නීල කොබෝ සන්දෙශය-පැසයුම්

බැබළු තුඩ දෙසක — ගෙලෙ පිය යුගය කෙමෙනා

ප බ ළු මුතු වෙරළු ඉඳු මිණි විය සමන

ලොබලු දිව’ඹ ඉන් දිව බරණෙක සිරින

නුබ’ලු කෙරෙමින් නුඹ — ගුවන් කුස එත සපැමිණ

සිද විද ස ඳ සෙ ද වැ ද යන ගුවන් තෙලේ

හද නද නොකළො ද ලෙද බැඳ ගෙන ත ගෙලේ

දිසු නු ගතෙක නො කළැකි උවමනා සක

නුසුනු රස ගෙපල තුටු වන දනා නෙක

වී සුනු ලපුළු රදු මෙන් දැරු ගුණා දික

දසුනු කරනු2 තොප අප වාසනා වෙක

නො කිණි විකිණි කම් කර පල ම රස වි‍ඳේ

ර කි නු3 බඹසරන් මෙන් වසන4 වන මැදේ

මු කි නි එක නො කිය හැකි රුසිරු ගුණ කඳේ

ද කි නු වීනම් තොප වැනි මිතුරු තුම සො‍ඳේ

මිතුරු කුමුදු වෙත විසු සස රද උදිත

මිතුරු තමදු කම් සඳහා නොගොසි වත

මිතුරු පනිඳු ගොර තර මුකයට සැපත

මිතුරු විඳිදු ක ද තම දුක මෙන් විඳිති1

2.කරණ 3.රකින 4.හිඳින.

අන්වය: බුබළු තුඩ දෙසක ගෙල පිය යුගය කෙමෙනා පබළු මුතු වෙරළු ඉඳුමිණි සමන විය. ඉන් දිව’ඹ ලොබලු දිව බරණෙක සිරින නුඹ නුබ අලුකෙරෙමින් සපැමිණ ගුවන් කුස එත ගුවන් තෙලේ වැද සෙද යන සිද විද සඳ ත ගෙලේ ලෙද බැඳ ගෙන හද නද නො කළො ද අඅසක උවමන් නො කළැකි. දිසුනු ගතෙක අනෙක දනා තුටුවන නුසුනු රස තෙපල ලප් විසුනු උළුරදු මෙන් අදික ගුණ දැරු තොප දසුනු කරනු අප වාසනාවෙක.

අර්ථ: බුබළු (හොටයෙහි) තුඩ, දෙ ඇස, බෙල්ල, දෙ පියාපත් - යන මොහු (පිළිවෙලින්) පබළු, මුතු, වෛධුර්ය, ඉන්ද්රසනීල මාණික්ය,යනට සමානයහ. එහෙයින් දිව්යාංඅගනාවන් විසින් ලොභ උපදවන ලද දිව්යා්භරණයෙක ශ්රීා විලාසයෙන් යුක්තව ඔබ අහස ආලොක කෙරෙමින් සපැමිණ අහස් කුසෙහි එන කල්හි ගුවනට වැදී ශීඝ්රිව ගමන් කරන්නා වු සිද්ධ විද්යාඝධරාංගනාවෝ ‍තොප ගේ බෙල්ල ළෙන් ගතුව බදා ගෙන

හෘදයානන්දය නො කළාහු ද? මඳකුත් උපමාවක් කළ නො හැක්කා වු දිළිහී පෙනෙන්නා වු ශරීරයක් ඇත්තා වු ද නොඑක් දෙනා සතුටු වන රසයෙන් පිරුණු වචන ඇත්තා වු ද (සස) ලකුණෙන් තොර වු සඳ මෙන් අධික වු ගුණ දැරු තොප දැකීම අප ගේ වාසනාවෙක.

සංලක්ය්ෙ : බැබළු - බබළ (බුබළීමෙහි) ධාතුයි. බුබළු යනු බුබළු - යි ඡන්දස් පිණිස දීර්ඝ වු සැටි යි. 2 දෙ සක - දෙ ඇස. (පාළි) චක්ඛු හෝ (සකු) චක්ෂු ශබ්දයෙන් සක - යයි බි‍ඳේ. 3 පබළු - පබළු නම් ප්ර‍වාල යි. කොරල් යනු විසින් ද බැවහැර වේ. 4 වෛධූර්ය (වෛරෝඩි) 5 ඉඳුමිණි - ඉන්ද්රිරනීල මාණික්ය - ඉඳුනිල්මිණි. මේ මැණික් කි‍රෙහි ලු කල කිරි ද නිල් පැහැ ගනී. 6 දිව’ඹ - (දිව් + අඹ) දිව්යාුම්බිකා - දෙවඟනන් 7 නුඹ - ඔබ - යුෂ්මතා 8 නුබ - නහො -ගගන - අහස -ගුවන. 9 ගුවන් කුස - ගගන කුක්ෂිය - අහස් කුස - අහස. 10 සිද විද සඳ - සිද්ධ විද්යා-ධරාංගනාවෝ. මෙහි සඳ - ස්ත්රී වාවක යි. මේ දෙවතා විශෙෂය දෙව මන්ත්රස බලයෙන් අහස් කුස හැසිරෙන බව ප්ර කට යි. සිද්ධ, විද්යාසධර යනු දශ විධ දෙව යොනියෙන් දෙකක් බව ස පෙනේ. විද්යා ධරො’ප්සරො යක්ෂ රක්ෂො ගන්ධර්ව කින්නරා: පිශාවො ගුහ්ය:ක: සිද්ධො භූතො’මි දෙවයොනය: (අමර කොෂ) (විද්යා ධර, අප්සරස්, යක්ෂ, රක්ෂස්, ගන්ධර්ව,? කින්නර, පිශාව, ගුහ්ය ක, සිද්ධ, භූත, යනු දෙව යොනි දශය යි.) 11 ළෙද - ළෙන්ගතුව - හෘදයාලයෙන් 12 බැඳගෙන - බදාගෙන - ආලිංගනය කොට ගෙන 13 හද - හෘදය 14 අසක උවමන් නො කළැ’කි - මඳකුත් උපමාවක් කළ නො හැක්කා වු 15 නුසුනු රස - රස නුසුන් වු; රස සපිරි “එහසුන් පැසුළු පවසමි රස නුසුන් කොට” (සැළලිහිණි සඳෙස) 16 විසුනු ලපු’ළුරදු - (ලප් + උළු + රදු) ලප් විසුනු - ලකුණෙන් (- සස ලකුණෙන්) වියුක්ත (- වෙන්) උළු රදු - චන්ද්ර යා 17 ගුණා’දික - (ගුණ + අදික) ගුණ - අධික (=බොහෝ වු) ගුණ 18 දනා’නෙක - (දන + අනෙක) අනෙක දන, නොඑක් දෙනා 19 දසනු කරනු - දර්ශනය කිරීම - දැක්ම. 20 බැබළු තුඩ දෙසක - ගෙල සිය යුගය කෙමෙනා - පබළු මුතු වෙරළු ඉඳුමිණි විය සමන - තුඩ පබළුව (ප්රෙවාලය) ට ද; සෙ ඇස මුතු ඇට දෙකකට ද, ගෙල වෛධුර්යකට ද; පියාපත් දෙක ඉඳුනිල් මිණි දෙකකට ද; උවම් කළ බව යි මින් දැක්වුණේ. 21 දසනු කරනු තොප අප වාසනාවෙක - මේ හා තුන් වැනි කවෙහි “දකිනු විනම් තොප වැනි මිතුරු තුම සොඳේ” හා සසඳන්න. “අමුතුව අප පණෙව් ලත් සැප කියනු කිම

                                                              (මයුර සන්දෙශය)
  	    “වෙසෙස අපට සැප ත දැකුුම කොවුල්ලා”
                                                              (කෝකිල සන්දෙශය)

“බතිකින් අපට සැප නම් දැකුම ම යි නුඹේ”

                                                              (පරෙවි සන්දෙශය)

“වෙන සැප කුමට තොප දකිනා එම පමණ”

                                                              (සැළලිහිණි සන්දෙශය)

මේ ආදී පැරැණි සන්දෙශ ගුරු කොට මේ පද්ය ය ලියු බවට සැකයෙක් නැති.

අන්වය ;කිනිවිකිණි කම් නො කර පල ම රස විදේ බඹසරන් රකින මෙන් වන මැදේ වසන එක මුකිනි නො කිය හැකි රුසිරු ගුණකඳේතොප වැනි මිතුරු තුම දකිනු විනම් සොඳේ.

අරිථ: අත මුදලට ගැනිමක් හෝ චිකිනිමක් නො කර පලතුරු වල ම රස විඳ බ්රතහ්මචර්යාව රකින්න‍ාක් මෙන් වන මැදෙහි වෙසෙන එක මුඛයකින් නො කිය හැකි රු සපුව හා ගුණ කදක් ඇත්තා වු තොප වැනි මිතුරු තුමකු දර්ශනය වුයේ නම් හොදයි.

සංලක්ෂ්ය.1 නො කිනි විකිණි කම් කර පල ම රස විදේකිණි විකිණි කම් නො කර (-ක්රකය වික්රනය කර්මයන්) නො කර. ක්රැය-කිණි නම් අත මුදලට ගැනිමයි. වික්රොය- විකිනිම නම් විකොට මුලදල් ලබා ගැනිමයි.කාම බොගී වු ගිහි මක් නො කර -මුදලට කන බොනදැ සපයා නො ගෙන-වනයෙහි වු පලතුරු වල ම රස වඅද පලතුරු පමණක් ම අනුභව කොට යනු මෙහි අදහසයි. 2 බඹසර -බ්ර හ්මචර්යාව බ්රහහ්මයන් හේ හැසිරිම උතුම්හැසිරිම කම්සුව නො විදිම. 3එක මුකිනි -එක මුඛයකින් . 4ගුණ ක‍ඳේ -ගුණ කඳ ගුණ ස්කන්ධය. ගුන රාශිය.

අන්වය:කුමුදු මිතුරු වෙත විසු උදින සස රද තම මිතුරු (පත් )කම් සඳහා ඉවත නො ගොස් පනිදු මිතුරු ගොරතර මුකයට සැපත මිතුරු විදි දුක ද තම දුක මෙන් විදිත.

අර්ථ;චන්ද්ර යා වෙත වුසු බබළන සසරාජයා(සාවා) තමාගේ මිත්ර වු චන්ද්රදයා හට (පත්) (රාහුවිසින් ගිලගැනිමෙ) දුෂ්ට ක්රිමයාව සඳහා ඉවත නෙ‍ගෛාස් රාහු අසුරිඳු ඝොර තර වු මුඛයට පැමිණ(තම)මිතුරු වු චන්ද්රොයා විසින් වින්දා වු දුක ද තමහට පත් වු දුක්කසේ වදි යි.

සංලක්ෂ්ය ;- 1.කුමුදු මිතුරු-කෞමදයන් ගේ මිත්රමයා -එනම් චන්ද්ර්යා. කුමුදු පිපිමට සඳ රස් උදවු වන බව ලොක සම්මතයි.

          2.සසරද-ශශරාජ (සඳෙහි වු බාවා‍ශ්රෙමෂ්ඨාර්ථයෙහි ය.
         3.දුකම් -(රාහු විසින් ගිල ගැනිම කියන)දුෂ්ටක්රිායාව

4.පනිඳු-මිතුරු-රාහු අසුරිඳු;117 වැනි .කඩෙහි1ක්රිරයාව.

        5.ගොරතර -ඝොර තර ඉතා දරුනුවු.
   
        6.මුකයට -මුඛයට