කුස ජාතක කාව්ය-කාව්ය ii
117. මෙලෙස කර නෙක නැ ත් ඔවුනතුරෙන් එකියකු ත් නොලදින් දරු උප ත් මැතින් සත ඒ නුවර අනිකු ත්
118 119 පුරවැසියෝ ලක ල උන්ගෙන් එකියක ට රැස්ව අවුදින් නොපැකි ල පමණක්වත් දරු උපත ට සිට නිරිඳු වාස ල කරුණක් නු කල ට කලෝ පෙරසේ මහත් කොල හ ල ඉතින් කටයුතු දේ කියව් ම ට
119 121 එයසා රජ එවී ට මෙසේ රජු පවස ත මෙතොප කී හැටි විලස ට අසමින් එපුරවැසි ස ත පුරගනන් පිටත ට පුරඟනගෙන් සම ත හැරත් නෙක රැකවලින් පහෙකො ට මදක්වත් පින් කළ කෙනෙක් නැත
117. මෙලෙස, මෙයාකාරයෙන්; නෙක තැත් කර, නොයෙක් උත්සාහ කොටත්; ඔවුනතුරෙන්, ඒ ස්ත්රී.න් අතුරෙන්; එකියකු, එක් ස්ත්රිායක විසින් නමුත්; දරු උපතක් නොලදින, දරු උත්පත්තියක් නොලත් හෙයින්; ඒ නුවර, ඒ නගරයෙහි; මැතින් හා, මන්ත්රීතන් හා අනිකුත් අන්යල වූ.
118. "පුරවැසියෝ කොලහල කළෝ" එකල, ඒ කාලයෙහි; පුරවැසියෝ, එ පුරවැසියෝ; නොපැකිල වහා; රැස්ව අවුදින්, එකතුවී පැමිණ, නිරිඳු වාසන සිට, රජගෙහි දොරටුවෙහි සිටගෙන; පෙර සේ, පෙර පරිද්දෙන්; මහත් කොලහල මහත් වූ කෝලාහලය; කළෝය; කළහුය.
119. රජ, රජතුමන්; එවිට, ඒ කාලයෙහි; එයසා, එව අසා; මෙතොප හැම කී විලසට, තොප හැමදෙනම කී හැටියට; පුරඟනන්, පුර ස්ත්රීහන්; නෙක රැකවලින්, නොයෙක් රැකවල් වලින්; පහකොට, මුදා; පිටතට, නුවරින් පිටතට; සැරත්, හැරලත්
120. "තෙපි කටයුතු දේ කියව්" උන්ගෙන්, ඒ පුර ස්ත්රීින් ගෙන්, එකියකට පමණවත්, එක ස්ත්රී යකට වත්; දරු උපතට, දරුවෙකු ලැබීමට; කරුණක්, කාරණයත්; නූ කලව, සිද්ධ නුව කල්හි; ඉතින් මින්පසු කටයුතු දේ, කළ යුතු දෙය; මට, මා හට; කියව්, කතනය කරව්;
121. "පින්කළ කෙනෙක් නැත" රජු, රජතුමන්; මෙසේ, මෙයාකාරන්; පවසත, කියන කල්හි; පුරවැසි සත, පුරවැසියෝ ඒ අසා; සමත සියලු; පුරවගන්න්ගේන්, පුර ස්ත්රීයන් අතුරෙන්; මදක්වත්, ස්වල්පයක්වත්, පින් කළ කෙනෙක්, පින්කළ ස්ත්රි යක්, නැත, නැතතේය.
කුසජාතක කාව්ය ය 31
122 125 එබැවින් දරු උප ත සීලවතී නම් යු ත් මොවුන් කුස වීමෙක් නැ ත අග‍බිසෝ ලද සිරිම ත් මකු රකින ලෙස ස ත කළහොත් මක් පිට ත් දරු ලබන වෙන උපදෙසක් ඇ ත දරුලැබෙයි කිවුද ණෝ නැණව ත්
123 126 පිරිසිදු කුලෙනි යු ත් ඔවුන් කි බස සා සිත තුළ පිරි කුළු ණු මේ ත් නරනිඳු සඳ එවිග සා දස දෙස පතළ කී ත් ලොවට වැඩ පිණි සා මහරුමෙහෙසුන් තනතුරට ත් බිසොව මණි බෙරණින් සර සා
124 127 කොඳ කැකුළුවන් ද ත් වෙන්ව සුරනිඳු ගෙන් රත ලවනත පබල ප ත් බසිගා ලියෙව් සස ගෙන් මද මද හසිනි යු ත් දඑු ලබනුව ඇ ගෙන් උවනතින් දනමන නුවන් ග ත් පිටත් කළේ රජබිසව රජ ගෙන්
122. "උපදෙසක් ඇත" එබැවින්, එසේ හෙයින්; දරු උපත, දරු උත්පත්තියක; මොවුන්, මේ ස්ත්රී න්ගේ; කුස, කුසයන්හි; වීමෙන්, සිදුවීමක්; නැත, නැත්තේය; සත සත්වයා; මතු රකින ලෙස, උනාගතයෙහි ආරක්‍ෂා කරන පරිදදෙන්; වෙත, අන්යන වූ; උපදෙසක්, උපදේශයක් ඇත, ඇත්තේය.
123. පිරිසිදු කුලෙනී, පිරිසිදු වූ මවු පිව දෙපසින්; යුත් යුක්ත වු; සිත තුළ, සිත ඇතුළෙහි; පිරි, පිරුණා වු; කුළුණු, මෙත් කරුණා මෛත්රීව ගුණයන් ඇති, දසදෙස පතළ කිත්. දශ දිශාවෙහි, පැතිරුණු කීර්තියත් ඇති; මහරු, මහාර්ඝ වූ; මේ හසුන් තනතුරට, මහේෂිකා ස්ථානාන්තරයට; පත්, පැමිණියාවූ;
124. කොඳ කැකළුවන් දත්, කොදමල් පොහොට්ටු වැනි දත් ඇති; පබලපත්, පබලු කොළ වැනි; රත ලවනත, රත්වූ තොල් ඇති; මඳ මඳහසින් යුත්, මඳ මඳ සිනාවෙන් යුක්ත වූ; උවනතින්, මුහුණින්: දන ජනයන්ගේ; මන නුවන් නෙත් සිත්: ගත්, ගත්තා වූ;
125. සීලවතී නම් යුත්. සීලවතී නම් ඇති; සිරිමත්, ශ්රීුමත් වූ අග බිසෝ ලද, අග මෙහෙසිය;ඤ මින්. මේ රජ හෙයින්; පිටත් කළහොත්. පිටත හැරියොත්; දරු ලැබෙයි, දරු ලාභය මෙයයි; නැණවත් ද නෝ, නුවණැති මනුෂ්ය"යෝ; කිවු, කීය.
126. නරනිඳු සඳ; රජහු; එවිගස, වහාම; ඔවුන් කී, ඔවුන් විසින් කියන ලද; බසසා, වචනය අසා, ලොවට ලෝකයාහට; වැඩ පිණිස, අභිවෘද්ධි පිණිස; බිසව, මෙහෙසිය; මිනි අබරණින්, මානික්යායබරණයෙන්; සරසා, අලංකාර කරවා
127. "රජ බිසව පිටත් කළේ" සුරනිඳු ගෙන්, ශක්ර්යාගෙන්; වෙන්ව, වෙන්වී; ස‍සගෙන්, ස්වකීය දිව්ය; ලෝකයෙන්; බසින්, බසින්නා වු; ලියෙව්, ස්ත්රි්යක මෙන්; ඇගෙන් ඒ ස්ත්රීහයගෙන්; දරු ලබනුව, දරුවෙකු ලැබීම පිණිස. රජ, රජතෙමේ, බිසව, මෙහෙසිය; පිට කළේ, පිටතට යැවීය.
32 වර්ණ,නා සහිත
128. ෙසාමගින් තැවෙමින් සිරිසද එදිගැ ස ඇයතත් ගුණ සිල් මහිමෙන් එවිග ස සුරිඳුන් පඬුපුල් සලසුන් සිසිල ස නොමදින් හුණුවිය රත් යවටක් ලෙ ස
129. සහස් නෙහින් සක් මුළු ලොව බලමි න කුකුස් සිතින් සිටි එබිසව දකිමි න තිදස් පුරෙන් මතු ඇගෙ කුස උපදි න වෙසෙස් සුරන් දෙදෙනකු දැක දිවැසි න
130. පළමුව වැද බෝසත් සුර විම නා දෙවනුව වෙන දෙවියෙකුටත් සොබ නා නරලොව එබිසව කුස මන නද නා උපදුව වදහලේ පියකරු බසි නා
128. "පඬුපුල් සලසුන් හුණුවය." එදිගැස ඒ බිසොව: සොවගින්, ශාක නැමැති ගින්නෙන් තැවෙමින්; දැවෙමින්; සිටියද සිටි කල්හි; ඇය, ඇගේ; නන් ගුණ, සිල් මහිමෙන්, නෙක ගුණ සිල් තෙදින්; එවිගස, වහාම; සිසිලස, සිහිල් ගුන දෙන්නා වූ; සුරිඳුන්. ශක්රනයාගේ; පඩුපුල් සලසුන්, පන්ඩුකම්බල හෛලාසනය; රත් වයවවක් ලෙස, ගිනියම් වූ ලෝ ගුලියක් මෙන්; නොමදින, බොහෝ සේ; හුනුවිය, රත්විය;
පඬුපුල් සලසුන් -ශක්රලයාගේ ගල් අසුන, මෙය කපු පුලුන් මෙන් මෙලෙකය. ශිතල ගුණය දෙයි. අනුන්ව පිහිටවිය යුතු අවස්ථාවක මෙය හුනුවීමෙන් දක්වන්නේය.
129. සක්, ශක්රනතෙමෙ; සහස් නෙතින්, දහසක් නෙතින්: මුලුලොව, සකල ලෝකය; බලමින, බලා; කුකුස් සිතින්, සැක සිතින්; සිටි සිටියා වූ; එබිසොව, ඒ මෙහෙසිය; දකිමින, දැක; මතු මත්තෙහි; තිදස් පුරෙන්, තව්තිසා දෙවිලොවින්; ඇගෙ කුස උපදින, ඇගේ කුසෙහි උත්පත්තිය ගන්නා වූ; වෙසස් සුරන් දෙදෙනකු විශේෂ‍දෙවතාවන් දෙදෙනකු; දිවැසින, දිවැසින්; දැක බලා.
සක් - දෙදෙව්ලොවට අධිපතියායි. අනුන්ගේ දුකෙහිදී පිහිට වන්නෙකි.
130. "සක් වදහලේ" පළමුව, පළමුවෙන්; බෝසත් සුර විමනා වැද, බෝධිසත්වක වූ දේවතාවන්ගේ විමනට පැමිණ; දෙවනුව, නැවත; ෙසාබනා ශෝභමාන වූ; වෙන දෙවියෙකුටත්, අනික් දෙවියෙකුටද, නර ලොව , මිනිස්ලොව; මනනඳනා, මනෝඥ වූ; එබිසොව කුස, ඒ බිසොවගේ කුසෙහි; උපදුව, උපදිනුයි; පියකරු බසිනා, ප්රිමය වචනයෙන්; වදහළෙ, දැක්වීය;
කුස ජාතකය කාව්යිය 33
132 සුරරද බස සිය මුදුනෙන් පිළි‍ෙග ණ ඔහු පද තිස රැස ගඟ තුළ ගිලෙමි න හිමිසඳ වදහළ ලෙස කුස බිස වූ න පිළිසිඳ ගණිමුව කිවු සුර එ දෙදෙ න
132. එපවත් අසමින් වඩමින් සිතු නො ස දිවගත් තුරුදන් කරමින් එවිග ස දුටුසත් නේ සිත් පිළිකුළ් වන ලෙ ස විදුරත් ගත් මෙලෙසින් ඔබලත් වෙ ස
133. යුගනෙත් සපිරි කබබ සහ කදුලු ත් කොපුලත් ඇකිලී වැගීරී කට ද ත් ජරපත් බමුණෙකු විලසින් දුක් ප ත් එමහත් සුර රද හබයට විය ප ත්
131. "අපි පිළිසිඳ ගනිමු"යි එදෙදෙන කිවූ
සුර රද, ශක්රසයාගේ; බස, වචනය; සිය මුදුනෙන්,. සිය ගිසින්; පිළිගෙන, භාරගෙන; ඔහු ශක්රරයාගේ; පද නිය රැස් ගග තුළ, පා නියවල රැස් නමැති ග‍ෙඟහි; ගිලෙමින, ගිලෙමින හෙවත් පා දෙක ළඟ වැද වැටීමෙන්; හිමි සඳ ස්වාමීන්ර්් යන්; වදහළ ලෙස, වදාළ පරිදි; බිසවුන, බිසොවුන්ගේ; කුස, කුසෙහි; පිළිසිඳ ගනිමුව, උපදිමුයි; එසුර දෙදෙන, ඒ දෙවතාවන් දෙදෙන; කිවු, කිවාහුය.
132. "විදුරන් ඔබලත් වෙස ගති." විදුරත්, ශක්රඔතෙමේ; එපවත්, ඒ තොරතුරු; අසමින්, අසා; සිතු තොස වඩමින්, සිතෙහි සතුට උපදවමින්; එවිගස, වහා; දිවගත්, දිව්ය ආත්මභාවය, අතුරුදන් කරමින්, අන්තර්ධාන කොට; දුටුසත්, දක්නා ලද්දවුන්ගේ; නෙත්සිත්, ඇස් හා සිත්; පිළිකුළ්වන ලෙස, පිළිකුලට හැරෙණ හැටියෙන්; මෙලෙසින්, මෙයාකාරයෙන්; ඔබලත් වෙස, ජරාදුර්වවල වෙශ්ය,; ගති ගත්තේය.
විදුරත් - වජ්රාායුධය අතෙහි ඇති බැවින් ශක්ර; තෙමේයි. විදුර අතෙහි යමකුගේද ඒ විදුරත් නමි. හින්නාධිකරණ අන්යාිර්ථන සමාසය.
133. "සුරරද සබයට පත් විය" යුගනෙත, නෙත් දෙකෙහි; කබ සහ කඳුළුත් කබ සහ කඳුළු; සපිරි, පිරුණාවු; කොපුලත් ඇකිලී, ඇකිලී ගිය කම්මුල් ඇති; වැහිරී කටදාත්, කටෙහි දත් ඉගිලී ගියාවු; දුක්පත්, දුකට පමැණි; ජරපත් බමුණෙකු විලසනි, ජරාවට පැමිණි බමුණු මාල්ලෙකු මෙන්; සුරරද, ශක්රපතෙමේ; එමෙහත් සබයට, ඒසා විශාල සභාවට; පත්විය, පැමිණියේය.
34 වර්ණවනා සහිත
134. කෙතකට බැඳි පඹ‍යකු සේ වැනෙමි ත සබයට ආ සක් බමුණා දකිමි ත කුමකට මෙතැනට අවුදැයි කියමි ත වටකොට සිටි සෙන් රවටයි නොම දි ත
135. නොමදින් මහසෙන් සිටි ඒ සබ මැ ද අවුදින් පෙරටුව මහිමෙන් දිව තෙ ද බිසවුන් අත අල්වාගෙන සුර ර ද සැණෙකින් පුර වාසල පිටතට වැ ද
136. දොර ගුළු නොමලු නොම ඇවුරු ව ට සර කිසිවතකුත් නොම ඇති වැඩක ට තර නුවසුළු පැල් පතතක් බිසව ට පෙර අප උන් මේ යයි පළකො ට
134. "වට කොට සිටි සෙන් රවටයි."
කෙතකට, කුඹුරකට; බැඳි, බඳින ලද; පඹයෙකු සේ, පඹයෙකු මෙන්; වැනෙමින, වෙවුල වෙවුලා; සබයට සහ වට; ආ, පැමිණි; සක්බමුණා, ශක්රෙ බ්රාකහ්මණයා; දකිමින, දැක, මෙතනට මේ ස්ථාවයට; කුමකට, කුමක් හෙයින්; අවුදැයි, ආවහුදැයි; කියමින, කියමින්; වටකොට සිටි සෙන්, හාත්පිසන් සිටි සෙනඟ නොමදින, බොහෝ සේ, රවටයි,කවටකම් කරයි.
135. "සුරරද පුරවාසල පිටතට වැද" සුරරද, .ශක්රරතෙමේ; නොමදින් මහසෙන් සිටි, බොහෝ මහ සෙනෙඟ සිටියා වු; ඒ සබමැද, ඒ සභා මධ්ය,යෙහි; දිවතෙද මහිමෙන්, දිව්යි තෙජානුභාවයෙන්; පෙරටුව අවුදින් ඉදිරියට අවුත්; බිසොවුන් අත, මෙහෙසියගේ අත; අල්වාගෙන, හැරගෙන; සැණකින්, වහා; පුරවාසල පිටතට, නුවර දොරටුවෙන් පිටතට; වැද, පැමිණ;
136. දොරගුළු නොමලු, දොරටු අඟුළු නොමැත්තාවු; වට නොම ඇවුරු, හාත්පසෙහි ඇවිරීමක් නොමැති; වැඩකට ඇති, ප්රටයෝජනයකට ගත හැකි; සර සාර වු; කිසිවකුත්, කිසියම් බඩුමුට්ටු ආදි වස්තුවක්; නොම ඇති, නොමැත්තා වු; තර නුවූ, දිරා ගිය; සුලු පැල්පතක්; කුඩා පැල්පතක්; පෙර, ඉස්සර; අප උන්ගේ, අප සිටියා වු ගෙය; මෙයයි, මේක යයි; බිසොවය, මෙහෙසියට, පළකොට, ප්රුකාශ කොට;
කුසජාතක කාව්ය ය 35
137. හැම තැන ගොස් බත බුලතද රැගෙන නේ මෙම එනතුරු ඉඳුවයි පවසමි නේ එම තුළ මැස්සක නිදිගන්වමි නේ පෙම කර තුනු පිරිමැද කොමලති නේ
138. සැණෙකින් සුර පුරයට වැද අනතු රු එතමන් ඉඳු බල මහිමෙන් විසිතු රු නිසිරන් විමනෙක තිළිතුළ පිවිතු රු බිසවුන් දිව යහනක සැතපවි තු රු
139. සතියක් එහි නිදිගෙන එබිසෝ ල ඳ එයිනික් බිති නැගිසිටි වුත් සබ මැ ඳ දෙසතියක් සුරිඳුන් සහ සුරසෙන් මැ ඳ දිසිසක් සුරිඳුගෙ පද වැඳ සිටි ස ඳ
137. හැමතැන ගොස්, සියලු තන්හි ඇවිද; බත බුලත ද, බත් හා බුලත්; රැගෙන, සපයාගෙන; මෙ ම එනතුරු, මේ මා එනතුරු; ඉඳුවයි, හිදුවයි; පවසමිනේ, කියා; එම තුළ, එහි ඇතළෙහි; මැස්සක, මැස්සක් උඩ; නිදිගන්වමිනේ, නිදිකරමින්; පෙමකර, ආදරය කොට; කොමලතිනේ, මෘදුව හස්තයෙන්; තුනු පිරිමැද, සිරුර අතගා
138. "හේ බිසවුන් සැතපවී"
සැණෙකින්, වහා; සුරපුරයට වැද දෙව්ලොවට පැමිණ: අනතුරු, නැවත: එතමන්, තමන්ගේ; ඉඳුබල මහිමෙන්, ඍද්ධි බල අනුභාවයෙන්; විසිතුරු, විචිතු වූ, නිස, යෝග්යම වූ; රන්විමීනෙක, රන් විමානයක; තිළිතුළ, ඇතිරිළි අතුරන ලද; පිවිතුරු පිරිසිදු වූ; දිව යහනෙක, දිව්යෝ යහනාවක; බිසවුන්, බිසොවුන් වහන්සේ; සැතැපවී, සැතැප්පීය.
139. බිසෝ ලද, ඒ මෙහෙසයි; සතියක්, සුමානයක්; එහි ඒ දිව්යෙ විමානයෙහි; නිදිගෙණ, නිදාගෙණ; එයිනික්බිති, ඉන් පසුව; නැගිසිට වුත්, නැගිට පැමිණ; සබමැද, සභා මධ්යනයෙහි; දෙතිසක් සුරිඳුන් සහ, දෙතිස්දෙනෙක් සුරෙන්ර්වී යන් හා; සුරසෙන් මැද, දිව්ය සේනාවගේ මධ්යායෙහි; දිසි, දශ්යඳමාන වූ; සක් සුරිඳුගේ, ශක්ර්යාගේ; පා වැඳ සිටියද, පා වැද සිටි කල්හි;
36 වර්ණණනා සහිත
140. පැහැපත් ඇගෙවත් පිපි සිය පත ටා විදුරත් තම නෙත් කැන් බිගු වහු ටා යහපත් වරයක් දෙමි නිසි තොප ටා ගත හොත් යෙහෙකැයි කී බිසව වා
141. එපවත් අසමින් එබිසෝ සතො සා සිරිමත් නිසි පුත් රුවනක් උදෙ සා දුනහොත් යෙහෙකැයි පැවසු බස සා ඇගෙසිත් ලෙස සක් මෙලෙසට පව සා
112. සුතන් ම දෙදෙනෙකු දෙමි මෙ ෙතාපට ල ඳ එයින් එකෙක් නුවණැති වෙවි රුව ම ඳ රුවින් යුත් වූ එකෙකුට වේ නැණම ඳ මෙයින් පළමුකොට ඕනෑ කවුරු ඳ
14. "විදුරන් කී"
පැහැපත්, ප්ර භාවෙන් යුක්ත වූ; ඇගෙවත්, බිසොවගේ මුහුණ නැමැති; පිපී පිපී ගිය; සියපතටා, පියුමට; විදුරන් ශක්රරතෙමේ; තම නෙත් කැන් බිඟු, තමන්ගේ නේත්රමකාන්ති නමැති භෘඞගයන්, වහුවා, හැර; තොපට තොපහට; නිසි යෝගය වූ, යහපත් වරයක්, උතුම් වරයක්;ඤ දෙමි, දානය කරමි. ගතහොත් යෙහෙකැයි, ගත්තොත් හොඳය කියා; එබිසවට, ඒ මෙහෙසියට; කී, කීය;
141. "එබිසෝ පුත් රුවනක් දුනහොත් යෙහෙකැයි පැවසූ"
එබිසෝ, ඒ බිසව තොමෝ; එපවත් අසමින, ඒ කතාව අසා; සතොසා, සතුටින්; සිරිමත්, ශ්රීෙමත් වු; පුත්රුවනක්, පුතෙකු; දුන හොත්, දුන්නොත්; යෙහෙකැයි, හොඳයයි; වෙසෙසා, විශේෂයෙන්; පැවසු, ප්රසකාශ කළාවු; බසටා, වචනයට; සක්, ශක්ර; තෙමේ; ඇගේ සිත් ලෙස, ඇ‍ෙග් අදහසේ හැටියට, මෙලෙසා මෙයාකාරයෙන්; පවසා, පැවසීය.
142. "මම සුතන්ම දෙදෙනකු දෙමි"
ලඳ, ස්ත්රි ය; තොපට, යුෂ්මතියට; යුතන් ම දෙදෙනකු, පුතුන් දෙදෙනකුම; දෙමි, දානය කරමි; එයික් එකෙක්, ඒ දෙදෙනාගෙන් එක් පුතෙක්; නුවණැති වෙයි, ඥානවත්න වෙයි; රුවමදව, රූ සැපතක් නැත; රුවින් යුතුව, රූපයෙන් යුක්ත වූ; එකෙකුට, අනික් පුතුට; නැණ මද වේ, ඥාණ සම්පත්තිය නැත. මෙයින්, මේ දෙදෙනාගෙන්; පළමුකොට, පළමුවෙන්;ඕනෑ, උවමනා කරන්නේ; කවුරුද, කවර පුතාද?
38 වර්ණ,නා සහිත
143. මෙලෙසව දන් සක්දෙව්වරද කී ස ඳ මුලු ලොව නුවණට සදිසි වතෙක් කො ඳ පළමුව ඉන් නුවණැති පුතු දී සො ඳ දෙවනුව රුසිරැකී පුතු දෙව කී ල ඳ
144. මන නද කුසතණ නිසි දිව මතකු ත් දිව ගඳ විහිදෙන එසඳුන් හරකු ත් කොකතද වෙණ සක පරසතු කුසුමු ත් සුර රද බිසොවට දී තොසකර සී ත්
145. තෙද මහිමෙන් මෙලොවට හෙණවිත් ල ඳ රද සහ එක යහනක පත් කර සො ඳ පද මහ පැටගිලිල්ලෙන් නැබ පිරි මැ ඳ නද දරුපත දි ගිය සග එහි ස ඳ
දෙවන සග නිමි.
143. සක් දෙව්රද, ශක්ර දිව්යස රාජයා; මෙලෙස වදන් කී සඳ, මෙයාකාරයෙන් වක කී කල්හි; මුලුලොව, සියලු ලෝකයෙහි; නුවණට සදිසි, නුවණට සමාන; වතෙක්, වස්තුවක්; කොඳ, කොටින්ද; ඉන්, එහෙයින්; පළමුව, පළමුවෙන්; සොඳ, යහපත් වු; නුවණැති පුතුදී, ඥානවන්ත පුතා දි; දෙවනුව, දෙවනිවර; රැසි රැති, රූපයෙන් යුත්; පුතු, පුතා, දෙව, දෙවයි; ලඳ, බිසොව; කී, කීය.
144. සුරරද, ශක්රපතෙමේ; මනනඳ, මනොඤ වූ; කුසතරණ, කුසතණද; නිසි, යෝග්ය් වු; දිව වතකරත්, දිව්ය වස්ත්ර‍යක්ද; දිවසඳ, විහිදෙන, දිව්ය යුගන්ධය විහිදෙන්නා වු; එසඳුන් හරකුත්, සඳුන් ගැටයක්ද; කොකනද වෙණ යහ, එනම් වීණාව සමග; පරසතු කුසුමත්, පරසතු මල්ද; බිසොවට; මෙහෙසියට, දී; දානය කොය; සිත් තොස කර, සිත් සතුටු කොය,
145. "සක් යග ගි"
එමසඳ, එකල්හි; තෙදහගිමෙන්, තේජානුභාවයෙන්; ලඳ, බිසොව; මෙලොවට, මේ මිනිසු ලොවට; ගෙණැවිත්, කැඳවාගෙන ඇවිත්; රඳ සහ, රජු සමග, සොඳ, සුන්දර වූ; එකයහනත, එකම යහනතව; පත්කර, පමුනුවා; පදමහපටැගිල්ලෙන්, පයේ මාපට ඇගිල්ලෙන්; නැබ, නාභිය; පිරිමැද; පරිවාර්ජනය කොට; නිඳ මනහර වු; දරු උපතදී, දරු උපතක් ඇති‍කොට; සග, ස්වර්ගනයට ගිය, ගියේය.
විතිය සර්ග ය මෙතෙකින් නිමියේය.
කුසජාතක කාව්ය්ය 39
146. යුතු බුදු කුරු සිරි ත් එකල අප මහ බෝස ත් සුර පුරයෙන් අවු ත් එබිසවුන් කුස දිනී සිරි ම ත්
147. 149. එකෙණෙහි පිබිද ර ද සක් දෙවිඳුගෙන් ල ත් යහනත උන් බිසෝ ස ද පා කුසතණ ආදිය ත් දකිමින් පෙමින් අ ද දරු ලබවූ බව ත් කරුණු පිලිවිසියෝය තතු ලෙ ද රජුව කී සඳ බිසව සිරීම් ත්
148. 150. දරු ලැබ එන ලෙස ට අසා තුටු නර ව ර රජයෙන් නිකුත් තැන් සි ට මහණ බමුණන් රැස් ක ර එනතෙක්ම එතන ට දන් දෙමිනි නොවිත ර පැවති තතු පවසමිනි තමග ට කරවි නිසිලෙසට ගබ් පෙරහ ර
146. "මහබෝසත් කුස දිනී" එකල, ඒ කාලයෙහි; බුදුකුරු සිරිත් යුතු, බුද්ධාංකුර චාරිත්රගයෙන් යුක්ත වු; අප මහබෝසත්, අප මහා බෝධිසත්වයන් වහන්සේ; සුරපුරයෙන් දෙව්ලොවින්; අවුත්, පැමිණ; සිරිමත්, ශ්රීඅමත් වු; එබිසවුන් කුස, ඒ බිසවගේ කුසෙහි; දිනී, පිළිසිඳ ගත්තේය;
147. "රද කරුණු පිළිවිසියෝය." එකෙණෙහි, ඒ වේලාවෙහිම; රද, රජතුමා‍නෝ; පිබිද, පිබිදී; යහනත, යහනෙක; උන්, හුන්නාවු; බිසෝ සඳ, බිසොවුන් මහත් සේ; දකිමින්, බලා, පෙමින්,ප්රේ,මයෙන්; අද, තෙත්වුවාහු; තතු ලෙද,තතු පරිදි; කරුණ, තොරතුරු; පිළිවිසියෝය, විචාළහ;
148. දරුලැබ, දරුවෙකු ලබා; එන ලෙසට, එන හැටියට; රජගෙන්, රාජමාලි‍ගාවෙන්; නිකුත් තැන්, නික්මුණු වේලාවෙහි සිට; පවත්, එත‍ෙකාට; ඒ ස්ථානයට; එනතෙක්ම, එනතුරු; තම හට, තමන් පිළිබඳව; පැවැති තතු, සිදුවූ තොරතුරු; පවසමිනි, ප්ර්කාශ කරමින්;
149. සිරිමත්, ශ්රී;මත් වූ; බිසොව, බිසොවුන්; සක්දෙවිඳුගෙන්, ශක්රඑයාගෙන්; ලත් ලැබූ; කුසතණ ආදියත්, කුසතණ ආදිය; පා පෙන්නා; දරු ලබවු බව, දරුලාභය සිදුවූ බවද; රජුට, රජතුමන්ය; කී සඳ, කීකල්හි;
150. "නරවර ගම්පෙරහර කරවී" අසා, ඇසීමෙන්; තුටු, සතුටුවූ; නරවර, රජතුමා; මහණ බමුණන්, ශ්රෙමණ බ්රහහ්මණයන්; රැස්කර, එකතුකොට; නොවිතර, බොහෝ; දන්දෙමින්, දන්දී; නිසිලෙසට, සුදුසු පරිදි; ගැබ් පෙර හැර, ගබ්හ පරිහාරය; කරවී. සිදුකර විය;
ගම්පෙරහර - ගැබ ආරක්‍ෂා විමට සුදුසු වූ සියලු පහසුකම් පිළියෙළ කර දීම.
40 වර්ණ-නා සහිත
151. හිමි පෙම් කිරි මුහු ඳ ඔදවඩන සොමි පුන් ස ඳ කිරණෙව් දිසි ඵල ඳ දැරී දොළදුක් ලකුණු මනන ඳ
152. 154. සුදු මැලිව සියල ඟ එකුමරුට මහ බා දිනෙන් දින වැඩෙමින් ඉ ඟ කුස කුමරුය තම ත බා නිල් පැහැව තන අ ඟ සව්සිරිනී සුල බා මැලවී උවනත සමග නෙතුයු ග වඩූ සුත පෙම් වඩා පොළ භා
153 155 මෙලෙසින් වැස ඵල ඳ එකුමරු නැණ පබ ඳ දස එකඩමස පිරි ස ඳ පියනගා ඇවිදින ස ඳ උවනත රුසිරු ම ඳ සුරෙක් සුරපුරෙන ඳ පුතෙකු වැදුවා මහපිණැති සො ඳ එබිසවුන් කුස ඉපිද මනන ඳ
151. "ඵලද දොළදුක් ලකුණු දැරී" හිමි, ස්වාමියාගේ; පෙම් කිරිමුහුද, ප්රෙනම නැමැති කිරි මුහුදු; ඔද වඩන, පැහැවර්ධ නය කරන්නා වු; සොමි, සෞම්යි වූ; පුන්සඳ කිරණෙව්, පූර්ණරචන්ර් ක රශ්මිය මෙන්; දිසි, දෘශ්යාමාන වූ; ඵලද, ඒ කාන්තාව; මන නද, සිත් සතුටු කරන්නා වූ; දොලදුක් ලකුණු, දොළදුක් ලක්ෂණණ; දැරී, දැරුවහ.
152. "නෙතු යුෂ මැලවී" සියලඟ, සියලු සිරුර; සුදුමැලිව, සුදුමැලි වී; ඉඟ, ඉඟටිය, පෙදෙස, දිනෙන් දින වැඩෙමින්, දවසින් දවස මහත් වෙමින්; තන අග, තනපුඩු; නිල් පැහැව, කලුපාට වී; උනෙන සමග, මුහුණ හා; නෙතු යුග, නෙත් දෙක; මැලවී මලානිකව ගි‍ෙය්ය.
153. "ඵලඳ පුතකු වැදුවා" ඵලද, ඒ ස්ත්රිුය; මෙලෙසින් වැස, මෙයාකාරයෙන්වාසය කොට; දස එකමස පිරිගඳ, නවමසක් සම් පූර්ණ වූ කල්හි; මහ පිණැති, මහත් පින් ගුණයෙන් යුක්ත වූ; පුතෙකු, පුත්රියෙකු; වැදුවා, ප්රගසූත කළාය.
154. "ඵලද (එකුමරු) වැඩූ" මහබා, මහත් භාග්යවයෙන් යුත්; එකුමරුට, ඒ කුමාරයටා; කුස කුමරුස නම් තබා, කුස කුමරු යයි නමක් තබාගෙන. සව් සිරිනි, සකගශෛවය්ය් යෙයෙන්; සුලබා, සුලබ වූ; සුත පෙම් වඩා, පුත්ර් ප්රේිමය වර්ධ නය කොට; පොළඹ, දැඩි ආදරෙයන්; වැඩූ, හැදුවාය.
155. නැණ පබඳ, නුවණින් ප්රකකට වූ: එකුමරු, ඒ කුමාරයා; පියනගා ඇවිදින සඳ, පා උස්සමින් යනෙන කාලයෙහි; මනනද මනොඥ වූ; සුරෙක්, දෙවියෙක්; සුරපුරෙන්, දිව්ය ලෝකයෙන්; අද, අවුත්; එබිසවුන් කුස, ඒ බිසොවුන් කුසෙහි; ඉපිද, පිළිසිඳ ගෙන,
කුසජාතක කාව්යනය 41
156. මේ ගැබකින් පබ ඳ නිකුත් සඳ මඬලක් ලෙ ද මවුකුසයෙන් පැහැ ද පහන් ලොව දිවි කුමරු මනන ද
157. 159. එකුමරුට සසොබ න සිප් සතර සුමුදු ර ජයම්පති කුමරුය ය න තියුණු නැණැසින් දැකතෙ ර නම් තබා සතොසි න විය පැමිණි එකුම ර වැඩූ සුත පෙම් යුතුව නොමදි න දැක සතුටු නිරිඳු එමට ර
159 160 රිවිසඳ මෙන් අහ ස තුනු රුවනි න න් දා එ දෙදෙන වැඩූ නිසි ලෙස ස අග බිසොව වෙත කැ න් දා සපැමිණ සොළොස් ව ස බසින් අම බ න් දා කැස කුමරු වැජඹිනී ලෝ ඇ ස මෙසේ පැවසීය මනන න් දා
156. "කුමරු පහන්ලොව දිටී" මනනඳ, මනොඥ වූ; කුමරු, ඒ කුමාර තෙමේ, පබඳ, ප්රනසිද්ධ වූ හෙවත් මහත් වු; මේ ගබකින්, වළාකුළකින්; නිකුත් නික් මුනාවු; සඳමඩලක් ලෙද චන්ර්ිඳ මණ්ඩලය මෙන්; පැහැද, ප්ර සන්න වූ; මවුකුසයෙන්, මවගේ කුක්ෂි යෙන්; පහන් ලොව, මෙලොව එළිය; දිටී, දැක්කේය.
157. "බිසොව එකුමරු වැඩූ" සසොබන, ශෝභමාන වූ; එකුමරුට ඒ කුමාරයාට; ජයම්පති කුමරුය යන ජයම්පති කුමරුය කියා; නම් තබා නමක් තබාගෙන; සතොසින, සන්තෝෂයෙන්; නොමදින, බොහෝ වූ; සුතපෙම් යුතුව, පුත්රසප්රෙමමයෙන් යුක්තව; වැඩූ, වර්ධසනය කළාය.
158. "බිසොව එ දෙදෙන වැඩූ" අහස, ආකාශයෙහි; රිවිසඳ මෙන්, සූය්ය්සන් චන්ර්ිටීයන් මෙන්; එදෙදෙන. ඒ කුමාරයන් දෙදෙන; නිසිලෙස, සුදුසු පරිද්දෙන්; වැඩූ වර්ධිනය කළාය; කුසකුමරු, කුස කුමරා; සොළොස්වස සපැමිණ්, දහසය හැවිරිදි වයසට පැමිණ; ලෝ ඇස, ලොවට ඇසක් මෙන්; වැජඹිනි, වැජඹුනේය.
159. "නිරිඳු කුමරු දැක පැවසීය" සිප් සතර ශිල්ප ශාස්ත්රහ නමැති; සමුදුර, මුහුදෙහි; තෙර පරතීරය; තියුණු නැණසින් තීක්ෂදණ ඥාන නමැති අසින්; දැක, බලා; විය යොවුන් වියට; පැමිනි, පැමිණියා වු; එකුමර, එකුමාරයා; දැක, දැකීමෙන්; සතුටු, සන්තෝෂයට පැමිණි; පිය නිරිඳු පිය රජතුමා; එමවර ඒ කාලයෙහි;
160. තුනුරුවින්, සිරුරෙහි රුවින්; නන්දා නද්දා නම් දෙවගන වැතිවු; අගබිසොව අග මෙහෙසිය; වෙත, සමීපයට; කැන්දා කැඳවා; අමබන්දා, අමාවැනිවූ; මනන්දා මනොඥවූ; බසින්, වචනයෙන්; මෙසේ, මෙයාකාරයෙන්, පැවසීය, ප්රාකාශ කළේය.
42 වර්ණිනා සහිත
161. මෙතෙප දෙටු කුමරු ට දිසි දෙවඟනක විලස ට රජ දුවක මන තු ට රැගෙන අග මෙහෙසුන් බිසව කො ට
162 164 රජ සිරි විඳින මෙ න කම්මිත්තකට තො ස එකුමරුහට පවසමි න නිරිඳු වදහළ ඒ බ ස ගවිසගෙන නොලසි න උගන්වා තතු ලෙ ස එවයි වදහළෙ නිරිඳු සතොසි න හළේ තම කුමරිදුන් අබිය ස
163 165 ඒ අසා බිසෝ ස ඳ ඇ ගොස් කුමරු දැ ක අමුතුව පනක් මෙන් ඳ නමකර සිරිපතුල් දෙ ක වෙන සිටිනා නිබ ඳ සිටගෙන එක් පසෙ ක මියුරුතන් වැසි බස් කියන සො ඳ සැලකළා තතු විලස නොවැල ක
161. මෙතොප මේ තොපගේ: දෙටු කුමරුට, වැඩිමහල් කුමරුට; දෙවගනක විලසට, දෙවගනක විලාසයෙන්; දිසි දෘශ්ය මානවු; මනතුය, සතුටු වඩන්නාවු; රජ දුවක, රජ දූ කුමරියක්; රැගෙන කැඳවාවිත්; අග මෙහෙසුන් කොට, අග මෙහෙසිය කොට;
162. රජසිරි, රාජශ්රීදය; විඳින මෙන අනුභවකරණ පරිදි දෙත්; එකුමරු හට, එ කුමාරයාට; පවසමින, ප්රමකාශකරමින්; නොලසින, වහා, ගිවිසගෙන, පොරොන්දු කොට ගෙන; එවයි, එනු මැනවයි; නිරිඳු, රජ තෙමේ; සතොසින, සන්තෝෂයෙන්; වදහළෙ, වදාළේය;
163. බිසෝසඳ, රජ මෙහෙසිය; ඒ අසා එය අසා; අමුතුව ලද පණක් මෙන්, අමුතුවෙන් ලැබුනු ප්රාඳණයක් මෙන්; නිබඳ නිතර; වෙත සිටිනා සමීපයෙහි සිටින්නා වු; සොඳ මනොඥව; මියුරු මිහිරි වූ; තන්වැසි බස්, තැනට සුදුසු වචන; කියන, කියන්නා වු;
164. "බිසෝ සඳ වදහළෙ" නිරිඳු වදහළ, රජතුමන් කියු; ඒ බස ඒ වචනය; තොස සතුටින්; කම්මිත්තකට වැඩකරු ස්ත්රි යකට; තතුලෙස, තතු පරිදි; උගන්වා උද්ග්රනහණය කරවා; තම කුමරිඳුන් ස්වකීය කුමරුන්ගේ; අබියස, සමීපයට; හළේ හැරියාය.
165. "ඈ තතු විලස සැලකළා" ඈ, ඒ ස්ත්රිුය; ගොස් පැමිණ; කුමරු දැක, කුමරුන් බලා; සිරි පතුල් දෙක, පා දෙක; නමකර, වැඳ; එක් පසෙක එක් පාර්ශ්වයක; සිටගෙන නැවතී සිටගෙන; නොවැලක, සම්පූර්ණයෙන්; තතු ලෙස, තතු පරිදි; සැලකළා, ප්රගකාශ කළාය.
කුසජාතක කාව්යපය 43
166. අසමන් ඒ පුව ත විසුළු මුවයුත් මා වෙ ත බිසවක් ඉඳුනු නැ ත එයින් ගිහිගෙන් මෙමට කම් නැ ත
167. 169. මව්පිය දෙදෙන සො ඳ මෙලෙසට වරින් ව ර පවතින තෙක්ම මෙහි ඉ ඳ ලිය රජු කියන මෙහෙව ර පැසළුව ලොව පසි ඳ නො කළොත් අතද ර තවට යෙම කී කුමරු මන න ද වෙතෙයි සලකා පවර එකුම් ර
168 170 කුමරු කී මෙ පුව ත උපදෙසකින් මෙ දි න එකත බිසොවට මෙසේ ත ම අද දොස් නැති තරම් න බිසොව ගොස් නොනැව ත මවුපියන් සිත් ගෙ ණ රජුට කී සඳ නොසතුටු වී සි ත පසුව තොපහට යම් සිතො ගෙ ණ
166. ඒ පුවත අසමින්, ඒ කරුණ අසා; විසුළු, මුවයුත්; විසුළු මුහුණකින් යුක්ත වු; මා වෙත, මා සමීපයෙහි; බිසවක්, මෙහෙසියකගේ; ඉඳුනු, ඉඳීම, තැන, නොවන්නේය; එයින්, එසේ හෙයින්; ගිහිගෙන්, ගිහිගෙයි විසීමෙන්; මට, මා හට; කම් නැත, පළක් නැත්තේය.
167. "(මම) තවට යෙමි" සොඳ, සුන්දර වු; මවුපිය දෙදෙන, දෙවවුපියන්; පවතින තෙක් ම, ජීවත් වනතුරුම; මෙහි, මේ ගිහිගෙයි; ඉඳ, ඉඳලා; පැසුලුව, පසුකාල‍යෙහි; ලොව, ලෝකයෙහි; පසිඳ, ප්රයසිද්ධ වූ; තවම, තපස්කම් පිණිස; යෙමි, යන්තෙඳමියි; මනනද, මනොඥවූ; කුමරු, කුමාර තෙමේ කී, කීහ.
168. "සිත නොසතුටු වී" කුමරු, කුමාරයා; කී, කියන ලද; මේ පුවත, මේ කාරණය; ඒ කත, ඒ ස්ත්රී;; බිසවට, මෙහෙසියට; පවසත, ප්රරකාශ කළ කල්හි; බිසව, බිසවුන්; නොනැවත, වහා; ගොස්, පැමිණ; රජුට කී සඳ, රජතුමන්ට කී කල්හි; සිත, චිත්තය; නොසතුටු වී, නො සතුටට පැමිණියේය.
169. පවර, උතුම් වූ; කුමර, කුමරයා, මෙලෙසට, මෙයාකාරයෙන්; වරින් වර, නැවත නැවත; පියරජු කියන, පියරජ තුමන් කියනු ලබන; මෙහෙවර, පණිවුඩ; නො කළහොත්, නොකළ කල්හි; අතදර වෙතියි, කරදර වෙතැයි; සලකා, කල්පනා කොට
170. "මම තපසට යමි" මෙදින, මේ කාලයෙහි; උපදෙසකින්, උපක්රලමයකින්; ම අත, මා වතෙහි; දොස, වරද; නැතිකරමින, නැතිකර ගණිමින; මවුපියන්, මවුපිය දෙදෙනාගේ; සිත් ගෙන, සිත් සතුටු කරගෙන; පසුව, පසු කාලයෙහි; තපසට, තපස් පිණිස; යමි, යන්නෙමි; සිතාගෙන, කල්පනාකොය ගෙණ.
44 වර්ණ;නා සහිත
171. දැන රන් කම් හස ර පසිඳුව වසන දියතු ර තරහල් දෙටු එපු ර වෙතට කැඳවා ලමින් එමව ර
172. 174. මේ දුන් කසුන් ගෙ න වත් අදවා පව ර සුර කුමරියක විලසි න අබරණ ලමින් අත ක ර රන් රුවක් කර ගෙන න සිරියහන් ගෙස තු ර එවයි පවසා සිටොහු යවමි න සිටුවමින් රන්රුව වසනව ර
173. 175 . බෝසතුද එම දි න තරගලු ද එදි නා තමන් අනුසස් බලයෙ න නිම වූ තමන් විසි නා දෙවගන පරදව න කසුන් රුව සොබ නා සොඳුරු ගනරන් රුවක් කරමි න රුගෙණ විත් දැක්වීය ෙතාසි නා
171. එමවර, ඒ කාලයෙහි; රන්කම්හසර. රන්කම්හි තත්ත්වය; දැන, දැනගෙණ; දියතුර, ලෝවැස්සා අතර; පසිඳුව, ප්රනසිද්ධව; එපුර; ඒ නගරයෙහි; වසන, වසන්නා වු; තරහල් දෙටු, ප්ර ධාන රන්කර; වෙතට සමීපයට; කැඳවා ලමින් ගෙන්වා ගනිමින්;
172. දුන්, දෙන ලද්දා වු; මේ කසුන් ගෙන, මේ රත්රන් හැරගෙන; සුර කුමරියක විලසින, දිව්යර කුමාරියකගේ විලාසයෙන්; රන්රුවක්, රත්රන් රූපයක්; කරගෙන එවයි, නිමවා ගෙන එනුයි; පවසා, ප්රාකාශකොට; සිට සිටලා; ඔහු ඒ රන්කරු; යවමින, යවා
173. එමදින, එදිනෙහි; බෝසතුද, බෝධිසත්වයාද; තමන් අනුසස් බලයෙන්; දෙවගන, දිව්ය් ස්ත්රියයක; පරදවන, පරදනන්නා වු; සොඳුරු, සුන්දවරවූ; ගනරන් රුවක්, ගනරතින් රුවක්; කරමින, නිමකර
174. පවර උතුම් වූ; වත් අඳවා, වස්ත්රඳ අන්දවා; අතක කර අතෙහි හා කරෙහි; අබරණලමින්, ආභරන පළදවමින්; සිරියහන් ගෙයතුර නිදන ගෙය ඇතුළෙහි; රන්රුව සිටුවමින් රන්රූපය සිටුව ගෙන; වසන වර, වසන කල්හි;
175. "තරහලු රන්රුව දැක්විය" එදිනා, එදිනයෙහි; තරහලුද,රන්කරු තෙමේද; තමන් විසින් නිමවූ තමා විසින් නිම කරන ලද; සොබන, ශෝභමාන වු; කසුන් රුව, රන් රූපය; රැගෙන විත්, හැරගෙණ අවුත්; නොසිතා, සතුටින්, දැක්වීය පෙන්නුවේය.
46 වර්ණයනා සහිත
176. රන් රුව දැක දිමු ත මවිසින් කළ රුවෙක් ඇ ත සිරියහන් විමන ත බලා ගෙණෙවයි කීමෙන් මහ ස ත
177 179 තරහල් දෙටු ගොසි න මෙලෙසට එතරග ල කසුන් රුව දැක බබල න සැලකරන මැද පද ත ල මහසත් පින් බෙලෙ න බිසවක් නොවෙයි බ ල පහළ වූ දෙවගනක් සිතමි න කතා රුවමය ගෙනෙව නො පැකි ල
178 180 ඇවිත් මහසතු වේ ත මෙලෙසට පවසමි න අගබිසෝසඳ සිරිම ත එරන් රුව ගෙන්වා ගෙන න තනිවම වැඩ සිටි ත නිසි රතයක සොබ න එයින් ආවෙමි නොවැද විමන ත සිටුවමින් සළුබරණ සදම් න
176. මහසත, මහාසත්වුයා; දිමුත, දිප්තිමත් වූ; රන් රුව දැක, රත්රන් රූපය දැක; මවිසින් කළ, මා විසින් ද කරන ලද; රුවෙක්, රූපයක්; සිරියහන් විමනත, ශ්රීර සහන් ගබඩාවෙහි; ඇත, ඇත්තේය; බල, පරීක්ෂාකොට; ශෙණෙවයි, ශෙණ එවයි; කීවෙත්, කී හෙයින්.
177. තරහල් දෙටු, රන්කරු ප්රයධානියා; ගොසින්, ගොස්; බබලන, බබලන්නා වූ; කසුන් රුව දැක, රන් රුව බලා; මහසත්, බෝසතුන්ගේ; පින් බෙලෙන්, පුණ්ය බලයෙන්; පහළ වූ, පැමිණියාවු; දෙවගනක, දිව්යල ස්ත්රි යක් යයි; සිතමින, සිත සිතා.
178. "මම ආවෙමි" මහසතුවෙත, මහබෝසතුන් ළඟට; ඇවිත්, පැමිණි; සිරිමත, ශ්රීබමත්වූ; අග බිසෝසඳ, අග මෙහෙසුන් වහන්සේ; තනිවම, තනියෙන් ; වැඩසිටින, වැඩ සිටිති; එයින්, එසේ හෙයින්; විමනත නොවැද, විමන ඇතුළට නොගොස්; ආවෙමි, පැමිණියෙමි.
179. එ තරහල, ඒ රන්කරු; පදතවැද, දෙපා වැද; මෙලෙසට, මෙයාකාරයෙන්, සැල කරත, සැලකරණ කල්හි; බල, බලව; බිසවක් නොවෙයි, මෙහෙසියක් නොවෙයි; කතා රුවමය, රත්රන් රූපයම වෙයි; නොපැකිල, නොපසුබවටව; මහා ගෙණෙව, රැගෙන එම
180. මෙලෙසට, මෙයාකාරයෙන්; පවසමින, කියමින්; එරන්රුව ගෙන්වාගෙන, ඒ රන් රූපය ගෙන ඊම කරවා; සොබන, ශෝභමානවූ; සළු බරණ, සළුවලින් හා අභරණවලින්; සදමත, සරහා; නිසි, යෝග්යණ වූ; රතයක, රියක; සිටුවමින්, පිහිටුවා.
කුසජාතක කාව්යූය 47
181. මෙබඳු රුසිරෙන් යු ත් නිසි රජ දුවක ලද හො ත් කෙරෙම් මෙහෙසුන් ප ත් කියා යැවුවේ මව් බිසොව වෙ ත්
182 184 නිදසින් බට සුරගන මෙ න මහපින් ඇති අප කුමරි ඳු දිලිරන් රුව රැගෙන ගොසි න සුරිඳුන් දුන් කෙනෙක පසි ඳු බිසවුන් දක්වා සිටගෙ න එබැවින් වේ රන් රූව බ ඳු කුමරුන් ඉගි කිවු තතුමෙ න රුසිරෙන් මුළු ලොව පරසි ඳු
183 185 බිසොවුන් පැවසූ බස සා සොබමන් රජදුවක නිම ල් මැතියන් රැස් කර නොල සා කෙරෙමින් නිසි විවා මගු ල් අම්වන් පිය බසිනි රැ සා පැහැසන් හිරවරිණි නුදු ල් මෙලෙසින් සබ මැද පව සා සිහසුන් පත්කර මනක ල්
181. "මහසත් යැවුවේ" 'මම මෙහෙසුන් පත් කෙරෙම්' මෙබඳු, මොයාකාරවූ; රුසිරෙන් යුත්. රූප ශ්රී යෙන් යුක්තවූ; නිසි, යෝග්යූ වූ; රජ දුවක, රාජද්රණහිතාවක; ලද හොත්, ලැබු‍තොත්; මෙහෙසුන් පත් කෙරෙමි කියා, මෙහෙසුන් තනතුරට පත් කර ගැනිමි කියා; මවු බිසොව වෙත්, මව් බිසවුන් කරා; යැවුවේ, යැවීය;
182. "හේ ඉගි කීවු" නිදසින්, තව්තිසා දෙව්ලොවින්; බට, බැස්සා වු; සුරගන මෙන, දෙවගනක් වැනි වූ; දිලි, දිලිසෙන්නා වු; රන්රුව, රත්රන් වුන්ට; දක්වා , පෙන්වා; සිටගෙන, සිට; කුමරැන්, කුමරුගේ; ඉගි, අදහස; තතුමෙන, තත්ත්වාකාරයෙන්; කිවු, කීවාහුය.
183. "බිසවුන් සබමැද පවසා" බිසොවුන්, බිසොවුන් වහන්සේ; පැවසු, ඔවුන් කී; බස අසා, වචනය අසා; නොලසා, වහා; වැතියන්, රැස්කර, අමාත්යනයන් එකතුකොට; රසා, රසවත් වු; අමවන්, අමාවැති වු; පිය බසිනි, ප්රි ය වචනයෙන්; මෙලෙසින්, මෙයාකාරයෙන්; සබ මැද, සභා මධ්ය යෙහි; පවසා, ප්රයකාශ කළාහයු.
184. "සුරිඳුන් දුන් කෙනෙක" පසිඳු, ප්ර්සිද්ධවූ; මහපින් ඇති, මහත් වු පින් ඇත්තා වූ; අප කුමරිඳු, අපගේ කුමාරයානෝ; සුරිඳුන්, ශක්රුයන් විසින්; දුන්, දෙන ල; කෙනෙකු, කෙනෙක් වෙත්; එබැවින්, එසේ හෙයින්; මේ රන්රුව බඳු. මේ රත්රන් රූපය, මැතිවූ; රුසිරෙන්, රූප ශ්රී,යෙන්: මුළු ලොව, මුලු ලෝකයෙහි; පරසිඳු ප්‍රසිද්ධ වූ;
185. නිමල්, නිර්මූල වූ; සොබමින්, ශෝභථානවු; නිසි, යෝග්යන වු; රජ දුවක, රජ කුමරියක්; විමාමුල් කෙරෙමින්, විවාහා මංගලයට පත් කොට; පැහැපත්, ප්ර්භාවනේ යුක්ත වූ; හිරිවරිණි, ශෙවතචඡත්රරයෙන්; උදුල්, බබලන්නා වූ; මනකල්, මනොඥ වු; සිහසුන්, සිංහාසනයට; පත්කර, පමුණුවා;
48
වර්ණුනා සහිත
186 මින් මතු මුළු ලොව රකින ට පින් ඇති අපගේ කුමරු ට මන් පිණවන ලඳකු සතු ට නන් දෙස විමසන විලස ට
187 189 වෙසෙස් මෙරන් රුව ගෙණගොස් සොඳුර ඔවුන් දැක පැහැ දී සවස් වරෙහි දත වන රැස් පඬුරු පිණිස රන් රුව දී තොසිස් තැනෙක තබා සකස් මහරු මඟුල් කර උරු දී අදිස් ව සිටි කල වෙමිනස් ලපිරු තොසින් එවූ නොරැ දී 188 190 මන කල් මෙරුවට පැහැප ත් මෙලෙසින් දන්වා තොරතු රු එකකුල් ලිය එපුර ඇ‍තො ත් යනවුන් හටදී තනතු රු අසවල් දුවදෝ පවස ත් ගනරන් රුව දී විසිතු රු එතෙපුල් අසමත් රසව ත් නුවරුන් අරි‍යෝ දෙසතු රු
186. මින්මතු, මින්පසු; මුලුලොව, සකල ලෝකය; රකිනට, රැකීම පිණිස; පින් ඇති, පින්මත්වූ; අපගේ කුමරුට, අප කුමාරයාහට; මින්පිණවන, සිත් පිණවන්න වූ; සතුට, සන්තෝෂ කරවූ, ලඳක, ස්ත්රි යක්; නන්දෙස නොයෙක් දෙශයන්හි; විමසන විලසට, පරීක්ෂාහ කරණ හැටියට;
188. මනකල්, මනොඥවූ; පැහැපත්, ශොභමානවූ; මෙරුව මේ රූපයට; එකතුල්, එක සමාන ලිය, ස්ත්රිටයක්; එපුර, ඒ නගරයෙහි; ඇතොත් ඇත්තේ නම්; අසවල් දුවදෝ, අසවල් දූ කුමරියදෝ; පවසත්, සැකකර කියත්; රසවත්, රසයෙන් යුක්ත වූ; එතෙපුල්, ඒ වචන; අසමත්, ශ්රඥවනය කිරීමෙන්;
189. "තෙපි එවු" සොඳුරු, සන්ද රවූ; ඔවුන් දැක, ඒ අය බලා; පැහැදී, සතුටුවී; පඬුරු පිණිස, තෑගි පිණිස; රන්රුව දී, රත්රන් රූපය දීලා; මහරු මහාර්ඝාවූ; මඟුල්, මංගලය; උරුදීකර, නිශ්චය කොට; නොරැදී, වහා ලපිරු තොසින්, හදපිරි සතුටින්; එවූ පැමිණෙව;
190. "ඔහු නුවරුන් ඇරියෝ" මෙලෙසින්, මෙයාකාරයෙන්; තොරතුරු දන්වා තකු කියාදී; යනවුන් හට, යන්නවුන්ව; තනතුරු, නිලතල දී; විසිතුරු විචිත්ර;වූ ගතරන්රුව දී, රත්රන් රුවද දී; දෙසතුරු, දෙනාත්තර යන්හි; නුවරුත්, නුවර වැසියන්; ඇරියෝ, යැව්වාහුය.
49 කුසජාතකඃකාව්ය ය
191 බිසොවුන් වදහළ බසසා මැති ද න ගනරන් රුව සළු බරණින් සදම් න නසිරන් සිවි ගෙයකින් ගෙණ බබල න නුවරින් නුවරට විදිමින් නොලසි න
192 නන් දන කැන් රැස් වන නොමි නේ යා ලින් තොට පැන තොට ආදි තැ නේ යා රන් රුව සිටුවා අස් වෙමි නේ යා උන් හැම සිටි සඳ නොපෙණෙමි නේ යා
193 වෙසෙස් එරන්රුව දැක රැසුවු ද න තිදස් පුරෙන් බට සුරඟන මමස වෙ න මිනිස් ලියක් නැතමෙරුවට සරිව න මෙබස් කියන රන්රුව එතනින් ගෙ න
191. මැතිදන, ඇමති ජනයෝ; බිසොවුන්, මෙහෙසිය විසින්; වදහළ, කියනලද: බස, වචනය; අසා, ශ්රරවණයකොට; ගනරන්රුව, රත්රන් රූපය; සළුබරණින්, වස්ත්රන වලින් හා අබරණින්; සදමන, සදා; බබලන; බබලන්නාවූ; නිසි සුදුසුවූ; රන්සිවිගෙයකින්, රන්පල්ලැක්කීයකින්; ගෙණ, ග්රීහණයකොට; නොලසින, වහා, නුවරින් නුවරට, නගරයෙන් නගරයට; වඳිමින්, ප්රීවිෂ්ටවෙමින්;
192. නොමිනේයා, බොහෝසේ; නන්දනකැන්, නොයෙක් ජන සමූහයා: රැස්වන රැස්වෙන්නාවූ; ලින්තොට පැන්තොට, ලිංලග පැන්තොටමුණු ලග: ආදී තැනේයා, යන මේ ආදී තන්හි, රන්රුව සිටුවා, රන්රත් රූපය පිහිටුවා; අස් වෙමිනේයා, පැත්තකට වෙමින්; නොපෙණෙමිනේයා, නොපෙණෙමින්; උන්හැම, උන් සියල්ලන්; සිවිසඳ සිටිකල්හි;
193. රැස්වූ දන, එකතුවූ ජන සමූහය; වෙසෙස් විශෙෂවූ; එරන්රුව දැක, ඒ රත්රන් රූපය බලා; තිදස්පුරෙන් තව්තිසා දෙව්ලොවින්; බට බැස්සාවූ; සුරඟන මිස දෙවගනක් හැර; වෙන, අන්යෙවූ; මෙරුවට සරිවන, මේ රූපයට සමාන වන්නාවූ, මිනිස් ලියක් නැත, මනුෂ්යම ස්ත්රි;යක් නැත; මෙ බස, මේ වචන, කියත, කියන කල්හි; රන්රුව රත්රන් රූපය; එතනින්, ඒ ස්ථාන යෙන්; ගෙණ හැරගෙණ;
50 වර්ණ0නා සහිත
194 සෙනගින් යුත් ඇත් අස් රිය පාබ ල ඉසුරෙන් සුර පුර බට මෙන් මිහිත ල සොබමන් නුවරට මදුරද සාග ල ගනරන් රුව ගෙණ වන්නුය පැහැදු ල
195 එකල් එරජහට දාවූ එක සැ ටි නිමල් දුන් අට දෙන ගෙන් වැඩි සි ටි ලකල් පබාවති නම් ලඳ නොකිලි ටි සියල් රුවින් දිසි දන මන කර අ ටි
196 තෙරක් නුදුටු ගැඹුරැති මහමුහුදි නි බිඳක් රැගෙණ සතහට පානා මෙ නි මදක් කියමි එලඳගෙ රුව වියතු නි අමක් ලෙසින් බොව් දෙසවන් දෝති නි
194. ඇත් අස් රිය පාබල සෙනඟින් යුත්, හස්ති අශ්ව රථ පාබල යන සේනාවන්ගෙන් ගහනවූ; ඉසුරෙන්, සම්පත් වලින්; සුරපුර, දෙව්ලොව; මිහිතල බටමෙන්, පොළොවට බැස්සාක් මෙන් වූ; මදුරට සාගල, මදුරට සාගල නම් වූ; සොබමන්, ශොභමාන වූ; නුවරට, නගරයට, පැහැදුල, බබලන්නා වූ රන්රු, රත්රන් රූපය; ගෙණ වන්නුය, රැගෙණ වන්නාහු ය.
195. එකල්, ඒ කාලයෙහි, එරජහට දාවූ, ඒ රජතුමන්ට ජාතක වූ; එකසැටි, එකාකාර වූ; නිමල්, නිර්ම ල වූ; දූන් අට දෙනාගෙන්, දූන් අටදෙනා අතුරෙන්; වැඩි හිටි, මැඩිමල්වූ; ලකල්, මනොඥ වූ; නොකිලිටි, අක්ලිෂ්ට වූ; පබවති නම් ලඳ, ප්රිභාවතී නම් කුමරිය; සියල් රුවින් දිසි, සකල රූපයන් ගෙන් යුක්තව දෘශ්යඅමානවූවා; සියල් රුවින් දිසි, සකල රූපයන් ගෙන් යුක්තව දෘශ්ය මාන වූවා; දනමන අටිකර, ජනයන්ගේ සිතෙහි ආලය ඇති කරන්නියකි.
196. තෙරක්නුදුටු, පරතෙරක් නොදැක්ක හැකි; ගැමුරැති, ගැඹුරින් යුක්තවූ; මහමුහුදින, මහා සමුද්රවයෙන්; බිඳක්, බින්දුවක්; රැගෙණ හැරගෙණ; සතහට, සත්ව,යාහට; පානා මෙන, ප්ර කාශ කරන්නාක් මෙන්; එලඳගෙ, ඒ ස්ත්‍රියගේ; රුව, ලක්ෂ,ණ; මඳක්, ටිකක්; කියමි, කියන්නෙමි; වියතුනි, ව්යකක්තයෙනි; (එය) අමක් ලෙසින්, අමාවක් මෙන්; දෙසවන් දෝතිනි, දෙකක් නමැති දෑතින්; බොව්, පානය කරව්;
51
කුසජාතක කාව්යෝය
197 නිල් ගෙලෙ පිල් කලඹෙව් නිති බබල න මල් දම් දුල ඇගෙ මුහුළස හමදි න දුල් විදු කිඳු තොර නොවමින් වොරැඳි න නිල් ගන කුළු සිරි පැයි දන මන ගෙ න
198 නොයෙක් රුවින් දිසි එලඳගෙ සිරි ව ත උදක් කියඹු වැල යුතු පටු නලළ ත පසක් වැසුනු ගන කුළකින් කැලලො ත සසක් මඬල ලෙස බබලයි පැහැප ත
199 ශනනිල් දද යුග බඳ රන් යට බ ඳ මනකල් එලඳගෙ බැම ගහනත න ද දිගුනිල් පත් යුශකින් සැදි හැම ස ඳ සුහුඹුල් රන් රඹ පැලයක සිරිල ද
197. නිල්ගෙලෙ පිල්කලඹෙව්, මොනර පියාපත් කලඹක් මෙන්; නිති, නිතර බබලන, බබලන්නාවූ; මල් දම් දුල, මල් මාලා වලින් ජවලිතවූ; ඇගෙ, ඒ ස්ත්රිබයගේ; මුහුලස, කෙශ කලාපය; හැමදින, සියලු කල්හි; දුල් විදුකිඳු ජවලිත වූ විද්යුනත් කෘන්තිය; තොර නොවමින්, නිතොර වෙමින්; වොරැඳින, විරාජමානවූ; නිල් ගනකුළුසිරරි, කළු වලාකුලක ගතිය; නම මන ගෙණ ජනයන් ගේ සිත් ගෙණ; පෑයි, ප්රජකාශකරයි;
198. නොයෙක් රුවින්, අපමණශ්රී;යෙන්; දිසි, දෘශ්යළමානවූ; එලඳගෙ, ඒ ස්ත්රිලයගේ; සිරිවත, මුහුණෙහි වූ, කියඹුවැල යුතු අලකාවලියෙනන් යුක්තවූ; උදක් පටු නලළත, පටු නලළ පමණක්, අනගුළකින්, මේඝකූටයකින්; පසක් වැසුනු අඩක් වැසීමෙන් කැලලොත, කැලලින් යුක්තවූ; පැහැපත, ප්රලභා ප්රා ප්තවූ; සසක් මඬලලෙස, චන්ර්ලඳගමණ්ඩලය මෙන්; බබලයි, බැබලේ.
199. ගනනිල්, තද නිල්පාට ඇත්තාවූ; දදයුගබඳ, ධ්වජ දෙකක් බඳිනාලද; රන්යට බඳ, රත්රන් ලීයකට බඳුවූ; මනකල් මනොඥවූ; එලඳගෙ, ඒ ස්ත්රි යගේ; නඳ, යහපත්වූ; බැම ගහනත, දෙබැම හා නාසය; දිගු දික්වූ නිල්, නිල්පාටවූ; පත් යුගකින්, පත්ර; දෙකකින්; හැමසඳ සියලු කල්හි; සැදි, සැදුනාවූ; සුහුඹුල්, තරුණ; රන් රඹපැලයක, රත්රන් කෙසෙල් පැලයක; සිරි, ශොභාව; ලද, ලද්දේය.
52 වර්ණකනා සහිත
200 සොබනා එලඳගෙ රුසිරෙන් දියත ග දිලෙනා ඉඳුවර ඉඳුනිල් මිණි ර ඟ නදනා දිගුනිල් පැහැසර නෙතු යු ග කෙළනා මින් යුවලකි තුනු සිරිග ඟ
201 පැහැපත් ලවනත් පත් පෙලිනුදු ලා දිසිදත් මුවරද සුවඳැති තිම ලා දනනෙත් කැන් බිඟුකැන් සෙවි ලොබ ලා සිරිගත් තෙය එලඳගෙ මුව කම ලා
202 පසත් කොපුල් තල පිළිබිඹු පත් ස ඳ නිතින් පෙණෙන දියුණුව සතරක් ලෙ ද සවන් වොරැඳි රන්තොඩු යුවල සො ඳ ලෙසින් දිලෙයි රියසක් සතරෙව් ම ද
200. රුසිරෙන්, රූපශ්රීුයෙන්; දියතග, ලොවෙහි අගතැන් පත්වූ; සොබනා, ශොබමානවූ; ඉඳුවර, මහනෙල්ය; ඉඳුනිල්මිණි, ඉන්ර්ි අණීල මාණික්යසය යන මොවුන්ගේ; රඟ, අයුරින්; දිලෙනා බබලන්නාවූ; නදනා, මනොඥවූ දිගු, දික්වූ නිල්, නීලවර්ණයව; පැහැසර, ප්රරභාස්වරවූ; නෙතුයුග, නෙත්ර යුග්මය; තුනුසිරිගග සිරුරු සිරි නමැති නදියෙහි; කෙළනාවූ ක්රීිඩා කරන්නාවූ; මින් යුවලකි, මත්ස්යාග දෙදෙනෙකි.
201. එලඳගෙ ඒ ස්ත්රිනයගේ; පැහැපත්, ප්රදභාවෙන් යුක්තවූ; ලවනත්, තොල් නමැති; පත් පෙලින්, පත්රරපංක්තියෙන්; උදුලා උජ්වලිතව; දිසි, දෘශ්යැමානවූ; දත්, දත් නමැති; සුවදැති, සුගන්ධ්වත්වූ; නිමල, නිර්මවලවූ; මුවරඳ රෙණුවලින් යුක්තවූ; දනනෙත් සමූහයා; ලොබලා, ලොභකොට; සෙවි; සෙවුම් ඇත්තාවූ; මුව, මුහුණ; කමලා සිරිගත්තෙය, පියුමක සිරිය හැරගත්තේය.
202. පසන්, ප්ර්සන්නවූ; කොපුල්තල, කම්මුල් දෙකෙහි; පිළිබිඹු පත් සඳ ප්රිතිබිම්බිතවූ කල්හි නිතින්, නිතර; දියුණුව විගුණව; සතරක් ලෙස, සතරක් මෙන්; පෙණෙන, පෙණෙන්නාවූ; සොඳ සුන්දිරවූ; සවන් වොරැඳි දෙකණෙහි බබලන්නාවූ; රන්තෝඩු යුවල, රත්රන් ඇරුංගල් දෙක; මඳ අනංගයාගේ; රියසක් සතර එව්, රියසක් සතරකට බඳුවූ; ලෙසින්, අයුරින්; දිලෙයි බබලයි.
53
කුසජාතක කාව්යතය
203 තුන් නෙත් කල් දිනු රුසිරැති එකලු න තුන් ලොවෙහිම වෙන කෙනෙකුන් සරිව න තුන් වෙනුවම නැතියයි බඹ ඇඳි මෙ න තුන් විලි රැඳි ගෙලෙ බබලයි හැමදි න
204 මල් සර මුදුනත සුසැදු පැහැප ත පුල් සපු මල් දම් වන් ඇගෙ කොමල ත කැල් මෙන් යුතුවම පවතින නොනැව ත දුල් විදු දම් යුවලෙක සිරිසර ග ත
205 මද ගජකුඹු විලසින් දිසි හැම ස ඳ ලද තුගුතුල් පියයුරු යුග පැහැ න ද නද වන මිණිහරවන් රන්හුය බ ඳ මද රද අබිසෙව් රන් කුමු සිරි ල ද
203. තුන් නෙත් කල් දිනු, උමාව ජයගත්තාවූ; රුසිරැති, රූපශ්රීෙයෙන් යුක්ත වූ; එකලුන, මේ ස්ත්රි ය; සරිවන වෙන කෙනෙකුතත්, සමාන අන් කෙනෙකුත්; තුන්ලොවෙහිම තුන්ලෝක යෙහිම; තුන්වෙනුවම නැතියයි, තුන්නවෙනුවත් නැත්තේයයි; බඹ බ්රවහ්මයා; ඇදිමෙන, ඇන්දාක් මෙන්; ගෙලෙරැඳි, උගුරෙහි රැඳුනු; තුන්විලි, වලිත්රමය; හැමදින හැමකල්හි; බබලයි, බබලන්නේ වෙයි.
තුන් නෙත් කල් නෙත් තුණක් ඇත්තේ හැමකල්හි; ඊශ්වර යායි; ඊශ්වරයාගේ භාර්යාය උමාවයි.
තුන්ලොවෙහි-කාමලොක, රූපලොක, අරූපලොක යන තුන.
204. මල්සර අනඞගයාගේ; මුදුනත, මසත්කයෙහි; සුසැදි සුසජ්ජිතවූ; පැහැපත, ප්ර්භාවෙන් යුක්ත වූ; පුල් සපුමල් දම් වත්, පිපුනු සපුමල් මාලාවක් වැනි වූ; ඇගේ ඒ ප්ර්භාවතියගේ කොමලත කොමල හස්තය; නොනැවත, නැවතීමක් නොමැතිව; කැල්මෙන යුතුවම පවතින, කාන්තියෙන් යුක්තව ම පවතින්නාවූ; දුල් ජිවලිත වූ; විදුදම යුවලෙක, විදුලිය වැල් දෙකක; සිරිසර, ශ්රීවසාරය; ගත, ගත්තේ ය.
205. මද ගජකුඹු විලසින්, මත්ත හස්තියකුගේ කුම්භසඵල විලාසයෙන් දිසි පෙණෙන්නා වූ; හැමසඳ, හැම කල්හි; ලද තරුණ වූ: තුගු උස්ව සිටියා වූ; තුල්, තුල්යැ වූ; පැහැනද ප්රූභා වෙන් ආර්ද්රන වූ; පියයුරු යුග, පයොධර යුග්මය; නදවත, සිත සතුටු කරන්නාවූ; මිණිහරවත්, මුතුහරයක් වැනිවූ; රන්හුය බඳ රන් හුයකින් බඳින ලද; මද රද අනංගයාගේ; අබිසෙව්, අභිෂෙක යෙහි රන්කුඹුසිරි, ස්වර්ණහකුම්භශ්රී්ය; ලද, ලැබීය.
54
වර්ණයනා සහිත
206 සොබමන් දෙවඟන මෙන් මෙලොවට බ ට රුසිරෙන් බබලන එලඟගෙ නොකිලි ට ගනරන් පොරුව විලසින් දිසි පි ට දනමන් තොස වඩවයි දුටු දුටු වි ට
207 මන් පිණවන ඇගෙ තුනුතුරු මුදුන ට මන් මද රද සිතුසේම නැඟීම ට වන් නැබ වළ සිටවමිනි වසා ය ට තුන් විලි මහ බඹු බැඳි වැනි සැරප ට
208 නිමද ගජන් කුඹු තල වත් මනර ග එලඳ ලපිරු තුගු තුල් පියයුරු යු ග නිබඳ සුලා වැහැරුණු මෙන් ඉගස ග පැහැද දිලෙයි මද රද දුනු මිට ර ග
206. මෙ ලොවට, මේ ලෝකයට; බට, බැස්සාවූ; සොබමන්, ශොබමානවූ; දෙවඟන මෙන්, දිව්යව කාන්තාව මෙන්; නොකිලිට, නිර්මණලවූ; රුසිරෙන් බබලන, රූපශ්රීඟයෙන් බබලන්නාවූ; එලඳගේ, ඒ ස්ත්රි යගේ; ගනරන් පෝරුව විලසින්, රත්රන් ලෑලි කඩක විලාසයෙන්; දිසි පෙණෙන්නාවූ; පිට, පිටපැත්ත; දුටු දුටුවිට, දැක් දැක්ක කල්හි, දන, ජනයාගේ මත්තොස, සිතේ සතුට; වඩවයි. වර්ධපනය කරයි.
207. මන් පිණවන, සිත් සතුටු කරන්නාවූ; තුන්විලි, වලිත්ර්ය; ඇගේ, ඒ ස්ත්රි,යගේ; තුනු තුරු මුදුනට, ශරීර නමැති වෘක්ෂටයේ මස්තකයට; මින් මද රද, අනංගයා; සිතුසේම සිත් පරිදි; නැගීමටවන්, ගොඩවීමට මෙන්; නැබ වළ, නාභිය නමැති ආවාටයෙහි, වසා යට, වසා රොද නමැති යෂ්ටිය; සිටවමිනි, සිටුවමින්; මහ බඹු මහා බඹහු විසින්; බැඳි
බදින ලද; සැරපට වැනි හැර පට වැන්න.
208. මනරග, සිත් සතුටු කරන්නාවූ; නිමද ගජන් තුන් මදයෙන් මත්වූ ඇතුන්ගේ; කුඹුතල වන්, කුම්හස්ථල වැනිවූ; එලඳ, ඒ ස්ත්රිනයගේ; ලපිරු හෘදය පුරා සිටි; තුගු උස්වූ අතුල්, අතුල්යවවූ; පියයුරු යුග, තන දෙක; නිබඳ, නිතර; උසුලා, ඉසිලීමෙන්; වැහැරුණු මෙන්, වෑරීගියාක් වැනිවූ; ඉඟසුග, හීන්වූ ඉඟටිය; මදරද අනංගයාගේ; දුනුමිට රඟ දුනුමිට මෙන්; පැහැද, සිත් ප්රටසන්න කොට; දිලෙයි, බැබලේ.
55 කුසජාතක කාව්ය ය
209 ලෙවන් නුවන් මින් රළ කෙළි හැමව ර යොවුන් ගගෙහි වැලි තල වන් පැහැය ර දුවන් පෙදෙස එලඳගෙ සව්සිරිබ ර සුවන් කමින් කළ රිය සක එක යු ර
210 ගජනත් රඹකඳ ජයගෙණ තෙවු නා
සිරිමත් එලඳගෙ දෙවටොර සොබ නා
මදමත් සලෙල ගජන් බැඳ රඳ නා
පැහැපත් රන්ටැම් යුවලෙව් දිලෙ නා
211 සියල් රුවින් දිවසර මෙන් බබල න එකල් බඳුන් යුග දන මන පිණව න විපුල් උතුරු සයුරෙන් නැගි සසොබ න නිමල් බුබුලු යුවලෙව් නොම වියකෙ න
209. හැමවර, හැමකල්හි; ලෙවන්, ලෝවැස්සන්ගේ; නුවන් මින්රළ, නෙත්රන නමැති මත්ස්යබ සමූහයා; කෙළි ක්රීුඩා කළ වූ; යොවුන් ග‍ෙඟහි, තරුණකම නමැති නදියෙහි; පැහැසර, බබලන් නාවූ; වැලිතලවත්, වැලිතලාවක් වැනිවූ; සව්සිරිබර, සකල ශ්රී‍යෙන් හරිතවූ; එලඳගේ, ඒ ස්ත්රිවයගේ; දුවන් පෙදෙස ජඝන ප්රදදෙශය; සුවන්කමින්කළ, රන්කම් වලින් අලංකාර කළ; රිය සක එකයුර, රියසකක් හා සමානය.
210. ගජනත්, ඇත්සොඩ; රඹකඳ කෙසෙල් කඳන්, ජය ගෙණ දිනා තෙවුනා, ශොබනා, ශොභනවූ; එලඳගෙ දෙවටොර, ඒ ස්ත්රිකයගේ කලවා දෙක, මදමත්, මදයෙන් මත්වූ; සලෙල ගජන්, කාමුකජන නමැති ඇතුන්; බැඳ බන්ධරනය කොට රඳනා නවත්වන්නාවූ; පැහැපත්, ප්රතභාවෙන් යුක්තවූ; දිලෙනා බබලන්නාවූ; රන්ටැම් යුවලෙව්, රත්රන් කනු දෙක මෙනි.
211. සියල් රුවින්, සකල රූපයෙන්, දිවසර මෙන්, දෙව ගනක මෙන්; බබලන, බබලන්නාවූ; එකල් බඳුන්, ඒ ස්ත්රි,යගේ; මන පිණවන, සිත් සතුටු කරනුනාවූ; දනයුග, දනදෙක; විපුල්, මහත්වූ; උතුරු සයුරෙන් නැගී, උත්තර සාගරයෙන් නැංගාවූ; සසොබන, සොභාසහිතවූ; නොම වියකෙන, නොනැසී පවත්නා වූ; නිර්ම ල්, නිමල වූ; බුබුලු යුවලෙව්, බුබුලු දෙකක් වැන්න.
56 වර්ණලනා සහිත
212 සොබන රුවින් දිසි එලඳ‍ෙග මනර ඟ දිලෙන නිතර රණ මොනරිඳු කර ර ඟ නොමන පැහැති සසිලිටුවූ යුගද ඟ දකින සතන් මනනෙත් කරවයි ද ඟ
213 ඉඳුනිල් අබරණ බිඟුදැල් වට කළ පැහැදුල් රතැගිලි දළපෙළ සුල කළ රජකල් බඳ තිසරගන සෙවුත් කළ දෙප තුල් ඇගෙ රතසර සිරි පළ කළ
214 දිමුත් සුරත් ලවනනත් පබලකු රූ මහත් ගඳැත් කුඹුවන් නත ලිපි රූ බලත් වණත් එලඳගෙ තුනු රුසි රූ සකත් අතත් මුත් වත් වෙති කටු රූ
212. සොබන රුවින්, ශොභන රූපයෙන්; දිසි පෙණෙන් නාවූ; එලඳගේ, ඒ ස්ත්රිතයගේ; මනරග, මනෝහරවූ; රණමොනරිඳු කර රන, රණ මොනරෙකුගේ කර මෙන්; නිතර දිලෙන, නිතරම බබලන්නාවූ; නොමින, ප්රරමාණ නොකළ හැකි; පහැති, ප්රයභා වෙන් යුක්තවූ; සිසිලිටු වූ, දැකුම්කළු වූ, දඟයුග, කොණ්ඩා දෙක; දකින සතුන් දුටු දුටු සත්වතයන්ගේ; මන නෙත්, නෙත් සිත්; දඟ කරවයි බද්ධ කරවයි.
213. ඉඳුනිල් අබරණ ඉන්ර් න නීල මානික්යායභරණ නමැති; බිඟුදැල්, භෘඞග සමූහයා විසින්; වටකළ, වටකරණ ලද්දාවූ; පැහැ දුල්, ප්රමභ වෙන්, උප්වලිතවූ; රතැගිලි රතු ඇගිලි නමැති; දල පෙල සුලකළ, පත්ර් සමූහයෙන් යුක්තවූ; රජකල්බඳ රාජ ස්ත්රීඟන් නමැති; තිසරඟන සෙව්මු කළ, හසගනන් විසින් සෙවුනා ලද්දාවූ; අගේ, ඒ ප්රබභාවතියගේ; දෙපතුල්, පතුල් දෙක; රතසර සිරි රක්තපද්මශ්රීඅය; පළකළ ප්රතකාශ කෙළේය.
214. දිමුත්, දීප්තිමත්වූ; සුරත්, ඉතා රතුවූ; ලවනත්, තොල් නමැති; පබලකුරු, පබල දලු ඇති; මහත්, විශාල වූ ගදැත් කුඹු වන්, ගන්ධඉ හස්තීන්ගේ කුම්භ වැනි; තන, පයොධරයන් ගෙන්; ලපිරු, හෘද්ය පිරුණාවූ; එලඳගේ ඒ ස්ත්රිහයගේ; රුසිරු, රූපශ්රීයයෙන් යුක්තවූ; තුනු සිරුර; බලත්, බැලීමෙහිද; වණත්, වැණි මෙහිද; සකත්, ශක්ර යාද; අනත්, අනන්තයා ද; මුත්, හැර; කවුරු වත් වෙති, කවර කෙනෙක් පොහොසත් වෙත්ද.
57
කුසජාතක කාව්යිය
215 රන්රුව ගෙණ එම ර එපුරට පත් ඇමති ම ර එරජුගෙ පොකුණු තෙ ර එරන්රුව සිටුවමින් සිටි ව ර
216 218 රිවිපත අත් ගිර ව රන් රුව දැක ම නා පබවතිය කහවනු ව ට පබවතිය යන සිති නා ගෙණ රන් රිදී ග ට තනිම් තෙපි මෙත නා දියට එති ලඳ අටදෙනෙක් තු ට කුමට අවුදැයි කියා රොසි නා
217 219 එකුමරි හට දිමු ත් තරේ අත ඔස වා කිරිවේ තනතුරට ප ත් පරුස බැන නුසුදුසු වා කුදුටු ගතිනි යු ත් සරිද මා නැසූ වා මහැලි අගනද ඔවුන් සහවු ත් කියා කන්සත් පිටට ගැසූ වා
215. එවර, ඒ උතුමවූ; රන්රුව ගෙණ, රත්රන් රූපය රැගෙණ; එපුරට පත්, ඒ නගරයට පැමිණි; ඇමතිවර, ඇමති සමූහයා; එරජුගේ, ඒ රට රජතුමාගේ; පොකුණුතෙර, පොකුණු ඉවුරෙහි; එ රන්රුව ඒ රන්රූපය; සිටුවමින්, තබා; සිටිවර, සිටි කල්හි.
216. රිවි, හිරු; අත්ගිරට, අස්ත පර්වතයට; පත, පැමිණි කල්හි; පබවතිය, ප්රනකාවතී කුමරිය; තහවනුවට, නැහැවීම පිණිස; රන් රිදී ගට ගෙණ, රන් රිදී කළ ගෙණ; තුට, සතුටින්; ලද අට දෙනෙක්, ස්ත්රීරන් අටදෙනෙක්; දියට එති, දිය පිණිස එති.
217. දිමුත්, දීප්තිමත්වූ; එකුමරිහට, ඒ කුමාරියගේ; කිරි මවු තනතුරට පත්, උපමවු නතතුරට පැමිණි; කුදුවූ, කුදු ගැසුනු; ගතිනි යුත්, සිරුරෙන් යුක්තවූ; මහැලි අගනද, මහලු ස්ත්‍රියද; ඔවුන් සස, ඔවුන් සමඟ; අවුත්, ඇවිත්.
218. මනා, මනොඥවූ; රන්රුව දැක, රත්රන් රූපය බලා පබවතිය යන සිතිනා, ප්ර්භාවතී කුමරිය යන අදහසින්; තෙපි, යුෂ්මතිය; මෙතන, මේ ස්ථානයෙහි; තනිව, තනියෙන්; කුමට අවුදැයි, කුමකට පැමිණියහුදැයි කියා; රොසිනා, කෝපයෙන්.
219. තැරේ, නදීන්; අත ඔසවා, අත උලුක් කොට; නුසුදුසු වා අයොග්යහ වූ; පරුෂ, රළු වචන; බැණ, කථාකොට; මා නැසුවා සරිද, මා විනාශ කළා සරිදැයි; කියා, කථනය කොට; කන්සක් පිටට, කම්මුලක් උඩව; ගැසුවා, ගැසුවාය.
58 වර්ණ;නා සහිත
220 නොදැන ඇති සේ දී රන්රුවට පහරක් දී නොමදව අත රි දී මෙසේ පවසයි මැහැලි එකු දී 221 223 මදුව යයි සැක කො ට මේ රන් රුව සරි ව න පහර දී රන් රුවක ට කුමරියක් ඇද්ද වෙ න වෙහෙසද විය අත ට මෙ අප තතු ලෙසි න අනේ නපුරක් වීය අද ම ට කීවොත් යෙහෙකැයි කිවු අයදිමි න
222 224 කියත ඇය මෙලෙස ට එබහසා එක ලී මෑණි දනෝ බැස එලිය ට දුරැර උන් සිත කුහු ලී වඩමින් සිත සතු ට රස නෙපුලෙන් බ ලී කරුණු පිළිවිසායෝ නියම කො ට මෙසේ පවසයි එ කුදු මැහැ ලී
220 ඇතිසේදී නොදැන , ඇඟි සැටි නොදැනීමෙන් ; රන් රුවට , රන් රන් රූපයට ; පහරක් දී, පාරක් ගසා ; නොමදව බොහෝ ;අතරිදී ,අතෙහි වේදනා ඇතිවී, මැහැලී එකුදී ,මැහැලී එකුදු ගැහැණිය ;මෙසේ, මෙයාකාරයෙන්; පවසයි, ප්ර කාශ කරයි.
221 මදුම යයි, මා‍ෙග් දු යයි, සැකකොට සැක උපදවා ;රන් රුවකට, රත්රන් රූපයකට ;පහරදී, පාරදී; අතට ,හසත යට; වෙහෙසද විය, වේදනාද වුයේය ;අහෝ, අනේ ;අද ,මේ දවසෙහි; මට මාහට; නපුරෙක් විය ,නපුරු දෙයක් සිදුවිය.
222 ඇය, ඒ ස්ත්රී ය ;මෙලෙසට ,මෙයාකාරයෙන් ;කියත, කියන කල්හි ;මැතිදනෝ ,ඇමතියෝ එලියට බැස; එලිමහනට පැමිණ; සිත ,සිතෙහි ;සතුට වඩමින්, සතුට ඇතිකර ;ගණිම‍ින් කරුණු තොරතුරු; නියම කොට, නියම වශයෙන්; පිළිවිසියෝ, විචාළාහුය .
223මේ රන් රුව, රූපයට ;සරිවන, සමාන වන; වෙන, අන්ය, වු; කුමරියකුත් ,කුමරිකාවකුත් ;ඇද්ද ,ඇත්තේද තතු ලෙසින් ,තතු පරිදි ;මෙ අපට, මේ අපහට; කීවොත් , කිවහොත් ; යෙහෙකැයි, හොඳයය්‍ි; අයදිමින, යච්ඤා කරමින් ; කීවු , කීවාහුය.
224 එකලි, ඒ කාලයෙහි ; එබස අසා, ඒ වචනය අසා; උන් සිත , ඒ ඇමතියන්ගේ සිතෙහි; බලි , බලවත් වු ; කුහුලී, කුහුල; දුරැර, ඉවතලා; අස තෙපුලෙන්, රසවත් වචනයෙන් ; එකුදු මැහැලී, ඒ කුදු ස්ත්රිරය ; මෙසේ , මේ ආකාරා‍ෙයන් ; පවසයි, කියයි
60 වර්ණ;නා සහිත
225 පරසිදු මේ මහිත ල මදුරව පුරෙහි සාගා ල මදුරදුව බෝ බ ල දුවක් ඇත පබවතී නමින් දු ල
226 228 සිවුරියන් ගෙය කු ස එකුමරි වසන තැ න වැද ඉදින සඳ එදිගැ ස රජ කුමරියන් ඇතත් වෙ න දුරුවෙයි අඳුරු රැ ස නොම දිලෙත් රුසිරෙ න මිනි පහන් ගණනක් නැගුලෙ ස දිනිඳු අමියස ලූ පහන් මේ න
227 229 නිසි සඳුන් සුව ඳ මේ කතා රුව සුම ට නික්මෙයි ඇගින් මනන ඳ රැගෙන ගියහොත් ඇ මෙක ට මහනිල්මල් සුව ඳ සරිකළ සුරඹක ට පිටත්වෙයි ඇගෙ මුව ගැබින් සො ඳ වැදිරිකසේ සිතෙයි මේතොප ට
225. මේ මිහිතල, මේ පොළෝ තලයෙහි; පරිසිදු, පුසිද්ධ වූ; මදුරට, මදුරටෙහි; සාගලපුරෙහමි, සාගල් නුවර; බෝ; බල බොහෝ බලවත් වූ; මදුරට, මදුරජහට පබවතී නිමින්. ප්රනභාවතී යන නාමයෙන් යුත්; දුල, ජ්වලිත වූ; දුවක් ඇත, දුතීකාවක් ඇති.
229. එදිගැස, ඒ ස්ත්රි;ය; සිවුරියන් ගෙයකුස, සතර රියන් ගෙයක් ඇතුළෙහි; මැද ඉඳින සඳ, වැදී ඉන්නා කල්හි; මිණිපහන් ගණනක් නැගුලෙස, මැණික් පහන් බොහෝ ගණනක් පත්තු කළ කලක් මෙන්; අඳුරු රැස, අන්ධකාර රාශිය; දුරු වෙයි, දූරි භුත වෙයි.
227. ඇගෙ, ඒ කුමරි‍යගේ; ඇගින්, සිරුරෙන්; දෙසඳුන් නිසි, දෙසඳුනට සමාන වූ; මනනද, මනොඥ වූ; සුවඳ, සුගන්ධය; නික්මෙයි, පිටවෙයි; මුව ගැබින්, මුඛයෙන්; සොඳ, සුන්දර වු; මහ නෙල්මල් සුවඳ, මහනෙල් මල් සුගන්ධය; පිටත්වෙයි, නික්මෙයි.
දෙසඳුන් - සුදුහදුන්; රත්හඳුන්
228. එකුමරි, ඒ කුමාරිය; වසන තැන, වාසය කරන ස්ථානයෙහි; වෙන, අන්යෙ වූ; රජකුමරියන් ඇතත්, රාජකුමරිකාවන් විසූ වත්; දිනිඳු අබියස, සුය්ය්යෙ යා සමීපයෙහි; ලු, දග්වන ලද; පහන් මෙන, ප්ර්දීප මෙන්; රුසිරෙන්; රූපශ්රීියෙන්; නොම දිලෙත්; නො බැබලෙත්;
229. සුමය, ඉතා මට වූ; මේ කතා රුව, මේ රත්රන් රූපය; ඈ වෙතට, ඈ කරා; රැගෙන ගියතොත්, හැරගෙන ගියොත්; සුරඹකට, දිව්ය ස්ත්රි්යකට, සරිකළ සමාන කළ; වැදිරියකසේ, වැදිරියක් මෙනේ: මෙතොපට, මේ යුස්මතුන් නව; සිතෙයි, වැවගෙයි.