කාව්යශේඛර-දොළොස්වන සග

දො ළො ස් ව න ස ග

1. පුදනකාලහල රැ සේ

පවතින කල ද වෙසෙ සේ1

මහසතු අනුඟ සේ

දෙපණ බා හොති2 නයිඳු එම සේ

2. එස‍ඳෙහි පැර සු රු

දපමින් මතුරු පිවිතු රු3

ගෙන විසවෙදෙක් සු රු

අළේ 4අරණට උරග බියක රු

3. අනතුරු දුනුබමු ණූ

රජු වෙතටවුත් සකුලු ණූ

ඔසවා අත දකු ණූ

කියා මෙතෙපුල්5 තොසින් පිරු ණූ

දොළොස්වන සග

1. වෙසෙසේ-විශේෂයෙන් , පුදකොලහල රැසේ-පූජාකෝලා හල රාශිය, පවතින කල ද- පවත්නා කල්හිද, නයිඳු-නාග රාජ තෙම, මහසතු-මහාසත්වයන්ගේ, අනුහසේ-ආනුභාව යෙන්, එමසේ-ඒ විසූ පරිද්දෙන්ම, දෙපණ බා-දර්පණභාග්වැ, හොති-ශයනය කෙළේ.

2. එස‍ඳෙහි-තත් කාලයෙහි සුරු-ශූරවූ, විසවෙදෙක්-විෂ වෛද්යෙයෙක් තෙම, අසුරු පැහැර-අච්ඡරාසඞ්ඝාතය කොට, පිවිතුරු-පවිත්රහසේ, මතුරු දපමින්-මන්ත්ර දල්පනය කෙරෙමින්, බියකරු-භඞ්කරවූ, උරග-සර්පයා, ගෙන-ග්රෙහණයකොට කොට, අරණට-අරණ්යවට, අළේ-හැරියේය.

3. අනතුරු-අනන්තරවැ, දුනුබමුණු-වෘද්ධ බ්රා හ්මණ තෙම, සලකුණු-කරුණා සහිතවූ, රජු වෙතට-නරෙන්ද්රධයා සමීපයට, අවුත්-ආගමනය කොට, දකුණු අත-දක්ෂිණ හස්තය, ඔසවා- උත්ක්ෂේපණය කොට, කතාසින්-සන්තෝෂයෙන්, සපිරුණු- සම්පූර්ණණවූ, මෙතෙපුල්-මේ වචනයෙන්, කියා-කථනය කෙරේ.

1 මෙලෙසේ 2 දරණලාහොති; දුරණලා ගතු-සමහර 3විසිතුරු 4 හළේ 5 තෙපුල

244. කාව්යජශේඛර 12 සර්ග ය

4. මිතුරුසත මනදො ළ සිරිගිරි සිරින් සිදු ක ළ

අප අගරජු පුව ළ දිනේ යසරැස පතළ ලොවතු ළ1

5. පුවතර සකරුව න් ඇත් හය ලිය මිණි රුව න්

මැතිමිණි සුත රුව න් සැපත් කැලුමැති පහළ ඉරුව න්

6. සිව්දිව්හි සක්වි ති නිරිඳුන් නොලත් නුවණැ ති

මෙසෙන්පඬි අගමැ ති බැවින් මුළුලොව තොපට සරිනැ ති

4. මිතුරුසත- මිත්රරප්ර‍ජාවගේ , මනදොළ- මනෝදෝහයද, සිරි ගිරි සිරින්- ශ්රීමපර්වතයාගේ ශෝභායෙන් , සිදුකළ සිද්ධ කළාවූ , පුවළ-ප්රෞ-ඪවූ, ලොව තුළ -ජගදභ්යදන්තරයෙහි , යසරැස- යශෝ රාශියෙන් , පතළ- ව්යාලප්තවූ , අප අගරජු-අපගේ අග්ර රාජ තෙම, දිනේ- ජයග්රතහණය කෙරේවා.

5. පුවතර- ප්රවසිද්ධවූ, සක්රුවන් - චක්ර-රත්නය , ඇත් හස්ති රත්නය, හය- අශ්වරත්නය, ලිය- ස්ත්රීජරත්නය, මිණීරුවන්- මාණික්ය්රත්නය , මැතිමිණි අමාත්ය්(ගෘහපති) රත්නය, සුත රුවන්-පුත්රර( පරිණායක) රත්නය යන, සැපත්-( සප්තරත්න)සම් පත්තීන් කරණ කොට ගෙන, පහළ-උදයප්රා්ප්තවූ , ඉරුවන්- සූය්ය්් යා මෙන් , කැලුමැති- කාන්තිමත්වූ , ( මතු කව හා සම්බන්ධයි.)

6. සිව්දිව්හි-චතුර්ද්වීපයෙහි , සක්විති- චක්ර,වර්තීවූ , නිරිඳුන්- නරේන්ද්රසයන් විසින් , නොලත්- නොලබන ලද්දාවූ , නුවණැති- ප්රා්ඥවූ , මෙසෙන්පඬි -මේ සේනක නම් පණ්ඩිතයානන්, අග මැති බැවින්- අග්රාතමාත්ය් කොට ඇති බැවින් , මුළුලොව-සකල ලෝකයෙහි , තොපට- යුෂ්මතුන් වහන්සෙට , සරි- සමාන වූයෙක්, නැති- අවිද්යුමානයි

1.දිගත පළකළ

12 සර්ගළය සංජීවනී ව්යා ඛ්යාා 245.

7. ලද හැකි ගජන් ම ත්1 ලද හැකි රුසිරු දිගුනෙ ත්

ලැබේ මුතුමිණිව ත්2 නොලද හැකි මැයි තැනක් පැනව ත්

8. එයින් මෙවදන්ප ති දැක දැක3 ඉඳින ලෙස රු ති

ඔබට මහපින් ඇ ති ලැබිණි4 දිවිලත් පලය සැකනැ ති

9. වදනෙසෙ5 කිරීම යි මෙමහතු නිති දැකීම යි

බස කන වැකීම යි තොපට රජසිරි මෙඇම වීම යි

7. මත්ගජන්- මත්තමාතඞ්ගයන්, ලදහැකි- බැබියහැක්කේය, රුසිරු- රූපශ්රී ඇති, දිගුනෙත්- දීර්ඝාක්ෂීන් ( කාන්තාවන්) , ලද හැකි- ලැබිය හැක්කේය, මුතුමිණිවත්- මුක්තාමාණික්යා වස්තු, ලැබේ- ලභ්යයමාන වෙයි , පැනවත් තැනක්- ප්රායඥකෙනෙකු, නොලද හැකි මැයි- ලැබගත නොහැක්කේමැයි.

8. එයින් - එසේ හෙයින් , මෙවදන්පති- මේ වාචස්පතීහු , රුති ලෙස-රුචිවූ පරිද්දෙන් , දැක දැක ඉඳින- දර්ශනය කෙරෙමින් වාසය කරන්නාවූ , මහපින් ඇති- මහා භාග්යරය ඇත්තාවූ , ඔබට- යුෂ්මතුන්ට, දිවි ලත් පලය- ජීවිතප්රතතිලාභඵලය, ලැබිණි- ලබ්ධ විය , සැක නැති- (මෙහි) ශඞ්කාවක් නැත්තීය.

9. මෙමහතු- මේ මහත්මයාගේ , වදන්-( අවවාද) වචනයන්, එසෙ- එපරිද්දෙන් , කිරීමයි - ප්රකතිපාදනය , නිති- නිරන්තරයෙන් , දැකීමයි- (මොවුන්ගේ) දර්ශනය , බස- භ‍ාරතීය, කන වැකීමයි- කණ්යෙයිය හි ස්පර්ශවීමය ( යන යමක් ඇද්ද) . තොපට- යුෂ්මත් හට, රජසිරි- රාජ්යෙශ්රීම නම් , මෙඇම- මෙකී සියල්ල , වීමයි- සිද්ධ වීමයි.

1. වත් 2.මිණිමුතුවත්- මුද්රිත 3.දැන දැන 4.ලැබිනි 5.වැඳ මෙහෙ- මුද්රිත 246. කාව්යිශේඛර 12 සර්ග ය

10. යළි අගවිපු වෙත ට සිට කරකැවී සහතු ට

එබමුණු මියුරු කො ට පුවළ තියුගී පැවසී මෙලෙස ට

11. ගුණමිණි මහසයු ර සව්සත කුමුදු නිසයු ර

නුවණින් තිලෝගු ර සැරදෙ1 දදකුලකමල දිවයු ර

12. පිරිසුදු2 දෝ අන ඳ එකලා අනත් නැණබ ඳ

සිතන3 රුසිනනුබ ඳ පරම බඹ නම් තො මය ගුණබ ඳ

10. එබමුණු -ඒවෘද්ධ බ්රා්හ්මණ තෙම, යළි- ඉක්බිති, අගවිපු වෙතට- අග්රබවිප්ර යා සමීපයට, කරකැවී සිට - ප්ර ත්යඅවෘත්තව සිට, සහතුට- තුෂ්ටි සහිතව , පුවළ- ප්රෞ,ඪවූ , තියුගී- ස්තුති ගීතයන්, මියුරු කොට- මධුර කොට , මෙලෙසට- මේ(මතු දක්වන) විලාස යෙන්, පැවසි-ප්රටකාශ කෙළේ.

11. ගුණමිණි-ගුණ නමැති මාණික්යකයන්ට, මහසයුර-මහා සාගරය ( බඳුවූ) , සව්සත- සකල සත්ව නමැති , කුමුදු- කුමුදු පුෂ්ප යන්ට, නිසයුර- නිශාකරයා ( බඳුවූ) ,නුවණින්- ඥානය කරණ කොට ගෙන , තිලෝගුර- ත්රෛ(ලෝකාචාය්ය් නමවූ , දදකුලකමල- ද්විජකුල නමැති පද්මවනයට , දිවයුර- දිවාකරයා ( බඳුවූ උත්ත මය ) ,සැරදෙ- චිරකාලයක් ජීවත්වෙහිවා.

12. පිරිසුදු- පරිශුද්ධවූ, දෝ- ජ්යෝබතිස් ස්වරූපවූ , අනඳ- ‍ආනන්ද ස්වරූපවූ , එකලා-අසහායවූ, අනත්- අනන්තවූ , නැණ බඳ- ඥානස්වරූපවූ, රුසින්-සෘෂීන් විසින් , අනුබඳ-නිරන්තර යෙන්,සිතන- ධ්යා,යමානවූ, පරමබඹ නම්- පරබ්රවහ්මයා නම්, ගුණබඳ ගුණමූර්තිවූ, තොමය- යුෂ්මත් තෙමේමය. . සැරද- 2.පිරිසිදු 3.සිනෑ-මුද්රිත 12 සර්ග-ය සංජීවනී ව්යා ඛ්යාූ 247.

13. පැල් ලැග විමන් හැ ර ගොයම් රකිනා ගොවි යු ර

තො දැන් වෙන්ලොව හැ ර සතන් රකිනෙහි1බැස දෙරණ තු ර

14. සුරමඟ සමීර ණ කිනුමඟ සිලිල් මෙ දෙර ණ

හොතුරු සඳ නුබමෙ ණ තො මය අටතුනු උළිඳු සිළුමි ණ

15. සිටුතු2 පුල්විල සේ ගමනොත මඳපවන් සේ

දුර හිමකැළුම් සේ තිලෝ3 සනහව ළමා අමා සේ

13. විමන්-හැර- (ස්වකීය ) මන්දිරය වර්ජිත කොට , පැල් ලැග- ක්ෂේත්රාකුටියෙහි වාසය කොට , ගොයම් රකිනා-ශස්ය, රක්ෂණය කරන්නාවූ, ගොවියුර- කෘෂිවලයකු මෙන්, තො- යුෂ්මත් තෙම, දැන්-මෙකල්හි, වෙන්ලොව- විෂ්ණු ලෝකය, හැර-වර්ජිත කොට, දෙරණතුර- ධරණිතලාභ්යයන්තරයට,බැස- අවතීණ්ව්-ෙම, සතන්- සත්වයන්, රකිනෙහි- රක්ෂණය කරන්නෙහි.

14. සුරමඟ- ආකාශය, සමීරණ- මාරුතය, කිනුමඟ-වහ්නිය, සිලිල්- ජලය, මෙදෙරණ- මේ පෘථිවිය, හොතුරු-යජමානය, සඳ-චන්ද්ර යා, නුබමෙණ- සූය්ය්යම ය යන ,අටතුන-අෂ්ට මූර්තියක් ඇති,උළිඳු සිළුමිණ - චන්ද්රීශේඛරයා නම්, තො මය - යුෂ්මත් තෙමේමය.

15. සිටුතු- ස්ථිති‍ය කරන කල්හි, පුල්විලසේ- පුෂ්පිත තඩා ගය ‍ෙමන් ද , ගමනොත- ගමනප්රාලප්ත කල්හි, මඳපවන්සේ- මන්දමාරුතය මෙන් ද, දුර- දුරස්ථවූ කල්හි, හිමකැලුම්සේ- චන්ද්රරයා මෙන්ද , ළඟ-සමීපස්ථ කල්හි, අමාසේ- අමෘතය මෙන් ද, තිලෝ- ත්රෛ ලෝක්ය ය , සනහව-ආශ්වස්ත කරව.

1.රකිනේ; රකි-නව-සමහර 2.දිමුතු 3.තිලොව

248. කාව්යනශේඛර 12 සර්ග්ය

16. බඹ සුරගුරු අන ත තෙපලිය නොහැකි1 තොප වෙ ත

කෙපමණ සෙසු2 විය ත කියනු කිම ඇළ සයුර වියළෙ ත

17. යම්තම්3 කිවින් සෙ සු අබිමන් තොප නොවේ මු සු

ලෝතලිරැව් සුදු සු නොවේ දනුවෙක්4 රන්තලිය ගැ සු

18. නොම යදිය ද5 නිතො ර පරවැඩ කෙරෙහි මහවි ර

පෙමැති මවු පියොවු ර6 කුමරු නොබොතත් එරේ කිරිබ ර

16. බඹ- බ්රතහ්මය, සුරගුරු- වෘහස්පතිය, අනත- අනන්තය (යන මොහු). තොපවෙත- යුෂ්මත්හු සමීපයෙහි, තෙපලිය නොහැකි- ( වයක්තයහයි) නොකිය හැක්කාහුය, සෙසු වියත- අවශේෂ ව්යහක්තයෝ, කෙපමණ- කෙතරම් වෙත් ද, සයුර- සාගරය, වියළෙත- ශුෂ්ක වන කල්හි, ඇළ- මාතෘකාව, කියනු- කථනය කිරීම , කීම- කිමර්ථ ද,

17. සෙසු- අවශේෂවූ , යම්තම් කිවින්- ස්වල්පමාත්රෘ කවීන්ගේ, අබිමන්- අභිමානය,තොප- යුෂ්මතුන් හා , මුසු නොවේ- මිශ්රි නොවේ.( ඒ එසේ මැයි) ලෝලිත රැව් සුදුසු- ලෝහස්ථාලියකගේ රාවය බඳුවූ , දනුවෙක්- ධවානයෙක් , ගැසූ- ප්රවහතවූ, රන්තලිය- ස්වණ්ස්ු ථාලියෙක්හි , නොවේ- නොවන්නේය.

18. මහවීර- මහාවීරයන්වහන්ස, නොම අයදිය ද- ආයාචිත නුවූවත් , නිතොර- නිරන්තරයෙන් , පරවැඩ කෙරෙහි- පරාථිය සිද්ධ කෙරෙහි , (ඒ එසේ මැයි) කුමරු - කුමාරයා , නොබො තත්- පානය නොකරන නමුත් , පෙමැති- ප්රෙ මාන්විතවූ, මවු- මාතෘවගේ, පියොවුර- පයෝධරයෙහි , කිරිබර- ක්ෂීරහාරය, එරේ- ස්රා විතවේ.

1.නොහෙකි-මුද්රිත 2.සෙසු 3.යන්තම් 4.දනුවෙක; දනුවක්-ඇතම් 5.යැදියද මුද්රිත 6.පියයුර; පියවුර-බොහෝ

12 සර්ගුය සංජීවනී ව්යාොඛ්යාූ 249.

19. ඉක්ම ද සිටි තෙප ල වැඩදේ තගුණ තියු1 ලො ල

තුඟුතුරු සෙවුම් ප ල කෙරේ සැතපුම් නොලැබෙතත් ප ල2

20. සුපිපි බඳුවදම ල් ඉදිරියෙ3 දෑවාණග ල්

රතුවේ ඔබ අස ල් එමට හැඟු‍ෙණ් එමෙන් මෙතෙපු ල්

21. දත් දහමකින් ය ම් තිලොවට උතුම්වෙහි4 න ම්

හිමි තට එම උව ම් වෙනත සරි කොට ගහට නොකෙරෙ ම්

19. තෙපල- වාග්විෂයය, ඉක්ම ද සිටි- අතික්රාාන්තව ද ස්ථීතවූ, තියුලොල- ස්තුති‍ ලෝලවූ , තගුණ-ත්වදීය ගුණය තෙම , වැඩදේ- වෘද්ධිදානය කෙරේ, (ඒ එසේ මැයි ) තුඟුතුරු- උත්තුඞ්ග වෘක්ෂ යක්හුගේ , සෙවුම්- සේවනය තෙම , පල නොලැබෙතත්- ඵල ලාභයක් නැත ද, සැතපුම්- සන්තර්පණ නමැති , පල කෙරේ- ප්රයයෝජන ඇති කෙරේ.

20. සුපිපි- සුපුෂ්පිතවූ, බඳුවදමල් ඉදිරියෙ--බන්ධුජීවක පුෂ්ප යන්ගේ අභිමුඛයෙහි, දෑවාණගල්- ස්ඵටිකපාෂාණය තෙම, රතු වේ- රක්තවණ්ර්ෑ‍ වේ, එමෙන්-පරිද්දෙන්, ඔබ අසල්- ඔබ සමීපයෙහිදී, එමට- ඒ (අව්යෂක්තවූ) මට, මෙතෙපුල්- මේ වචන, හැඟුණේ- ප්රතතිභාත වී.

21. යම්- යාදෘශවූ ( යුෂ්මත්තෙම ) , දත් දහමකින් - ජානනය කළාවූ ධර්මයෙකින්, තිලොවට- ත්රෛමලෝක්යතයට , උතුම් වෙහි නම් - උත්තමයෙහි නම් , හිමි - ස්වාමියා , තට- යුෂ්මත්හට , එම - ඒ යුෂ්මත් තෙමේම , උවම් - උපමා වේ , වෙනත - අන්යා ථි යක් හා , සරි කොට- සමාන කොට , ගහට- සම්බාධයක්, නොකෙරෙම්- නොකරන්නෙමි.

1.වැඩදෙන ගුණැති තියු; වැඩදේ තගුණසිතු 2.බල 3.ඉදිරියැ; ඉදිරියේ- සමහර 4.වේ-බොහෝ 250. කාව්යැශේඛර 12 සර්ගසය

22. තොප නුවණට ගැඹ ර ගොකුර දිය වැනි සමුදු ර

හිමි තොප ගුණට ති ර පොළොව1 මහරී කුසුම් පෙති යු ර

23. සිතුවොත් නැණලු තො ප නොලබා රිවි කදෝ ඔ ප

පිරිසුදු2 පසළ තො ප සිතුව සිසිවේ විලස සසල ප

24. තොප නූ ගිය දව ස මෙදියෙහි3 නොයෙක් දනරැ ස

පල මදි උපන් මි ස වපුළ බිජුවට මෙන්4 බිනර ම ස

22. ගැඹර- ගම්භීරවූ, තොප නුවණට- යුෂ්මත්හුගේ ඥානයට , සමුදාර- සමුද්ර ජලය තෙම , ගොකුර දිය වැනි- ගෝක්ෂුරයෙහි ජල යක් වැන්න , හිමි -ස්වාමිය‍ා , තොප- යුෂ්මත්හුගේ , තිර- ස්ථීරවූ , ගුණට- ගුණධර්මයට , පොළොව - පෘථිවි තොමෝ , මහරී කුසුම් පෙති යුර- ශිරීෂකුසුමපත්රලයක් වැන්න .( එමෙන් අස්ථීරය යූසේයි).

23. තොප- යුෂ්මත්හුගේ , නැණලු- ඥානාලෝකය , සිතු වොත්- චින්තනය කළහොත් , රිවි- සූය්යමතෙම , කදෝඔප- ඛද්යෝයතයක්හුගේ කාන්තියද , නොලබා - නොලබන්නේය , තොප- යුෂ්මත්හුගේ , පිරිසුදු- පරිශුද්ධවූ , බසළ- වචනය හා චිත්තය, සිතුව - චින්තනය කළහෝත් , සිසි- චන්ද්රෝ තෙම , සස ලප විලස වේ- ශශලාඤ්ජනය හා සමාන‍වේ .( ක්ලිෂ්ට වෙයි යූසේයි .)

24. තොප නූ- යුෂ්මතුන් ප්රා ද්ර්භූත නොවූ , ගියදවස- අතීත කාලයෙහි , මෙදියෙහි- මේ ජගත්හි , නොයෙක් දනරැස - අනේක ජන සමූහයා , උපන් මිස- උත්පන්න වී නමුත් , බිනර මස- භාදුපද මාසයෙහි , වපුළ-උප්තවූ , බිජුවට මෙන්- ධාන්යසබීජයන් මෙන්, පලමදි- ඵලයෙන් ඌනයි.

1. පොළෝ- මුද්රිත 2.පිරිසිදු 3.මෙදිසේ 4.වෙනි

12 සර්ගපය සංජීවනී ව්යා4ඛ්යාේ 251.

25. සත රෝදුකින් පෙ ළි සුර කරව දහමින්1 වැ ළි

යා ගිනිරත බැබ ළී2 කසුන් කරනෙව් දමා රසඟු ළි

26. සමහරු දුටු දෙය ත් විමසා මිසක් නොදනි ත්

නොඇසූ නුදුටු ව ත් අහෝ කෙසෙයින් 3 දතු4 ද මෙපව ත්

27. ‍මෙබඳු ගුණයට හි වි දිවි දුන නොවේ නොමැන වි

එයිදු තොම හිමි දෙ වි5 මදිවි මදිවිය දිවි දියත්දි වි

25. ගිනිරත- වහ්නිතාපයෙන් , බැබළී- ආදිප්තවූ , යා- අයස, රසගුළි දමා- රසගුටිකා ප්රික්ෂේප කොට , කසුන් කරනෙව් - කාඤ්චනයක් කරන්නාක් මෙන් , දුකින්-( අනේකවිධවූ) දුඃඛ යෙන් , පෙළී- පීඩිතවූ , රෝසත- ( එහෙයින් ) ගිලන්වූ සත්වයන්, වැලි-නැවත , දහමින්- ධර්මානුශාසනාවෙන් , සුර කරව්-අජරා මර කරව.

26. සමහරු- ඇතම්හු, දුටුයෙත්- දර්ශනය කළ දෑත්, විමසා මිසක්- විමර්ශය කොට මුත් , නොදනිත්- දැනගත නොහොත්, නොඇසූ - අශ්රැොතවූ , නුදුටුවත්- අදෘෂ්ට වස්තුවක් වූ , මෙපවත්- මේ ප්රයවෘත්තිය , කෙසෙයින්- කවර පරිද්දෙකින් , දතු ද- ජාන නය කෙලෙහි ද, අහෝ- ආශ්චය්ය් ත්යි.

27. හිවි-උච්චවූ , මෙබඳු ගුනයට- ඊදෘශ ගුණයක් පිණිස , දිවි දුන- ජීවිත දානය කළ නමුත්, නොමැනවි නොවේ- අමනෝඤ නොවේ, හිමි- ස්වාමිනී , එයිදු- ඒ මාගේ ජීවිතය ද, තොම- යුෂ්මත් තෙමේම , දෙවි- (මට) දානය කරවූයෙහි ( එහෙයින්), මදිවි- මාගේ ජීවිතය ද , මදිවිය දිවි- මාගේ ජීවිතයට ජීවිතයක් බඳුවූ , දියත් දිවි - ජගත් ජීවිතවූ ( නුඹවහන්සේමය)

1.සුවකර සදහමින් 2.බැබලි 3.කෙලෙසින්-මුද්රිත 4.දනු 5.තොප හිමි දෙවි; තො මදිවිදෙවි-සමහර

252. කාව්ය්ශේඛර 12 සර්ග ය

28. ඇසුවෙමි දියනෙ තේ පෙර යස පතළ දිය තේ

දුටු මට මෙපව තේ නුබුදු වූවයි තො දැන්1 නොසි තේ

29. කෙළසුවහස් දන ත් සිවුදිව්රජය සිරිම ත්

සක්රුවන ද ඇතො ත් පුදම් දියබප ඔබට2 සැක නැ ත්

30. පුදනු සත නිතියෙ න් සිරිහිමිට මල්පලයෙ න්

නොවේ නොලැබුනුයෙ න් සැදැහැපෙම්බැඳි බැවිනි බැතියෙ න්

28. දියනෙතේ- ජගන්නේග්ර්යාණනි, පෙර- ( මෙයින්) පූව්ර්්‍ යෙහි, දියතේ- ජගත්හි, පතළ- ව්යා ප්තවූ , යස-( ඔබගේ) කීර්තිය , ඇස්වෙමි- ශ්රැවණය කළෙමි , මෙපවතේ- මේ ප්ර වෘත්තිය ,දුටු- දර්ශනය කළාවූ , මට-අස්මත්හට , දැන්- මෙකල්හි , තො- යුෂ් මත් තෙම නුබුදු වූවයි- බුද්ධත්වයට නොලැමිණි යැය‍ි,නොසිතේ- චින්තනය නොවේ.

29. කෙළසුවහස්- කෝටිලක්ෂ පරිමිතවූ , දනත්- ධනයත්, සිරිමත්- ශ්රී-මත්වූ, සිවුදිව් රජය- චාතුර්ද්වීපික රාජ්ය යත්, සක් රුවන ද- චක්ර-රත්නයත් , ඇතොත්- ඇතහොත්, දියබප- ජගද් භාපය, ඔබට- වුෂ්මත්හට , පුදම්- පරිත්යාුග කෙරෙම් , සැක නැත්-( මෙහි) සංශය නැත්තේය.

30. සිරිහිමිට- ශ්රීසපතිහට, සත- ජනයා විසින්, නිතියෙන්- අනව රතයෙන්, මල්පලයෙන්- පුෂ්පඵලයෙන්, පුදනු- පූජනය කිරීම , නොලැබෙන්නේය , බැතියෙන්- භක්තියෙන්, සැදැහැපෙම්බැඳි‍ බැවිනි- ශ්රපද්ධාප්රෙුමබන්ධනය කළ බැවින් වේ.

1.තදන් 2.තොපට

12 සර්ග2ය සංජීවනී ව්යා්ඛ්යාක 253.

31. එයින් දළපෙම් බැ ඳ මා කරන දුක්පත්1 පු ද

පිළිගනුව දැන් සෙ ද නොගත සහතොස නොහෙ‍ාබි2 හිමිස ඳ

32. කියා දද මෙතෙප ල3 දුකසේ ලත් වහල් මි ල

සත්සිය බැඳි4 පිය ල පිදී මහසතු සිරිපතුල් මු ල

33. හිමි ඔහු බසවස න නුවනගබිඟුන් ලෙළදෙ න

මඳහස කෙසුරු ග න විදා මුවතඹර කී මෙවද න

31. හිමිසඳ- ස්වාමීන්ද්රිය , එයින්-එසේ හෙයින්, දළපෙම බැඳ- දෘඪවූ ප්රෙයමය බන්ධනය කොට, මා -අසමත්හු විසින්, කරන- ක්රිූයාමාණවූ , දුක්පත් පුද- දුර්ගත පූජාව , දැන්- මෙකල්හි , සෙද-ශ්රිකඝ්රිව, පිළිගනුව-ස්වීකාර කරව, සහතොස- තුෂ්ටිසහිතව, නොගත- ග්රිහණය නොකළ හොත්, නොහෙ‍ාබි- ශෝභන නොවේ.

32. දද- ද්විජ තෙම, මෙතෙපල- මේ වාක්ය-ය, කියා- කථනය කොට, දුකසේ- කෘච්ඡුයෙන් , ලත්- ලබන ලද, වහල්මිල- දාශ මූල්යමයවූ , සත්සිය- ( ස්වණ්මුී ද්රාභ) සප්තශතයෙන් , බැඳි- බද්ධවූ, පියල- පුත්තලිකාව , මහසතු- මහාසත්වයන්වහන්සේගේ , සිරි පතුල්මුල- ශ්රීාචරණසමීපයෙහි , පිදි- පූජා‍ කෙළේ.

33. හිමි- ස්වාමි තෙම, ඔහු -ඒ ( වෘද්ධද්විජයා) ගේ, බස්අව සන- වචනාවසානයෙහි , නුවනග- නේත්රාදග්ර නමැති , බිඟුන්- භෘඞ්ගයන් විසින් , ලෙළදෙන- ලීලාදානය කරනු ලබන්නාවූ, මඳ හස- මන්දහාස්යෙ නමැති , කෙසුරු- කේශරයෙන් , ගන- සාන්ද්රෙවූ, මුවතඹර- මුඛ නමැති තාමරසය , විදා- විවෘත කොට , මෙවදන- මේ වචනය, කී- කථනය කෙළේ.

1. දුප්පත්-මුද්රිත 2.නොවෙම් 3.කෙපුල 4.බඳ 254. කාව්යකශේඛර 12 සර්ගරය

34. ලෙස මියුරස විස ර1 තෙපලා2 බසින් පියක ර

තොප දැන් දද පව ර කිමෙක නොකළේ මෙ‍මට උවස ර

35. සත්පදයක් විත ර ගියපමණෙකින්3 පෙම්කැ ර

මිතුරුවනු අරත ර පැවති මහතුන්5 සිරිති සිට පෙ ර

36. නොම ඉල්වනු සිරි ත් යහළුවන්ගෙන් දුක්ප ත්

නුඹගෙන් සොයා ල ත් එයින් නොගනිමු7 මෙරන් එකතු ත්

34. දදපවර- ද්විජෝත්තමය , තොප- යුෂ්මත්හු විසින් , මියු රස විසර ලෙස - මදුරසධාරාකාරවූ , පියකර- ප්රිමයකරවූ , බසින්- වචනයෙන්, තෙපලා- කථනය කොට , දැන්-මේ අවස්තායෙහි , මෙමට- මේ අස්මත්හට , කිමෙක උවසර - කවර නම් උපචාරයෙක්, නොකෙළේ- නොකරන ලද ද.

35. සත්පදයක් විතර- සප්තපදව්ය තීහාර මාත්රකයක් , පෙම්කැර- ප්රෙළම කොට , ගිය පමණෙකින්- ( සමග්රමව) ගමනය කළ මාත්ර් යෙකින් , අරතඅ- ස්ථීරතරවූ , මිතුරු වනු - මිත්රෙයන් වීම, පෙර සිට- පූර්වකාලයෙහි පටන් , පැවැති - ප්ර වෘත්තවූ , මහතුන් සිරිති- මහාත්මයන්ගේ චාරිත්ර්යෙකි.

36. දුක්පත්- දුර්ගතවූ , යහළුවන්ගෙන්- සුභෘජ්ජනයන්ගෙන්, නොම ඉල්වනු- ප්රා ථ්නාරව නොකිරීමම , සිරිත්- චාරිත්රතයෙකි, එයින්- එසේ හෙයින් , සොයා- ( හික්ෂාටනයෙන්) ප‍ෙය්‍ර්යතෂණය කොට, ලත්- ප්ර්තිලබ්ධවූ , මෙරන් -මේ කාර්ෂාපණයන්,එක කුත්- එකක් නමුත්, නුඹගෙන්-යුෂමත්හුගෙන්, නොගනිමු-‍ ප්ර්තිග්රකහණය නොකරමු.

1 වසර;මිසර 2 තෙපලන-මුද්රිත 3 කී පමණකින් 4 අනුතර 5 සුදනන්-මුද්රිත 6 දුප්පත්-මුද්රිත 7 නොගණුමු-නොගනිමි.

12 සර්ග;ය සංජීවනී ව්යාදඛ්යාෂ 255

37. තව ද මහපඬිව රු1 සුබැසිතරගෙන්2 විසිතු රු

ගුණ අඩුවෙතී3 ග රු කුලී නොගනිති සිතින් පිවිතු රු

38. කහවණු සත්සිය ක් බව දැන ලවා4 තෙසිය ක්

පුරා රන් දහස ක් දෙමින් බමුණට කියා5 මෙලෙස ක්

39. ලද මහළු වය සේ සගලිය සමඟ සතො සේ

විසා විස සදි සේ කියත් පඬුවෝ සැබවි එබ සේ ‍

37. තවද-අනිකෙකුදු ඇති, මහ පඬිවරු-මහාපණ්ඩිතයෝ තුමූ,විසිතුරු-විචිත්රතවූ, සබැසිතරගෙන්-සුභාෂිත තර්කයෙන්, ගුණගරු-ගුණගෞරවය, අඩු වෙතී-හීන වෙයි යන, පිවිතුරු සිතින්-පවිත්රි චිත්තයෙන්(යුක්ත වූවාහු), කුලී නොගනිති-වේතන ග්රගහණය නොකෙරෙත්.

38. කහවණු-කාර්ෂා පණ‍යන්, සත්සියයක්බව-සප්තශථකයක්

    බව, දැන-ජානනය කොට, තෙසියක්-ශතත්රපයක්, ලවා(එහි)

ප්ර ක්ෂේප කරවා,රන් දහසක්-කාර්ෂාපණ සහස්ර්යක්, පුරු-පූර ණය කොට, බමුණුට-භ්රා්හ්මණයා හට, දෙමින්-දානය කෙරෙ මින්, මෙලෙසක්-මේ වෘක්ෂ්යකමාණාක්රයක්, කියා-කථනය කෙරේ.

39. මහළු වයසේ-වෘද්ධාවස්ථායෙහි, ලද-ලද්දාවූ, සගලිය සමග-තරුණ සත්රි්යක හා සමඟ, සතොසේ-සන්තුෂ්ටවූ, විසා- විෂය පරිභෝගය, විස සදිසේ-විෂද්රූව්යේපරිභෝගයක් වැනියැයි, පඬුවෝ-පණ්ඩිතයෝ, කියත්-කථනය කෙරෙත්, එබසේ-ඒ වචනය, සැබැවි-සත්ය්යි.

1 මහපඬිවරු-මුද්රිත 2 සුබැරසින්: සුඛසිරිතයෙන් 3 ගුණය අඩුවෙයි-සමහර 4 බලා 5 කීය 6 එමසේ

256 කාව්යවශේකරය 12 සර්ග ය

40. බමුණ දැන් තොප ළ ඟ වාසය කරන කොමල ඟ

වසත පුල් ලිය ර ඟ පැමිණි යොවුනෙන්1 සැදුණු මනර ඟ

41. වෙන සලෙළුව කෙ රේ ඇල්මෙන් බැමිණි මෙව රේ

කැර ගෙන් තොප දු රේ නොබා ඉඳිනුව උනුන්2 අතු රේ

42. සිඟනුව එවූ මි ස කටයුතු නොවේ ඇති ලෙ ස

ඉන් නුඹ3 රන් දහ ස ඉදින් ගෙන ගිය ගෙටම මඟබැ ස

40. බමුණ-භ්රාසහ්මණය, දැන්-මේ කාලයෙහි, තොප ළඟ- යුෂ්මත්හු සමීපයෙහි, වාසය කරන-(පාදපරිචාරිකාත්වයෙන්) වසන්නාවූ,කොමළඟ-කෝමලඞ්ගි තොමෝ, වසත-වසන්ත යෙහි, පුල් ලියරඟ-පුෂ්පිත ලතාවක මෙන්, පැමිණි-ප්රාගප්තවූ, මනරඟ-මනෝකූලවූ, යොවුනෙන්-යෞවනයෙන්, සැදුනු- සජ්ජිත වූවාය.

41. වෙන-අන්යක වූ,සලෙළුව කෙරේ-කාමුකයෙකු කෙරෙහි, ඇල්මෙන්-ආසඞ්ගයෙන්, බැමිණි-භ්රාෙහ්මණිය විසින්, මෙවරේ- මේ වාරයෙහි, තොප-යුෂ්මත්හු, ගෙන්-ගෘහයෙන්, දුරේ කැර-දුරීකෘත කොට, උනුන් උතුරේ-අන්යෝ න්යනන් අන්තර යෙහි, නොබා-අභීතවැ, ඉඳිනුව-වාසය කරනු පිණිස-(මතු කව පූර්වාදය හා සම්බන්ධයි)

42. සිඟනුව-හික්ෂණය පිණිස, එවූ මිස-එවන ලද්දෙහි මුත්, ඇති ලෙස-සත්ය්වූ පරිද්දෙන්,කටයුතු නොවේ-කර්තව්ය යෙක් නොවේ, ඉන් එසේ හෙයින්, නුඹ-යුෂ්මත් තෙම, රන් දහස- කාර්ෂාපණ සහස්රඟය, මඟබැස-මාර්ගයට අවතීර්ණවැ, ගෙටම- ගෘහයටම, ඉදින් ගෙන ගිය-ග්රතහණය කොට ගියෙහි නම්-(මතු කව හා සම්බන්ධයි.)

1 යෝනෙන් 2 ඔවුන් 3 කොප 12 සර්ගනය සංජීවනී ව්යා-ඛ්යාො 257

43. විඳි දුක්1 ‍ෙනාදන් නී කහවණු දහස ගන් නී නුඹට නොකියන් නී බැමිණි සොරහිමියාට දෙන් නී

44. තොප පියසින් බැහැ ර එබැවින් තැනක්2 අව දැ ර3 තබා තැන්පත් කැ ර යවයි සමුදිනි කියා පැන ස ර

45. එතෙපුල් අසා තො ස් තියු කැර සිතින්4 සහතො ස් ඉඳුවයි සියක් ව ස් කියා නික්මිණි5 බමුණු නොසර ස්

43. බැමිණි-භ්රාසහ්මණි තොමෝ, විඳි-(තොප විසින්) වින්ද නය කළාවූ, දුක්-දුඃඛය, නොදන්නී-ජානනය නොකරන්නී, කහවණු දහස-කාර්ෂාපණ සහස්රයය, ගන්නී-ග්ර්හනය කරන්නීය, නුඹට-යුෂ්මත් හට, නොකියන්නී-කථනය කොකරන්නී, සොර හිමියාට-උපපතිහට, දෙන්නී-දානය කරන්නීය.

44. එබැවින්-එසේ හෙයින්, තොප පියසින්-තොපගේ ප්රිදේශයෙන්, බැහැර-බාහිරයෙහි, තැනක්-(යෝග්යහ)ස්ථාන යක්, අවදැර-අවධාරණය කොට හෙවත් නිශ්චය කොට, තැන් පත් කැර-ස්ථානප්රාණප්ත කොට, තබා-ස්ථාපිත කොට, යවයි- (ගෘහයට)ගමනය කරවයි, කියා කථනය කොට, පැනසර- ප්රිඥාසාරවූ(බෝධිසත්ව)තෙම, සමු දිනි-සාමමුඛ්යයදානය නකළේ (අවසර දුන්නේ යැයි සේයි).

45. එතෙපුල්-ඒ වචනයෙන්, අසා-ශ්ර වනය කොට, තොස්- තුෂ්ටවැ, තියු කැර-ස්තූති කොට, සහතොස් සිතින්-තුෂ්ටිසහ ගත චිත්තයෙන්,සියක්වස්-ශතවර්ෂ කාලයක්, ඉඳුවයි-වාසය කෙරෙහිවායි, කියා-කථනය කොට , බමුණු-බ්රා-හ්මණ තෙම, නොසරස්-ශිඟ්රිවැ, නික්මිණි-නිෂ්ක්රාබන්ත වී.

1 දුක 2 තැනෙක 3 අවසර 4 සිතිනි-මුද්රිත 5 නික්මුණු-ඇතැම්

258 කාව්ය ශේකරය 12 සර්ග4ය

46. පැමිණ ගම අසල ට රුකක්මුල තැන්පත් කො ට කහවණු තබා ගෙ ට ගියේ මහරෑ බමුණු එමවි ට

47. හෙළලුව ලෙසින් ක ල පියවර සටහනින් දු ල දුටු ස‍ඳෙහිම මිදු ල සතුටු වී දුටු මෙන්ම මනක ල

48. දොරකඩ සිට එද ඳ බණවාලා තමා ළ ඳ දොර හරිනට එස ඳ කීය තැනෙකැයි සිතා නිවර ඳ

46. ගම අසලට-ග්රා මාසන්නයට, පැමිණ- ප්රා5ප්තවැ, රුකක් මුල-වෘක්ෂමූලයෙක්හි , තැන්පත් කොට, ස්ථානප්රාුප්ත කොට හෙවත් සුරැකිව, කහවණු- කාර්ෂාපණයන් , තබා- ස්ථාපනය කොට , බමුණු- බ්රා හ්මණ තෙම , එමවිට- එකල්හිම , මයරෑ- මධ්ය්රාත්රිණයෙහි , ගෙට- ගෘහයට , ගියේ- ගමනය කෙළේ.

47. කල- කාන්තාවගේ , හෙළලුව ලෙසින්- ධාවල්යථය මෙන් (ධවලවූ) පියවර සටහනින්-( ඇයගේ) පදවාරසංස්ථානයෙන්,‍ දුල- ජ්වලිතවූ, මිදුල-අඞ්ගණය, දුටුසඳෙහිම - දෘෂ්ටක්ෂණයෙහිම,‍ මනකල- මනෝඥ තැනැත්තිය ( භාය්යා්ග ව) , දුටු මෙන්ම- දර්ශ නය කළාක් සේම, සතුටුවී- සන්තුෂ්ට වී.

48. එද ද- ඒ ද්විජ තෙම , දොරකඩ -ද්වාරප්ර)දේශයෙහි, සිට- ස්ථිතවැ , තමා ළඳ- ස්වකීය කාන්තාව ලවා , බණවලා- ( ප්රනති වචන) කියවා, නිවරද- නිරපරාධවූ , තැනෙකැයි , ස්ථානයෙකැයි, සිතා- චින්තනය කොට , එසඳ- තත් කාලයෙහි , දොර හරිනට- ද්වාරවිවරණය පිණිස. කිය- කථනය කෙළේය.

1.යම් 2.හෙලලුවේ 3.එසඳ-මුද්රිත

12 සර්ග2ය සංජීවනී ව්යාඑඛ්යාද 259

49. සුරා බි මති නී සුරතකෙළි සරතසි නී1 හිමි සමඟ දෙවෙ නී බැමිණි සැතපුණු3 යහන යෙහෙ නී

50. දොර බැණවූ බ සා අසමින් නැඟිට නොල සා සොරහිමි එවිග සා පිබිදවූවා4 එතතු5 පව සා

51. තම සොරකම් බ ලා සිටිනැයි6 ඉස සලස ලා රොසින් මෙන් එක ලා පහන නිවුවා කටින් පිඹ ලා

49. බැමිණි- බ්රා හ්මණී තොමෝ, සුරා බී -සුරා පානය කොට,‍ මතිනි- මත්තභාවයෙන් ( යුක්තවූවා ) , සුරතකෙළි- නිධුවන ක්රීහඩාව සම්බන්ධිවූ , සරතසිනි- ශ්රාාන්තවයෙන් , දෙවෙනි හිමි සමඟ- උපපතිහු හා සමග්ර,වැ , යහන- ශයනයෙහි , යෙහෙනි- සුවසේ, සැතපුණු - ශයිත වූණු.

50. දොර -ද්වාරයෙහි , බැණවූ-භණනය කරවූ, බසා- වචනය, අසමින්- ශ්රතවණය කෙරෙමින්, නොලසා- අනලසවැ, නැඟිට- උත්ථිතවැ , එවිගසා- තත්ක්ෂණයෙහි , එතතු- ඒ තත්වය , පවසා- කථනය කොට , සොරහිමි- උපපතිහු , පිබිදවූවා - ප්ර බුද්ධ කරවූවා.

51. තම සොරකම්- තමාගේ චෞරකර්මය , බල‍ා- අවලෝක නය කොට , ඉස- ශීර්ෂය , සල සලා- චලනය කෙරෙමින් සිටිනැයි- සිටින්නේ දැයි , රොසින් මෙන්- රෝෂයෙන් මෙන්, එකලා- තත්කාලයෙහි, කටින්- මුඛයෙන්, පිඹලා- ඵුත්කාර කොට , පහන- ප්රගදීපය , නිවූව‍ා- නිර්වාපණය කළා.

1.සරතැසිනී-මුද්රිත 2.දෙවෙනි 3.සැතපිණි 4.පුබුදුවලා 5.එබව 6.සිටිදැයි

52. සොරා දොරමුල් ලේ සිටුවා එතන එල් ලේ වසා සියුමැල් ලේ අගුළ1 ඇරියා එම ඇසිල් ලේ

53. ඔහු නොදැන තොරතු රු වන් කෙනෙහිම විමන තු රු එබැමිණි අවැඩක රු යන්ට සැලසූ2 පිටිපසින් සො රු

54. වෙනත සිත දැපු ණූ යකිනියක මෙන්3 පෙනෙ ණූ4 බැමිණි ගුණ දරැ ණූ නොපිළිවිස කිසි උපන් කරු ණූ

52. සොරා-ජාරයා , දොරමුල්ලේ-ස්වාරමූලයෙහි , සිටුවා- ස්ථිත කරවා, එතන එල්ලේ - ඒ ස්ථානයාගේ ඉදිරිය, වසා- ඡාදනය කොට, සියුමැල්ලේ - කෝමලාඩ්ගි තොමෝ, එම ඇසිල්ලේ-තත්ක්ෂණයෙහි ම , අගුල-අර්ගලය, ඇරියා-මුක්ත කළා.

53. තොරතුරු-ප්රලවෘත්තිය, නොදැන-ජානනය නොකොට, ඔහු-ඒ භ්රාුහ්මණයා, විමනතුරු-ගෘහාභ්යාන්තරයට, වන් කෙණෙහිම-ප්රශවිෂ්ටවූ ක්ෂණයෙහිම, අවැඩකරු-අනර්ථකාරිණිවූ, එබැ මිණි-ඒ බ්රාුහ්මණී තොමෝ, පිටිපසින්-පෘෂ්ටපාර්ෂවයෙන්, සොරු-ජාරයා, යන්ට-ගමනය කරන්ට, සැලසූ-සැලැස්වූවා.

54. වෙනත-පරපුරුෂයෙකු කෙරෙහි, සිත- (අනුරාග) චිත්ත යෙන්, දැපුණූ-දෘප්තවූ, පෙනුණූ-දෘශ්යනමානවූ, යකිණියක මෙන්- යක්ෂිණියක මෙන්, ගුණදරුණු-ගුණයෙන් දාරුණ වූ , එබැ මිණි-ඒ බ්රාපහ්මණී තොමෝ, උපන්-උතිපන්නවූ, කිසි කරුණූ-කිසි කාරණයක්, නොපිළිවිස-ප්රෙතිප්රරච්ඡනය නොකොට- (මතු කව හා සම්බන්ධයි.)

1 අගුල් 2 සැලසී-මුද්රිත 3 ලෙස 4 කිපුණු-ම්ද්රිත

12 සර්ග ය සංජීවනි ව්යා3ඛ්යා් 261

55. පසුම්බිය අත ළා1 බලමින් එකක් නොව ළා අත්සුනු අත්ග ළා මිසක් කිසිවක් නුදුටු2 අවු ළා

56. ගොස් රට මුළුල් ලා ලත්3 දෙය කෙයිද ඉල් ලා කියමින් මහල් ලා‍ තදේ4 ඇදගතු රවුල අල් ලා

57. එවිට බිය ගෙන වි ප් සොමි සඳවන් නොවැකිල ප් බලා ඇගේ වත ඔ ප් කිය සඳහන් මඳව5 මෙ ඇලු ප්

55. පසුම්බිය-ප්ර සේවිකායෙහි, අත-හස්තය, එළා-පතිත කොට, එකක් නොවළා-එකකුත් නොහැර-බලමින්-අන්වේෂ ණය ‍කෙරෙමින්, අවුළා-අවවිනනය කොට, අත්සුනු-ශක්තු චූර්ණ හා, අත්ගළා මිසක්-මෝදක ද හැර , කිසිවක්-අන්කිසි දැයක්, නුදුටු-දර්ශනය නොකළා.

56. රටමුළුල්ලා-සකල රාෂ්ට්රායෙහි, ගොස් - ගමනය කොට, ඉ්ලා-හික්ෂණය කොට, ලත් දෙය-ලබ්ධවූ වස්තුව,කොයිද- කොහි දැයි , කියමින් - කථනය කෙරෙමින්, රවුල-ශමශ්රැනව, අල්ලා-ග්ර්හනය කොට, මහල්ලා-වෘද්ධයා, තදේ-දැඩිලෙස, ඇදගතු-ආකර්ෂණය කොට ගත්තීය.

57. එවිට-එකල්හි, විප්-විප්රෘ තෙම, බියගෙන-භීතිග්ර හනය කොට, ලප් නොවැකි-ලාඤ්ඡන රහිත වූ, සඳවන්-චන්ද්රේයා මෙන්, සොමි-සෞම්යකවූ, ඔප්-කාන්තිමත් වූ, ඇගෙ වත- ඇගේ වක්ත්ර ය,බලා-අවලෝකනය කොට, සඳහන් මදව-ස්මෘතිමාද්ය යෙන් යුක්තව, මෙ ඇලුප්-මේ වචනය, කීය- කථනය කළේය.

1  පසුසියෙහි අතලා	       2  නුදුටි	      3  ලද්	4  තදෙන්-ඇතැම්	5  නැතිව:
   නැතුව

262 කාව්යයශේකරය 12 සගර්යු

58. පෙර එක දිවිසෙ ඉ ඳ රැහැණි නොම වන් දැන් ත ද වට ඇවිද දුක් වි ඳ රනින් දහසක් ලදිමි පියබ ඳ

59. එළඳ මොළකින් සි ත් එරන් කොයි දැයි පුළුවු ත් අසවල් වෙළෙජ්1 වෙ ත් තිබී2 මැයි කී බමුණු ගුණව ත්

60. එගෙහිම පෑළදො ර සිටියා දැන3 බමුණු සො ර බැමිණි ගොස් එව ර4 කිවුය5 කොඳුරා එකී ‍ෙතාරතු ර

58. පෙර-පූර්වයෙහි, එකදිවිසෙ-නන්ය ජීවිතයක් මෙන්, ඉඳ-වාසය කොට, දැන්-මේ කාලයෙහි, තද-අධිකවැ, රැහැණි නොමවත්-කුපිත තැනැත්තියක් නොම වන්න, පලියබඳ-ප්රි-යදේහි නිය, වට-සමන්තාජ්ජනපදයන්හි, ඇවිද-ආහින්ඩණය කොට, දුක්-දුඃඛයන්, විඳ-වින්දනය කොට , රනින්-ස්වර්ණ්කාහි ර්ෂාපණ යෙන්, දහසක්-සහසූයක්, ලදිමි ලැබුයෙමි.

59. එළඳ-ඒ කාන්තා තොමෝ, සිත්-චිත්තයාගේ, මොළ කින්-කොමළත්වයෙන්(යුක්තවැ), එරන්-ඒකාර්ෂාපණයෝ, කොයි දැයි-කොතැන්හිදැයි, පුළුවුත්-ප්රගත්ප්රළච්ඡනය කළාය, ගුණවත්-ගුණානේවිතවූ, බමුණු-බ්රාඑහ්මණ කතම, අසවල් වෙළප් වෙත්-අදස් වෘක්ෂයාගේ සමිපයෙහි, තිබිමැයි-ස්ථාපනය කෙළෙ මැයි, කී-කථනය කළේය.

60. බැමිණි-බ්රා හ්මණී තොමෝ, එවර-තත්කාලයෙහි, එගෙහිම-ඒගෘහයෙහිම, පෑළදොර-ප්රිතීවිස්වාරයෙහි, සොර බමුණු-ජාර බ්රායහ්මණයා, සිටියා-ස්ථිතවූවහු, දැන-ජානනය කොට, ගොස්-ගමනය කොට, එකී තොරතුර-ඒකථිත ප්රිවෘත් තිය, කොඳුරා-කණකුජනයකොට, කිවුය-කථනය කළාය.

1 වෙලෙයි 2 තැබී-මුද්රිත; තිබීම් -ඇතැම් 3 දැක 4 බැමිණි ගොස් එම වර 5 කීය-මුද්රිත

12 සර්ග-ය සංජීවනී ව්යාමඛ්යාත 263

61. සොර විපු එදිගැ සේ1 කීතැනට ගොස් නොල සේ සියතින් තුබු 2 සේ රැගත් කහවනු දහස සතො සේ3

62. ගෙහිමි රෑ ගෙවමි න් උදය රුක4 මුල බලමි න් කහවණු නොදකිමි න් ගියේ බෝසතු ළඟට අඬමි න්

63. ඔහු දුර දැක නර සී නුවණින්ම දැක තතු ‍ෙ සී දහස කහවණු නි සී ලියට කීදැයි කියා පිළිවි සී

61. සොරවිප්-ජාරවිප්ර තෙම, එදිගැසේ-ඒ දීර්ඝාක්ෂිය විසින්, කී තැනට-කියන ලද ස්ථානයට, නොලසේ-සීඝ්රදවැ, ගොස්- ගමනය කොට, සියතින්-ස්ව හස්තයෙන්, තුබූසේ-තබනල් දක් මෙන්, සතොසේ-තුෂ්ටිසහිතව, කහවණු දහස-කාර්ෂාපණ සහශ්රෙය, රැගත්-ග්රතහණය කළේ.

62. ගෙහමෙි-ගෘහස්වාමි තෙම, රෑ-රාත්රිැය, ගෙවමින්-අත් ක්රාරන්ත කොට, උදය-ප්රා‍තඃකාලයෙහි, රුකමුල-වෘක්ෂමූලයෙහි, බලමින්-අවලෝකනය කෙරෙමින්, කහවණු-කාර්ෂාපණයන්, නොදකිමින්-දර්ශනය කනාකොට, අඬමින්-රෝදනය කෙරෙ මින්, බෝසතු ළඟට-බෝධිසත්වයන් සමීපයට, ගියේ-ගමනය කෙළේ.

63. නරසි-නාරශ්රේ්ෂ්ඨවූ(බෝධිසත්ව) තෙම, ඔහු-ඒ(වෘද්ධ බ්රාිහ්මණයා), දුර-දූරයෙහි, (එන්නහු), දැක-දර්ශනය කොට, තතු ලෙස-තත්වාකාරය, නුවණින්ම-ඥානයෙන්ම, දැන-ජාන නය ‍ෙකාට, නිසි-යෝග්යතවූ(පරිපූර්ණදවූ), කහවණු දහස-කාර්ෂා පණ සහස්ර‍ය, ලියට-ස්ත්රිරයට, කී දැයි කියා_කථනය කෙළෙහි දැයි කියා, පිළිවිසී-ප්රණත්ප්රූච්ඡනය කෙළේ.

1 . එවිගසේ-ම්ද්රිත 2.තිබූ 3. නොලසේ 4.රුක්-මුද්රිත

264 කාව්ය ශේකරය 12 සර්ග2ය

64. මගෙ දිවි වැනි දෙව න පියබඳට ගෙයි දැවටෙ න කී පමණකි1 නොදැ න එරන් නුදුටිමි දැන් තුබූ තැ න

65. ඉත් ඔහු සැළකර ත් මහකුළුණු අප බෝස ත් තගෙ ලියට එක් සි ත් ඇත්ද සබ‍ඳෙක් කියා පිළිවි ත්

66. බමුණෙක් නිති දව ස් සමගින් එමා2 මියුලැ ස් සමත3 බණි සිතුලෙ ස් ඔහුට ඇති සැටි මදක්4 විස්ව ස්

64. මගෙ- අස්මත්හුගේ, දෙවන ද‍ිවි වැනි-ද්වතීය ජීවිතයක් බඳුවූ, ගෙයි දැවටෙන- ගෘහයෙහි ආසක්ත වන්නාවූ , පියබඳට- ප්රිූය දේහිනියට , නොදැන- ( නොකිය යුතු බව)ජානනය නොකොට, කී පමණෙකි- කථනය කළ මාත්රසයෙකි, තුබූ තැන- නිහිතස්ථානයෙහි, දැන්- මේ වේලායෙහි , එරන්-ඒ කාර්ෂාපාණ යන්, නුදුටුමි- දර්ශනය නොකෙළෙමි.

65. ඉති-මෙසේ, ඔහු- ඒ බ්රාකහ්මණයා , සැලකරත්- ආරෝව නය කරන කල්හි , මහකුලුණු- මහාකාරුණිකවූ , අප බෝසත්- අපගේ බෝධිසත්ව තෙම, තගෙ ලියට- තාගේ පත්නියට, එක් සිත්-සමානාධ්යා ශය ඇති, සබ‍ඳෙක්- සම්බන්ධි අයෙක් , ඇද්ද කියා- විද්ය මාන දැයි, පිළිවිත්- ප්රබතිප්රකච්ඡනය කෙළේ.

66. බමුණෙක්-බ්රා හ්මණයෙක් , නිති දවස්- සකල දිනයන්හි, එමා මියුලැස්- ඒ මාගේ මෘගාක්ෂිය හා , සමඟින්- සාමග්රියෙන්, සිතුලෙස්- සිත්වූ පරිද්දෙන් , සමතබණි- සාමන්තභාණී‍ය , ඔහුට- ඔහු සම්බන්ධවැ.මඳක්- ස්වල්පයක්, විසිවස් ඇති සැටි- විශ්වාසයෙන් යුත් ආකාරයයි.

1.පමණක-ඇතම් 2.මෙමා-මුද්රිත 3.සමඟ-ඇතම් 4.කිය-ඇතම්

12 සර්ග-ය සංජීවනී ව්යා-ඛ්යාස 265

67. බමුණාණන් මෙප ද සැලකළ සඳෙහි හිමිස ඳ පිළිපන් තතු එළ ඳ තියුණු නුවණින් බලා 1 පිරිසි ඳ

68. සුවඳැල් ගිතෙල් රු සි2 ලුණැඹුල් සුං3 කසාපැ සි එළවුලු දුරු මිරි සි මෙ ඈ වියදම් දෙවා එදව සි

69. මෙ දුන් විටියල ගෙ න සත් සත්දෙනා බමුණ න ලිය ද තො ද වෙන වෙ න රැගෙන දන් දී සිට පළමුදි න

67. බමුණාණන්-(වෘද්ධ) බ්රායහ්මණයාණන්, මෙපද- මේ වචන යන්, සැලකළස‍ඳෙහි-ආරෝචනයකළ කල්හි , හිමිසඳ-ස්වාමින්ද්රව තෙම, එළඳ- ඒ කාන්තාව , පිළිපන්- ප්රිතිපන්නවූ , තතු- තත්වය , තියුණු නුවණින්- තීක්ෂණඥානයෙන්, පිරිසිඳ- පරිච්ඡින්න කොට , බලා- අවලෝකනය කොට , ( පද්යපපඤ්චකයෙකින් කුලකයි ).

68. සුවඳැල්- සුගන්ධශාලිය, රුසි- රුචිකරවූ , ගිතෙල්- ඝෘතය, ලුණු-ලවණය , ඇඹුල්- අම්ලය, සුං- හඞ්ඟුය, කසා- හරිද්රා්ය, පැසි-සෞවිරය, එළවුලු- ( සිංහල ව්යිඤ්ජනවූ) ඵලපත්රාවදි‍ය, දුරු- ජීරකය , මිරිසි- මරිචය යන, මෙ ඈ වියදම්- මේ ආදී ව්යතයධර්ම යන්, එදිවිසි- ඒදිනයෙහි , දෙවා- දානය කරවා

69. මෙ දුන්- මේ දානය කළාවූ , විටියල - වෘත්තිය , ගෙන- ග්රකහනය කොට , ලිය ද- භාය්යාරි ව ද, තො ද- යුෂ්මත් තෙමේ ද, වෙන වෙන- පෘථක් පෘථග්භූතවැ , බමුණන- බ්රා‍හ්මණයන් සම්බන්ධිවූ , සත් සත්දෙනා- සප්ත සප්තජනයන් , රැගෙන- පමුණුවා ගෙන, දන් දී -දානපරිත්යා්ගය කොට, පළමුදින- ප්රතථම දිනයෙහි, සිට- ස්ථිතවැ,

1.බැලි -සමහර 2.රසි;රැසි-සමහර 3.මුං-ඇතම්

66 කාව්ය ශේකරය 12 සර්ගරය

70. දෙවෙනිදින පට නේ ඇර එක එකකු එයි නේ සිට සත්වන2 දි නේ දෙවව් දන් දෙන්නකුට දෙදෙ නේ

71. කා පළමු සති යේ නැවතත් කමින් නිති යේ3 එන4 බමුණු රුති යේ මෙමට කියවයි කිය මැති යේ

72. එ අසා බමුණුව ර හැම6 පිළියෙළ එසේ කැ ර පැසුළු දැක පින්ස ර නිබඳ දන් කන දදා කිව ර

70. දෙවෙනි දින පටනේ-ද්විතීය දිනයෙහි පටන් , එයිනේ- ඒ සඞ්ඛ්යාකයෙන් , එක එකකු- එකක් එකක්හු , ඇර- වර්ජනය කොට සත්වන දිනේ සිට- සප්තම දිනයෙහි පටන් , දෙදෙනේ- (දම්පතිවූ තෙපි) දෙදෙන, දෙන්නකුට- ද්විජනයක් හට , දන්- දේයධර්මය , දෙවව්- දානය කරවව්,

71. පළමු සතියේ- ප්රයථම සප්තාහයෙහි, කා- අනුභව කොට, නැවතත්- ඉක්බිතිවත්, නිතියේ - අනවරතයෙන් , කමින්- අනුභව කෙරෙමින්, රුතියේ- රුචිවූ පරිද්දෙන් , එන බමුණු -ආගමනය කරන්නාවූ බ්රා හ්මණයා , මෙ‍මට- මේ අස්මත්හට , කියවයි- ආරෝචනය කරවයි , මැතියේ - මන්ත්රී් ( බෝධිසත්ව) තෙම, කීය- කථනය කෙළේය .

72. බමුණුවර- බ්රා හ්මණවරයා , එ අසා- එය ශ්රිවණය කොට , හැම පිළියෙල- සියලු ප්ර්තිපාදනය , එසේ කැර -එපරිද්දෙන් කොට , පැසුළු- පශ්චාත් කාලයෙහි , පින්සර - පුණ්යෙසාරවූ , (මහා සත්වයා) , දැක-දර්ශනය කොට , නිබඳ -නිරන්තරයෙන්, දන්කන- ද‍ානනුභවය කරන්නාවූ , දදා - බ්රසහ්මනයා , කීවර- කථනය කළ කල්හි- (මතුකව හා සම්බන්ධයි)

1.එකෙක බැගිනේ 2.වැනි 3.රුතියේ- උඩරට 4.දන 5.නිතියේ - උඩරට 6.සැම-ඇතම් 7.එලෙස කර

12 සර්‍ගය සංජීවනී ව්යාඑඛ්යා 267

73. දැන සියලු තොරතු රු සෙවායන් යවා සු රු ගෙන්වා ගෙන එසො රු දෙන්ට1 කී රන් දහස පඬිසු රු2

74. එවදන්3 අසා සො රු රවටමි සිතා පඬිවි රු නොවී කිසි විළිබි රු කියා4 මෙතෙපුල් නොදැන උවදු රු

75. පවා බඩු සහ5 ග ත් මැඬව්ඉසිවර ගුණව ත් විමසූ6 සොරු නොව ත් නුදුටු දෙස් බස් වේ ද7 මැදග ත්

73. සියලු තොරතුරු- සකලප්රයවෘත්තීන් , දැන- ජානනය කොට , සුරු- ශූරවූ , සේවායන් - සේවකයන් , යවා- ගමනය කරවා , එසොරු- ඒ චෞරයා , ගෙන්වාගෙන- ආනයනය කරවාගෙන , පඬිසුරු- පණ්ඩිතෝත්තම තෙම , රන්දහස- ස්වර්ණ සහස්ර ය, දෙන්ට- (ආපසු ) දෙනු පිණිස , කී -කථනය කෙළේ.

74. සොරු- චෞර තෙම , එවදන්- ඒ වචනයන්, අසා- ශ්රිවණය කොට , පඬිවරු- පණ්ඩිතවරයා , රවටමි සිතා- වඤ්චිත කෙරෙ මැයි චින්තනය කොට , කිසි- කිසිසේත් , විළිබිරු නොවී-

හ්රන ්ය,පත්රෙපා ඇත්තෙක් නොව , උවදුරු- (මතුවන) උපද්රවවයන්,

නොදැන- ජානන‍ය නොකොට , මෙ තෙපුල්- මේ ( වක්ෂ්ය මාණ) වචනයන් , කියා- කථනය කෙරේ.

75. බඩු සහ-භාණ්ඩය හා සමඟ , ගත්- ග්රවහණය කරන ලද , ගුණවත් - ගුණසම්පන්නවූ, මැඬව්ඉසිවර පවා- මාණ්ඩව්ය‍සෘෂි වරයා පවා, සොරු නොවත්- චෞර නොවූව ද, විමසූ ( සාක්ෂ්ය යෙන්) විමර්ශ කළහ, නුදුටු දෙස්- නොදක්නා ලද සාක්ෂීන ඇති , බස්- වචනය , මැදහත්වේ ද - මධ්ය ස්ථවේ ද( නොවේමය). 1.දෙන්ඩ- 2.පඬිවරු 3.එතෙපුල්-මාතර 4.කීය 5.පවා සඟ වඩු-ඇතම් 6.විමසුව-මුද්රිත 7.මේද-මුද්රිත

68 කාව්යවශේකරය 12 සර්ගඑය

76. ගෙන්ව‍ා දැන් නික ම් කළ දෙය නැතිව සොරක ම් මෙ කරන ළදැඩික ම් තමා1 දහමෙක් නොවෙයි2 සලක ම්

77. කිවමින් ඉති සහ ස නිලසිටි සෙයින්3 එවිග ස සොර පමුණුට නොල ස දියග කීයේ යළිදු මේ බ ස

78. ගෙන මිණි ඔසු මතු රු දිව් කෙරෙති නියමින් බො රු කීමෙන් දෙසුදු බො රු කරෙති වියතුන් බස් නොවේ බො රු

76. දැන්-මෙකල්හි, සොරතම් කළ දෙය-චෞරකර්මයෙන් ග්රතහණය කළ දෙයක් , නැතිව -අනුපලබ්ධවැ, නිකම්- අකාරණ යෙන් , ගෙන්වා-(අප) ආනයනය කරවා මෙ කරන- මේ කරනු ලබන්නාවූ , ළදැඩිකම්-සාහසික ක්රිතයා ,තමා- ඒකාන්තයෙන් , දහමෙක් නොවෙයි- ධර්මයෙක් නොවේ යයි , සලකම්-සංලක්ෂ ණය කෙරෙම්.

77. ඉති- මෙසේ, සහස- සාහසික වචනයන් , කියමින්- කථනය කෙරෙමින් , නිලසිටි සෙයින් -නිශ්චිතව සිටි හෙයින්, එවිගස- එකෙණෙහි, සොරබමුණුට- චෞර බ්රාචහ්මණයාහට, නොලස- ශීඝ්රහව, දියග- ( ගත් ධනය) සෙවයි කියා , යළිදු- නැවත ද, මේ බස- මේ වචන සමූහය, කීයේ- කථනය කෙළේ.

78. මිණි-මාණික්යග ද ඔසු-ඖෂධ ද , මතුරු-මන්ත්ර් ද, ගෙන- ග්රවහණය කොට , නියමින්- නිශ්චයෙන් , බොරු -අයත්යරදෑ, දිව් කෙරෙති- ජීවමාන කෙරෙති හෙවත් සත්ය- කෙරෙති, දෙසුදු- සාක්ෂ්යසයන් ද , කීමෙන්- ( ප්රවත්යුාත්තර) කථනයෙන් , බොරු කෙරෙති- අසත්යන කෙරෙති, වියතුන් බස්- ව්යයක්තයන්ගේ වව නය, බොරු නොවේ - ( එසේ) අසත්ය නොවේ.

1.දහමක්- මුද්රිත 2.නොවේ 3.ලෙසින්-ඇතම්

12 සර්ග-ය සංජීවනී ව්යානඛ්යා් 269

79. හුණු රිහිරි1 ඔස් සේ විත් කෑ වෙහෙල් පස් සේ ගොස් දකින ලෙස් සේ නැණැති2 සලකයි3 යුක්ති දස් සේ

80. හරනුව බහලඳු රු නොගනී පහන් දිවයු රු එමෙන් මහපඬිවි රු කෙරෙත් දැනුමට අනුන් බස්දු රු

81. අත්කර ලූ ව ළා දපණින් බලන සහ ළා තා සොරකම් ක ළා කුමට විමසුම් දුටුව නොව ළා

79. හුණු- පතිතවූ , රිහිරි ඔස්සේ - රුධිරාශ්රකයෙන්, පස්සේ ගොස්- අනුබන්ධනය කොට ගොස්, විත්කෑ- විදිනු ලැබුවාවූ- වෙහෙල්- මෘගයා, දකින ලෙස්සේ- දර්ශනය කරන්නාසේ, දස්සේ- දක්ෂවූ, නැණැති- ප්රා්ඥ තෙම , යුක්ති- යුක්ති‍ය, සලකයි- සංලක්ෂණය කොර්.

80. දිවයුරු- දිවාකර තෙම , බහලඳුරු- ඝනාන්ධකාරය , හර නුව- දුරලනු පිණිස, පහන්- ප්රඳදීපයක් , නොගනී- ග්රභහණය නොකෙරෙයි, එමෙන්- එපරිද්දෙන්, මහපඬිවරු- මහාපණ්ඬිත වරයෝ, දැනුමට - තත්වජානනය පිණිස, අනුන් බස්- අන්යත යන්ගේ වචන , දුරු කෙරෙත්- වර්ජනය කෙරෙත්.

81. අත්කර- මණිබන්ධයෙහි , ලූ- ප්රසක්ෂිප්තවූ ,වළා- වලයය, දපණින්- දර්පණයෙකින්, බලන සහළා- අවලෝකනය කරන් නාසේ, තා- යුෂමත්හු , සොරකම් කළා- චෞරකර්ම කළහු, නොවළා - අනාවරණව, දුටුව- දර්ශනය කළ කල්හි, විමසුම්- (සාක්ෂ්යො) විමර්ශයෙක් , කුමට- කිමර්ථ ද .

1.රුහුරු 2.ගුණැති 3.සලකති 270 කාව්යුශේකරය 12 සර්ගසය

82. කියමින් මැත මෙ සේ අපගෙන් නොවීමඳ වෙහෙ සේ දේ ද1 රන් දහ සේ එනැත නොගනිම් ද මම් අනි සේ

83. කියතිති2 මහසතු3 ගැටවා බමුණු සෙද බියගෙ නා උරඟිඳු පසුම්බිය උන් කිව මෙතමා කිම බල නා4 සිතමින් රන් තමා සොරා රැගත්5 සෙබෙහි ලමි නා6 දුනි ගැණ පාවා7 ඒදනහිමිට ගිවිසමි නා8

ඉති දොළොස්වන සග

82. මෙසේ- මෙපරිද්දෙන්, මැත ස්වමතයන් , කියමින්- කථ නය කෙරෙමින් , අපගෙන් - අස්මතුන්ගෙන් , වෙහෙසේ නොවිඳ- විහිංසාවින්දනය නොකොට , රන්දහසේ- ස්වණ්ස්ර හස්රථය, දේ ද-දානය කෙරෙහි ද, නැත- (දානය) නොකළ හොත් , අනිසේ- අනිත්යෙය, මම- අස්මත් තෙම , එ-ඒ සහස්ර ය , නොගනිම්ද , ග්රතහණය නොකෙරෙම් ද.

83. ඉති-මෙසේ, මහසතු- මහාසත්වයා , ගැටවා- ග්රසන්ථිවචන යන් , කියත්- කථනය කරන කල්හි , බමුණු-( චෞර) බ්රා,හ්මණ තෙම , සෙද- ශීඝ්රකව, බිය ගෙනා -භයග්රෞහණය කොට , පසුම්බිය- ප්ර සේවිකායෙහි , උන්-උපවිෂ්ටවූ , උරහිඳු- නාගේන්ද්ර යා, කිව- කථනය කළ කල්හි , මෙ තමා- මේ- (චෞරකර්ම කරන්නාවූ ) අස්මත්හු , බලනා- දර්ශනය කිරීම , කීම- කවර ( ආශ්චය්ය්ර ායෙක්) දැයි, සිතමින්- චින්තනය කෙරෙමින් , තමා- තමා විසින්, සොරා රැගත්- සොර සිතින් ගන්නා ලද්දාවූ , රන්- ස්වණ්ර්ූ‍(සහස්ර්) ය,‍ සෙබෙහි - සභායෙහි , ලමිනා- නිඃක්ෂිප්ත කෙරෙමින් , ඒ-තද් ධනය , දනහිමිහට - වස්තුස්වාමිහට , ගිසිමිනා- ප්රිතිඥාත කෙරෙ මින්,ගැණ -සඞ්ඛ්යාිනය කොට , පාවා දුනි- නිය්යා් තනය කෙළේයි.

ද්වාදශසග්ර්හ‍ ව්යායඛ්යානනය නිමි