුරෙක් විය. ෙකාණාගම නම් සර්වපඥයන්වහන්සේ ඒ උපද්රුවය දැක ඒ උවදුර නසා මේ නම් සර්වපඥයන්වහන්සේ ඒ උපද්රරවය දැක ඒ උවදුර නසා මේ ලක්දිව්හි ජනයන්ගේ හික්මිමද ශාසනයාගේ පැවැත්මද කරණුපිණිස කරුණබලයෙන් මෙහෙයනුලත්සේක් රහත්වු තිස්දහසක් භික්ෂුබන් විසින් පිරිවරනු ලත්සේක් අහසින් වැඩ සුමනකුට නම් පර්විතයෙහි වැඩසිටිසේක. සර්වවඥයන්වහන්සේ‍ගේ ආනුභාවයෙන් ඒ වර්ෂාතහානිය ක්ෂජය විමට ගියාය. එකල්හි ශාසනාන්තර්ඨාවනය දක්වා යහපත් වර්ෂාාවම විය. නරෙන්ර්න යාණෙනි! එකහි වැඩසිටි මහාමුනිවු මුනීන්ර්න යන්වහන්සේ “අද වරදිපයෙහි සියලු මනුෂ්යැයෝ මා දකිත්වා මා කරා එනු කැමැත්තාවු සියලු මනුෂ්යායෝ නිදුකින් වහාම එත්වා”යි අධිෂ්ඨාන කළසේක. (පර්ව‍ත රැසින්) බබුළුවන්නාවු ඒ මුනින්ර්යි යන්වහන්සේද බබළන්නාවු පර්ව තද දැක මහරජ තෙමේත් නුවර වැසියෝත් වහා සමීපයට පැමිණියහ. දේවතා බිලි දෙන පිණිස එහි ගියාවු මනුෂ්යසයෝ ද සඞ්ඝයා සහිතවු සර්වදඥයන්වහන්සේ දේවතාවෝයයි සිතුහ. අතිශයෙන් සතුටුවු පෘථිවිශ්වරවු රජතෙම ඒ මුනින්ර්යි යන් වැද බතින් පවරා වඬ්ඪමාන නම් පුරය සමිපයට වඩා ගෙණවුත් මේ ස්ථානය සඞ්ඝයා සහිතවු මුනින්ර්වැදයන්ගේ වාසයට යොග්යගය සිත් කලුය, අසම්බාධයයි සිතා, මෙහි කරවනලද රම්ය වු මණ්ඩප යෙහි උතුම්වු පය්ය්ිත්ඞ්කයන්හි සඞ්ඝයා සහිතවු ඒ සම්යහක් සම්බුඬයන්වහන්සේ වැඩහිඳවුයේය. මෙහි වැඩහුන්නාවුද සඞ්ඝයා සහිතවු‍ෙලාකස්වාමින්වහන්සේදක්නාවුදවරවිපයෙහි මනුෂ්යවයෝ හාත්පසින් පඬුරු ගෙණවෝය.ක ඒ නරෙන්ර්ර තෙම තමන් සතුටුද ඒ ඒ මන‍ුෂ්යගයන් විසින් ගෙණවාවුද ඛද්ය්‍ භොජ්යටයෙන් සඞ්ඝයා සහිත වු ලොකස්වාමින්වහන්සේ සන්තර්පය ණය කෙළේය. ඒ නරෙන්ර්ොජ්තෙම භක තයෙන් පසුකාලයෙහි මෙහිම වැඩහුන් සර්ව ඥයන්වහන්සේට මහානාම නම්වු ඒ උයන වරදක්ෂසණකොට දුන්නේය. එකල අකාලපුස්පයෙන්
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
අලඞ්කෘතවු මහානාම නම් උයන සර්වකඥයන්වහන්සේ විසින් පිළිගත්කල්හි මහපොළොව කම්පිතවිය. ඒ සර්වේඥතෙම එහිම වැඩහිඳ ධර්මහදෙශනා කළසේක. එකල්හි තිස්දහසක් මනුෂ්යනයෝ මාර්ග ඵලප්රාරප්තවුහ. සර්වකඥයන්වහන්සේ මහානාම නම් උයන්හි දිවාවිහරණය ෙකාට සවස්වෙලෙහි පූර්ව් මහා බොධිය පිහිටි භූමියට වැඩ එහි සමාධිය අර්පවණයකොට එයින් නැගිසේක්, සම්යටක් සම්බුඬයන්වහන්සේ ලක්දිව් වැස්සන්ගේ වැඩ පිණිස “මාගේ උදුම්බර බොධිවෘක්ෂහයෙන් දක්ෂි ණ ශාඛාව රැගෙණ භික්ෂුඩණින් සහිතවු කණකදත්තා නම් මෙහෙණිතොමෝ ඒවා” යි සිතුසේක. මහත් ඍඬිඇත්තාවු ඒ තෙරණි තොම ඊට අනතුරුව උන්වහන්සේගේ ඒ සිත දැන එහි රජු කැදවා ගෙණ ඒ බොධිවෘක්ෂතය කරා එළඹ රත්සිරයෙලින් දක්ෂිඑණඃශාඛාවෙහි රෙඛා දෙවා, මහරජාණෙනි ! එතැනින් ජින්නව රන්බදනෙහි පිහිටියාවු ඒ ශාඛාබොධිය ඍඬියෙන් රැගෙණ මෙහෙණින් පන්සියයක් සහිතවුවා දෙවතාවන් විසින් පිරිවරනලද්දී මෙහි අවුත්, රන් බදන සහිත වු ඒ ශාඛා බොධිය සම්යවක්සම්බුඬයන් විසින් දිගුගළ දක්ෂිසණ හස්තයෙහි තැබුවාය. තථාගතයන්වහන්සේ ඒ හැරගෙණ පිහිටුවන පිණිස සමිඬනම් රජහට දුන්සේක. ඒ මිහිපල්තෙම ඒ බොධිය එහි මහානාම නම් උයනෙහි පිහිටවුයේය. සම්ය්ක් සම්බුඬයන්වහන්සේ එතැනින් නික්ම මහරිමලුවෙන් උතුරු නාගමාලකයෙහි වැඩහුන්සේක් ජනයාට ධර්මසදෙශනා කළ සේක පෘථිවිපාලය! ඒ ධර්මජදෙශනාව ඇසිමෙන් එහි විසි දහසක් ප්රාහණින්ට ධර්මාිවබොධය වුයේය. පුරයෙන්ම උතුරු පූර්වර බුඬවරයන් වැඩහුන් තැනට වැඩ එහි සමාධිය අර්පමණය කොට වැඩහුන්සේක් එයින් නැගි සර්වාඥයන්වහන්සේ පිරිසට ධර්ම දෙශනා කළසේක. එහි වනාහි දසදහසක් ප්රාාණිහු මාර්ගපඵලප්රා ප්තවුහ. පස්මරුන් දිනු ඒ සර්ව්ඥයන්වහන්සේ මනුෂ්යපයන් විසින් වඳනා පිණිස කායබන්ධටනධාතු ව ප්ර.දානය කොට පිරිවර සහිතවු ඒ මෙහෙණින්න මෙහි වස්වා භික්ෂුාන් දහසක් සමඟ මහාසුම්මනම් ශ්රාවවකයන්වහන්සේද මෙහි වස්වා රත්නමාලකයෙන් මෙපිට සුදශර්නම නම් මාලකයෙහි වැඩසිට ජනයාට අනුශාසනා කොට සඞ්ඝයා සමඟ අහසට නැගි ජඹුවිපයට වැඩිසේක.
මේ කල්පයෙහි තුන්වෙනුව (බුදු වු) කාශ්ය්ප ගොත්රර ඇති සියලු ධර්ම යන් අවබොධකළාවු සියලු ලෝවැස්සාට අනුකම්පා කරවු ශාස්තෘකෙ‍නෙක් වුසේක. එකල්හි මහමෙවුනා උයන මහාසාගරනම් විය. පශ්විම දිශාවෙහි විශාලනම් පුරයක් විය.
15 වෙනි පරිච්ජේදය. 65
එකල එහි ජයන්තනම් නරෙන්ද යෙක් වුයේය, එකල මේ විපය තෙම මණ්ඩදීප නම් විය. එකල්හි ජයන්නතනම් රජහුගේද රජහු මල් (මණ්ඩකුමර) හුගේද භයජනකවු සත්වමයන් පෙළක් කාවු යුධයක් එළඹ සිටියේය. ඒ මහාකරුණා ඇති දශබලඬාරි වු කාශ්ය ප සර්වයඥයන්වහන්සේ ඒ යුඬය නිසා සත්ව)යන්ව වන්නාවු මහ්ත ව්ය සනය දැක එය සංසිඳුවා මේ විපයෙහි සත්වසයන් හික්මිම හා ශාසනයාගේ ප්ර‍වෘත්තියද කරණු පිණිස කරුණා බලයෙන් මෙහෙයනු ලත්සේක් විසිදහසක් රහතුන් විසින් පිරිවරනු ලැබ අහසින් වැඩ “සුභකුට” නම් පර්වුතයෙහි වැඩසිටිසේක. නරෙන්ර්ු ය! එහි වැඩසිටි මහාමුනිවු සර්වකඥයන් වහන්සේ “අද මණ්ඩවීපයෙහි සියලු මනුෂ්යියෝ මා දකිත්වා මාකරා එනු කැමැතිවු සියලුම මනුෂ්යයයෝ නිරායාසයෙන් වහාම එත්වා”යි අධිෂ්ඨාන කළසේක. පර්වුතයෙහි රැස්විහිදුව මින් බබළන්නාවු ඒ සර්ව”ඥයන්වහන්සේද විරාජමානවු පර්වෙත යද දැක රජතෙමේදනුවර වැසේසෝද වහාඑළඹුණාහ. බොහෝ ජනයෝ තමතමන්ට පැමිණි ජය නිසා දෙවියන්ට බිළිදෙන පිණිස ඒ පර්වතතයට එළඹුණෝ සඞ්ඝයා සහිතවු සර්විඥයන් වහන්සේ දෙවතායයි සිතුහ. රජතෙමේද ඒ කුමාරතෙමේද විස්මයට පැමිනියෝ යුඬය හළහ. ඉතා සතුටුවු ඒ පෘථිවිශ්වරවු රජතෙම ඒ මුනින්ර්ය යන් වැද බතින් පවරා නගරසමිපයට වඩාගෙණවුත් මේ ස්ථානය සඞ්ඝයා සහිතවු මුනිරාජයන් වහන්සේට වැඩහිඳිනම් යොග්යනය උතුම්ය සිත්කලුය. සමේබ.ධ රහිතයයි සිතා මෙහි කරවනලද රම්යඞවු මණ්ඩපයෙහි උතුම් වු පය්ය්ාජයඞ්කයන්හි සඞ්ඝයා සහිතවු සර්වයඥයන්වහන්සේ වඩා හිඳවුයේය.
මෙහි වැඩ්හුහන්නාවුද සඞ්ඝයා සහිතවු ලොකස්වාමින් වහන්සේ දක්නාවු විපයෙහි මනුෂ්යහයෝ හාත්පසින් පඬුරු ගෙණාවෝය. ඒ නරෙන්ර් තෙම තමන් සතුවුද ඒ ඒ ජනයන් විසින් ගෙණෙනලද්දාවුද ඛාද්යන භොජ්යවයෙන් සඞ්ඝයා සහිතවු ලොකස්වාමින් සන්තර්පෙණය කෙළේය. භක්තභොජනයට පසුවු (පස්වරු) කාලයෙහි මෙහිම වැඩහුන්නාවු සර්වභඥයන් වහන්සේට ඒ නරෙන්ර්ත තෙම ඒ මහාසාගර නම්වු උතුම් උයන වරදක්ෂිනණා කොට ප්රටදානය කෙළේය. අකාල පුෂ්පයෙන් අලඞ්කෘතවු මහාසාගර නම් උයන සර්ව ඥයන්වහන්සේ විසින් පිළිගත් කල්හි මහපොළොව කම්පිත විය. ඒ සර්වේඥතෙම එහිම වැඩහිඳ ධර්මොමදෙශනා කළසේක. එකල්හි විසිදහසක් මනුෂ්ය යෝ මාර්ගඩඵල ප්රාමප්තවුහ. සර්වකඥය්නවහන්සේ මහා සාගරනම් උයන්හි දිවා විහරණය කොට සවස් වෙලේහි පුර්ව
5
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
බොධිවාක්ෂ ය්න පිහිටි භූමියට වැඩ එහි සමාධියට පැමිණ වැඩහුන්සේක් එයින් නැගිසේක සම්ය ක්සම්බුඬය්නවහන්සේ “දිව්වැස්සන්ගේ වැඩ පිණිස සුධර්මගමා නම් මෙහෙණිතොමෝ මාගේ න්යනග්රොමධ බොධිවෘක්ෂ යෙන් දක්ෂි ණ ශාඛාව ගෙණ මෙහෙණින්නන් සහිතව දැන් ඒවා”යි සිතුසේක. ඊට අනතුරුව මහත් ඍඬි ඇත්තාවු ඒ ස්ථවිරිතොමෝ උන් වහන්සේගේ සිතිවිල‍ි දැක එහි නරෙන්ර්විරයන් කැඳවාගෙණ ඒ බොධිවෘක්ෂකයකරා එළඹ රත්සිරියෙලින් දක්ෂිඑණ ශාඛාවෙහි රෙඛාවක් දෙවා එතැනින් වෙන්ව රන්බදනෙක පිහිටියාවු ඒ බොධිය ඍඬියෙන් රැගෙණ පන්සියයක් මෙහෙණින්නන් සහිතවුවා, මෙහි පමුණුවා දෙවතාවුන් විසින් පිරිවරණලද්දි රන්බදන සහිතවු ඒ ශාඛාබොධිය සර්වාඥයන් විසින් දිගුකළ දක්ෂිරණ හසතයෙහි තැබිය තථාගතයන්වහන්සේ එය පිළි ගෙණ ජයනත රජහට එහි පිහිටුවන පිණිස ප්රහදානය කළ සේක. ඒ රජතෙම ශාඛාබොධි වෘක්ෂඑය ඒ මහාසාගර නම් උයනෙහි පිහිටුවුයේය. සර්වතඥයන්වහන්සේ එතැනින් වැඩ නාගමාලකයෙන් උතුරෙහි අශොකමාලකයෙහි වැඩහිඳ ජනයාහට ධර්ම මදෙශනා කළසේක. නරෙන්ර් යාණෙනි! එහි ඒ ධර්මදෙශනාව අසා සාරදහසක් ප්රාොණින්ට ධර්මාවබොධය වුයේය. නැවත සර්වදඥයන්වහන්සේ උතුරුදිග පූර්වලබුදුවරයන් වැඩහුන්නාවු ස්ථානයට වැඩ එහි සමාධිය අර්පනණය ෙකාට වැඩහුන්සේක් ඒ ස්මාුධියෙන් නැගි පිරිසට ධර්මදෙශනාකළ සේක. එහි වනාහි දසදහසක් ප්රාකණිහු මාර්ගයඵලයන්ට සමප්රාශප්තවුහ පස්මරුන් දිනු ඒ සර්වරඥයන්වහන්සේ මිනිසුන් විසින් වදනා පිණිස ජලසාථිකාධාතු ප්රසදානයකොට පිරිවර සහිතවු ඒ භික්ෂුනණිය මෙහි වස්වා භික්ෂුකන් දහසක් සහිතවු සබ්බනන්දිත නම් ශ්රානවකයන්වහන්සේද මෙහි වස්වා නදියෙන් මෙතර සුදර්ශදන නම් මාලයෙන් (බැහැර) සොමනස්ස නම් මාලකයෙහිදි ජනයාට මොනවට අනුශාසනා කොට සඞ්ඝයා හා සමඟ අහසට නැගි දඹදිව වැඩිසේක.
මේ කල්පයෙහි සතරවෙනුව සියලු ධර්මයන් අවබෝධ කළාවු සියලු ලොවට අනුකම්පාකරවු ශාස්නාවු ගෞතම නම් සර්වනඥයන්වහන්සේ වුසේක. ඒ සර්වනඥයන්වහන්සේ ප්රඅථම කොට මේ ලක්දිව් වැඩ යක්ෂවයන් දමනය කළසේක, නැවත දෙවනුව වැඩ නාගයන් දමනය කළසේක. නැවත තුන් වෙනුව පස්වරුන් දිනු මනින්ර්ැඩ යන්වහනසේ කැලණියෙහි මණිඅක්ඛික නම් නාගයා විසින් නිමන්ත්රරණය කරණලද්දේ ආගමනය ෙකාට එහි සඞඝයා සමඟ ආහාරවලඳා පූර්වැබොධින්
15 වෙනි පරිච්ජේදය. 67
පිහිටි ස්තානයද මේ චෛත්යිස්ථානයද පරිභොග ධාතුස්ථානවු ථුපාරාමය පිහිටන වැඩහිදිමෙන් පිරිභොගකොට, පූර්ව වු කාශ්යනපසර්වපඥයන්වහන්සේ වැඩසිටි (සොමනස්සමාලක) නම් ස්ථානයෙන් මෑතභාගයට වැඩ ලොකයට ප්රිදීපවුසේක් එකල ලඞ්කාවිපයෙහි මනුෂ්යමයන් නැති බැවින් වීපයෙහි සිටියාවු දෙවසමුහයාටද නාගයන්ටද මොනවට අනුශාසනා කොට සඞ්ඝයා සහිතව අහසට නැගි දඹදිව වැඩිසේක.
නරෙන්ර්ව යාණෙනි! මෙසේ මේ ස්ථනාය සතර බුදුවරයන් විසින් සෙවුනා ලද්දේය. මහරජාණෙනි! මේ ස්ථානයෙහි අනාගතකාලයෙහි සර්ව ඥ ශරීරික ධාතූන් සම්බන්ධහවු ද්රොෙණ යක් ධාතුන්ගේ නිධානවු එක්සියවිසිරියන් උස් ස්වර්ණෙමාලියයි ප්ර සිඬවු සෑයෙන් වන්නේය෴පෘථිවිශ්වරතෙම ඒ (සතුපය) ‘මමම කරවන්නෙමි”යි කීයේය. “පෘථිවිපාලයෙනි, මෙහි තොපට අන්යවවු බොහෝ කටයුතු වෙති. ඒ කටයුතු කරව. තොපගේ මුනුබුරෙක්තෙම මේ ස්තූපය කරවන්නේය. (එහි පිළිවෙළ මෙසේයි)෴යුෂ්මන්හුගේ සහෝදරවු මහානාග නම් යුවරජහුගේ පුත්ර වු යටාලතිස්ස නමින් ප්රුකටවු නරෙන්ර්කටයයෙක් තෙම අනාගතයෙහි වන්නේය. ඔහුගේ පුත්ර්වු ගොඨාභය නම් නරෙන්ර්්ර යෙක් වන්නේය. ඒ රජහුගේ පුත්රපවු කාවන්තිස් නම් රජෙක් වන්නේය නරෙන්ර්( ය! ඒ රජහු පුත්වු “දුඨගාමිණි යන ශබ්දයෙන් ප්රතකටවු අභය නම් මහ රජෙක් වන්නේය. මහත්වු තෙජස් හො ඍඬිවික්රතම‍යෙන් යුක්තවු ඒ මහරජතෙම මෙහි ස්තුපය කරවන්නේය”යි ස්ථවිරයන් වහන්සේ වදාළ සේක ස්ථවියන් වහන්සේගේ වචනයෙන් මිහිපතිතෙම එපවත් ලියවා මෙහි ගල්ටැඹක් එසවුයේය.
මහත් පරයේ ඥ හා මහ්ත ඍඬි ඇත්තාවු ඒ මහාමහෙන්ර්ව නම් ස්ථවිරයන් වහමන්සේ මහමෙවුනා උයනින් සිත්කලුවු තිසසා රාමය පිලිගත්සේක. කම්පාරහිතවු ස්ථවිරතෙම අටතැනකදි පොලොව කම්පිතකරවා සයුර හා සමානවු නුවරට පිඬු පිණිස ප්රකවිෂ්ටව රජගෙයි භක්තකෘත්යගය කොට මන්දිුරයෙන් නික්ම නඳුන් වනයෙහි වැඩහිඳ එහිදි අග්ගික්ඛ‍ෙන්ධාටපම නම්වු සුත්රටය ජනයාට දෙශනා කොට එහිදි මිනිසුන් දහසක් මාර්ගක ඵල ප්රාුප්තකරවා මහමෙවුනා වෙනෙහි වැඩවිසුසේක.
ස්ථවිරයන් වහන්සේ තුන්වෙනි දවස්හි රජගෙයි වළඳා නදුන්වෙනෙහිවැඩහිඳ ආශිර්වීෂොපම්සුත්රවය දෙශනාකළසේක. මාහස්ථවිරයන් වහන්සේ දහසත් පුරුෂයන් මාර්ග‍ඵලාවබොධයට පමුණුවා එතැනින් තිස්සාරාමයට (වැඩිසේක) අසනලද
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
දෙශනා ඇති ඒ රජතෙමේද (පැමිණි) තෙරුන්වහන්සේ සමිපයෙහි හිඳ “වහන්ස! බුඬශාසනය (මෙහි) පිහිටියේදෝහෝ”යි විචාළේය “නරෙන්ර් ය! තමව නොපිහිටියේය, ජනාධිපතිය! උපොසථාදි කම් පිණිස බුඬාඥවෙන් මෙහි සිමාවක් බැන්දා කල්හි ශාසනය පිහිටන්නේය”යි මහාස්ථවිරයන් වහන්සේ වදාළසේක. රජතෙම උන්වහන්සේට මේ වචනය සැල කෙළේය. “කාන්තිධරය්න වහන්ස! මම සර්ව ඥයන් වහන්සේ ආඥව ඇතුළත වාසය කරන්නෙමි, එහෙයින් පුරය ඇතුළත්කොට මහාසිමාව සමකල්හි බඳනාසේක්වා”යි සැල කෙළේය. ස්ථවිරයන් වහනසේ ඒ රජහට පෘථිවිශ්වරය! එසේ කල්හි යුෂ්මත්තෙමේ සීමාව යන තැන් දැනුම් අපි එය බඳුම්හ”යි වදාළසේක පෘථිවිශ්වරතෙම මැනව”යි කියා හඳුන් නවයෙන් නික්මෙන දෙවෙන්ර්න් යාමෙන් රම්යවවු මහමෙවුනා උයනේත නික්ම ස්වකීයවු මන්දිදරයට ප්ර්විෂ්ටවුයේය. ස්ථවිරයන් වහන්සේ සතරවෙනි දවස්හි රජගෙයි වළඳා නඳුන් වෙනෙහි වැඩහිඳ අනමතග්ගිය නම් සංයුක්තය දෙශනාකළ සේක. ඒ මහාස්ථවිරයන් වහන්සේ එහිදි දහසක් පුරුෂයන්ව අමෘතපානය පොවා මහාමෙඝවනාරාමයට එළඹිසේක. උදය බෙර හසුරුවා පුරවරයද විහාරයට යන මාර්ග්යද හාත්පසින් විහාරයද සරසවා ඒ නරෙන්ර්වා තෙම රථයෙහි සිටියේ සර්වාප ලඞ්කාරයෙන් අලඞ්කෘතවුයේ ඇමැතියන් සහිතව අන්තඃපුර වාසින් හා රථ බලවාහන ඇමැතියන් සහිතවුයේ මහපිරිවරින් ස්වකීය රාමයකරා පැමිණියේය. එහි වනදහිතනාවට යොග්යාවු ස්තවිරයන් කරා එළඹ වැද ස්ථවිරයන් හා සමග උඩුගඟ තොටට ගොස් රන් නගුලක් ගෙණ එතැන් පටන් සාමින් ගියේය. මහාපදුමය, කුඤ්ජරය යන නම් ඇත්තාවු අතිශයින් ශොභනවු ඇත්තු දෙදෙන ස්වර්ණටමයවු නගුලෙහි යොදනලද්දාහ. පළමුවෙනිවු කුන්තමාලකයෙහි (සිටියේ) සිවුරඟ මහාසෙනග ඇත්තාවු සතුරු දමනය කළ මිහිපතිවු නරෙන්ර්ප තෙම ස්ථවිරයන් සමඟ වුයේ මොනවට සරසනලද්දාවු පුන්කලස, නොයෙක් වර්ණොණ ඇත්තාවු කොඩිය. යහපත්වු සඳුන්සුණුයුත් තලිය, රන්රිදි දඬු ඇති කැටපත්ය, මලින්බරවු සුමුගුය, මල්ඇහැය, තොරන් කෙහෙලි ආදියද ගත් අත් ඇති අගනන් විසින් පිරිවරනලද්දේ නොයෙක් තුය්‍්් යෙන් ඝොෂණයකරණලද‍දේ සෙනාසමුහයා විසින් පිරිවරන ලද්දේ ස්තුති මඞ්ගල ගිතයෙන් සිවුදිගුන් පුරවන්නේ සාධුකාර නාදයෙත් හා පිළිහිස සීසෑරූම් සියගණ නින්ද මහත්වු උත්සව පූජායෙන්ද යුක්තවුයේ නගුල රැගෙණ සිව්ටු දක්වා සාමින් ගියේය විහාරය හා නගරයද ප්රයදක්ෂිගණ
16 වෙනි පරිච්ජේදය 69
කරන්නේ ගං තොටට පැමිණ සිමාව යකතැන් සමාප්තකෙළේ ය. එහිසිමාතොමෝ කවරකිමිත්තකින් ගියාදැයි “සිමාවපැමිණි තැන් (දැනගනු) කැමැත්තෙනි! ඒ මෙසේ අවබොධ කරව්” (කොළොම් හොය) පහන්තොට පහණෙහි කුඩාවළටද එතැනින් කුම්බල නම් වළ අගටද එතැනින් මහදුවටද ගියාය. එතැනින් කුඹුක්පෙළට ගියේ එයින් මහමලුවට ගියේය එයින් කුදුම්රුකටද එතැනින් මුරුත පොකුණටද ගියේ විජයා රාම නම් උයනෙහි උතුරු දොරකොටුවට ගියේය. ගජ කුඹුනම් ගලටද තුසවැටිය මැදින් අබ උයනෙහි කොක්ගලටද (ගොස්) මහාසොහොන් මැදට ගියේය, දිගුපහණට ගොස් කර්ම)මාර දෙවයාගේ බඩහැලට වමින් නුගමලුවට ගොස් හියගල සමිප යෙහි ගිනිකොණ දියවස් බමුණගේ දෙවාලයටද, එතැනින් තෙලුම්පෙළට ගියේ එතැනින් තාලවතුෂ්කයට ගියේය. එතැනින් අස්මඩුල්ලට වමින් සසවානයට ගියේය. එතැනින් බොරළුතොටට ගියේ එතැනින් මත්තෙහි නදියට ගියේය. පළමු සැයෙන් නැගෙණහිරද කොළොම් ගස් දෙකක් වුහ. සෙනින්ද්ගුත්ත රාජ්යනයෙහි උදක ශුඬික ද්රනවි‍ඩයෝ නදිය දුරයයි සිතා බැද එය නුවරට ආස්නන කළහ. එහි ජිවමානවු කොළොම්රුක සිමාවට ඇතුළු‍ෙකාට ගියේය. මළ කොළොම් රුක පිහිටි ඉවුරෙන් සිමාතොමෝ මළ කොළොම් රුකෙන් ඌර්ඩ ව භාවයට පත්විය. ස්ථවිරතෙම සිංහසථානකම් තොටින් ඌර්ඨ්වභාවයට පැමිණ ඉවුරෙන් වඩනේ පහන්තොටට පැමිණ නිමිති ගැළපු‍සේක. නිමිත්තෙන් නිමිත්ත ගැළපු කල්හි සස්න මොනවට පිහිටියේයයි දෙවි මිනිස්සු සාධුකාර පැවැත්තුහ. රජහු විසින් හිවිට දුන්කල්හි මහත් ප්රතඥ ඇති ඉන්දි ය වසඟකළාවු මහාස්ථවිරයන් වහන්සේ නිමිත්තයන් හාත් පසින් කිනිනය කළසේක් විධිවු පරිද්දෙන් දෙතිසක් ඛණ්ඩ සිමාවන් පිණිසද ථුපාරාමය පිණිසද සිමාන්තරික නිමිතත යන්ද කිනිතය කොට එම දවස්හිම සියලු සිමාවන් බන්ධනනය කළසේක සිමාබන්ධිනය සමාපපතකළ කල්හි මහ පොළොව කම්පිතවිය.
ස්ථවිරයන් වහන්සේ පස්වන දවස් රජගෙහි වළඳා නඳුන් වෙනෙහි වැඩහිඳ ඛජ්ජනියක නම්වු සුත්රාහනතය මහාජනයා හට දෙශනාකොට එහිදි දහසක් මිනිසුන්ට අමෘතපානය පොවා ම්හ මෙවුනා උයනෙහි වාසය කළසේක. දෙශනා දන්නවු ස්ථවිරයන් වහන්සේ සවෙනි දවස්හි රජගෙහි වළඳා නඳුන් වෙනෙහි වැඩහිඳ ගොමසපිණ්ඩික නම් සුත්රනය දෙශන,
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
කොට දහසක්ම මිනිසුන් මාර්ගනඵලාවබොධයට පමුණුවා මහමෙවුනා උය‍ෙනහිම වැඩවිසුසේක ස්ථවිරයන් වහන්සේ සත්වෙනි දවස්හිද රජගෙහි වළඳා නදුන් වෙනෙහි වැඩහිද ධර්මසමචක්කප්පවත්තන නම් වු ස්රෙත්රාදනතය දෙශනා කොට මිනිසුන් දහසක්ම මාර්ග ඵලාවබොධයට පමුණුවා මහමෙවුනා උයනෙහි වැඩවිසූසේක. මෙසේ කාන්තිධරවු ස්ථවිරයන්වහන්සේ සත්දවසකින්ම අටදහස් පන්සියයක් මනුෂ්යධයන් මාර්ගරඵලාව බොධ කරවා (ඒ මහනඳුන් උයනෙහි වාසය කළසේක) ඒ මහා නඳුන් වනය ඒ ශ්රෙවෂ්ඨවු අර්හඒතුන්වහන්සේ විසින් ශාසනය බැබළවු ස්ථානය යන අත්ථිෙයෙන් “ජොතිවන” යයි කියනුලැබේ. රජතෙමේ ශිඝ්රය ලෙස ගිනිසුලින් මැවි වියලවා පළමුවෙන් තිස්ස රාමයෙහි ස්ථවිරයන් වහන්සේට පිරිවෙනක්කරවුයේය. ඒ ප්රාරසාදයතෙම කාලවර්ණුවුයේය. එහෙයින් ඒ මන්දිනරය එහි කාලප්රාඒසාද පිරිවෙන යන නමට පැමිණියේය. ඉක්බිත්තෙන් මහ‍බෝගෙයක්ද ලෝවාමහපායද ලහබත් ගෙයක්ද බත් හලක්ද මොනවට කරවුයේය. බොහෝ පිරිවෙන්ද යහපත්වු පොකුණුද රාත්රිමස්ථානද දිවාස්ථානාදින්ද කරවුයේය. පාපයන් ධොවනය කළාවු උන්වහ්නසේගේ නහන පොකුණු තෙර කළාවු පිරිවෙණ සුන්හාත පිරිවෙනයයි කියනු ලැබේ.
ලඞ්කාවිපයට ප්ර දීපයක්වු ඒ උත්තමයන් වහන්සේ සක්මන් කළ තන්හි කරණලද ඒ පිරිවෙන “දිඝවඞ්කමණ”නක යයි කියනු ලැබේ. ඒ ස්ථවිරයන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හි වනාහි අග්රනවු ඵල සමාපත්තියට සමවනසේක්ද ඒ හෙයින් එය “ඵලග්ගපරිවෙණ” යිය කියනු ලැබේ. යම් තැනෙක්හි බොහෝවු දෙව් සමුහයෝ උන්වහන්සේකරා එළඹඋපස්ථානකළාහුද එහෙයින්ම මරුගණ පිරිවෙණයයි කියනු ලැබේ. ඒ රජහුගේ සෙනෙවිවු දික්සඳ ඇමැතිතෙම් මහටැම් අටකින් සුළුපහසක් කරවුයේය. එය ඒ වෙහෙරෙහි “දික්සඳ සෙනවියා පිරිවෙන” යිය කියනු ලැබේ. ඒ පිරිවෙන ප්රරධානවේ. ප්රපධානවු ස්ථවිරයන්ට දෙවානම්පිය යන වචනයෙන් වලඳනලද නම් ඇත්තාවු යහපත් ප්රරඥ ඇති ඒ රජතෙම නිර්ම ල බුඩි ඇත්තාවු මහා මහෙන්ර්වු නම් ස්ථවිරයන් කරා පැමිණ ලඞ්කාවිපයෙහි පළමුවෙනිවු මේ මහාවිහාරය මෙහි කරවුයේය.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන්සංවේග පිනිස කළ මහවස මහාවිහාරපටිග්ගහණ නම්වු පසළොස්වන අදියර නිමි.
71
16 වෙනි පරිච්ජේදය
සංස්කරණයඒ මහාමහෙන්ර්ජ ස්ථවිරයන්වහන්සේ පිඬු පිණිස පුරයෙහි හැසිරජනයාට සඞ්ග්රෙහ‍කොට රජගෙයි වලදමින් රාජසඞ්ග්රනහ කරන්නේ සවිසිදිනක් මහමෙවුනා උයන්‍ වෙනෙහි වාසය කළසේක. මහාප්රපඥවු ඒ ස්ථවිරතෙම ඇසළමස ශුකලපක්ෂහය සම්බන්ධයවු කෙළොස්වන දවස්හි වනාහි රජගෙහි වලඳා මහ රජහට මහාප්රජමාද සූත්රාුන්තය දෙශනා කොට ඉක්බිත්තෙන්ද එහි චෛත්යමපර්ව්තයෙහි විහාරකරණයක් කැමැතිවෙමින් පෙර දිගින් නික්ම සෑගිරියට වැඩිසේක. තෙරුන්වහන්සේ එහි වැඩියා අසා මහිපතිතෙම රියනැගි දේවින් දෙදෙනෙක්ද ගෙණ තෙරුන්වහන්සේගේ පියවර පසුපස්සේ ගියේය. ස්ථවිරයෝතුමු එහි නාගචතුෂකස්ථානයෙහි වු විලෙහි නාගෙණ පර්විතයට නගිනා පිණිස පිළිවෙළින වැඩසිටියෝය. එකල්හි රජතෙමේ රථයෙන් බැස සියලුම ස්ථවිරයන් වැන්දේය. ඒ ස්ථවිරයෝතුමු “මහරජාණෙනි! කුමට උෂණයෙහි කලානතව ආයෙහිදැ” විචාරා වදාළාහුය. “නුඹවහන්සේලාගේ ගමනෙහි සැකකරමින් ආයේවෙමි”යි කීකල්හි “බන්ධේකයන්හි දක්ෂනවු ස්ථවිරයන්වහන්සේ මෙහිම වස්වසන පිණිස ආයෙමු ය”යි වදාරා වස්සුපනාධිකකඛන්ධදකය රජහට වදාළසේක. රජහුගේ බෑණාවු මගාරිඨ නම් මහා මෘත්ය්තෙමේද රජු ඉදිරි යෙහි සිටියේය. ඒ ධර්මය අසා යාච්ඤකොට දෙටු කණිටු සොහොවුරන පස්පනස්දෙනෙකු හා සමඟ ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමිපයෙහි එදවසම පැවිදිවුහ. මහත් ප්රහඥ ඇත්තාවු ඒ සියල්ලෝ කරකම් අවසානයෙහි අර්හදත්ඵලප්රාසප්තවුහ. ඒ නරෙන්ර්්ලෝතෙම එදවසම කන්තකනම් චෛත්යිස්ථානයෙහි හාත්පස අටසැටලෙණ කර්මාන්ත පටන්ගන්වා නගරයට සම්ප්රාසප්තවිය. අනුකම්පාකරණ ඒ ස්ථවිරයෝ තුමු (පෙරවරු) කාලයෙහි පිඬු පිණිස නුවරට වදනෝ එහිම විසුහ. රජතෙම ලෙන්කම් නිමවුකල ඇසළමස පුණු පොහෝදවස්හි ගොස් තෙරුන්වහන්සේලාට විහාර දක්ෂිමණාව දුන්නේය. කෙලෙස් හිම ඉක්මවු ඒ ස්ථවිරයන්වහන්සේ ඒ විහාරයටද ඒ මහාරිඨා දින්ගේද නැවත පැවිදි අපෙක්ෂාි කරන්නන්ගේද ප්රියෝජනය පිණිස දෙතිසක් සිමා මාලකයන්ටද එදවස්ම සිමාබන්ධන නයකොට තමන් විසින් බදනාලද තුම්බුරු මාලකනම් බණ්ඩ සිමායෙහි ඒ සියල්ලන්ගේ උපසම්පදාව පළමු කොටම කළ සේක. මේ සියලු ම දෙසැට නම්ක රහතන්වහන්සේලා ඒ සෑගිරියෙහි වස් එළඹ රජහට සඞ්ග්ර හ කළසේක.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
දෙවිමිනිස් සමුහයෝ තමන්කරා පැමිණියාවු ඒ ගණප්රගධානවු තෙරණ්වන්ද ගුණයෙන් පතළාවු කිර්නණතිමත්වු ඒ සඞ්ඝයාද සුදන්නෝ උසන්වහන්සේලා කරාත් එළඹ (පුදන්නෝ) මහත්වු පින්රැස් කළාහුය.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහ්න සංවේග පිණිස කළ මහවස චෙතියපබ්බතවිහාරපටිග්ගහණ නම් වු සොළොස්වන අදියර නිමි.
17 වෙනි පිරිච්ජේදය
සංස්කරණයමහත් ප්රිඥ ඇත්තවු මහාස්ථවරයන්වහන්සේ වසනලද වස් ඇත්තේ පවරා ඉල්මස පුරපසළොස්වක්හි මහරජහට “නරෙන්ර්හ යාණෙනි! අපගේ ශාස්තෘවු සම්බුඬයන් වහන්සේ අප විසින් බොහෝ කලකින් පූර්ව්යෙහි දක්නා ලද්දේය. අනාථ වාසයෙන් විසුම්හ. අපට මෙහි පූජනිය වස්තුවක් නැත්තේය”යි මේ වචනය වදාළසේක. වහන්ස! සර්වනඥයන්වහන්සේ පිරිනිවි සේකැයි මට වදාළාහු නොවෙද්දැ”යි (රජතෙම කියේය) “ධාතුන් දුටුකල්හි සර්ව ඥයන්වහන්සේ දක්නාලද්දේ නම් වේ”යි (ස්ථවිරයන්වහන්සේ) වදාළසේක. “මා විසින් සෑයක් කරවිමෙහිවු නුඹවහන්සේලාගේ අභිප්රාේය දන්නාලද්දේය. මම ථූපයක් කරවන්නෙමි, නුඔවහන්සේලා ධාතුන් දැන වදාරණසේක්වා”යි නරෙන්ර්කර තෙම කීයේය. ස්ථවිරයන්වහන්සේ “සුමනසාමණෙරයන් හා මන්ත්ර්ණය කරව”යි රජහට වදාළ සේක. ධාතුන් කොයින් ලබමුදැ”යි ඒ හෙරණණුවන්ට කියේය. “නරෙන්ර්ය යාණෙනි! පුරය හා මාර්ගුය සරසවා පෙහෙවස් ඇත්තෙහි පිරිස් සහිතවන මගුලැතු නැගි සේසත දරවමින් තුය්ය්ැ යන් සහිතව සවස්වෙලෙහි මහානාගමන නම් උයනට යව, නරෙන්ර්ැ ය! ධාතුප්ර්භෙදාව‍බොධය කළාවු සර්වනඥයන් වහන්සේගේ ධාතුන් එතන්හිදි ලබන්නේහිය”යි ඒ සුමන නම් තෙරණනුවෝ සතුටුසිත් ඇති නරනිඳුහට වදාළහ.
ඉක්බිත්තෙන් ස්ථවිරයන්වහන්සේ රජගෙන් (නික්ම) සෑගිරි යට වැඩ යහපත් මනොගති ඇත්තාවු සුමන නම් තෙරණණුවන් “යහපත්වු සුමනය (මෙහි) එව”යි කැඳවා “තෝ උතුම්වු පුෂපපුරයට ගොස් තාගේ මුතතණුවු මහරජහට මෙසේ අපේ වචනය කියව. “මහරජාණෙනි! යුෂමතුන්ගේ යහලුවු දෙවියන්ට ප්රි යවු (දෙවන පෑතිස් නම්වු) මහරජතෙම බුඬ ශාසනයෙහි ප්රනසනනවුයේ ථුපයක් කරවනු කැමැත්තේය. නුඹ සමිපයේ බොහෝ (සුගත) ශරීරධාතු ඇත්තාහ. සර්වනඥ යන්වහන්සේගේ ධාතුන්ද ශාස්තෲන්වහන්සේ විසින් පරි
17 වෙනි පරිච්ජේදය 73
භොගකරණ ලද්දාවු පාත්රදයද දෙව”යි කියා පාත්ර ය පුරා ඒ ධාතුන් ගෙණ සක්දෙව් පුරවරයට ගාස් ඒ සක්දෙව් රජහට මෙසේ අපේ වචනය කියවා, “දෙවෙන්ර්රයටයාණෙනි! තුන්ලෝ වැස්සන්ගේ දක්ෂි“ණාවට සුදුසුවු (සර්වනඥයන්වහන්සේගේ) දකුණු දළදාවද දකුණු අකුදාවද යුෂමතුන් සමිපයෙහි ඇත්තාහ. ඒ දළදාවම පුදව, ශාස්තෘහු‍ගේ අකුදාව දෙව, සුරෙන්ර් ඇතය! ලක්දිව වැස්සාගේ කටයුත්තෙහි ප්රෙපාවනොවේව”ය (කියවයි) වදාළසේක. ඒ මහත් ඍඬිමත්වු හෙරණණුවෝ “වහන්ස! එසේය’යි කියා එකෙණෙහිම ධර්මාමාශොක මහරජු කරා වැඩි සේක. එහි ශාලවෘක්ෂාමුලයෙහි තබනලද කෘර්තිතිකොතසව යෙන් පුදනු ලබන්නාවු යහපත්වු බොධිය ද දුටුසේක. ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ වචනය කියා රජහු සමිපයෙන් ලද්දාවු ධාතුන් පාත්රටය පුරාගෙන හිමවතට පැමිණිසේක. ධාතුසහිතවු උතුම් පාත්රසය හිමවත තබා ශක්රසදෙවෙන්ර්ාතුයාකරා ගොස් සථවිර යන් වහන්සේගේ වචනය කිසේක.
ශක්ර දෙවේන්ර්්රසතෙම සිළුමිණිසෑයෙන් දකුණු අකුදාව ගෙන හෙරණණුවන්ට දුන්නේය. සුමන සාමණෙර යතිතෙම ඒ අකුදාව හා ධාතුපාත්රටයද ගෙන එතැනින් සෑගිරියට අවුත් ස්ථිවිරයන් වහන්සේට එය දුන්සේක. සවස් වේලෙහි රාජසෙනාව විසින් පෙරටුකරණ ලද්දාවු නරෙන්ර්් තෙම කියනලද විධියෙන් “මහානාගවන” නම් උයනට ගියේය. ස්ථවිරයන් වහන්සේ ඒ පර්ව්තයෙහිම සියලු ධාතුන් තැබුසේක. එහෙයින් “මිශ්ර කරපර්ව්තය” චෛත්යතපර්ව ත නම් විය.
ස්ථවියරනවහ‍න්සේ ඒ ධාතුපාත්රාය සෑගිරියෙහි තබා අකුධාතුව රැගෙන (සාමණෙරයන් විසින්) ලකුණුකරණලද ස්ථානයවු (මහානාගවනයට) වැඩිසේක. නරෙන්ර්ම තෙම “ඉදින් මේ සර්වටඥයන් වහන්සේගේ ධාතුවෙක් නම් මාගේ ජත්ර ය (ධාතුන්වහන්සේ දෙසට) තෙමේම නැවේවා, හස්තිතෙමේ දණින් සිටිවා, මේ ධාතුකරඬුව ධාතු සමඟ අවුත්මාගේ මස්තක යෙහි පිහිටවා”යි සිතුයේය. සිතනලද එය එසේම විය෴ මිහිපතිතේම අමෘතයෙන් අභිෂෙක ලද්දෙන් මෙන් අතිශයින් සතුටුවුයේය. ඒ ධාතු කරඬුව හිසින් ගෙන ඇත්කඳ මත් තෙහි තැබුයේය. සතුටුවු හසතිතෙම කුඤ්චානද කෙළේය. පොළොව කම්පිත විය. හසතිතෙම එතැනින් හැරි ස්ථවිරයන් හා සෙනාවාහන සහිතවුයේ පෙරදිගදොරින් යහපත්වු පුරයට ප්රවවිෂ්ටව නැවත දකුණු දොරින් එයින් නික්ම ථූපාරාමයෙහි චෛත්යරස්ථානයෙන් පිටිපස කරණ ලද්දාවු “ප්රූමොජවස්තු” නම්
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
දෙවස්ථානයට ෙගාස් ෙබාධිස්ථානයෙහි නැවැති පුර්ව්දිගට අභිමුබවැ සිටියේය. එකල්හි ඒ සතුපස්ථානය හිඟුරුවැල් හා හිය වැලින් වැසුණේවිය. නරදෙවතෙම දෙවියන් විසින් රක්නාලද පවිත්රහ ඒ ස්ථානය එකෙණෙහිම මනාකොට ශුඬද අලඞ්කෘතද කරවා, ඇත්කදින් ධාතු පාතට ඩෙනා පිණිස ආරම්භ කෙළේය. හස්තිතෙම ඒ ෙනාකැමැත් විය. රජතෙම ඒ (ඇතගේ) සිත ස්ථවිරයන් විචාළේය. “තමන් කුම්භය හා සම උස්තැනෙක් තැබිමට (හස්තිතෙම) කැමැති වෙයි, ධාතුන්න පාතවැඩිම උහුවිසින් අභිමත ෙනාකරණලදැ”යි ස්ථවිරතෙම වදාළසේක.
රජතෙම එකෙණෙහිම අණකොට ශුෂකවු අබාවැවෙහි ශුෂකකදිමපිණ්ඩයෙන් හසතිකුම්භයට සමකොට (ථූපයක්) නිමවා ඒ උතතම ස්ථානය බෙහෙවින් සරසා ඒ ධාතුව ඇත්කදින් බා එහි වැඩුයේය. ධාතු ආරක්ෂාසකිරිම සංවිධානකොට එහි ඇතු සිටුවා ධාතුචෛත්යයය කිරිමෙහි යුහුසුලු සිත් ඇත්තාවු රජතෙම මහා ගඩොල් නිමවිමෙහි බොහෝඩු මිනිසුන් මෙහෙයා ඇමැතියන් සහිතවුයේම ධාතු කෘත්ය්ය සිතමින් නුවරට ප්රෙවිෂ්ටවුයේය. සඞ්ඝයා සහිතවු මහාමහෙන්ර්ිරිස්ථවර තෙම වනාහි යහපත්වු මහමෙවුනා උයනට එළැඹ එහි වාසය කළසේක.
ඒ ඇත්තෙම රාත්රිෙයෙහි ධාතුසහිතවු ඒ ස්ථානය සිසාරා ගමන් කෙරේ. දහවල් (ධාතුව කුම්භස්ථලයෙහි තබාගෙණ ධාතුසහිතවුයේ බොධිස්ථානයෙහිවු ශාලාවෙහි සිටි. ස්ථවිරයන්ගේ මතය අනුව පැවැත්තාවු නරෙන්ර්ා තෙම ඒ චෛත්ය් ස්ථානය මත්තෙහි කෙණ්ඬයක් පමණ උස්වු ථුපයක් කිප දිනකින් බඳවා, එහි ධාතු පිහිටුවිම (නුවර) ඝොසාකරවා ථූපාරාමයට එළඹියේය. ඒ ඒ තැනින් හාත්පසින් මහාජන තතෙම රැස්වුයේය. ඒ සමාගමෙහි ඇත්තුඹුතෙලෙන් අහසට නැංගාවු ධාතුතොමෝ සත්තලක් පමණ උසඅහසෙහි පෙණෙමින් සිටියා. ජනසමුහයා විස්මයට පත්කරමින් “ගණ්ඩම්බ” නම් රුක්මුල සර්වුඥයන්වහන්සේ පෙළහරකළ පරිද්දෙන් ජනයා රෙමොද්ගමනය කරන්නාවු පෙළහර කළසේක. නෙයෙක්වර එයින් නික්මුණාවු ගිනිදැලින් හා ජලාධාරාවෙන් සකල ලඞ්කාපෘථිවිතොමෝ තමාම ආලොක ඇත්තිද තෙමන ලද්දිද විය. පරිනර්වාමණමඤ්චකයෙහි හොත්තාවු පසැස් ඇති සර්ව ඥයන්වහන්සේ විසින් ‘මහාධිෂ්ඨාන පසක්” කරණලද්දේය. “අශොකනම් රජහු විසින් ගන්නා ලබන්නාවු මහාබොධි අක්ෂිාණ ශාඛාතොමෝ තොමෝම සිදි කටාරමෙහි පිහිටාවා.
17 වෙනි පරිච්ජේදය. 75
ඒ ශාඛාතොමෝ පිහිටා සියලු දිගුන් රදවමින් ඵලපත්ර යන් ගෙන් යහපත්වු සවණක් රැස් මුදවා, සිත්කලුවු ඕතොමෝ රන්කටාරම සහිතවුවා අහසට නැගි සත් දිනක් අවිද්යාසමානව හිමගභියෙක්හි සිටිවා. ථූපාරාමයෙහි පිහිටන්නාවු මාගේ දකුනු අකුදාව අහසට නැගි යමා ම‍හපෙළහර කෙරේවා. ලඞ්කාවට ආභරණවු රුවන්මැලිසෑයෙහි පිහිටන්නාව ප්රේමාණයෙන් ද්රෙවණයක් පමණවු ධාතුහු බුඬවෙශධාරීව නැගි අහස සිටියාහු යමා මහාපෙළහර කොට පිහිටිත්වා”යි මේ අධිෂඨානපස තථාගතයන් වහන්සේ ඉටා වදාළසේක෴එහෙයින් ඒ අකුදාතොමෝ එකල්හි ඒ පෙළහර කළසේක. ඒ ධාතුතොමෝ අහසින් බැස, මිහිපල්හු මුදුනෙහි පිහිටිසේක. අතිශයෙන්ම සතුටුවු රජතෙම ඒ ධාතුව චෛතයයෙහි පිහිටෙව්යේය. එසමයෙහි ඒ ධාතුව චෛත්යෛයෙහි පිහිටි කල්හි රොමොද් ගමනය කරන්නාවු අද්භූතුව භූමිකම්පාවෙක් විය.
“මෙසේ සර්වවඥවරයෝ නොසිතිය හැක්කාහ. බුඬ්ඬර්මදයෝනොසිතිය හැක්කාහ. නොසිතිය හැක්කවුන් කෙරෙහි ප්රාසන්න වුවන්ට නොසිතියහැකිවු විපාකද වන්නේයි.” ඒ ප්රාතතාහාය්ය්්ට දැක ජනයෝ සර්වතඥයන් කෙරෙහි පැහැදුනාහ. රජහු මල්වු මතතාභය නම් රාජකුමාරතෙම වනාහි මුනින්ර්රෙ යන් කෙරෙහි පැහැද නරෙන්ර්මතසයන්ට යාච්ඤ‍ෙකාට පුරුෂයන් දහසක් හා සමඟ සස්නෙහි පැවිදිවුයේය. චෙතාපි නම් නමින් ද, දොර මඩුලු නම් ගමින්ද, විහිරබිජ නම් ගමින්ද, එසේම ගල්පිටි යෙන්ද, එසේම උපතිස් නම් ගමින්ධ, සතුටුවු පන්පන්සිය ගම් දරුවෝද තථාගතයන් කෙරෙහි හටගත් ශ්රිඬාඇත්තෝ පැවිදිවුහ. මෙසේ පුරයේන බැහැරද එකල බුදුසස්නෙහි පැවිදිවු සියලු භික්ෂුිහු තිස්දහසක් වුහ. මිහිපතිතෙම ථුපාරාමයෙහි උතුම්වු ථුපය නිමවා නොයෙක් රත්නාදියෙන් සැමකල්හි පුදකෙළේය. රජහු අන්තඃපුර වාසිහුද ක්ෂනත්රි්යයෝද, අමාත්යපයෝද, එසේම නුවර වැස්සෝද, සියලුම දනට වැස්සෝද, වෙන්වෙන් වශයෙන් පුදකළහ. නරෙන්ර්් තෙම ථුපය පෙරවු කොට එහි විහාරයක් කරවුයේය. මේ විහාරයතෙම එයින් “ථුපාරාම” යයි ප්ර කටවිය.
පරිනිර්වායණප්රායපතවුන් ලොකසවාමි තම සවකීය ධාතු ශරීරයෙන් පවා මෙසේ ජනසමුහයාට වැඩ හා සැප නොයෙක් ආකාරයෙන් මනාකොට කළසේක. සර්වටඥයන් වහන්සේ ජිවමාන කල කියනුම කවරේද?
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස ධාතුආගමන නම්වු සතළොස්වන අදියර නිමි.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
18 වෙනි පරිච්ජේදය.
සංස්කරණය මිහිපතිතෙම මහාබොධියද (සඬඝමිත්රාස නම්) සථවිරින්ද ගෙන්වානු පිණිස ස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් වදාළ වචනය සිහිකරමින් වස්කාලය තුළ එක් දිනක් සියගෙහි ස්ථවිරයන් සමිපයෙහි හුන්කේ ඇමැතියන් හා සමඟ මනත්රිණය කොට තමන් බැනවු අරිඪ නම් ඇමැතියා ඒ කර්මමයෙහි තෙමේම මෙ‍හෙයමින් (කරුණු මෙනෙහිකොට උහු කැදවා “දරුව! ධර්මාණශොක මහරාජාණන් කරා ෙගාස් මහාබොධියද සඞ්ඝමිත්රාන නම් ස්ථවිරින්ද මෙහි වඩා ගෙණෙනු හැක්කේහිදැ”යි මේ වචනය කීයේය. (ජනයාහට) තුෂටිදායකවු දෙවියන් වහන්ස! “ඉදින් මම මෙහි ආයෙමි පැවිදිවනු ලබන්නෙමි නම ඒ දෙනම පැළලුප් නුවරින් වඩාගෙණ එනු හැක්කේම්”යි (කියේය.) රජ තෙම “එසේ වේවා” යි කියා උහු එහි යැවුයේය. හෙතෙම තෙරුවන්වහන්සේගේද නරෙන්ද් රයන්ගේද හසුන් ගෙණ වැද වප්මය ශූකලපක්ෂ යෙහි දෙවෙනි දවස්හි නික්මුණේය. නරනිදු‍හු‍ගේ කර්මහයෙහි අනුයුකතවු හෙතෙම දඹකොළ පටුනෙහිදි නැව්නැගි මහමුහුද තරණය කොට ස්ථවිරයන්වහන්සේගේ අධිෂ්ඨානයෙන් යෙදිමෙන් නික්මුණු දවස්හිම රම්යේවු පැළලුප් නුවරට ගියේය.
එකල්හි වනාහි ශෛක්ය්නිකවු අනුළාදෙවිතොමෝ පන්සියයක් කන්යාඨවන් හා අන්තඃපුරවාසිවු ස්ත්රීින් පන්සියයක්ද සමඟ දසසිල් සමාදන්ව කසාවත් ඇත්ති පිරිසුදු වුවා පැවිදි පතමින් ස්ථවිරින්ගේ ආගමනය සොයන්නි නුවර එක් පෙදෙසෙක්හි නරනිඳුහු විසින් කරවනලද සිත්කලුවු මෙහෙණ අසපුවෙක්හි යහපත් ව්රුක ඇතිව වාසය කළාය. ඒ උපාසිකාවන් විසු මේ මෙහෙණවර ඒ කරණකොටගෙන උපාසිකාවිහාරයයි ලක්දිව ප්රනකට විය. (නරනිඳුහු) බෑනවු මහාරිඪ නම් ඇමැතිතෙම රාජස‍ිෙන්ද‍ශය ධර්මා ශොක නරෙන්ර් යාණන්ට පමුණුවා ස්ථවිරයන් වහ්නසේගේ සංන්දවශය සැලකෙළේය. “රාජශ්රෙේෂ්ඨයන් වහන්ස! නුඹවහන්සේගේ යහලු රජාණන් සහෝදරයාණන්ගේ දේවිතෙමෝ පැවිදි පතමින් නිබඳ සංයම ඇතිව වසන්නිය. ඒ දේවිය පැවිදි කරණු පිණිස සඞ්ඝමිත්රා් නම් මෙහෙණින්න මෙහෙයව, එ මෙහෙණින්න සමඟ මහාබොධි දක්ෂිතණ ශාඛා වද යවව” මහාමහෙන්ර්ි ස්ථවිරයන්වහන්සේගේ වචනයවු එම අත්ථ ය තෙරණියටද කියේය. ඒ ස්ථවිරිතොමෝ පිය මහරජාණන්) කරා එළැඹ ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ මතය කිසේක. මෑණියෙනි! යුහමතුන් නොදක්කාවු මම දරු මුනුබුරන්ගේ
18 වෙනි පරිච්ජේදය. 77
විප්රියොගයෙන්වු ශොකය කෙසේ දුරුකෙරෙම්දැ”යි කි ය්ය. “මහරජාණෙනි! මාගේ සහෝදරයාණන්ගේ වචනය මට ගරුය, පැවිදිකටයුත්තියෝද බොහෝය. එහෙයින් මා විසින් එහි යායුතුය”යි ඕතොමෝ කිවාය.
ශාස්ත්රෝප්ර.භාරයට නුසුදුසු වු මහාබොධිවෘක්ෂුයෙන් ශාඛාව කෙසේනම් ගනිම්දැ”යි රජතෙම සිතුයේය. ඒ මහීපතිතෙම මහාදෙව නම් අමෘත්යැයාගේ උපායෙන් ශික්ෂු‍සඞ්ඝයා පවරා වලඳවා “වනහන්ස! ලඞ්කාවට මහාබොධිය යැවියයුතුදෝහෝ”යි විචාළේය. ඒ මොග්ගලිපුත්ත නම් ස්ථවිරයන්වහන්සේ “යැවිය යුතුය”යි වදාරා පසැස් ඇත්තාවු සර්වසඥයන් විසින් කරණලද “මහාධිෂඨාන පස”න නරෙන්ර්ඞ්කයන්ට වදාළහ. ඒ මිහිපතිතෙම ඒ අසා සතුටුව මහාබොධිය වෙතට යන්නාවු සත්යොදුන්මග ශුඬකරවා සකස්කොට නොයෙක් පරිද්දෙන් අලඞ්කාරකරවු යේය. කටාරමක් කරණ පිණිස රන් බැහැර කරවුයේය. තුලාධාරයෙකු‍ගේ වෙස්ගත් ඒ විසසම්දෙව්පිත්තෙමේද අවුත් කෙපමණ කටාරමක් කෙරෙමදැ”යි ඒ නරනිඳුහු විචාළේය. “තෝම ප්රතමාණ දැන කරව”යි කි කල්හි, රන්ගෙණ අතින් පිරිමැද එකෙණෙහිම බඳන නිමමිතකොටලා ගියේය. නව රියන් අවට ඇත්තාවු ගැඹුරෙන් පස්රියන්වු තුන්රිය්න විෂක මහයෙන් යුක්තවු අටඅගුල් ඝනවු තරුණ ඇතෙකුගේ සොඬ පමණ මුවවිට ඇත්තාවු තරුණ සූය්ය්ටඅ යා සමාන කාන්ති ඇත්තාවු යහපත්වු ඒ කටාරම් ගෙන්වාගෙණ රජතෙම සත්යොත්නක් දිගුවු තුන්යොත්තක් පතළාවු සිවුරඟ සෙනග හා මහා භික්ෂුු සඞ්ඝයාත් සමඟ (ප්ර්සන්නවු ජනයන්ගේ පූජා සඞ්ඛ්යාුත) නානාවිධ අලඞ්කාරයෙන් සැරසුණාවු අනෙකප්රසකාර රත්නයෙන් විචිත්ර වු නානාප්ර කාර ධ්වජමාලා ඇත්තාවු නානාවිධ පුෂ්පයෙන් නැවසුණාවු නානාවිධ තුය්ය්නා ඝොපණය කරනු ලද්දාවු මහාබොධි වෘක්ෂ්ය කරා එළඹ සෙනාවෙන් පිරිවරා තිරයකින් අවුරා මහාගණප්රෘධානවු මහාසථවිරයන් දහසකින් හා ප්රාාපතාභිෂෙක ඇති දහසකින් වැඩිවු රජදරුවන්ගෙන්ද තමන් හා මහාබොධිය මොනවට පිරිවරා ඇදිලිබැඳයෙණ මහාබොධිය බැලුයේය. ඒ මහාබොධිහුගේ දක්ෂිරණ ශාඛාව සම්බන්ධිවු සතරරියන් පමණතැන් හා සකන්ධුයද තබා ශාඛාවෝ අන්තර්ධා්නවුහ. ඒ පෙළහර දැක සතුටුවු මිහිපතිතෙම “මම රාජ්යවයෙන් මහාබොධිය පුදමි”යි කියා මහබොධිය මහාරාජ්යෙයෙහි අභිෂෙක කෙළේය. මිහපතිතෙම මල් ආදියෙන් මහා බොධිය පුද ප්රකදක්ෂිෙණාකොට අටතැනෙක්හි ඇදිලි බැද නමස්කාරකොට නොයේක රත්නයෙන් සරසනලද රනින්
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
නිමවන ලද මනාකොට නගිනුහැක්කාවු ශාඛාවන් දක්වා උස්වු පිඨයෙක්හි ඒ රන් බදන තබ්බවා නැගි උතුම් වු ශාඛාව ගන්නා පිණිස රන්තෙල්ලෙන් රත්සිරියෙල් ගෙණ ශාඛාවෙහි රෙඛාවක් ඇද “ඉඳින් මේ මහාබොධිය ලඞ්කාවිපයට යායුතු වේද, ඉදින් මම සර්විඥයන්වහන්සේගේ සස්නෙහි විමතිරහිත වෙම්ද, මේ යහපත්වු දක්ෂිමණමහාශාඛාව තොමෝම සිදි මේ රන් බදනෙහි පිහිටාවා”යි සත්ය්ක්රිවයා කෙළේය.
ඒ මහාබොධිශාඛා තොමෝ රෙඛාකළ තැනින් තොමෝම සිඳි සුගන්ධ කද්මයෙන් පිරුණාවු කටාරම මත්තෙහි පිහිටියාය. නරෙශ්වරතෙම මුලරෙඛාවෙන් මත්තෙහි තුනගුලෙන් තුන ගුල රත්සිරියෙලින් (නවතැනෙක) රෙඛාදානය කරමින් පිරිසින්දේය ආදිවු රෙඛාවෙන් මහත්වු මුල්ද අනිකුත් රෙඛාවලින් කුඩා මුල්ද දසය දසය නික්ම ගෙණ දැල් කවුළු සමානව පාතබැස්සාහුය. ඒ ප්රාාතාහාය්ය්නි දැක අතිශයෙන්ම සතුටුවු නරෙන්ර්ව තෙම එහිම (සිටි) උද්ඝොෂණය කෙළේය. හාත්පස පිරිසද (තුෂටඝොෂණය) කළාය. සතුටුසිත් ඇත්තාවු භික්ෂුයසඞ්ඝතෙම සාධුකාරය හැඟවුසේක. හාත්පස දහස් ගණන් පිළිහිස සිසෑරූම් පැවැත්තාහ, ඒ මහාබොධිතොමෝ මෙසේ මහජනයා පහදවන්නි මුල් සියයකින් ඒ රන්කටාර මෙහිවු සුවඳ මඩෙහි පිහිටියාය.
ඒ බොධියසකන්ධෙයතෙම දසරියන, මනරම්වු ශාඛාපස සතර රියන් සතරරියන් වුවාහු පස්පලයකින් සැදුම්ලද්දාහ. ඒ ශාඛාවන් සම්බන්ධාවු කුඩා ශාඛාවන් දහසක්ද විය. මෙසේ මහා බො‍ධිතොමෝ මනොහර ශ්රී ධාරණයෙන් හෙබියාය. කටාර මෙහි මහාබොධිය පිහිටි කෙණෙහි පොළොව කම්පිතවිය. නානා ප්ර.කාර ප්රා තිහාය්ය්කෙ යෝද වුහ. දෙවියන් හා මිනිසුන් විෂයෙහි තුය්ය්හ යන්ගේ ස්වකිය නාදයෙන්ද දෙව්බඹ සමුහයාගේ සාධු කාර නාදයෙන්ද මෙඝයන්ගේද මනපක්ෂිරන්ගේද යක්ෂා දින් ගේද ශබ්දයෙන්ද පෘථිවිකම්ප, බ්දයෙන්ද එකකො‍ලාහල විය. බොධිවෘක්ෂ යාගේ ඵල පත්රනයන්ගෙන් සවනක් රැස් නික්ම මුළු සක්වළ හෙබවුහ. කටාරම සහිතවු මහබෝ තොමෝ එතැනින් අහසට පැනනැගි දර්ශුන රහිතවැ සත්දව් සත් හිමගර්භගයෙක්හි පිහිටියාය. රජතෙම පිඨයෙන් බැස ඒ සත්දවස එහි වෙසෙමින් සතනයෙන් නොයෙක් පරිද්දෙන් මහබෝ පුද කෙළේය. ඒ සත්දවස ඉක්මගිය කල්හි සියලු ඒ තුෂාර ජලයෙන් යුක්තවු මෙඝයෝද එකතුවු රශ්මහුද මහා බොධියට ප්රසවිෂ්ටවුහ. කටාරම් සහිතව පිහිටියාවු මනරම්වු මහබෝතොමෝ සියලුමහජනයාට ශුඬවු ආකාශයෙහි. පෙනිණිය
19 වෙනි පරිච්ජේදය. 79
නානවිධවු ප්රායත‍ිහාය්ය් පැවැතිකල්හි මහබෝතොමෝ ජනසමුහයා විස්මිතකරවමින් පොළෝතලයට බැස්සාය. නොයෙක් ප්රා තිහාය්ය්ති යන් කරණකොට ගෙන පිණාගියාවු ඒ මහරජතෙම නැවත මහාබොධිය මහාරාජ්යෙයෙන් පිදුයේය. ඒ නරෙන්ර්ය පතෙම මහාබොධිය මහාරාජ්යනයෙන් අභිෂෙකකොට නානාන පූජායෙන් පුදන්නේ නැවත සත්දවසක් එහිම වාසය කෙළේය. දෙසතිය ඇවෑමෙහි වප්මස පුරපසළොස්වක් පොහෝදවස්හි මහාබොධිය එතැනින් වඩාගත්තේය, වප්මය කෘෂ්ණපක්ෂවයෙහි චාත්රනදිශිවු පොහෝදවස්හි නරෙන්ර්කෘ තෙම මහාබොධිය යහපත්වු රථයෙක්හි තබාගෙන පුදමින් එදවස්ම ස්වකීය පුරයට පමුණුවා බොහෝසෙයින් අලඞ්කාරකොට යහපත්වු මණ්ඩපයක් කරවා කෘර්තනතික ශුක්ලපක්ෂ්යෙහි පැළවිය දවස්හිම මහාබොධිය එහි පැඳුම්දින ශුභවු මහාශාලවෘක්ෂෂ මුලයෙහි වඩා තබා දවසක්පාසා නොයෙක් පූජාවන් කරවුසේය. ඒ බොධිය ග්රහහණයකළ දවසින් සතළොස්වන දවස්හි එකවිටම අඬකුර නවයක් උපන්හ. එයින් සතුටුවු නරෙන්ර්සිනතෙම නැවතද මහාබොධිය රාජ්යොයෙන් පිදුයේය. භුමිපතිතෙම මහාබොධි රාඡ්යවයෙහි අභිෂෙකකොට නානා විධවු මහාබොධි පූජාද කරවුයේය.
මෙසේ විලක් හා සමානවු පුෂපුරයෙහි රශ්මිසහිතවු නානාවිධ මනොඥවු ධ්‍වජයෙන් ආකූල විශාලවු අතිශයින් සිත්කලු උතුම්වු මහාබොධි පූජාතොමෝ දෙව්මිනිසුන්ගේ සිත් ප්රෙබොධකරන්නි විය.
මෙතෙකින් හූදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස මහාබොධි ගහණ නම් අටළොස්වෙනි අදියර නිමි.
19 වෙනි පරිච්ජේදය
සංස්කරණයඒ මිහිපතිවු මහරජතෙම මහබෝ රක්නා පිණිස අටළොස් කුලයක දෙවියන්, අටළොස් කුලයක ඇමැතියන්ද, අටකුල යක බමුණන්ද, අටකුලයක කෙළෙඹියන්ද, ගොපලු කුලයන් හා නරස්කුලයන්ද, කලිඟු කුලයන්ද, එසේම පෙහෙර කුලයන්ද, කුඹල් කුලයන්ද, සියලුම සේනා සම්බන්ධළ කුලයන්ද, නාග යක්ෂනයන් සම්බන්ධ් කුලයන්, අටඅටදි, අභිමතදැයිවුයේ රන් රිදිමුවා කලයක් අටඅටදි ගංගානම් නදියෙහි සරසනලද නැවට මහාබොධිය නංවා එකොළොස්නමක් මෙහෙණින්නන් සහිතවු සඞ්ඝමිත්රාධ නම් මහතෙරණින්ද එසේම අරිෂ්ටකුමාරා දින්ද නැව් නංගවා නුවරින් නික්ම වින්යා න වනය සත්දවස
මහාවංශය - පළමුවෙනි කණ්ඩය
කින්ම ඉක්මවා තාමලිතති නම් තොටට පැමිණියේය. දෙවි යෝද, නාගයෝද, මනුෂ්යනයෝද අතිශයින් උදාරවු පූජාවෙන් පුදන්නාහු සත්දවසින්ම එහි පැමිණියහ. ඒ මිහිපතිතෙම මහාබොධිය මහාසමුද්රමතිරයෙහි වඩාහිඳුවා නැවත ද මහාරාජ්යහ යෙන් පිදුයේය අභිමතදායකවු ඒ නරෙන්ර්ඩා තෙම මහාබොධිය මහාරජ්යදයෙහි අභිෂෙක කොට උඳුවප්මස ශුක්ලපක්ෂනයෙහි පැළවිය දවස්හි එතැනින් මහාබොධිය (නැවට) වඩන්නට (පැළලුප් නුවර) ශාලමුලයෙහිදි දෙනලද ජාතියෙන් උස්වු ඒ අටඅට කුලවාසින් හා සමඟ මහාබොධිය ඔසවාගෙණ එහි ශ්රී වය දක්වා ජලයෙන් බැස මනාකොට නැවෙහි පිහිටවුයේය. ස්ථවිරින් සහිතවු මහතෙරණියද මහාරිෂ්ට නම් මහාමෘත්යහයාද නැවට නංගවා මේ වචනය කීයේය. “මම තුන් වරක් මහාබොධිය රාජ්යවයෙන් පිදුයෙමි. එසේම මගේ යහළුවු රජතෙම රාජ්ය යෙන් පුදාවා” මේ වචනය කියා ඉවුරෙහි ඇදිලිබැඳ සිටියාවු මහරජතෙම වඩනාවු මහබොධිය දකිමින් කඳුලු වැගිරවුයේය. මහාබොධියෙන් වෙන්විම කරණකොට ගෙන ශොක ඇතිවු ඒ ධර්මාශොක මහරජතෙම හඬා වැලප සියපුරයට සම්ප්රා ප්ත වුයේය.
මහාබොධිය ආරොපණය කරණු ලද්දාවු නැව සාගරයට වන්නීය, (ඒ) මහ මුහුද හාත්පස යොදුනක් තන්හි රළ සංසිඳුනේය, හාත්පස පස්වණක් පියුම් පිපුණාහ, නොයෙක් තුය්ය්යාගයෝද අහස්හි වැයුණාහ, නොයෙක් දෙවතාවන් විසින් නොයෙක් පුද පවත්වනු ලැබුහ. නාගයෝ මහබොධිය ගන්නා පිණිසද ඍඬිකුර්ව්ණය කළහ. අර්භනඥබල පාරප්රාවප්තවු සඞ්ඝමිත්රා නම් මහතෙරණි‍ෙතාමෝ ගුරුළුවෙස් ඇතිව ඒ මහා නාගයන් බියගැන්විය. බියගන්වන ලද්දාවු මහානාගයෝ මහතෙරණිය යාච්ඤකොට මහබොධිය එතැනින් නාග භවනටය වඩාගෙණ ෙගාස් සත්දවසක් මුලුල්ලෙහි නාගරාජ්යනයේන හා නානවිධි පූජායෙන් පුදා වඩාගෙණවුන් නැවෙහි පිහිටවුහ. මහාබොධිතොමෝ එදවසම මෙහි දඹකොළ පටුනට වැඩියාය, ලෝවැඩෙහි ඇලුණාවු දෙවන පෑතිස් රජතෙම වනාහි සුමන සාමණෙරයන් අතින් පූර්ව යෙහි අසනලද ඒ බොධිද්‍රැමාගමනය ඇත්තේ උඳුවප්මය පළමුවෙනි දින පටන් ආදර සහිතව (නුවර උතුරු දොරින්) දඹකොළපටුන් මහමග දක්වා සියලු මාර්ගිය අලඞ්කෘතකරවා මහබොධිය කෙරෙහි ගිය සිත් ඇත්තේ මුහුදු අසල ශාලාවෙක ස්ථානයෙහි සිට මහමුහුද වඩනා මහාබොධිය මහතෙරණුවන්ගේ ඍඬිය කරණකොටගෙන දුටුයේය ඒ අද්භූතය ප්‍රකාශකරනු පිණිස ඒ ස්ථානයෙතහි කරණලද ශාලාතොමෝ මෙහි සමුද්දාසනයාලා
19 වෙනි පරිච්ජේදය 81
යන නමින් ප්ර කට විය. යහපත් දෙහඇත්තාවු මහරජතෙම සේනාසහිතවුයේ මහාස්ථවිරයන් වහන්සේගේ ආනුභාවයෙන් ඒ ස්ථවිරයනුත් හා සමඟ එ දවසම දඹකොළ පටුනට මහා බොධිය මෙහි පැමිණිමෙහි ප්රීසතියෙන් පත්වුයේය. ලඬේකශවර නරෙන්ර්හ තෙම ප්රීයතිවාක්යාය පවත්වමින් ග්රීසවය පමණ ජලයට බැස, සොළොස්කුලජනයන් සමඟ මහාබොධිය හිසින් දරා ගෙණ වෙරළට නගාගෙණ යහපත්වු මණඩපයෙහි වඩා ලඞ්කා රාජ්ය යෙන් පිදුයේය. නරෙන්ර්ඩ තෙම තමන්ගේ රාජ්යේය සොළොස්කුල ජනයන්ට පමුණුවා තෙමේ දොරටුපාල තන්හි සිව තුන්දිනක් එහිම නානාවිධ පූජාකෙළේය. කාරණයෙහි නුවණැත්තාවු නරෙන්ර්ක තෙම දසවක් දවස්හි මහාබොධිය යහපත්වු රථයෙකින් වඩාගෙණ එන්නේ පැදුම්දෙස විහාර ස්ථානයෙහි තැබ්බවුයේය. ඒ නරෙන්ර්ින්තෙම (එතන්හි) සඞ්ඝයාට හා ජනයාට පෙරවරු බත පැවැත්වුයේය. මහාමහෙන්ර්ෙම ස්ථවිරයන්වහන්සේ එතන්හි දශබලධාරි තථාගතයන් වහන්සේ විසින් කරනලද නාගදමනය ඒ රජහට නිරවශෙෂ වශයෙන් වදාළසේක.
මිහිපතිතෙම ස්ථවිරයන් වහන්සේගෙන් අසා සර්ව.ඥයන් වහන්සේ විසින් වැඩහිදුම් ආදියෙන් පරිභොග කරනලද්දාවු ඒ ඒ තන්හි ලකුණුකරවා තිවක්ක නම් බ්රාකහ්මණයාගේ ගම් දොරද ඒ ඒ තන්හිද මහාබොධිය වඩාහිඳුවා සුදුවැලි අතුළ නානාවිධ පුෂ්පයන් ආකූලවු ඔසවනලද කොඩි ඇති මල් ඇගෑයෙන් සරසනලද්දාවු මාර්ගපයෙහි රෑදාවල් අනලස්ව පුදකර මින් තුදුස්වක්හි අනුරාධපුර සමිපයට මහාබොධිය වඩාගෙණ වුත් වැඩෙන්නාවු සෙවනැලි ඇති සවස්කාලයෙහි පූජාකෙරෙමින් මොනවට සරසනලද පුරයට උතුරු දොරින් ප්රකවිෂ්ට කෙළේය. ඒ නරෙන්ර්සරසතෙම දකුණු දොරින් නික්ම සිවුබුදු වරයන් විසින් සෙවුනාලද මහමෙවුනා උයනට ප්රසවිෂටකර සුමන සාමණෙරයන්ගේ වචනයෙන්ම මොනවට සරසන ලද්දාවු පූර්ව්බොධින් පිහිටි ස්ථානයවු මනරම්වු ප්රනදෙශයට පමුණුවා රාජාභරණයෙන් අලඞ්කෘතවු සොළොස්කුල ජනයන් හා සමඟ මහාබොධිය තබා පිහිටුවනු පිණිස අත්නි තොර කෙළේය. අතින් මුත් පමණ කල් ඇති ඒ මහාබොධිතොමෝ අසූරියන් පමණ අහසට නැගි සිටියා මනාවු සවණක් රැස් විහිදවුවාය. ම‍ෙනාරම්යමවු ඒ රශමිහු ලඞ්කාවිපයෙහි පැතිර බ්ර හ්ම‍ෙලාකයෙහි හැපි සූය්ය්ම්යයාගේ අසතඞ්ගමය දක්වා සිටියා හුය. ප්රා‍තිහාය්‍්සූ යෙහි ප්ර‍සන්නවු දසදහසක් පුරුෂයෝ විදර්ශ නා වඩා රහත්බවට පැමිණ මෙහි පැවිදිවුහ.
6
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
ඉක්බිති මහාබොධිතොමෝ සුය්ය්ැමි අසතඞ්ගතවන කල්හි රෙහෙණ නකතින් පෘථිවියෙහි පිහිටියාය පොළොවද කම්පිතක විය. (පෙර කියනලද්දාවු) ඒ මුල් කටාරම් මුවටිටෙන් උඩ නැඟි ඒ රන්බදන වෙළාගනිමින් පොළෝතලට බැස්සාහ. රැස්වු සියලු ජනයෝ පිහිටියාවු මහාබොධිය හාත්පසින් සුවඳ මල් ආදිවු පූජාවස්තුවෙන් පිදුහ. මහාමේඝයතෙමේ වැස්සේය, හාත්පසින් හිමගැප් හා සිහිල් වලාවෝ මහබොධිය වැසූහ මහබෝතොමෝ සත්දිනක් දැකුම රහිතවුවා ජනයා කෙරෙහි ප්රමසාද උපදවන්නි එම හිම ගැබෙහි වැඩඩසිටියාය. සත්දවස ඈවෑමෙහි ඒ සියලු මේඝයෝ පහව ගියහ සවණක් රැස් හා මහබෝතොමෝද පෙණිනි. මහාමහෙන්ර්ැස ස්ථවිරයන් වහන්සේද සඞ්ඝමිත්රාපනම් භික්ෂුමණීතොමෝද පිරිස් සහිතව එහි සම්ප්රා්ප්තවුහ පිරිස් සහිත නරෙන්ර්‍ිනතෙමේද පැමිණියේය. කතරගම (නිවාසිවු) ක්ෂමත්රිසයයෝද, චන්ද නග්රානම වාසිවු ක්ෂ ත්රිියයෝද, තිවක්ක නම් බ්රාිහ්මණතෙමේද, ලක්දිව වැසි ජනයෝද මහබෝ පිදිමෙහි හටගත් උත්සාහ ඇත්තෝ දෙවියන්ගේ ආනුභාවයෙන් ආවාහුය ප්රා තිහාය්ය්උත කරණකොටගෙණ විස්මයට පත්වු ඒ මහා සමාගමයෙහි (ජනයන් බලාසිටියදි පැදුම්දින ශාඛාවෙන් වැටෙන්නාවු විලිකුම් බෝපලය ස්ථවිරයන් වහන්සේ රැගෙන රොපනය කරණ පිණිස නරෙන්ර් ප්යාණන්ට දුන්සේක. සුගන්ධ් ද්රකව්ය මිශ්රතවු පසින් පිරූ රන් කටාරමක් මහාසනස්ථානයෙහි තැබුකල්හි ඒ බෝපලය නරෙන්ර්න රතෙම රොපණය කෙළේය. සියල්ලන් බලාසිටියදිම අ‍ඞකුර අටක් නැගි තරුණ බෝරුක් වුවෝ සතරරියන් පමණවු සිටගත්හ. ඒ තරුණ බෝරුක් දැක විස්මයට පත්වු සිත්ඇති නරෙන්ර්ටගතතෙම සේසතින් පිදුයේ අභිෂෙකයද දුන්නේය.
ඒ අටක් තරුණ බොධිවෘක්ෂ්යන් දඹකොළ පටුනෙහි එකල නැවින් ෙගාඩනැගි මහාබොධිය පිහිටිතන්හිද, තිවකක බ්රාිහ්මණයාගේ ගම්හිද, එසේම ථූපාරාමයෙහිද, ඉසුරුමුනි විහාරයෙහිද, පළමුවෙනි සැමලුයෙහිදු, සෑගිරි අරමෙහිද, එසේම කතරගම්හිද, සඳුන්ගම්හිද එක එක පිහිටවුහ, අන්යරවු පලසතරින් උපන් දෙතිස් තරුණ බොධිවෘක්ෂකයෝ දිවයින හාත්පස යොදුනක් යොදුන විහාරස්ථායන්හි ලක්දිව වැසි ජනයාගේ වැඩපිණිසම මහාබොධිවෘක්ෂනය කෙරෙහිවු සර්වවඥයහන් වහන්සේගේ තෙජස කරණ කොටගෙණ පිහිටියහ පිරිස් සහිතවු ඒ අනුළාදෙවිතොමෝ සඞ්ඝමිත්රාේ නම් තෙරණිය සමිපයෙහි පැවිදිව රහත්බවට පැමිණියාය. පන්සියයක්
19 වෙනි පරිච්ජේදය. 83
පිරිවර ඇත්තාවු ඒ අරිඪ නම්වු ක්ෂ ත්රි යතෙමේද ස්ථවිරයන් සමිපයෙහි පැවිදිව රහත් බවට පැමිණියේය. යම් අටසිටුකුලයෙක ජනයෝ මහාබොධිය මෙහි වඩා ගෙණවාහුද, එහෙයින් ඔව්හු බොධාහර කුලයෝයයි කියනු ලබති. උපාසිකාවිහාර යයි ප්රුසිඬවු ඒ මෙහෙණවරෙහි භික්ෂුයනි සඞ්ඝයා සහිතවු ඒ සඞඝමිත්රාා නම් ස්ථවිරිතොමෝ වාසය කළාය එහි (චුලඞ්ගන මහාඬ්ගන සිරිවඩ්ඨය) මන්දි්ර තුනක් ප්රමමුඛ කොට ඇත්තාවු මනදිෂුයර දොළසක් (නරෙන්ර්ි තෙම) කරවුයේය. ඒ මන්දිතරයන් අතුරෙන් එක් මහමැදුරෙක්හි මහාබොධිය වැඩු නැව කුඩ යටිය පිහිටෙවුයේය. එක් ගෙයෙක්හි පඵපත තැබ්බවුයේය. එකෙක කෙනිප‍ානය තැබුයේය. එයින් ඒ මන්දිිරයෝ ප්රැකටවුහ. (ධර්මිමරුචිකාදිවු) අන්ය නිකායවු කල්හිඳු ඒ ගෙවල් දොළසම හත්ථා ළහක විහාරවාසි මෙහෙණින්නන් විසින්ම සෑමකල් පරිභොග කරණ ලදහ.
රජහුගේ ඒ මඟුලැත්තෙමේ සැපවු පරිද්්දෙන් හැසිරෙන්නේ පුරෙහි එක් පසෙක්හි සිහිල් කඳුරැළියක් අන්තයෙහි හිඟුරුවැල් ළැහැබක් තුළ ගොදුරු කමින් සිටියේය. ඇතා එහි ඇලුණ දැන එහි ඇත්හලක් කළහ. ඉක්බිත්තෙන් එක් දවසක් ඒ ඇත්තෙම ආහාර ෙනාගත්තේය. ඒ නරෙන්ර්ත තෙම ලඞ්කාවිපයාගේ ප්රාාසාදකවු ස්ථවිරයන්ගෙන් ඒ ඇතුගේ සිත කිමෙක්දැයි විචාළේය “හිගුරුවැල් ළැහැබෙහි ථුපයක් කිරිම ඇත්තෙම අභිමත කෙරෙයි” මහඃස්ථවිරතෙම මහරජහට වදාළසේක. සතයෙන් ජනයාගේ වැඩෙහි ඇලුණවු නරෙන්ර්්ථවතෙම එහි ධාතු සහිතවු ථුපයක් හා ථුපයට (සුදුසු) ගෙයක්ද වහාම කරවුයේය. නුවණැත්තාවු සඞඝමිත්රාර නම් ඒ මහාසථවිරි‍තොමෝ තමන් වසන විහාරය ජනයන් ගැවසිගත් හෙයින් සුන්යා ගාර විහරණයෙහි අභිලාෂ ඇත්ති ශාසනයාගේ අභිවෘධිය පතන්නි මෙහෙණින්නට වැඩ පිණිසද අන්යිවු මෙහෙණවරක් පතන්නි අතිශයින් විවේකසැප ඇත්තාවු යහපත්වු ඒ චෛත්යය මන්දිතරයට පැමිණ ආය්ය්න්ය විහරණයෙහි දක්ෂව නිර්මචමල වුවා දිවා විහරණය කළාය. පණ්ඩිතවු රජතෙම තෙරණිය වදනා පිණිස මෙහෙණි අසපුවට ගොස් තෙරණිය එහි වැඩියා අසා එහි ගොස් ඒ තෙරණිය වැද ඒ තෙරණිය හා සතටුව එහි ඊමේ කාරණයවු ඒ තෙරණියගේ අභිප්රාඒය කිමෙක්දැයි අදහස් දත්තෙක් අභිප්රා්ය දන්නාවු ඒ දෙවනපෑතිස් මහරජතෙම ථූපමන්දිිරය හාත්පස සිත්කලුවු මෙහෙණි අසුපවක් කරවුයේය. ඇත්හල සමිපයෙහි කරවන ලද්දාවු මෙහෙණින්නක් ගේ
මහාවංශය - පළමුවෙනි කණ්ඩය අසපුවතෙම එහෙයින් ‘හත්ථා ළගකවිහාර”යයි ප්රඩසිඬවුයේය. මහත් ප්රුඥසම්පන්න සුමිත්රකවු ඒ සඞ්ගමිත්රාක නම් මහතෙරණි තොමෝ රම්යරවු ඒ මෙහෙණි අසපුවෙහි වාසයකළාය.
මෙසේ ලඞ්කාවාසි ජනයාගේ වැඩද ශාසනාභිවෘඬියද මනා කොට සඞ්කරන්නාවු මේ මහාබොධිද්රැාමෙන්ර්ත්රතෙම ලඞ්කාවිප යෙහි රම්යිවු මහාමෙවුනා උයනෙහි නොයෙක් අද්භූතයන් නේ යුක්තව දිර්ඝතකාලිකව පිහිටියේය.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස ෙබාධිආගමනය නම් වු එකුන්විසිවන අදියර නිමි.
20 වෙනි පරිච්ජේදය
සංස්කරණය දම්සෝ රජහට අටළොස්නව හවුරුදුයෙහි මාමෙවුනාඋයන මහාබෝ පිහිටියාය. එයින් දොළොස්වන හවුරුදුයෙහි ඒ දම්සෝ රජහුගේ මෙහසිවු රන්නත්රායමැමක අසන්ධිොමිත්රාහ නම් බිසව කළුරියකළා, ඉදින් සතරවන හවුරුදුයෙහි දම්සෝ රජතෙමේ විසම අදහස් ඇති තිස්සාරක්ඛාම නම් කුමරියක් බිසෝබැව්හි තැබුයේය. ඉන් සතරවන හවුරුදුයෙහි රුවින් මත් ඒ බාල විසව “මේ රජ තෙමේ මටත් වඩා මහාබොධිය මවායනය කෙරෙ”යි කියා ක්රොජධවසයට පැමිණ තමහට අවැඩ කරන්නී මඩුකටු (විස) යෙදිමෙන් මහබොධිය මැරවි. ඉන් සතරවන හවුරුදුයෙහි මහායසස් ඇති දම්සෝ රජතෙමේ අනීත්යිබව පැමිණියේය. මේ සත්තිස් හවුරුද්දයි
දහම් ගුණෙහි ඇළුණු දෙවනපෑතිස්රජ වනාහි මහවෙහෙර නවකම්ද, එසේම සෑගිරි කල නවකම්ද, ථූපාරාමයෙහි නවකම්ද සුදුසු පරිද්දෙන් නිමවා විචාරණලද්දහට ප්රයත්යුූත්තරයෙහි පණ්ඩිතවු දිපප්ර්සාදක තෙරුන් විචාරන්නේ “වහන්ස! මම මෙහි බොහෝ විහාරයන් කරවන්නෙමි, ඒ විහාර ථුපයන්හි තබනු පිණිස කෙසේ ධාතු ලබමිදැ”යි විචාළේය.
“මහරජාණෙනි සම්මාසම්බුදුන් පයපුරා සුමණ සාමණෙර යන් විසින් මෙහි ගෙණෙනලද්දාවු ධාතුහු සෑගිරියෙහි තැබුවෝ ඇත්තාහ. ඇත්කඳ තබා ඒ ධාතුන් මෙහි වඩා එව”යි තෙරුන් විසින් වදාරනලදුයේ එසේම ධාතු වැඩුයේ යොදු නෙන් යෙදුන් තැන්හි විහාර කරවා ඒ දාගැබ්හි සුදුසු පරිද්දෙන් ධාතු නිධාන කරවි බුදුන් විසින් වළඳනාලද පය වුකලි යහපත් රජවස්තු ශාහයෙහි තබාගෙණ නානා පුජායෙන් හැමකල් පිදුයේය෴පන්සියයක් ඉසුරන් විසින් මහතෙරහු
20 වෙනි පරිච්ජේදය 85
වෙත පැවිදිව විසු තැන්හි කළ වෙහෙර “ඉසුරුමුනි” නම් විය. එසේම පන්සියයක් වෛශ්යුයන් විසින් තෙරහුවෙත පැවිදිව විසු තැන කළ වෙහෙර “වෙස්සගිරි” නම් වි. මිහිඳුමහතෙරුන් විසින් යම් යම් ගුහාවෙක වසනලද නම් පර්වයතවිහාරයන්හි ඒ ඒ ගුහා “මිහිඳුගුහා” නම් වි.
පළමුකොට මහවෙහෙරද දෙවැනිව සෑගිරියද තුන්වැනිව ථුපය පෙරටුකොට ඇති යහප්ත ථූපාරාමයද සතරවැනිව මහබෝ පිහිටුවිමද පස්වැනිව මහසෑතන්හි සෑබිමට යහපත් ගල්ටැඹ මොනවට පිහිටුවිමද බුදුහු ග්රීසවාධාතුව පිහිටුවිමද සවෙනිව ඉසුරුමුනි විහාරය පිහිටුවිමද සත්වැනිව තිසාවැවද අටවැනිව පළවු සෑයද නවවැනිව වෙස්සගිරි විහාරයද මෙහෙණින්නන් ඵාසුපිණිස රම්යෑවු උපාසිකා වෙහෙර හා එසේම හත්ථානළභකය යනමේ මෙහෙණවර දෙකද හත්ථාාළභක නම් මෙහෙණවර බැස භික්ෂු්සඞ්ඝයා කැටිව මෙහෙණින්නන්ට බත් ගන්නා පිණිස මනා උපහාර ඇති සියලු උපකරණයෙන් යුත් එළඹසිටි පිරිවර ජනයා ඇති මහාපාලි නම් බත්හලද එසේම භික්ෂු න් දහසකට අවුරුදුපත පිරිකර සහිතවු උතුම් පවාරණ දානයද නාගදිවයින දඹකොළ වෙහෙරද එම පටුන්හි තිස්ස මහා විහාරයද පාචිනාරාමයද යනමේ කර්ම මාන්තයන් ලඞ්කාවාසි ජනයාට වැඩකැමත්තාවු පින්පැණ ගුණඇති ල‍ඬේකන්ර්න වු ඒ දෙවනපෑතිස් රජතෙමේ පළමුවෙනි හවුරුදුයෙහිම කරවි. ගුණයෙහි ප්රි‍යවු ඒ රජතෙමේ දිවිහිමියෙන් නොයෙක් පින්කම් කෙළේය. ඒ රජහුගේ විජිතවු මේ දිවයින පිනා ගියේය. ඒ රජතෙමේ සම සතළිස් හවුරුද්දක් රාජ්යේය කෙළේයි.
ඒ රජහු ඇවෑවෙම්න උහු මල් “උත්තිය”යි ප්රයසිඬවු රජකුමර අපුත්ර ක රාජ්ය ය මොනවට කරව්. ඒ මහාමහෙන්ර්”්දස්ථවිර වනාහි පස්යරපති ප්ර්තිපතති ප්ර්තිවෙධ වන උතුම්වු බුදුසස්න මොනවට ලක්දිව්හි බබුළුවා ලඞ්කාවට ප්ර්දිපයක් බදුවුයේ මහාසමුහ ඇත්තේ ලක්දිව බුදුන් වැනිවුයේ බොහෝ ලෝවැඩකොට ඒ උතතිය රජහුගේ රාජ්යහභිෂෙකයෙන් අටවැනි ජය වර්ෂඩයෙහි සැටවස් පිරුණුසේක් වස්සාන මාසයන්හි සෑගිරියෙහි (විසූසේක) වෙසෙමින් වජ්මස ශූකලපක්ෂණයෙහි අටවක් දවස් විපවර්ඬිනයට හේතුවු මහෙන්ර්් ස්ථවිරතෙමේ පිරිනිවන් පෑසේක. අටවක් දවස්හි මහෙන්ර්් ස්ථවිරයන් පිරිනිව් කරුණෙන් දවසද “අටවකදා”යි සම්මත වි.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
ඒ අසා උත්තිය රජ තෙමේ ශොක නමැති හුලින් පහරණ ලදුයේ සැගිරි ගොස් තෙරුන් වැද නොයෙක්වර නොයෙක් පරිද්දෙන් හඬා සුවඳතෙල් පුරවනලද රන්දෙණක මහාස්ථවිර දෙහෙය යුහුව තබා මොනවට වසනලද ඒ දෙණ අලඞ්කෘත රුවන් කුළුගෙයෙක්හි තබ්බවා කුළුගෙය ගෙන්වාගෙණ සාධු ක්රිිඩා කෙළවමින් ඒ ඒ දිගින් ආ මහත් ජනසමූහයා හා කැටිව මහත්වු භටසමුහයා ලවා පූජාවිධාන කරවමින් සැරහු මගින් නොයෙක් ආකාරයෙන් සරහනලද නුවරට ගෙණවුත් රාජවිථ‍ින්හි හසුරුවා මහවෙහෙරට ගෙණවුත් මෙහි පැණඹ මළුවෙහි කුළුගෙය තබ්බවා සත්දිනක් ඒ මහිපල්තෙමේ තොරන් කොඩිමාලා හා ගන්ධත පූර්ණාඝටයෙන්ද විහාරයන් අවට තුන් යොදනකුත් රජහුගේ ආනුභාවයෙන් සරහනලදුයේ විය. එසේම මුළුලක්දිව දෙවියන්ගේ ආනුභාවයෙන් සරහනලද්දේ විය. ඒ මිහිපල්තෙමේ සත්දවසක් මුළුල්ලෙහි නානාප්ර කාර පුජාසත්කාර කරවා පූර්වවදිහාභාග‍යෙහි තෙරුන්ගේ බඬමාලක නම් තැන සුවඳ දරසෑයක් කරවා මහාසෑය ප්රගදක්ෂිෙණ කෙරෙමින් මනරම් කුළුගෙය එහි පමුණුවා දරසෑයෙහි තබ්බවා අන්තිම සත්කාරය කෙළේය. ධාතුන් ගෙන්වා මෙහි සෑයක්ද කරවි. ක්ෂයත්රිායතෙමේ ධාතුභාගයක් ගෙන්වා සෑගිරි වෙහෙරද සියලු විහාරයන්හිද සෑ බැඳවි. ඒ ඍෂිහුගේ ශරිරය බැහු තැන අවකාශයද බුහුමතින් ඉසිභුමඬ්ගන නමැයි කියනලදි. එතැන් පටන් එය සිසාරා තුන් යොදුන් මානයෙහි කලුරිය කළ ආය්ය්ෂය යන්ගේ ශරීර ගෙණ ඒ පෙදෙස්හිදි දවනු ලැබේ.
එසේම මහත් අභඥ හා ප්රකඥ ඇති සඞ්ඝමිත්රාත නම් මහාස්ථවිරි තොමෝ සසුන් කියද බොහෝවු ලෝවැඩද‍කොට එකුන්සැට වස් ඇත්ති උත්තිය නම් එම රජහුගේ නවවෙනි ඩෙම නම් හවුරුදුයෙහි ඇතඃළ නම් මෙහෙණවර වසන්නී පිරිනිවන් පෑවාය. රජතෙමේ ඒ මෙහෙණින්ටද තෙරුන්ට සෙයින් සත්දවසක් මුළුල්ලෙහි උතුම්වු පූජාසත්කාර කෙළේයි. මහ තෙරණුවන්ට සෙයින් සකල ලඞ්කාවිපය අලඞ්කාර කරණ ලද්දේ වී. කුළුගෙයෙහි නගනලද තෙරණි සිරුර සත්දවසක් ඇවෑමෙන් නුවරින් පිටත්කොට ථුපාරාමයට නැගෙණහිරින් චිත්ර්ශාලා සමිපයෙහි මහාබොධි උපාශ්රොයෙහි තෙරණි විසුතරන ගිනිකිස කරවි. ඒ උත්තිය මිහිපල්තෙම එහි සෑයකුදු කරවි.
21 වෙනි පරිච්ජේදය. 87
මහෙන්ර්ර ස්ථවිරාදි ඒ පස්මහතෙරහුද අරිටඨ ස්ථවිරාදිහුද එසේම නොයෙක් දහස් ගණන් භික්ෂු හ්ද සඞ්ඝමිත්රා ව ප්රිධාන කොට ඇති ඒ ෙදාළොස් තෙරණිහුද බොහෝ දහස්ගණන් රහත් භික්ෂුහණිහුද බොහෝ ඇසුපිරූතැන් ඇත්තාහු මහපැණ ඇත්තාහු විනයාදි බුඬාගම බබුළුවා සුදුසුගල අනිත්යහතා වසගයට ගියෝයි. ඒ උතතිය රජතෙමේ දස හවුරුද්දක් රජ කම් කෙළේය. මෙසේ මේ අනීත්යබතාතොමෝ සකල ලොකය නසන්නිය.
අතිශයින් ලාහෙලා ක්රි.යාකරන්නාවු ඉතා බල ඇති වළකාලිය නොහෙන්නාවු ඒ මේ අනිත්යාතාව යම් මිනිසෙක්තෙමේ දන්නේම සසර ගමන්හි කල‍ෙනාකිරේද කලකිරුණේත් පාපයෙන් තොරවිමත් පින් හා ඇල්මත් නොකෙරේද, දනිමින් දැඩියේ මුළාවෙයයි යන මෝතෙමෝ ඔහුගේ අධික මොහ රාශියෙහි බල බවයි.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස ථෙරපරිනිබ්බාණ නම් විසිවෙනි අදයර නිමි.
21 වෙනි පරිච්ජේදය
සංස්කරණයඒ උත්තිය රජු ඇවෑමෙන් ඔහු කිස්දොවුන්මල් මහාසිව රජ සුදනන් සෙවුනේ දස හවුරුද්දක් රජය කෙළේය. ඒ රජ තෙමේ භද්දසාල තෙරුන් කෙරේ පැහැද සිත්කලුවු නගරඞ්ගක විහාරය පෙරදිග කරවි.
මහාසීව රජු ඈවෑමෙන් උහු මල් සූරතිස්ස රජතෙමේ කුසල කරණයෙහි ගෞරව ඇත්තේ දසහවුරුද්දක් රජය කෙළේය. ඒ රජ දකුණු දිග නගරඞ්ගන නම් විහාරය කරවි. නැගෙණ ඉර ඇත්කඳ විහාරයද ෙගාණගලද වඬ්ගුතතර පර්ව්තයෙහි නැගෙණහිරිපව් නම් විහාරයද එසේම රෙහෙරඅමුණු සමිප යෙහි කොළඹාලක විහාරයද රිටිගල සමිපයෙහි ලඞ්කාරාමයද නැගෙණහිරි වලස්ගලද නුවරට උතුරින් ගිරිනිල්පනාකඩද පෘථිවිශ්වරතෙමේ මේ ආදි රම්යලවු පන්සියයක් විහාරයන් ලක් දිව ඒ ඒ තැන ගගින් එතරත් මෙතරත් රජවිමෙන් පූර්වනයෙහිත් පසුවත් සැටකවුරුද්දක් මුළුල්ලෙහි මොනවට දැහැමින් කරවි. තුණුරුවන් කෙරෙහි ගෞරව ඇති ඒතෙමේ සුවණි පිණ්ඩතිස්සයයි රාජ්යහයෙන් පූර්වියෙහිද නම් ඇතිවිය රාජ්යසභි ෂෙකයෙන් පසු ඒ රජහු නම “සුරතිස්ස” යයි වී.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
මහත් බලඇති සෙනය, ගුත්තිකය යන අස්නැවි පුතුන් දෙදෙනෙක් ඒ සුරතිස්ස රජහු ගෙණ දෙවිසිවුරුද්දක් දැහැ මෙන් රජ්යසය කරවුය.
ඉකිබිත‍ි එක්කුස හොත් බෑයන් අතුරෙන් නවවැනි සහෝදරවු ඒ මුටසිව රජහු පුත් අසෙල කුමර ඒ දෙදෙනා ගෙණ අනුරාධපුරයෙහි දසහවුරුද්දක් රාජ්යපය කරවි.
ඍජු සවභාවඇති එළාර නම් දෙමළතෙමේ රාජ්යුය පිණිස සොළිරටින් ෙමහි අවුත් අසෙල රජු අල්වාගෙණ සතළිස්සතර හවුරද්දක් රාජ්යරය කෙළේය. රජතෙමේ විනිශ්චයකාලයෙහි සතුරන් කෙරෙහිත් මිතුරන් කෙරෙහිත් මඬ්යමස්ථ වී. ඇදඉස පසෙක ඉතා දික් යොතකින් විනිශ්චය කැමැත්තවුන් විසින් හඬවනු පිණිස මිණියක් එල්විය. ඒ රජහුගේ එක් පුතෙක්ද දුවක්ද වුහ. ඒ කුමරතෙමේ රථ නැගි තිසාවැවට යන්නේ මවුසමඟ මග හොත් ඉතා තරුණ වස්සෙකු රියසකින් බෙල්ල ඇක්ම නොදැන මරුයේය. ඒ දෙන්තොමෝ කිපි සිත් ඇත්ති ගොස් ඒ මිණිගෙඩිය ගැසුවා රජතෙමේ ඒ චක්රදයෙන්ම පුත්ර යාගේ හිද සිඳවි.
තල්රුකෙක (කැදැල්ලෙක හුන්) ලිහිණි පැටියෙක් එක් සර්ප.යෙක් කෑයේය. ඒ පැටියාගේ මවු ලිහිණිතොම මිණිය ගැසුවා. රජතෙම ඒ සර්ප.යා ගෙන්වා උගේ බඩපලා ඒ පැටියා බැහැර දමා තල්ගස ඇණ ගැස්වි.
උතුම් තුනුරුවන්ගේ රත්නබවත් එහි ගුණසාර බවත් නොදන්නාවු ඒ රජතෙමේ චාරිත්රප රක්ෂානකෙරෙමින් සෑගිරියට ෙගාස් භික්ෂුුසඞ්ඝයා පවරා එමින් රතයෙහි හුන්නේ රථයාගේ වියගස කොණින් බුදුසෑයෙක් එකදෙසකින් බුන්නේය. අමෘත්යොයෝ තුමු රජහට “දේවියෙනි! අපගේ සෑයතෙමේ ඔබ විසින් බිඳිනාලදැ”යි කිවුය. මේ රජතෙමේ නොදැන කළ දෙයෙහිත් රථයෙන් බැස “චක්ර”යෙන් මාගේ හිසද සිඳිවිය”යි මගහොත්තේය. “මහරජාණෙනි! අපගේ ශාස්තෘතෙමේ පරහිංසා නොකමැතිසේක, සෑය පියවිකොට කමාකරවුව මැනව”යි ඔහුට කීවුය. හෙතෙම එහි හුනුපසළොසක් පමණ ගල් (පියවිකොට) තබන්ට පසළොස් දහසක් කහවනු දුන්නේය.
එක් මැහැල්ලක් තොමෝ වි වේලන්ට අව්වෙහි දැමුවා. ෙනාකල් වැස්සෙක් වැස ඒ වි තෙමුසේයි. ඕ තොමෝ වි ගෙණනගොස් ඒ මිණිය පහළා. ඒ අකල් වැස්ස අසා මැහැලි
22 වෙනි පරිච්ජේදය. 89
යවා “රජතෙමේ දහමහි වැටෙන්නේ සුදුසුකල ර්ෂා ව ලබාය”යි ඇයගේ බස විනිශ්චය කරනු පිණිස පෙහෙව හොත්තේය. බිලියම් ගන්නාන දෙවපුත්රප රජහු තෙදින් මඩනා ලද්දේ සතරවරම මහරජුන් වෙත ගොස් එපවත් දැන්විය. ඒ දෙවියෝ උහු ගෙණ ෙගාස් ශක්රැයාට දැක්වුය. ශක්රහතෙමේ වස්සවමලාභකයා කැඳවා කාලවර්ෂයණය ආඥකෙළේය. බිලියම් ගන්නා දෙවපුත්රභ රජහට එපවත් දැන්විය. එවක් පටන් ඒ විජිතයෙහි දහවල් වැසි නොවටුයේය. වර්ෂාෂවතෙමේ සතියෙක් සතියෙක්හි රෑ මැදියම වැස්සේය. සෑම තන්හි කුඩා වළඳ (වැසිදියෙන්) පිරුණේය.
නොනසනලද මිත්යා්ෂ දෘෂ්ටිඅ ඇත්තේද; මෙතෙමේ අගතිගාමි දොෂයෙන් මුකතපමණින් මෙවැනි මහිමයට පැමිණියේය. සම්ය;ක්දෘෂ්ටි ඇත්තාවු මේ ලෝකයෙහි උපන් නුවණැති මිනිස් තෙමේ අගතිගාමි දෝෂය කෙසේනම් නොකරණේද?
මෙතෙකින් හුදුජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස පඤ්ච්රාජක නම් එක්විසිවන අදියර නිමි.
22 වෙනි පරිච්ජේදය
සංස්කරණයඑළාලරජු මරවා දුටුගැමුණු කුමර රජවි. ඒ බව ප්ර කාශ කරණ පිණිස මෝතොමෝ පිළිවෙළ කථායි:- දෙවනපෑතිස්ස රජහුගේ දෙවෙනි සහෝදරවු මහානාග නම්වු එම රජහට ප්රි ය යුවරජ කෙනෙක් වි. රජහුගේ බිසව නැණහිනවුවා සියපිත් හට රජය කැමැත්ති, නිරන්තරයෙන් යුවරජු මරනු පිණිස හටගත් කල්පනා ඇත්ති, වලස්වැව කරවන එම යුවරජහට විෂයෙන් යෙදු අඹයක් අඹ මතුයෙහි තබා යැව්වාය. ඒ බිසවුන් බාලපුත්රයතෙමේ යුවරජු හා ගියේ භාජනය විවෘතකළ කෙණෙහිම ඒ අඹය කා මෙළේය.
යුවරජතෙමේ එයින්ම ඇතොවුරන් හා බලවාහන සමඟ සියදේශය රක්නට රුහුණ බලා ගියේය. ඒ යුවරජ ගැබ්ගත් මෙහෙසිතොම යටාල වෙහෙරදි පිතෙකු වැදුවා යුවරජ පුතුට බෑයානම් කෙළේය. ඉකිබිත් ඒ ක්ෂනත්රිියතෙමේ රුහුණු ගොස් මුළු රුහුණුරට ඊශ්වරවුයේ මහත් සම්පත් ඇතිව මාගම්හි වෙසෙමින් රජය කෙළේය. ඒ තෙමේ සියනම් ඇති නාගමහාවිහාර කරවිය. උඩුකඳුරු ආදිවු තවත් බොහෝ විහාරද කරවි.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
එසේම ඒ මානාරජු ඈවෑමෙන් උහුපිත් යටාලතිස්සතෙමේ රජය කෙළේය. එසේම උහුපිත් අභයතෙමේද රජය කෙළේය. ගොඨභය පිත් කාවන්තිස්සයයි ප්රසසිඬවු ක්ෂ්ත්රිරයතෙමේ පියරජු ඇවැමෙන් ඵහි රජය කෙළේය.
ශ්ර්ඬාඇති ඒ රජහට කැළණිරජහුගේ දුවු විහාරදේවි නම්වු ශ්ර ඬාසම්පන්න කුමරියක් මෙහෙ‍සිකාවිය. කල්යාුණිනගරයෙහි රජවු තිස්ස නම් ක්ෂයත්රිනයයෙක් වි ආය්ය්සිකඋත්තිය නම් ඇති ඒ කුමර දේවිය හා සංයොගයෙන් හටගන්වනලද කොපඇත්තේ භයින් එතැනින් පලා‍ෙගාස් අන්තැනෙක විසිය. එයින් ඒ පෙදෙස ඒ නම් වී ඒ ආය්ය්ාස උත්තියතෙමේ දේවියට රහස් ලියමන් දි මහණවෙස් ගත් මිනිසෙක් යැවිය ඒ තෙමේ රජ ගෙදොර සිටියේය. රජගෙහි සැමදා වලඳන රහත් තෙරණුවන් හා අප්රරසිඬයේ රජගෙට වන්නේය, තෙරුන් හා ආහාර ගෙණ රජු හා පිටත්වනකල දේවිය බලාහින් දදි ලියුම් පනබිම හෙළිය. ඒ ශබ්දයෙන් රජතෙමේ පෙරලා බලමින් ඒ ලියුම හස්න දැන තෙරුන්ට කිපියාවු මුග්ධ මනස් ඇත්තේ ඒ තෙරුන් හා ඒ මිනිසා ක්රො ධයෙන් මරවා මුහුද දැම්මවිය. එයින් දෙවියෝ කිපි ඒ රට මුහුදේන යට කළෝය. එයින් ඒ රජතෙමේ මනාරූඇති යහපත් ආචාර ඇති දේවි කම් සිය දියනියන් රන්සැලෙක හ‍ිඳුවා (එහි) රජදුවයයි ලියා සමුදුරම් යුහුව යැවුයේයි. මුහුද බහාලනලද ඒ සැළ එයින් ගොස් රුහුණුරට ලඞ්කාවිහාරයෙහි ගොඩ බටුයේය. ඒ කුමරිය කාවන්තිස් රජතෙමේ (මෙහෙසි බැව්හි) අභිෂෙක කෙළේය. එහෙයින් විහාර යනු උපපද නම්වි. (විහාරමහාදේවියයි නම්ව්)
තිස්සමහාවිහාරය එසේ සිතුල්පව්ව, ගම්ඨවාලිය, කුටාලිය යනමේ ආදිවු විහාරයන් කරවා තුනුරුවන් කෙරෙහි මනා පහන්සිතින් ඒ රජතෙමේ හැමකල් සඞ්ඝයාට සිවුපසයෙන් උපස්ථාන කෙළේය.
එකල්හි කොටගල නම් විහාරයෙහි ශිලයෙන් ව්රිතයෙන් යුක්තවු හැමකල් නානාප්ර කාර පින්කම් කරන්නාවු සාමණෙර කෙනෙක් විසුයේය. ඒ තෙමේ අහස් සැමිදුලට සුවසේ නැගෙනු පිණිස හිණි තුණක් හා ගල්ලැහැලිද තුබ‍ුයේය. පැන් දන්දුන්නේය, සඞ්ඝයාට වත්ද කෙළේ. හැමකල්හි කලාන්තවු දෙහඇති ඔහුට මහත් ආබාධයෙක්විය කෙළෙහි ගුණ දන්නා භික්ෂුලහු සිටිගෙයකින් උහු ගෙණවුත් තිස්සාරාම යෙහි සලාපසසය පිරිවෙන්හි (තබාගෙණ) උපස්ථාන කළෝයි. ඒ විහාරදේවිතොම සංහුන්නා මොනවට සකස්කළ රජගෙහි
22 වෙනි පරිච්ජේදය 91
පෙරබත සඞ්ඝයාට මහදන් දි පසුබත ගඳමල් හා බෙහෙත් ද පිළිද ගෙන්වාගෙණ ආරාමයට ගියා සුදුසු පරිද්දෙන් සත්කාර කළාය එකල්හි ඒ බිසව පෙරයේ දන්දි සඞ්ඝස්ථවිරයන් වෙත හිඳගත්තාය ස්ථවිරතෙමේ ඒ බිසවට දහම් දෙසමින් මේ වදාළ සේක “මේ මහාසම්පත් තොමෝ පින්ක්මිමන් ලබන ලද්දිය. දැනුදු පින්කම්හි තොප විසින් අප්රඒමායම කටයුත්තේය.
මෙසේ වදාළ කල්හි ඕතොමෝ “මෙහි මේතෙමේ කවර සම්පත්තියෙක්ද සම්බඳුවු අපට දරුවෝ නැත්තාහු නම් ඒ කාරණයෙන් අපගේ සම්පත් විඳය”යි කීවාය. ෂට්අභිඥ ඇති මහස්ථවිරතෙ‍මේ පුත්රසලාභය බලා “දේවිනි ඒ ගිලන් හෙරණහු දකීවා”යි වදාළසේක. ඒ බිසව් ගොස් මරණාසන්නවු ඒ හෙරණුන්දැට “මාගේ පුත් බැව් පැතුව මැනව, අපගේ සම්පත් මහත්ය”යි කිවාය. ෙනාකැමැත්තේයයි දැන ඒ තෙරණුන්දැ සඳහා මහත්වු යහපත් මල්පූජාවක් කරවා මනා පැණඇත්තී, නැවතත් යාච්ඤකළාය මෙසේද නොකැමැත්තාවු හෙරණහු පිණිස උපායෙහි පණ්ඩිතවු ඒ බිසව නොයෙක් බෙහෙත් හා වස්ත්රසයන් සඞ්ඝයා විෂයෙහි දන්දි නැවතත් ඒ හෙරණහු යාච්ඤකළාය.
ඒ තෙමේ රජකුලය පැතුයේය ඕතොමෝ එතැන නොයෙක් පරිද්දෙන් අලඞ්කාර කරවා වැද යානාවට නැගි ගියාය. සාමණෙරතෙමේ එයනි චුතව යන්නාවු ඒ දේවිය කුස පිළිසිඳ ගත්තේය. ඒ දැන ඕතොමෝ නැවැත්තාය. ඒ හස්න රජහට දන්වා රජු හා පෙරලා ගියාය. ඒ දෙන්නාම හෙරණහු‍ගේ ශරීරයට කටයුතු වු ආදාහනාදිය) කරවා සන්සුන් සිත් ඇත් තෝ ඒ පිරිවෙන්හිම වසන්නාහු හැමකල්හි භික්ෂු සඞ්ඝයාහට මහදන් දුන්නෝයි. මහපින්ඇති ඒ දේවියට මෙබඳු දොළෙක් ඇතිවි. ගොණෙකු පමණ මිසක් ඉද්දර තබාගෙණ තොමෝ දකුණැලයෙන් යහපත් සයනයෙක හොත්ති ෙදාළොස්දහසක් භික්ෂුහන්ට දන්දි ශේෂවු මි වලදනු කැමැතිවුය. වැලි එළාල රජහුගේ යොධයන් අතුරෙන් ශ්රෙපෂ්ඨයාගේ හිස්සුන් කඩුව දෙවි පැන් එම සුන්හිසෙහි හිඳගෙණ බිපියන්ටත් අනුරාධපුරයෙහිම උපුල් කෙතින් ගෙණෙනලද්දාවු නොමැලවුණ මලවඬමක් පලඳින්ටත් කැමැතිවි දේවිතොම රජහුට එපවත් කිවා. රජතෙමේ නෛමිත්තිකයන් විචාළේය. ඒ අසා නෛමිත්තිකයෝ “දේවියගේ පුත්ර්තෙමේ දෙමළුන් මරා (ලක්දිව) එක් සේසත් කොට ශාසනය බබුළුවන්නේය”යි කිවුය. යමෙක් තෙමේ මෙබඳු මී ගුලාවක් දක්වන්නේනම් උහුට රජතෙමේ මෙබඳු සම්පත් දෙන්නේයයි මිහිපල්තෙමේම ප්ර්සිඬ කරවි.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
ගොළුමුහුද වෙරළ සමිපයෙහි ම් පිරවු මුනින් නමාපියන ලද ඔරුවක් දැන දනව්වැසි මිනිසෙක් රජහට කියේය. රජ තෙමේ දේවිය එහි පමුණුවා මොනවට සකස්කළ මඬුවෙක්හි (හිදුවා) රිසි පරිද්දෙන් ඒ බිසව ලවා මි වැලඳවි.
රජතෙමේ ඒ බිසවුන් ඉරි දොළ සපයන්ට වෙළුසුමන නම් යොධයා මෙහෙසි ඒ තෙමේ අනුරාපුර ගොස් එහි රජු මගුලසුගේ අස්ගොව්වා සමඟ මිතුරුව හැමකල ඔහුගේ කෘත්යපයද කෙළේය. ඒ අස්කොට යහළුබැව් දැන පෙරවරුම උපුල්මල් හා කඩුව කොළොම් හෝ තෙර තබා සැකනැත්තේ අසු ගෙණ ගොස් උහු (පිට) නැගි උපුල්මල් හා කඩුව ගෙණ (මම කාවන්තිස් රජු වෙළුසුමනයෙමි, සමත්‍ථිවුයේ මා අල්වා ගණිවයි) තමා දන්වා අශ්වවේගයෙන් පලාගියේය. (එළාල රජ ඒ අසා උහු ගන්ට මහායොධයා මෙහෙයි. ඒ තෙමේ දෙවෙනි අශවයායි සම්මත අසු නැගි ඔහු ලුහුබැන්දේය. ඒ වේළුසුමන තෙමේ ළැහැබක් ඇසුරුකෙළේ අසුපිටම හිඳගෙණ පිටිපසින් එන්නාවු උහුට කඩුව හැද දික්කෙළේය. අශ්වවේගයෙන් යන්නහුගේ හිස සිඳිණ. අසුන් දෙන්නාද ඉසද ගෙණ ඒ තෙමේ සවස්වේලෙහි මාගමට එළඹියේය. දේවිතොම ඒ දොළද රිසිසේ වැලදුවා. රජතෙමේ යොධයාහට සුදුසු පරිද්දෙන් සත්කාර කෙළේය.
ඒ බිසව් සුදුසුකල පින්වත් උතුම් පුතෙකු වැඳුවා. රජ කුලෙහි මහත් ආනන්දවයද විය. ඒ කුමරහු පුණ්යාැනුභාවයෙන් එදවස්ම නානාන රතනයන්ගෙන් සම්පූර්ණු නැව් සතෙක් ඒ ඒ රටින් අවුය. එම කුමරහු පින්තෙදින් ඇතෙක්තෙමේ ඡද්දන්තකුලයෙන් ඇත්පැටවෙකු ගෙණවුත් මෙහි තබා පලා ගියේය. තොට විල්තෙර පඳුරු අතුරෙහි සිටියා වු ඒ ඇත් පැටවා දැක කණ්ඩුල නම් බිලිවැදි රජහට දැන්විය. එකෙණෙහි රජතෙමේ ඇතුන් බදනවුන් යවා ඒ ඇත්පැටවා ගෙන්වා පොෂණය කරවි. කණ්ඩුල නම් තැනැත්තහු විසින් දුටුහෙයින් ඒ ඇත් කණ්ඩුල නම් වී.
රන්බඳුන් ආදින් පිරුණාවු නැව් මෙහි ආවාහයි රජහට දැන්විය. රජතෙමේ ඒ ගෙන්වාගත්තේයි කුමරහට නම් තබන මගුල්හි රජ තෙමේ දොළොස් දහසක් භික්ෂුේසඞ්ඝයාට ආරාධනා කෙළේය. “මෙසේ ඉදින් මා පිත් මුළු ලක්දිව් තෙලෙහි රජය ගෙණ බුදුසසුන් බබුළුවන්නේනම් අටතුරා දහසක් භික්ෂු්හුම ප්රගවිෂ්ටවෙත්වා. ඒ සියල්ලෝ උඩුකුරුකොට ගත් පාත්රාභඇතිව සිවුරු පොරවත්වා. පළමුකොට දකුණුපස
22 වෙනි පරිච්ජේදය. 93
එළිපතිත් ඇතුල්කොට තබත්වා, එක් කුඩයකින් යුත් ඩබරාව බැහැර ලත්වා, ගොතම නම් ස්ථවිර තෙමේද පුතු පිළිගනිව්. උන්වහ්නසේම තිසරණ පන්සිල් දෙන සේකවා”යි සිතුයේය සියල්ල එසේවිය. සියලු නිමිති දැක තුටුසිත් ඇති මිහිපල් තෙමේ සඞ්ඝයාව කිරිබත් දන්දි පුතුට නම්තබන්නේ මාගම්හි ප්රතධානබවද සිය පියහු තමද යන දෙක එක්කොට ගාමිණි අභය කියා නම්තැබුයේය.
එයින් නවවන දවස් මාගමිහි ගොස් දේවිය හා සඞ්ගමය කෙළේය. ඒ බිසව ඉන් ගැබ්ගත්තිය සුදුසුකල උපන් කුමරහු රජතෙමේ තිස්ස නම් කෙළේය. දරුදෙදෙනා මහ පෙරහරින් වැඩුණෝය. දෙන්නාටම බත්කවන මගුල් දවස්හි සෙනගඇත්හතේ පන්සියයක් භික්ෂුදන්ට කිරිබත් දන්දෙවා උන්වහන්සේලා විසින් අඩක් වැලදුකල ඉන් සුභ සුභ ඉල්වා ගෙණ රන් තැටියක ලා මිහිපල්තෙමේ දේවිය සමඟ “දරු වෙනි, ඉදින් තෙපි සම්මාසම්බුදුන් සස්න හරිව් නම් තොපගේ කුස ගත මේ ආහාරය නොදරවා”යි ඔවුන්ට දෙවිය. ඒ රජ කුමරුවෝ දෙදෙන කි අර්ථෙය දැන තුටුසිත් ඇත්තෝ ඒ කිරිබත අමෘතයක්සේ වැලදුය.
ඒ කුමරුවන් දස දොළොස් හැවිරිදි කල විමසනු කැමැත්තාවු රජතෙමේ යටකී පරිද්දෙන් භික්ෂු න් වලඳවා උන්වහන්සේගේ ඉඳුල්බත තැටියකින් ගන්වා ඒ කුමරුවන් වෙත තබ්බවා තුන්භාගයක් කරවා “දරුවෙනි, අප කුලදෙවි භික්ෂුනන්ට අපි කාලකිරුණෝ නොවන් නමුය”යි සිතා මේ භාගය අනුභව කරව්යයි ද “තොපි දෙබැයෝ හැමකල්ම උනුන් අද්රොයහ වන්නෙමුය”යි සිතා මේ භාගය අනුභව කරව්ය”යි ද මේ කීයේය. දෙන්නාම ඒ භාගවය අමාවක්සේ අනුභළු කොළෝය. “දෙමළුන් හා යුධ නොකරන්නෙමුය”යි (සිතා) මේ අනුභව කරව්ය”යි මෙසේ කිකල ඒ තිස්සකුමර ආහාරය අතින් දැමිය. ගැමුණු කුමරතෙමේ බත්පිඩ දමා ඇදට ගියේ අත්පා හකුළුවාගෙණ ඇදෙහි වැතිරගත්තේය. දේවිය ගොස් ගැමුණු කුමරු සතුටු කෙරෙමින් “දරුවා, අත්පා හෙළා ඇදෙහි සැපසේ කුමකින් නොනිදයිදැ’යී මෙසේ කීවා, ඒ තෙමේ “ගගින් එතර දෙමළුය, මේ දිගින් මහා ගොළුමුහුදය මම කෙසේ නම් ප්රුසාරිතාඞ්ග ප්රහත්යරඞ්ග ඇතිව නිදම් දැ”යි කීයේය. ඒ කුමරහු අභිප්රා්ය අසා මිහිපල්තෙමේ තුෂ්ණිම්භුත විය ඒ කුමර ක්ර”මයෙන් වැඩෙන්නේ පින් යශස් ධෛය්ය්්ග ඇතිව තෙජස්ස බලපරාක්ර”මයෙන් යුක්තව සොළොස් ඇවිරිදි විය.
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
සත්ව-යෝ තුමු ස‍ංසාර ගතිය ඉතා චඤ්චලකල්හිකත් පින් කරණ කොටගෙණ රුවිපරිද්දෙන් (මනුෂ්යාිදි) ගතියකට එළඹ ගණිති, නුවණැත්තේ මෙසේ මෙබව දැන කුසල් රැස්කිරිමෙහි මහත් ආදර හෝ ගෞරව ඇත්වන්නේය.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස ගාමණිකුමාර පසුතිනම්වු දෙවිසිවන අදියර නිමි.
23 වෙනි පරිච්ජේදය.
සංස්කරණයඒ කඩොලැත්තෙමේ බල ලක්ෂනණ රුවින් හා තේජස් ජව ගුණයෙන්ද අග්ර වුයේ මහාකඳ ඇතිවිය. ඒ ගැමුණු කුමරහට නන්දිදමිත්රණය, සුරනිර්මළලය, මහාඝොණය, ගොඨයිම්බරය, ථෙර පුත්තාභය, භරණය, වේළුසුමණ්යක, එසේම ඛජදෙවය, ථූස්ස දෙවය, ලභිය්ය වසභයයි යන මහා බල ඇති මේ දසමහා යෝධයෝ ඇතිවුහු.
එළාල රජහුගේ මිත්රයනම් සෙනෙවියෙක් ඇත්තේය නැගෙණහිරි කඩරොද (නම් රට) ඒ සෙනෙවියා කර්මයමාන්ත ගම්හි සිත්පව් සමිපයෙහි බුහුනණියන් පිතෙක් වි. (ඒ තෙමේ) කොසොහිතක වත්ථ්ගුයහ ඇත්තේ මයිල්හු නම් ඇතිවි දුරද බඩගායන ඉතා ළදරු ඒ කුමරහු කථියෙහි වරපටින් බැද ඇඹරුම් ගල බැන්දෝයි. ඔහු ඇඹරුම් ගල ඇදගෙණ බිම බඩගා යනකල එළිපත ඇක්ම්මේහිදි යම් හෙයකින් වරපට බිදේද එහෙයින් නන්දිපමිත්ර යයි ප්ර සිඬවී. ඇතුන් දසදෙනෙකුගේ බලඇත්තේද වී. ඒතෙමේ වැඩුණේ නුවරට අවුත් මයිල්හු උපස්ථාන කෙළේය. එකල සෑ ආදියෙනි අසත්කාර කරණ දෙමළුන් (දැක) ශක්තිසම්පන්න ඒ තෙමේ එක් පයකින් කලවය පාගා හස්තයෙන් ඉදිරි කලවය ගෙණ දෙපළු කොට බැහැරලයි, ඔහු විසින් දමනලද සිරුරු දෙවියෝ අතුරුදහන් කරති. දෙමළුන් අඩුබැව් දැක රජහට එපවත් දැන්වුහ. “ස්වකීය යොධයෝ මොහු ගණිව්ය”යි රාජනියොග ලද්දාහු එසේන කරන්ට නොහැකිවුහ ඒ නන්දියමිත්රරතෙමේ ‘මා මෙසේ කරද්දිත් හුදක් ජනක්ෂ‍යමුත් ශාසනය බැබළිමක් නැත්තේය. රුහුණුරට තුනුරුව්නහි ප්රකසන්න රජදරුවෝ වෙසෙති. එහි ගොස් රාජසේවය කොට සියළු දෙමළුන් ගෙණ ඒ ක්ෂ ත්රි ය යන්ට රාජ්යැය දි බුදුසසුන් බබුළුවන්නෙමි”යි සිතිය. මේ අභිප්රා්යෙන් ගොස් ගැමුණු කුමරහට එපවත් ඇස්විය. ඒ ගැමුණු කුමරතෙමේ මැනියන් හා මන්ත්රගණයකොට උහුට සත්කාර කෙළේය එසේ සත්කාර කරණලද නන්දි්මිත්රක යොධතෙමේ කුමරු වෙත විසිය.
33 වෙනි පරිච්ජේදය. 95
කාවන්තිස් රජ දෙමළුන් වළකන පිණිස මහගග සියලු තොට හැම කල්හි ආරක්ෂා් කරවි රජහුගේ අන්බිසවක පුත් දිඝාභය නම් කුමරෙක් වි. ගංගායෙහි කසාතොට උහු ලවා ආරක්ෂාහ කරවි ඒ තෙමේ ආරක්ෂාන පිණිස හාත්පස දෙයොදු නෙක්හි (තැන) මහකුලයකින් එක එක පුතෙකු බැගින් එහ (කඳවුරට) ගෙන්විය කොටවා දනව්වෙහි කඩවිටි නම් ගම පුතුන් සත්දෙනෙක් ඇති සඬඝ නම්වු ප්රෙධාන කුලපතියෙක් විය. රජ කුමර පුතෙකු ගෙන්වනු කැමැත්තේ ඔහු වෙතද දුතයෙක් යැවිය නිමිල නම් සත්වැනි පුත්රුතෙමේ ඇතුන් දසදෙනෙකුගේ බල ඇත්තේයි. උහු අකර්මනමසිලි හෙයින් බෑයෝ සදෙනාම හෙළාදක්නාහු ඔහුගේ ගමන් කැමැතිවුහ මවුපියෝ එසේ කැමැති නුවුහ නිමිල තෙමේ සෙසු බෑයන්ට කිපි ඉතා උදයම තුන් යොදුන් මග ගෙවා හිරු නැගෙණකලම රජකුමර දිටි. ඒ තෙමේ ඔහු විමසනු සඳහා දුරකටයුත්තෙක යෙදුයේය. “සෑගිරිගල වෙත දොරමඬලා නම් ගම මා යහළු කුණඩලනම් බමුණෙක් වෙසෙයි, උහුවෙත මුහුදු එතර (කපුරු සඳුන් ආදි බඩු) ඇත්තාහ. තෝ ගොස් උහු විසින් දෙනලද්දාවු බඩු මෙහි ගෙණඑ”යි මෙසේ කියා බත්කවා ලියුමක් දි යැවි මේ අනුරාධපුරයතෙමේ ඒ (කසාතොටින්) නවයොදුන් මත්තෙහිය. ඒ තෙමේ පෙරවරුම ගොස් බමුණ දිටි, බමුණා “දරුව, වැව නහා එව”යි කිය මෙහි පෙර නා බැවින් නිසා වැව නගා මහබොධියද ථූපාරාමයෙහි චෛත්යෙයද පුදා සියලු පුරය දක්නට නුවරටත් වැද සල්පිලින් සුගන්ධහද්ර ව්යග ගෙණ එහි උතුරු දොරින් නික්ම උපුල්කෙතින් උපුල්මල්ද ගෙණ ඒ බමුණා වෙත එළඹියේය. බමුණා විසින් විචාරණලද්දාවු ඒ තෙමේ තමා ගමන් කිය. ඒ බමුණුතෙමේ උහුගේ පළමු ඊමත් මෙහි ඊමත් අසා විස්මිතවුයේ “මේතෙමේ පුරුෂාජානිය යෙක; ඉදින් එළාල රජ දෙතහොත් මොහු අත්පත්කොට ගන්නේය. එහෙයින් මේ තෙමේ දෙමළුන් සමිපයෙහි වස් වන්නට නුසුදුස්සේය, රජපිත් පියහුවෙත වාසය සුදුසුය”යි මෙසේ සිතිය. මෙසේ ලියා ලියුම ඔහුට දි පූර්ණාවර්ධමන නම් වස්ත්රවද (මහගුපිළි) බොහෝ පඬුරුද දි ඔහු බත් කවා මිතුරු කුමරු වෙත යැවුයේය. ඒ තෙමේ සවස් මානයෙහි රජකුමරු වෙත ගොස් ලියුමද පඬරුද රජකුමරහට දිනි. තුටුවු ඒ තෙමේ “දහසකින් මොහු සතුටුකරව”යයි කියේය. රජකුමරහුගේ ඉතිරි සේවකයෝ උහුට ඊර්ෂහක කළෝය. ඒ කුමර දස දහසකින් ඒ නිමිලයා සතුටු කරවි. ඔහු කෙස්ලියවා ගගම නහවා පූර්ණසවර්ධලන වස්ත්රසයුග්මයක්ද මනා ගදමල්ද (දි) දුහුල්
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
පවකින් හිස වෙළවා (කුමරු) වෙත් ඵලවුහ, කුමාරතෙමේ තමා පෙරහිරින් ඔහුට බත් දෙවි තමාගේ දසදහසක් අගනා යහපත් ඇද ඒ යොධයාට සැතපෙනු පිණිස දෙවිය. ඒ තෙමේ සියල්ල එක්කොට ගෙණ මවුපියන් කරා ගෙණ ගොස් මෑනියන්ට දසදහසද පියාණන්ට ඇඳද දිනි එම රෑ අවුදින් රක්ෂාි ස්ථානයෙහි තමා දැක්වි. උදැසන රජකුමර ඒ අසා සතුටු සිත් ඇතිව ඔහුට වස්ත්රා‍භරණදියද එසේම පරිවාර ජනයාද දසදහසක්ද දි පියරජු වෙත යැවුසේක. යොධතෙමේ දසදහස මවුපියන් වෙත ගෙණ ගොස් උන්ට දි කවන්තිස් රජුවෙත එළඹියේයි. ඒ රජ ගැමුණු කුමරුට උහු භාර කෙළේය. සත්කාර කරණලද සුරනිමල යොධතෙමේ ඒ කුමරු වෙත විසුයේය.
කුළුම්බරි කර්ණවණිකායෙහි හුන්දි රිවාපි නම් ගම තිස්ස නම් (කෙළෙඹියාට) සොණ නම් අටවැනි පුතෙක් විය. සත්හැවිරිදි කල ඒ තෙමේ තල්පැල ඉදිර; දස හැවිරිදි කල මහත් බල ඇත්තේ තල්ගස් ඉදිරිය. කල්යාමෙන් ඒ මහඝොණතෙමේ දස ඇත්බල ඇතිව. රජතෙමේ එබඳුවු අසා පියා වෙතින් ගෙණ පොෂණය කරනු කැමැත්තේ ගැමුණු කුමර හට දුන්නේය. ඉන්පසු ලබනලද සත්කාර ඇති ඒ යොධතෙමේ ගැමුණු කුමරු වෙත විසිය.
ගිරි නම් දනව්වේහි නිසෙල්මිටි නම් ගම මහානාග නම් තැනැත්තහුගේ පිත් දස ඇත්බල ඇතියෙක් විය. මිටි සිරුරු ඇති බැවින් ගොඨක නම්වි දෙටු සෑබෑයෝ ඔහුට කෙළිසිනා කරන්නාහ. ඔවුහු ගොස් උඳු වපුරණ පිණිස මග වනය කොටා උහුගේ බාගය තබා ගොස් උහුට දැන්වුහ. ඒ තෙමේ එකෙණෙහිම ගොස් ඉඹුරු නම් ගස් උඳරා බිම සමකොට ෙගාස් දැන්විය. බෑයෝ ගොස් උහුගේ ඒ අරුම ක්රි යාව දැක ඔහුගේ කර්ම මකිතිනය කෙරෙමින් උහු වෙත ගොස් දැන්වුය. ඒ නිමිත්තකොටගෙණ ඒ තෙමේ ෙගාඨයිම්බර නම් විය. රජ තෙමේ උහුද යටකි පරිද්දෙන් ගැමුණු කුමරු වෙත යැවිය.
කොටගල් අසල කත්ති නම් මෙහි ඊශ්වරවු රොහණ නම් ගෘහපතියෙක් වුයේ තමහට දාව උපන් පුතෙක් ෙගාළුඅබා රජහට සමාන නම් කෙළේය. ඒ දරුතෙමේ බල ඇත්තේවි. එකල්හි ඒ තෙමේ දසදොළොස් හැවිරිදි වුයේ සතර පස්දෙනෙකුත් විසින් නගාගන නොහෙන ගල් ක්රිඒඩාගුලයන්සේ කෙළිමින් දැමිය සෙළොස් ඇවිරිදි ඔහුට පිටතෙමේ සොළොස් රියන් දිශ්වට අටතිස් අගුල් ඇති ගදාවක් කරවි ඒ තෙමේ එයින් තල් පොල් කද පැහැර බිම හෙළා එයින් ඒ යොධ
23 වෙනි පරිච්ජේදය 97
තෙමේ ප්රචකට වි එසේම රජතෙමේ උහුද ගැමුණුකුමර වෙත යැවිය. ඔහු පියතෙමේ වනාහි මහාසුම්ම ස්ථවිරයන්ගේ උපස්ථායකයි ඒ කෙළෙඹිතෙමේ මහාසුමම ස්ථවිරයන්ගෙන් බණ අසා කොටගල් වෙහෙරදි සෝවාන් ඵලයට පැමිණියේය. හටගතක් සසර කලකිරිම් ඇති ඒ තෙමේ රජුට කියා සම්පත් පුතුට දි තෙරහුවෙත් පැවිදිවිය භාවනායෙහි යෙදි රහත් බවට පැමිණියේය. ඒ හේතුවින් මේ තෙරුන්ගේ පුත්රහතෙමේ “ථෙරපුත්තාභය”යි ප්ර සිද්ධවි.
කප්කදුරු නම් ගම්හි කුමාරයාගේ භරණ නම් පුතෙක් විය. ඒ තෙමේ කල්යැමෙන් දසදොළොස් හැවිරිදිවුයේ ගම්දරුවන් හා වනයට ගොස් බොහෝ සාවුන් ලුහුබැඳ පයින් පැහැර දෙකඩකොට බිම්ගැසිය. සොළොස්හැවිරිදි වුයේ වනාහි ගම් වැස්සන් හා වලට‍ගොස් එසේම මුවන් ගෝණුන් ඌරන් වහා හෙළිය. භරණ නම් ඒ මහාසොඬතෙමේ එයින්ම ප්රුකට විය. රජතෙමේ ඔහුද යටකි පරිද්දෙන් ගැමුණු කුමරුවෙත් වැස්වි.
ගිරිනම් දනව්වේහි කුටුම්බියඬ්ගන නම් ගම එහි ප්ර සිඬවු කුටිම්බි වසභ නම් (කෙළෙඹියෙක්) වි. දනච්චැසි වෙළ නම්වුද ගිරි නම් රට අනුභවකරන්නාවු සුමන නම්වුද යහළුවෝ (දෙදෙනෙක් වුහ) කෙළඹියා හට පුතෙක් උපන්කල පඬුරු පෙරටු කොට දෙදෙනා ගොස් තමන් නම දරුවහට කළෝය. ගිරි භොජකතෙමේ ඒ පුතු තමා ගෙහි වැස්විය. ඔහුගේ එක් සෛන්ධෝවයෙක් කිසි පුරුෂයෙක් පිටනැගෙන්ට නුදුන්නේය. (ඒ අස්තෙම) වේළුසුමනයා දැකම “මේ තෙමේ මට සුදුසුවු අසරුය”යි සිතා සන්තුෂ්ටවුයේ හෙසාරව කෙළේය. ඒ දැන ගිරිබොජකතෙමේ “අසු නැගෙව” යි ඔහුට කිය. වෙළුසුමනයා අසුනැගි ඒ අසු මණ්ඩලයෙහි වහා මෙහෙයි. ඒ අස් සකල මණ්ඩලයෙහි ඒකාඞ්ඬවුසේ පෙණිනි. දුවන්නාවුද මේ අසුපිට පුරුෂ වළල්ලක්සේ හුන්නේය. සැලකිලි නැත්තේ උතුරු සළුව මුදයි, නැවත බඳියි. ඒ දැක සියලු පිරිස ඔල්වරහඬ ගැසුය. ඒ ගිරිභොජකතෙමේ උහුට දසදහසක් ද ‘මේ තෙමේ රජහට සුදුසුය”යි සතුටුවුයේ රජහට දුන්නේය. රජතෙමේ උහුට සත්කාර කරවා වේළුසුමනයා බුහුමන් කෙරෙමින් තමන් වෙතම වැසිවි.
නකුල්ගල් කර්ණරණිකායෙහි මහෙන්‍්ුහට ාණි නම් ගම අභය නම් තැනැත්තහුගේ අන්තිම පුත්ර‍වු ශක්තිසම්පන්න දේව නම් තැනැත්තෙක් වී. මදක් කොරගසා යන බැවින් ඛංජදෙවයයි උග්රශ දන්තුය එකල්හි ඒ මානවතෙමේ ගම්වැස්සන් හා මුවදඩ ගොස් මහතුවු උස් උස් මිවුන් ලුහුබැඳ අතින් උන් පා 7
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය.
අල්වාගෙණ ඉසවට සිසාරා බිම පැහැර උන් ඇට පොඩි කෙරෙයි. මිපල්තෙමේ අසාම ඛංජදෙවයා ගෙන්වා ගෙණ ගැමුණුකුමරු වෙත රැඳවි.
සිතුල්පව් වෙත කපිඨ නම්ගම උත්පල නම් තැනැත්තහුගේ ථුස්සදේවයයි නම් ඇති පුතෙක් විය. ඒ කුමාරතෙමේ ගම්දරුවන් හා විහාරයට ගොස් බොධියට පුදනලද සකක් ගෙණ තරයේ පිඹපිය එහි ශබ්දය අසනිපාත රාව සෙයින් මහත්විය. ඒ සියලු ගම්දරුවෝ බියවැද, උමතුවුවන් සෙයින් වුහ. ඒ තෙමේ ඒ හේතුවින් උනමාදථුස්සයයි ප්රුසිඬවිය. ඔහුගේ පියතෙමේ වංශයෙහි පැවත ආ ධනුශ්ශිල්පයය ඉගැන්වි ඒ තෙමේ ශබ්දානුසාරයෙන් විදිනසුළු වුයේද විදුලි එළියෙන් විදින සුළුවුයේද (කරබටු ආදි කිසිලකුණකින්) රොම් විදින සුළුවුයේද වි. වැලිපිරුණු ගැලෙක එසේම බැදි සම් සියක් පටය. අටඟුල් පියාලැහැල්ල සොළසාගුල් දිඹුල්ලැහැල්ල එසේම දැගුල් යපට සතරගුල් ෙලාහොපට හියෙන් විදිනේයි. හියද එකිදැ විනිවිද යවයි. ෙගාඩ අටඉස්ඹක් යෙයි, දියෙහි ඉස්ඹක් යෙයි, මහරජ ඵපවත් අසා ඔහුද පියහු වෙතින් ගෙන් වාගෙණ ගැමුණුකුමරුවෙත වැස්විය.
තුලාධාර පර්ව ත සමිපයෙහි වෙහෙරවැ ගම මතත නම් කෙළෙඹියා පුත් වසභනම් ඇත්තෙක්විය. මොනවට හටගතක් ශරීරඇත් බැවින් උහු ලභිය්ය වසභයයි දත්තුය. හේතෙමේ විසිවස් පමණෙහි මහත් කායශක්ති ඇත්තේවි. කෙනක් කැමැති මහත් බලඇති ඒ තෙමේ මහවැවක් කරන්නේ මිනිසුන් කීපදෙනෙක්ම ගෙණ ඒ වැව පටන්ගත්තේය. දස දොළොස්දෙනෙකුන් විසින් ඉසිලියයුතු මහත් පාංශුපිණ්ඬයන් උසුලන්නාවු ඒ තෙමේ වහාම වැවකොට නිමවි ඒ කරුණෙන් ඒ තෙමේ ප්රලකට විය. රජතෙමේ ඔහුද ගෙන්වාගෙණ ඔහුට සත්කාරද ගැමුණුකුමරු වෙත වැස්විය. ඒ කත ‘වසභඅමුණැ”යි ප්රකකටවිය. ඒ ලභිය්ය වසභ තෙමේ ගැමුණුකුමරු වෙත විසිය.
එකල් මිහිපල්තෙමේ මේ දසමහ යොධයන්ට පුත සම සත්කාර කරවි. දික්පති රජ තෙමේ මහායොධයන් දසදෙනා, කැදවා “තෙපි එක එකා යොධයන් දසදසදෙනා සොයව්”යි කියේය. ඔවුහු එසේම යොදයන් ගෙණාවෝය. නැවතත් මිහිපල්තෙමේ ඒ යොධයන් සියයටත් එසේම යොධයන් පරියෙෂණය පිණිස කීයේය. ඒ යෝධයෝද එසේම යොධයන් ගෙණාවෝය. මිහිපල්තෙමේ නැවත ඒ යෝධයන් දහසටත් එසේම පරියෙෂණයට ගියේය. එසේ ඔවුහුද යොධයන් ගෙණ
24 වෙනි පරිච්ජේදය 99
අවුය. කැටිකරණලද ඒ සියලු යොධයෝ එකොළොස් දහස් එකසිය දසදෙනෙකි. ඒ සියල්ලෝ මිපල්හු වෙතින් හැම කල ලබනලද සත්කාර ඇත්තෝ ගැමුණුරජ පිත් පිරිවරා විසුහ.
සුවකැමැති ප්රා ඥ මිනිසුතෙමේ අද්භූත සුචරිත පරමපරාව මෙසේ අසා අකුශල මාර්ගකයෙන් පරාඬ්මුඛයේ හැමකල් කුසල් මග ඇලෙන්නේය. මෙතෙකින් හුදුජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස යොධලාභ නම් තෙවිසිවන අදියර නිමි.
24 වෙනි පරිච්ජේදය.
සංස්කරණය හස්තිශිල්ප, අශ්ව ශිල්ප, කඩුශිල්ප යන මෙහි දක්ෂ වු කරණලද අභ්යාභස ඇති ගැමුණු කුමර තෙමේ එකල මාගම්හි විසිය. රජ තෙමේ සැපයුණු බලවාහන ඇති තිසසකුමාරයා ජනපදය රක්නා පිණිස දිගාවැව්හි වැස්විය. ගැමුණුකුමර තෙමේ හැකිවු කාලයෙහි ශක්තිය හෝ බලයෙන් දක්නේ “දෙමළුන් හා යුදකරන්නෙමි” පියරජහට කථාකරවි. රජතෙම ඔහු රක්නේ “ගඟින් මෙතර පමණය”යි වැලකූයේය. ගැමුණු කුමර තුන්වන වරතෙක් එසේම කථාකරවි. “පින්වත්නි මපියතෙමේ පිරිමිවෙමින් මෙසේ නොකියන්නේමය, එහෙයින් මේ පලදිව්”යි රජහට ස්ත්රීස ආභරණ යැවිය.
රජතෙමේ ඔහුට කිපී “රන්හැකිල්ලක් තනව්, එයින් උහු බඳින්නෙමි අනිත් පරිද්දෙකින් ඒ තෙමේ රැක්කහැක්කේ නොවේ”යි කියේය. පිරජහට කිපි පලාගොස් කඳුරටට ගියේය. පියාණන් කෙරෙහි දුෂටවු බැවින්ම ඔහුට දුඨගාමිණි යයි කිහු.
ඉක්බිති රජතෙමේ මහානුගගල චෛත්යණය කරන්ට ආරම්භ කෙළේය. සෑය නිමිකල මිහිපල්තෙමේ සඞඝයා රැස්කෙළේයි. සිතුල්පව්වෙන් භික්ෂුමහු දොළොස්දහසක් වැඩියෝය. ඒ ඒ දිගින් තවත් දොළොස්දහසක් වැඩියෝය. චෛත්යසපුජාව කොට එකල සඞඝයා සම්මුඛයෙහි සියලු යොදයන් රැස්කරවා සපථකරව්. “කුමරුවන් උනුන්ගේ කලහ ස්ථානයට අපි නොයම්හ”යි සියල්ලෝ දිව්ළෝය එහෙයින් ඒ යුඬයට ඔවුහු නොගියෝයි.
ඒ මිහිපල්තෙමේ විහාරයන් සුසැටක් කරවා එතෙක් අවුරුදු එහි වැස පසුව කලුරිය කෙළේය. රාජිනියතොමෝ පිළියන් යානාවකින් රජහු සිරුර ගෙන්වාගෙණ තිස්සමහා
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය
රාමයට පමුණුවා එපව්ත සඞ්ඝයාට දැන්විය. තිසසකුමාර තෙමේ එපව්ත අසා දිගිවැවින් ගොස් පියහුගේ ශරීරයට කටයුතු ආදාහනාදිය තෙමේ සකසා කරවා මෑනියන්ද කඩො ලැකුද ගෙණ මහත් බලඇත්තේ බෑයාට භයින් එතැනින් වහා දිගාවැවට ගියේය. එපවත් දන්වන්ට සියලු ඇමතියෝ රැස්ව ලියමන් දි දුටුගැමුණු කුමරුවෙන (දූතයන්) යැවුහ ඒ තෙමේ ගුත්තලට අවුත් තිස්සකුමරුවෙත වරයන් යවා මාගම් එළඹ තමන් රාජ්යගයෙහි අභිෂෙක කෙළේය. මෑනියන් පිණිසත් කඩොලැතු පිණිසත් බෑයාට ලියුම් යැවිය. තුන්යල දක්වා නොලැබ යුද පිණිස උහු බලා එළඹියේය. චුලඞ්ගනිය පිටියෙහි දෙදෙනාගේ මහත් යුදධයෙක් විය. ඒ යුදෙහිදි රජහුගේ නොයෙක් දහස්ගණන් මිනිස්සු වැටුණෝය රජ තෙමේද තිසසාමාත්යෙද දිඝථුසනිකානම් වෙළඹද යන තුන්දෙනා පමණක් පලාගියෝය. කුමරතෙමේ උන් ලුහුබැඳ ගියේය. දෙපක්ෂනය අතුරෙහි භික්ෂුතහු පර්විතයක් මැවුහ. ඒ දැක කුමර තෙමේ භික්ෂු සඞ්ඝයාගේ ක්‍රෙියාවෙකැයි දැන නැවැත්තේය.
ඒ රජතෙමේ කප්කදුරුහොය ජිවමාලි තොටට එළඹියේ. තිසස නම් ඇමැතියාහට “අපි සාපිපාසා ඇත්තමෝය”යි කියේය ඒ ඇමැතිතෙමේ රජු පිණිස රන්තැටියෙහි තුබු බත් බැහැරකෙළේය. සඞ්ඝයා විෂයෙහි දන් දි අනුභවකරණ හෙයින් සතර කොටස් කරවා “කාලඝොෂා කරව”යි කියේය. තිස්සතෙමේ කාලඝොෂා කෙළේය. රජහට ශික්ෂාතදුන් ස්ථවිර තෙමේ පුවගු දිවයින වසනසේක්, (ඒ ශබ්දය) දිවකනින් අසා කෙළෙඹි පුත් තිසසතෙරුන් එහි නියෝග කළසේක. උන්වහන්සේ අහසින් එහි වැඩිසේක. තිසස ඇමැතිතෙමේ උන්වහන්සේ අතින් පාත්රහය ගෙණ රජහට දුන්නේය රජ තෙමේ සඞ්ඝයාගේ භාගයන් සවකිය භාගයන් පාත්ර යෙහි බහාලුයේය. තිසසතෙමේ සවකිය භාගයන් පාත්රායෙහි බැහලිය. වෙළඹත් සියකොටය නොකැමති විය. තිසසතෙමේ ඇයගේ භාගයන් පයෙහි බහාලිය. රජතෙමේ බතින් පිරූ පය තෙරුන්ට දුන්නේය. උන්වහන්සේ වහා අහසින් වැඩ ගොතම් නම් තෙරුන්ට දුන්සේක.
සථවිරතෙමේ වලඳන පන්සියයක් භික්ෂු න්වහ්නසේලාට ආ‍ලොපවශයෙන් බෙදාදි උන්වහන්සේලා වෙතින් ලැබු කොට සින් පාත්රහයක් පුරවා පිණිස අහස දැමුසේක. තිස්සතෙමේ ආකාසගත ඒ දැක ඇරගෙණ රජු වැලඳවිය. තෙමෙත් කා වෙළඹවත් කැවිය. සන්නාහය සුඹුලුකොට රජතෙමේ පාත්ර ය යැවිය.
14 වෙනි පරිච්ජේදයත 101
ඒතෙමේ මාගම් ගොස් සැටදහසක් බලයෙන් ගෙණ මලු හා නැවත යුද පිණිස ගොස් යුදකෙළේය. රජතෙමේ වෙළඹ පිටද, තිසසකුමර කාඩොලැතු පිටද නැගි සම්මුඬවුහ. එකල්හි දෙබැයෝ යුදකරන්නාහුන යුඬයෙහිදි රජතෙමේ ඇතු ඇතුළු කොට වෙළඹ මඩුල්ලක් කෙළේය. එසේද අවසර නොදැක පන්වන්ට සිතිය. වෙලඹ ඇත් මත්තෙහි පන්නවා සහෝදරයාගේ මස්තකයෙන් පිට සන්නාහය කැපෙන පරිද්දෙන් තෝමරය දැමිය. ඒ යුඬයෙහි කුමාරයාගේ නොයෙක් දහස් ගණන් මිනිස්සු යුද කෙරෙමින් වැටුණෝය (උහුගේ) මහත් බලයද බිඳුනේය “ඇතරුවා විකල බැවින් ස්ත්රීෝය මා මතුයෙන් පැන්නවිය”යි කිපුණවු ඇත්තෙමේ ඔහු චාලනය කෙරෙමින් එක් රුකක් වෙතට ගියේය. කුමර රුකට නංගේය, ඇත්තෙමේ හිමියා වෙත ගියේය. ගැමුණුරජ ඇතු නැගි පලායන කුමරහු ලුහුබැන්දේය. ඒ කුමර විහාරයකට වැද මහතෙරුන් ගෙට වන්නේය. කුමාරතෙම බෑයාට භයින් යටහැද වැද‍හොත්තේය. මහාස්ථවිරතෙම ඒ ඇද සිවුර අතුළසේක. රජතෙමේ පසුපස්සේහි ෙගාස් “තිසසයා කොහිදැ”යි විචාළේය. “මහරජාණෙනි ඇදෙහි නැතැ”යි ස්ථවිරතෙම රජහට කියේය. මිහි පල්තෙමේ යටහැදයයි දැන එයින් පිටත්ව වෙහෙර සිසාරා මුර තැබිය. ඒ කුමරහු වනාහි කුරුඇදෙක හොවා මත්තෙහි සිවුරෙකින් වසා ළදරු භික්ෂුහහු සතරදෙනෙක් ඇඳ කකුල් අල්වාගෙණ මළ භික්ෂු කෙනෙක්මෙන් බැහැරලුහ. මිහිපල් තෙමේ ඒ ගෙණයුන ලබන්නහු හැදින “තිසසය තෝ කුල දේවතාවන් ඉස හිඳගෙණ යනු නොලබා, කුලදෙවියන් අතින් මාගේ පැහැරගැන්මක් නැත්තේය. තෝ කොයි දවසත් කුල දෙවියන් ගුණ සිහිකරව”යි මෙසේ කීයේය.
මිහිපල්තෙමේ එතැනින් මාගමට ගියේය. මෑනියන් කෙරෙහි ගෞරව ඇත්තේ එහිදි මෑනියන් කැඳවාගත්තේය. ධර්මමමයෙහි පිහිටි සිත් ඇති ඒ ගැමුණුරජ අටසැට වසක් වෙසෙමින් අටසැට වෙහෙරක් කරවි.
භික්ෂුවන් විසින් නික්මවනලද ඒ තිසස රජකුමර වනාහි අන්ය කරයෙක්සේ එතනින්ම දිගාවැව ගියේය. ඒ කුමාර තෙමේ යොධගතත තිසසතෙරුන්ට “සවාමිනි! මම අපරාධ සහිතයෙමි. බෑයා කමාකරවන්නෙමැ”යි කියේය. වතාවත් කරන්නෙකුගේ වෙස ඇති තිස්සකුමරුද භික්ෂුෙන් පන්සියයක්ද ගෙණ ඒ ස්ථවිරතෙමේ රජුකරා එළඹියේය. ඒ ස්ථවිරතෙමේ රජකුමරහු හිණිහිස සිටුවා සඞ්ඝයා සමඟ රජගෙට වන්සේක. සැදැහැති මිහිපල්තෙමේ වඩාහිදුවා කැද ආදිය ඵලවුයේය. ඒ ස්ථවිරතෙම පාත්රපය වැසුසේක. කිමෙක්දැයි විචාළකල
මහාවංශය - පළමුවෙනි කාණ්ඩය.
“තිස්සකුමරහු ගෙණ අම්හ’යි කිසේක. සොරතෙමේ කොහි දැයි විචාරණ ලදුයේ සිටිතැන් දැන්නුසේක. විහාරදේවි ගොස් පුතු මුවහකොට සිටියාය. රජතෙමේ “නුඹවහන්සේලා විසින් අපගේ දාසභාවය දැන්දන්නා ලද්දේය. ඉඳින් නුඹ වහන්සේලා සත්සැවිරිදි සාමණෙර කෙණෙක් එව්වාහු නම් ජනක්ෂදයෙන් තොරව අපගේ කලහයෙක් ෙනාවන්නේය”යි තෙරුන්ට කියේ. ඒ රජතෙමේ “මේ සඞ්ඝගේ දෝසයි ද සඞ්ඝතෙමේ දඬුවම් කරන්නේයයිද නුඹවහන්සේලා වැඩියාවු කෘත්යමය සිඬවන්නේ යයිද කැද ආදිය පිළිගත මැනවැ”යි ද කියා භික්ෂුිසඞ්ඝයාට දන්දි මලු කැඳවා එහිම සගමැද හුන්නේ මලුහා එක්ව මේ නිමවා භික්ෂු‍සඞ්ඝයා යැවිය. ගොයම් කරවනු පිණිස තිස්සකුමර ඒ දිගාවැමඬුල්ලටම යැවුසේය. තෙමෙත් බෙර පියව් කරවා සස්කම් කරවි.
මෙසේ නානාප්රාකාරයෙන් රැස්කරණ ලද්දාවු බොහෝවුද වෛරය සත්පුරුෂයේ නිමති. නුවණැති කවරනම් මිනිසෙක් මෙසේ සිතා අනුන් කෙරෙහි සන්සුන් සිත් ඇත්තේ නොවින්නේද වන්නේමැයි.
මෙතෙකින් හුදිජනයා පහන් සංවේග පිණිස කළ මහවස චෙහාතික යුඬ නම් සුවිසිවන අදියර නිමි