තර්ක සංග්‍රහය - iii
ශු ඬි ප ත්රි ය.
අශු ඩ. ශුඬ.
1 18 කනාද කණද
2 3 පෘථිවය පෘථිවිය
15 සූවිස්ස ගුණයෝයි ගුණසූවිස්සෙකි
3 6 අපරජාතියෙහි අපරජාතියෙහි
4 6 පූනස්ත්රිහවිධා පුනස්ත්රි විධා
,, 19 ව්ය නූකාදි ව්යරණුකාදි
26 යොව්යතනුකා යොව්යදණුකා
5 10 ඉන්රි්ය යනම් දිව්අක පවත් ඉන්රි්රඬ යනම් රසගන්නා දි
නා රසගන්වන හෙතුයි වයි, දිව්අග පවත්නේයි
,, 27 ගන්වන ගන්නා
7 5 ශාස්ත්රයඥයන්ගේ ශාස්ත්රපඥයන්ගේ
,, 10 ආද ආදි
16 භුතයක් භුතයක්
,, 28 කාලයෙදි කාලයේදි
8 8 සර්ව්වසම්බන්ධිිනිද සර්ව්වසම්බන්ධීිනීද
9 29 මිහිරි මිහිරි
12 29 ඉමෞ † ඉමෞ
14 9 සංසිඬිකයි සාංසිඬිකයි
,, 24 ශ ශබ්ද
,, 25 නෛයාසි මතයි නෛයායිකමතයි
15 3 තොමො තොමෝ
16 27 සංභවෙ සම්භවෙ
,, 37 සිඬයි සිඬයි
17 19 කාරණා කාරණං
22 22 මහානසදෞ මහානසාදෞ
27 11 (හෙතුවගේ පැවැත්මයි) (හෙතුවගේ) පැවැත්මයි
31 25 වහනිමතත්වගය වහතිමතත්වෙය
33 10 තෙමෙ තෙමේ
,, 15 තෙමේ තෙමේ
34 18 කිම කිම
,, 20 මාකාඞක්ෂාි මාකාඞ්ක්ෂාත
35 22 වේදායත්තය වෙදායත්තය
,, 30 පැ4කි පෑ සතරකි
37 34 රජජවාං රජජ්වාං
39 4 තොමො තොමෝ
39 14 ස්වභාකොට ස්වභාවකොට
39 29 විශෙෂයො විශෙෂයෝ
39 33 තුන්වෙනි තුන්වෙනි
THE
SINHALESE LANGUAGE
P A R T 1.
PREFACE.
ERHAPS some explanation is due for the appearance. Of these pages. In the year 1875 the learned Principal of the vidyodaya College, H. Sumangala, Hligh Priest of Adam’s Prak, published a small but very useful Sinhalese Grammar, in which he has shown the a affinity of the Sinhalese language to Sanskrit, Pali, and Hindi. The write himself in 1882 read a paper before the Ceylon Branch of the Royal Asiation Soxiery “On the Connection of the Sinhalese Lauguage with the Modern Aryan Dialects of India,*” wich is published in the journal of that sociery. Mudaliyar Mendis Gunasekar in his elaborate Grammar of the Sinhalaese Language published in 1891 has given certain examples showing the a affinity of Sinhalese to Sanskrit and Pali And also to Marathi, Punjabi, Gujarati, Begali, Oriya, and Sindhi. But no effert has been made in-elther of thtese treatises to set forth the various changes which words had undergone in their passage form Sanskrit, Pali,* and the Prakrits into Sinhalese, much less to account for such changes.
I have in the following sheets attempted to show the changes, and to find reasons for most fo the changes, wich these words had undergone. While engaged in the task I found that there was a certain uniformity in the way these changes had taken place, and that they are regnlated by certain fixed principles. I have sought to deduce these underlying principles and have set them forth as rules, supporting my position in each case by several examples.
- pali itself is a Prakrit, but having been fossilized as it were owing to its being the sacred language of the Buddhists, I draw a elight-distinchtion between it and the other Prakrits, and treat Pali as a separate tongue in these pages.
( iv )
I have also not thought it foreign to my purpose to print thel indo-Aryan equivalents side by side with their Sinhalese cognates, so that the reader may see at a glance how nearly related Sinhalese stands to the Sanskritie dialects of Modern Indian.
I advance no claim that the rules are in any degree perfect, or that they will apply to all cases. On the contrary, no one is more conscious than myself of the many shortcomings in the present work, but I am sure that the indulgence of the critical scholar will be readily extended to me and deficiencies overlooked, when I say mine is the first attempt made to reduce the intricate subject of Sinhalese word formation into scientific form, and I shall feel myself amply compensated for the labour, if I succeed in arousing some interest among students at home or abroad in the fascinating study of Sinhalese Philology.
Like most others I have my own scheme of transliteration In the pancity of distinet letters for distinct sounds in English, I have been compelled to use diacritical marks. It was part of my scheme to use these diacritical marks uniformly – e..g., to palce a dot underl all the linguals, as n for ණ and the mark `over such palatals as cannot be represented by distinct letters. But fore want of the necessary type I have had to employ the method adopted in these sheets. Professor Cowel’s spelling of the name Varauchi with an h has been retained, while in all other palces the simple c without any diacritical marks stands for the Sinhalaese ච. I annex a scheme showing the equivalents and pronunciation of Sinhalese letters as they are used in these pages. It may be noted that in the Indian dialects when a word ends in a it is in most cases mute, but I have transliterated the words retaining the silent a except in a few instances.
It was my original intention to append a list of Sinhalese words derived form Tamil, but I find that Mudaliyar Mendis Gunasekara has forestalled me. This has to a great extent
( v )
Relieved me from the task] but, while referring to his work with pleasure, I have to differ from the author of the Sinhalese Grammar when he says that “the majority” of Sinhalese words “have been derived from “Tamil,” The reader will note that Tamil ඉඩම idam, Sinhalese ඉඩම idama ; T. ඉළවු ilaw, S. ඉලව් ilaiv ; T. උදව් udawi, S. උදව් udaiv ; T. සාවල් saval, S. සැවුල් sewul; and most of the other instances, are Tatsamas or modern Tadbhavas, and they cannot be said in any sense to have “had a strong hold on the language” as much as Sanskrit, Pali, &e., as will be seen from what follows.*
In conclusion, I have great pleasure in stating that I am indebted to that grudigte scholar, MR. B. GUNASEKARA, Mudaliyar of the Governor’s Gate, and Chief Sinhalese Translator to the Ceylon Government, for many valuble suggestions and also for correcting the proof sheets, to which he devoted his valuable time. I am also grateful to Mr. G. J. A. SKEEN, the Government Printer, for the neat and readable form in which I am able to place these shects in the hands of the reader.
I have also to acknowledge that I have frecly consulted Beames’ Comparative grammar from which most of the Indian words in the text have been borrowed,
To the Ceylon Government, for granting me permission to print this – work in the Government Press to the gentleman above-named I offer my beartfelt thanks.
W. P. RANESINGHE.
Colombo, December 15, 1900.
- See Grammuar of the Sinhalese Language by MUdaliyar A. M. gunasekara. pp. 356 et seq.
( 49 )
Sk. චම්මකාර, carmmakara (one who works in leather) becomes in Sinhalese සොම්මර, sommara. Sk. කර්ම,රංගා, karamaranga (the plant averrhon caramobla) ; H. කමරංගා, kamaranga ; Sin. කාමරංගා, kamaranga. In the following cases fo combination the first letter is dropped :-
ල් + ම, L + MA.
Sk. ශාල්මලී, salmali (silk cotton tree) ; Pa. සිම්බලී simbali ; H. සිම්බලි, simbla, සෙමල, semal; P සිම්බල, simal, සිම්මල්, simmal; B. ශිමුල්, simal; O. ගිමුල, simula, and ශිමිලි simili.
But in Sinhalese the owrd has undergone grenter changes : සිම්බල simbala, changed to හිඹුල්, himbu, and thence by dropping off the aspirate it has become ඉඹුල්, imbul.
ශ් + න, S + NA. Sk. ප්ර ශ්න, prasna (question) : Pr. පණෙහා, panho; Pa. ප‍ඤෙහා, panho; h. ප්රුශ්න, prasna; Sin. පැන, pena.
ෂ් + ණ, SH + NA
Sk. විෂ්ණු, Vishnu (Vishnu) ; Pr. විෂ්ණු, vinhu ; B. බිෂ්ට්‍t,ා, Bishtun ; Sin. වෙනු, venu.
Sk. උෂ්ණ, Ushan (hear) ; Pr. උණෙහාළ unho: M. ඌනහ, unha Sin, උණු, unu.
Sk. තෘෂ්ණ, trishnu (covetousness) ; Pr. තණෙනා, tanho; M. තහාණ, tahana; Sin. තණ, tana, also තන්නහ, tannaha.
ස් + ත්, s + T OR ථ THA The ස් s is dropped. Sk. සත්ත, stana (breast) ; Pa, ථන, thana ; Siu. තන, tana. Sk. ස්ථාන, sthana (place) ; Pa. ඨාන, thana ; Sin. තැන, tena. Sk. හස්ති. hasti (elephant) ; Pa. and Pr. හතථි and ගථි, hatthi and hathi ; Sin. ඇත්, et ස් + න, S + NA.
In the nexus සන sn the ස් & is dropped in a few cases. Sk. සනාන , snana (bathing) ; Pr. ණහාණං , nhanana; H. නහාන, nhana ; G. නහාණ, nahana ; M. නයාණ, nahana and නාහණෙං, nahanen; Sin, නාන, nana. But the ස් s is retained in some cases. Sk. සෙනහ, sneha (friendship, affection) ; Pr. සණෙහො, saneho ; H. සනෙහ, saneha ; Sin. සෙනේ, sene. Sk. සනිග්ධ., snigdhu (smooth, oily) ; Pr. සිණි‍ඩො, siniddho ; Sin. සිනිඳු , sinidu.
( 50 )
Sk. සමරණ, smarana (remembering) ; Pr. භරණං, bharanan ; Pa. සුමරණං, sumaranan ; H. සුමිරන, sumirana ; p. සමරන, samarana ; Sin. සමරණ, samarana. Sk. සමග්රැn, smasru (beard) ; Pr. මස්සු ; Pa. මස්සු. massu ; H. මසො, masen (the down on the lip) ; Sin. මසු, masu.
ශ් + ම, S + MA
Sk. ශ්මාශානි, smasana (crematin ground) ; Pr. මසාණං, masanan ; H. මසාන, masana ; P., G. මසාණ, masana ; S. මසාණු, masanu ; M. මසණ, masanu ; B. මශාන, masana ; O. මාශාණා, masana. Sinhalese has retained the ස sa in spite of the Prakrit මසාණ, masana, and has followed the Pali සුසාන, Susana, as සො‍ෙහාන, sohona, wich is further corrupted into හෝන, hona.
SEMI – VOWELS රි + ය, R + YA.
In the nexus රිය rya the ය ya beign the weaker of the two is more often dropped, but in a few cases the ර් r has yielded.
Sk. කාය්ය්ca , kairya (business) ; Pr. කජ්ජං, kajjan ; Pa. කාරියො, kariyo ; H. කාජ්, kaj, කාරජ්, karaj ; කාජ්, kaj ; O., B. කාය්ය්M. , karya ; S. කාර්ජුං , karjun ; Sin, කස්ය, kayya (used for fieldwork). කාරිය, kariya, is the common word.
Sk. පය්ය්, aඞ්ක, pariyanka (divan) ; Pr. And Pa පල්ලංක, pallanka ; H. &e. පලංග, palanga ; Sin පලක, palanga.
Sk. සූය්ය් a , surya (sun) ; Pr. සූරො, suro, and සූජේජ, sujjo ; Pa. සූරියො, suriyo ; H. සූරජ්, suraj, and සූර, suira ; P. සූරජ්, suraj ; S. සුර්පුර, surju ; G. සූරජ්, suraj ; and සූර්, sur ; M., B., O. සූය්ය් P , surya ; Sip. හිරු, hiru, and ඉරු, iru, as also හිර, hira, and ඉර, ira, the last beign the word in common use.
Sk. තූය්ය් a , turya (a musical instrument) ; Pr. තූරා, turan ; Pa. තූරිය, turiyan ; H. තූරි, turi, and තුරහි, turahi ; P. තුරම, turama ; S., G., O. තූරි, turi ; B. තුරුම, turuma ; Sin. තුරු, turu.
Sk. ආශ්චය්ය්ම a, ascurya (wonderful) ; Pr. අඩේජරං, accheran ; Pa. අච්ජරියො, acchoriyao ; H. අචරජ්, acaraj ; P., S., G. the same ; Sin අසිරි, asiri.
Sk. සොකුමාය්ය්iy , saukumarya (soft) ; Pr. සො අමල්ලංල, so amallan, and සොමාලො, somalo ; Pa. සුඛුමාල, sukhumala ; H. සුකූමාර, sukumara ; Sin. සිවුමැලි, sivumeli.
( 51 )
ල් + ය, L + YA. In the nexus ල්ය lya the ය ya beign the weaker letter drops.
Sk. තුල්ය්, tulya (equal) ; Pa. තුල්ය , lulya ; H. තුල්, tul ; P. තුල්ල, tulla ; S. තුල්, tul ; Sin. තුල්, tul. Sk. මුල්ය , mulya, and මෞල්ය , maulya (price) ; Pa. මූල්යa, mulya ; H. මොල, mola ; P. මුල්ල, miulla ; M., G. මොල, mola ; B. id., O. මූල, mula ; Sin. මිල, mila. The ය ya in මූල්ය , mulya accounts for the Sinhalese ඉ i in මි mi.
ව + ය, Va + ya.
In the nexus වය the ය ya is dropped in Sinhalese, and the ව va is sometimes changed to බ ba. Sk. ව්යා ඝරba., vyaghra (trigger) ; Pa. ව්යoගේයා, eyaggho ; and the rest බාස්, bagh ; Sin, වග, vaga. Sk. ව්යhවහාර, vyavahara (practice) ; Pa. වොහාර, vohara ; H. ව්යtවහාර, vyvahara ; Sig. වහර, vahara, බැව්හැර, bevaheru. Sk. ද්රiව්යව, dravya (thing) ; pa. දබ්බ, dabba ; Sin. දැව්, deo, and දැරුව, dereva.
ර් + ව, R + VA ; ර් + ල, R + LA.
In the nexuses ව් ru and ලී rt, the ර් r is dropped except in a few eases fo modern tadbhavas.
Sk. සර්ව , sarva (all) ; Pr. ස‍වේවා, sarvo ; Pa. සබ්බ, sabba ; H. සබ්, sab ; P. සභ, sabha ; සරබ, saraba ; S. සභු, sabhu ; M., O. සබු, sabu ; Sin, සවි, sav, සෑම, sema, හැම, hema, and පේරම, serama, appear to be also corruptions of සර්වs, surva.
Sk. පූර්වර, purva (former, east) ; Pr. පූව්ව, purva ; Pa. පුබ්බ, pubba, H., P. පූරබ, puraba; S. පිභු, pirbhu ; Sin, පෙර, pera, and පූරුව, puruwa, අපූරුව, apuruvq (a thing which never happened before, hance a wonder).
Sk. දුර්ලpභ, durlabha (unobtainable, rare) ; Pa. දුල්ලභ, dullabha ; H. දුල්ර්ලභ, durlabha ; Sin. දූල්බ, dulaba.
Sk. දුර්ලuබධි durlabdhi (hearesy) ; Sin. දුලද, dulada.
SEMI – VOWELS AND SIBILANTS.
In the nexuses ශි rsa and ෂි rsha, the ර් r is dropped, thought in some cases retained. Sk. ශිෂි, sirsha (head) ; Pr. සිසේසා, sisso, and සීසො, siso ; H., P. සිස, sisa ; S. සිසි, sisi ; G. ශිශ, siisa ; M. ශිස, sinsa, and ශීස, sisa ; Sin, සිස්, sis, හිස, hisa, and thence by dropping the හ් h, ඉස isa ; also ඉහ, iha ; as also සිරස, sirasa, a modern tadbhava,
( 52 )
Sk. මාර්ගa ශිෂි, marga sirsha (Novermbe – December) ; Pa. මාගසිරො, magasiro ; O. මාගුශිර්, magusir, and මාඝුශිර්, maghusir ; Sin. මුවසිරිස, muvasirisa, from මෘගශිෂි, mrigasirsha (the constellation). Sk. වෂි, vsrsha (the rains) ; Pr. වරි‍ෙසා, vairso ; H., S., G., O., B., M. බරසා, barasa, බරසාත්, narasat ; P. බරහා, baraha, and වරහා, varaha ; Sin. වැසි, vesi, and වරුසා, varusa. Sk. වර්ෂs, varsha (year) ; Pa. වස්ස, vassa ; H. බරස, barasa ; Sin. වස්, vas, and වරුස, varusa. Sk. සර්ෂsප, sarshapa (mustard) ; H. සරසොං, sarason ; S. සහර්ය, sarhya ; G. සරසියුං , sarasiyan ; B. සරිෂ, sarisha ; O. සරසා, sarasa. The pali word is සාසප, sasapa, form which Sinhalese හබ, haba, and thence අබ, aba, by the elision of the h is derived. Sk. පාර්ශ ව, parsva (side) ; H., P. පාස, pasa ; S. පාසෙ, pase, and පාසො, paso ; G. පාසෙ, pase ; M. පාසි, pasi ; Sin. පස, pasa. Sk. ස්පශි, sparsa (touch) ; Pr. එංසො, phando ; Pa. එසේසා, phasso ; H., M. පරස, parasa ; G. පාරස, parasa ; Sin පහස. Pahasa.
ශ්ය SYA, ෂ්යr SHYA, ස්යො SYA.
In the nexuses in ශ්යa sya, ෂ්යa shya ස්යa sya the ය ya disappears. Sk. ශ්යාnම, syama (black) ; Pa. සාමො, samo; H. සාම, sama ; P. සහාම, s hama ; M. ශාම, sama ; Sin. සැම්, sem, and සම්, sem. Sk. පූෂ්යා, pushya (a lunar asterism) ; Pa. ඵූසේසා, phusso ; H. පූස, pusa ; P. පොහ, poha ; S. පොහු, pohu ; O. පුෂ, pusa ; Sin. පුස, pusa. Sk. අවශ්යාක avasyaka (necessary, indispensable) ; Pa. අවස්සං, avassan ; H. අවශ්යවක, avasyaka; Sin, ඇවැස්ස, evessa;
ශ්රa SRA, ස්රs SRA
In the nexuses in ශරpu sra and ස්ර; sra the ර ra sometimes disappears. Sk. මිශ්රs, misra (mixed) ; Pa. මිසේසා, misso ; H., G. මිසර, misara ; P. මිස්සර, missara ; S. මිසුරු, misuru ; Sin, මුසු, musu. Sk. සහස්රi, sahasra (a thousand) ; Pa. සහස්ස, sahassan ; H., M. හජාර්, hajar ; Sin. සහස්, sahas, and දහස්, dahas. Sk. ආශ්රරය, assraya (contiguity) : Pa. ආසය, asaya; H., &c,ආසරා, asara ; Sin. ඇසීරු, esiru. Sk. ස්රො,තස්, srotas (stream) ; Pa. සොත, sota, Pr, සොඅ, so a ; Sin, හෝ, ho and ඕ, b. ඔය, oya.
( 53 )
ශච SVA. ස්ව SVA.
In the nexuses in ශ්ව sva and ස්ව sva the ව va being the weaker letter disappears. Sk. ඊශ්වර, isvara (God) ; Pa. ඉස්ස‍ෙරා, issaro ; H., P. ඊසර, isara ; Sin. ඉසුරු, isuru. Sk. අශ්ව, asva (horse) ; Pa. අස්ස, assa ; H., B. අශ්ව, asva ; Sin. අස්, as, අස්ස, assa ; also අස්ප, aspa from Persian. In Hindustani also අස්ප, aspa, Sk. ස්වපන, swapna (sleep, dream) ; Pa, සූපිනො, supino ; Pr. සිවිණෙ, sivino ; H. සොනා sond ; Sin සින, sina, and හින, hina.
ශ්යi - HYA In the nexus හ්ය. hya the ය ya disappears.
Sk. වාහ්ය ක, vahyaka (outer) ; Pr. වජ්ඣඹ, vajjhao ; S. බාඣුං, bajhun ; P. බාඣ, bajha ; Sin, බිහි, bihi.
හව - HVA In the nexus හව hva the හ ha disappears.
Sk. ජිහවා, jihva (tongue) ; Pa. ජිවහා, jivha, Pr. ජිහා, jiha H., &c. ජිහ්, jibh ; Sin . දිව, diva.
හ්රh - HRA
In the nexus හ්ර් hra the letter ර ra is retained. Sk. හ්ර ද hrada (deep water) ; pa රහද, rahada ; H. ග්රaඳ, hrada ; Sin. රහද, rahada. Sk. හ්රීd, hri (shame) ; Pa. හිරි, hiri ; B. හ්රිග, hiri ; Sin. හිරි, hiri
THE END OF PART 1