අනාගතවංශ දෙශනාව - i
සියළු බෞද්ධාගම්කාරයින් විසින්
නිතර ඇසීමට ප්‍රිය උපදවන්නා වූ
අතීත කථාව සහිත
අනාගත වංශ දෙශනාව.
මීට
මෛත්රෙ_ය වර්ණ.ණාව
කියාද ව්ය_වහාරයි.
ඇන්. ජේ. කුරේ
විසින්
කොළඹ මහබොධි යන්ත්රාාලයෙහි
මුද්රමණය කරවන ලදී.
2492.
1949.
අනාගතවංශ දෙශනාව
නමොතසස භගවතෝ අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස
සමෙබාධි නිම්මල පයොධි සමුබභවසස
යසසුජජලනත වචනජජු ති සනත තීහි
සංකොචමෙනති පරවාදි මුඛාරවින්දාි
වන්දෙම සදා තම තුලං මුනිරාජ වන්දංන
සකල ලොක ශිවඞකර වූ අප මහා බෝසතාණෝ පිරූ පාරමිතා ඇතිසේක් තුසිත පුරයෙන් චුතව කිඹුල්වත්පුර සුධොදන මහරජානන් නිසා මහාමායා නම් අගබිසව කුසපිළිසිඳ මව්කිසින් බිහිව පුන්සඳසේ ක්ර්මයෙන් වැඩී අසදෘශ රාජවිභුති ඇති ව ශක්රි දෙවෙන්ර් ක ලීලාවෙන් එකුන්තිස්හවුරුද්දක් ගිහිගෙයි වැස සත් දවස තුළ ලැබෙන සක්විති රාජ්යිශ්රීරය හැරදමා මහභිනිෂ්ක්රනමණය කොට සත්වෙනි වර්ෂලයෙහි වෙසඟ මැදිපොහෝදින අශ්වත්ථස බොධිදෘම රාජ මූලයෙහි දී සකල මාරපරාජය කොට ලොව් තුරා බුඬරාජ්යනයට පැමිණ ඉසිපතන්හිදි අඤ්ඤාකොණ්ඩඤ්ඤ ස්ථවිර ප්රරමුඛ බොහෝ දිව්යතමනුෂ්යාපදීන්ට නිර්වාවණ නැමැති අමෘත රසය පානයකරවා බිම්සර රජහුගේ ප්රඛතිණඥාවෙන් රජගහනුවර වෙලුවනාරාමයෙහි වැඩ වාසය කර වදාරණ කල්හි සුදවුන් පිය මහ රජානන්ගේ ආරාධනාවෙන් රජගහ නුවර සිට විසිදහසක් මහරහතුන්වහන්සේ පිරිවරා කිඹුල්වත් පුර නුවරට වැඩමවු සඳ තමන්වහන්සේ නොවඳුම්හයි මානය කළ එක්ලක්ෂප සැටදහසක් පමණ ඥාතිමධ්යේයෙහිදී වැඩහුන් ආසනයෙන් ආකාශයට පැනනැගි අචිනත්යස අසදෘශ අනොපමෙය යමක ප්ර තිභාය්ය්කාශ පවත්වා ඤාතිමාන මදිනය කොට වැඩඋන් සේක.
එකල්හි සැරියුත් සවාමීන්විසින් ආරාධනා කරනලදුව ගාථා දහසකින් ප්ර්තිමණ්ඩිත වූ පූර්වනචරිතාපදාන සංඛ්යාදත චරියාපිටකයාන්තගීත බුද්ධවංශ දෙශනාව වදාළ කල්හි අසංඛ්ය යක් දෙවියන් සොවාන් ඵලයෙහිද, අසංඛ්ය යක් සකෘදාගාමි ඵලයෙහිද, කෙළ ලක්ෂ යක් පමණ බ්ර හ්මයන් අමාමහ නිර්‍ාදතණයට ද පමුණුවාලූ සේක.
2 ඉක්බිති දම්සෙනෙවි සැරියුත් මහතෙරුන්වහන්සේ දෙවතාවන්ගේ ධර්මි ලොභය තව නුහුනුසේ දැක සිවුරු එකාංශ කොට පොරවාගෙණ චක්රදවතිති රජක්හු ඉදිරියට පෙම්වඩා යන පරිනායක පුත්රුවනක්සේ පියෙන් පිය ඔසවා ගොස් බුදුරජානන් වහන්සේට මදක් ලංවසිට නම්නව දොහොත් මුදුනේ තබා වැඳසිට මාගේ ස්වාමිදරුවූ බුදුරජාණෙනි, නුඹවහන්සේගේ විශෙෂවූ මේ දෙශනාව අසා මාගේද සියලු සතුන්ගේද සියලු සංකාවන් දුරුව ගියාහ.
තවද නුඹවහනසේ විසින් මතු මේ කප මෛත්රෙදය නම් බුදු කෙනෙකුන් වහන්සේ උපදිතියි වදාරණ ලදහ. - ඒ මෛත්රෙබය බුදුහු කවරකලෙක උපදිද්ද, කෙසේවූ බුද්ධශ්රිවයා ඇත්තාහු දැයි විශෙෂයෙන් අසනු කැමැත්තෙමියි ආරාධනා කළසේක. මෙසේ දම් සෙනෙවි සැරියුත් මහතෙරුන්වහන්සේ විසින් ආරාධිතවූ බුදුහු වර්ෂාශවක් පිට වර්ෂරවක් වස්නාසේ අනාගතවංශ දෙශනාවට පටන්ගත් සේක. හේ දෙසේද යත්?
මතු පහළවන්නාවූ ඒ මෛත්රෙකය බුදුරජාණන්වහන්සේ අතීතකාලයෙහි අනෙකාදිනව වශයෙන් සමාකිර්ණ වූ අනවරාග්රන සංසාර වෘත්තියෙහි චුති ප්රකතිසන්ධිකවශයෙන් ජාතියෙන් ජාතියෙහි සැරිසරා ඇවිදනාසේක් බුඬ ප්රිත්යෙයක බුඬ ආය්ය්දිනශ්රාිවකාදිවූ කල්යාීණ මිත්රසයන් සෙවනය භජනය පර්ය යුපාෂනය කෙරෙමින් අනෙකජාති කොටි සතසහශ්රරයක් මුලුල්ලෙහි පතිරූපදෙශවාසයෙන් යුක්තව සත්පුරුෂ සේවනය ධර්මිශ්ර‍වණය යොනිසොමනස් කාරය ධර්මානනු ධර්මය ප්රතතිපත්තියයි කියන ලද චතුසස මපතතිය පුරා මේ මහා භද්රිකල්පයට සොළොසාසංඛ්යු කල්ප ලක්ෂුයකින් මත්තෙහි දඹදිව මධ්යම මණ්ඩලයෙහි ප්ර්භාවනත නම් චක්‍රවර්ත්තිරජ ව අනන්යර සාධාරණවූ සපතරත්නයකින් හා සතර මහා ඍද්ධියකින් යුක්තව දෙදෙහසක් කොදෙව් පිරිවරා මහමෙර සතරදිග පිහිටි සතරමහද්වීපයෙහි ඇවිද සියලු සත්වොයන් පංචශීලයෙහි පිහිටුවා ප්රවජාපාලනය කෙ‍ෙරමින් විද්යාතධර පෂිත් සමානවු අවිකලාඬග ඇති මහසෙනඟ පිරිවරා අමරඟණානු බඬ දෙවෙන්ද්රි විභ්රුමයෙන් චක්ර වර්ති රාජ්යාය කරන සේක. එකල මුහුතී නම් සර්වෙඥකෙනෙකුන් වහන්සේ ලොකයෙහි පහළ සද්ධර්මසදෙශනාවෙන් ලොකයා පහදවා නොයෙක් කෙළ ලක්ෂොගණන් ආය්ය්ෙ සමූහයා විසින් පිරිවරණලදුව මුලුලොව සනහමින් ගම් නියම්ගම් රාජධානි පිළිවෙළින් දනවු සැරිසරණසේක. එකල ඒ ප්රුභාවනතනම් සක් විති රජව උපන් මෙත් මහාබෝසතාණන්වහන්සේ බුදුහු ලොකයෙහි පහළවූසේක යනු අසා තිස් යොදුනක පැතිරසිටි මහසෙනඟ පිරිවරා බුදුන්කරා එළඹ නොයෙක් රත්නයෙන්
3
පූජාකොට අමාහ ල්ලෙක ගැලෙන්නාක්හු මෙන් භක්ති ප්රෙඟමයෙන් බැසහෙව වැඳ නැගි සිට බුඬාලම්බන ප්රීිතියෙන් පිනපිනා පිරිසක් හා සමග එකත්පස්ව හිඳ අෂ්ටඞ්ග සමූපෙත මධුරභාරතීන් දෙසනලද සද්ධර්මාය අසා අතිශයින් පහන්සිත්ඇතිව සප්ත විධ රත්නයෙන් හා සියලු උපභොග පරිභොග වස්තුවෙන් හෙබි යාචූ චක්රපවර්ති රාජ්යයය හැර සසුන්වැඳ මහණව රතනස්ථවිරයන් වහන්සේයයි යන නමින් ප්රරසිද්ධව ශාසන නමැති ආකාශ තලයෙහි පූර්ණසචන්ද්රේ මණ්ඩල‍යසේ බැබලෙමින් ශිලසමාධ්යාශදී ගුණධර්මහයෙන් යුක්තව පඤ්චාභිඥ අෂ්ටසමාපත්ති උපදවා ධ්යානන ලාභිව වසනසේක් එම ජන්මයෙහි සර්වසඥයන්වහන්සේගේ සද්ධර්මා මුඛයෙන් සතරපදයකින් යුක්තගාථාවක් අසමින් එහි අර්ථ විභාගකොට නොනිමෙන තෙක්ම ෂට් අභිඥාවන් හා සමග සිව්පිළි සිඹියාපත් රහත්බවට පැමිණෙන්ට උපනිශ්රෙය ඇතිව සසර දුක් ගන්නා සත්වකවගියා කෙරෙහි කරනලද මහත්වූ කරුණාවෙන් සර්වරඥතා ඥානය ප්‍රාර්ථනාකොට එදවස් තමන්වහන්සේ මනුෂ්යාාත්මභාවාදීවු අෂ්ට ධර්ම සමොධානයෙන් යුක්තව වීය්යාතම ධික මධ්යාම ශ්රමද්ධා ඇතිව ඥෙය්ය බොධිසත්වි හෙයින් විශෙෂයෙන්ම දානාද්ධ්යාවශ ඇතිව දානයෙහි ඇලී ජිවිතයද පරිත්යා්ග කොට දන්දිමෙහි බලවත්ව හටගත්තාවූ උත්සාහ ඇතිවූ සේක.
එකල දම්සභාමණ්ඩපයෙහි රැස්වහුන්නාවූ භික්ෂූපන්වහන්සේ එම්බා ඇවැත්නි, මේ දානාද්ධ්යා්ශ ඇති මහණතෙම අනාගතයෙහි ශක්රනදෙවෙන්ද්රඹව උපදීදෝ හෝ නො‍ෙහාත් මාරව බ්රඇහ්මව උපදී දෝ හෝ නොහොත් බුදුවේදෝ යන මේ කථාවක් ඉපදවූ සේක.
එසමයෙහි මුහුතී නම් බුදුරජානන්වහන්සේ නොයෙක් අලඞ්කාරයෙන් පිළියෙල කරනලඳ දම්සභා මණ්ඩපයෙහි විසිතුරු කොට පනවන ලද උතුම් බුද්ධශන මස්තකයෙහි සහශ්රස රශ්මීන් සාගර කුක්ෂිනය බබුලුවමින් උදයගිරි මස්තකයෙහි පැමිණි තරුණ සූය්ය්‍්ඩයා මෙන් සියලු දම්සභා මණ්ඩපය රුවන් රසධාරාවෙන් පරිසෙක කරන්නාක්මෙ‍න් නීල, පීත, ලොහිතාව දාත මාඤෙඡෂ්ට ප්රාභා ස්වරයයි කියනලද ෂට්වණ්ර්ම‍ඝන බුඬරශ්මි මාලාවන් බබලුවමින් තාරකාසමූහයා විසින් පිරිවරණ ලද පූර්ණය චන්ර්් මණ්ඩලය මෙන් භික්ෂූම සමූහයාවිසින් පිරිවරණලදුව වැඩහුන්සේක්, සුපිපි රත්පියුම්වන යක් මධ්‍ මෙයහි සංචාරණය කරන්නාවූ පස්වණක් පැහැ යෙන් හෙබියාව භෘඞ්ග යුගලයක් හා සමානවූ පස් පෑ දිස්නා විසිතුරු ඇස් සඟලින් සියලු භික්ෂුා සමූහයා බලා, ඔබ හැමදෙනා වහන්සේ ගේ අදහස් දැන සිව්දැදිගින් පිරූ රුවන් කරඬුවක් අරණාකලක් පරිද්දෙන් භික්ෂුැසඞ්ඝයා වහන්සේ සතුටුකරවමින් මුඛපද්මය
4
විදහා අෂ්ටාඞ්ගයෙන් සමන්විතවූ බ්රඝහමසවර විහිදුවා, එම්බා මහණෙනි, මේ රත්න නම් මහණ එසේ මෙසෙවූ ලාමක සත්ව යෙක්නොවෙයි. බුද්ධාංකුරයෙක, මේ තෙම මතු අනාගතයෙහි සොළොසාසංඛ්යවකල්ප ලක්ෂියක් ගිය කළ මා සේම සම්යෙක්සම්බොධි සම්භාරය පුරා මෛත්රෙලය නම්වූ ලොව්තුරා බුදුවෙයි.
ඒ බුදුවන ආත්මභාවයෙහි මොහුට කෙතුමතී නම් රාජධානියෙක් වාසස්ථානය වෙයි. එහි සඞ්ඛනම් චක්රකවර්ති රජ්ජුරු‍කෙනෙක් රාජ්ය, කෙරෙති. ඒ රජ්ජුරුවන්ට අග්රයපුරෝහිතවූ සුබ්රාජහ්මණ නම් බ්රාතහ්මණ උතුමානන් කෙනෙක් පියවන්නාහ, බ්රහහ්මවතී නම් බැමිණි දේවිකෙණෙක් මව් වන්නාහ, අසොකය බ්රවහ්මදෙවය යන අග්ර‍ශාවකයෝ දෙදෙනෙක් වන්නාහ. සිංහනම් මහතෙර කෙනෙක් උපස්ථායක වන්නාහ, පදුමය සුමනය යන අග්රාශාවිකා දෙදෙනෙක් වන්නාහ. සුධනය සඞ්ඝය යන උපාසකවරු දෙදෙනෙක් අග්රස උපස්ථායක වන්නාහ. යසවතිය සඞ්ඝාය යන උපාසිකාවරු දෙදෙනෙක් අග්රය උපස්ථායිකා වන්නාහ, නාගවෘක්ෂඞයෙක් බොධි වන්නේය. අසූ අටරියනක් උස බුඬ ශරීරය වන්නේය. බ්යාෘමප්රෙභා මණ්ඩලය පස්විසියොදුනෙක පැතිර සිටින්නේය. අසු දහසක් අවුරුද්දට ආයු වන්නේය, මෙසේ විවරණශ්රී දි වදාරා සතුතිකොට හුනස්නෙන් නැගි ගඳකිලියට වන්සේක.
ඉක්බිති මහාපුරුෂයානන් වහන්සේ සනතුෂටවූ සිත් ඇතිව දිව්ය් මනුෂ්යියන් විසින් පුදනලදුව බුඬකාරක ධර්ම යන් පරීක්ෂාු කරණසේක.
දානං සීලඤච නෙකඛම්මං පඤඤා විරියෙන පඤචමං, ඛනති සච්ච මධිටඨානං මෙතතු පෙකඛා ඉමෙ දස.
යනාදීන් දක්වනලද දශපාරමිතාවන් දැක අනුලොම ප්ර තිලොමාදි වශයෙන් සමමර්ශ ණය කෙරෙමින් දසදහසක් සක්වල මෙරු යුගන්ධීරාදීන් කම්පිතකරවා මෙයින් අන්යශවූ බුඬකාරකධර්මදයෙක් නම් නැත්තේයයි නිෂටාවට පැමිණ දෘඪසමාදාන කොට එතැන් පටන් අවිචිමහා නරකාදිවූ අටළොස් අභව්යාවසථානයකට නොපැමිණ සොළසාසංඛ්යා කල්පලක්ෂයයක් මුළුල්ලෙහි නිරතුරුව වඩනලද එකාකාරි වීය්ය්පැම ඇතිව දශ ප්රෂකාර පාරමී ධර්ම යන් පුරා සමතිස් ආකාරයකින් මසතක ප්රාවප්තකොට අප මහ ගෞතම බුදුරාජාණන් වහන්සේ බුදුවන්නට පළමුකොට තුසිත දිව්යොලොකයෙහි ඉපිද අපමණවූ දිවසැපත් විදිමින් දෙවියන්ට ධර්මදදෙශනා පවත්වා නෙසුවහස් දිව්යිරාජයන්ගේ කිරුළුකුළු මිණිරැසින් තමන්වහන්සේගේ පාදපද්මය බබුලුවා සමෘඬශ්රී‍න් යුක්තව ඒ තුසපුරයෙහි දැන් සහපිරිවරින් වාසය කරණ සේක.
5 කවරකලෙක බුදුවෙන සේක්ද යත්? අප මහ ගෞතමබුදුන් ගේ මේ කරුණාශාසනය පන්දහසක් අවුරුදු පැවතිකල්හි එයින්මත්තෙහි අකුශල ධර්මායන්ගේ උත්සන්නවීම හේතුකොටගෙණ සත්වතයන්ගේ ආයුසංස්කාරය ක්රමමයෙන් පිරිහී දස අවුරුද්දකට පරමායුෂ වෙයි, එකල සත්ව්යෝ තිරිසනුන් වැනියහ. මව්පියෝයයි වෙනසක් නොදනිති, නැගනියෝය බුහුනණියෝය මලනුවෝය බෑනණුවෝය දියණියෝය යනාදී ව්යකවහාර යක් නැතිව තමන් කෙරෙහි ප්රේණම කෙරෙති, පස්මැසි කුමරුවන්ට පස්මැසි කුමාරිකා‍වන් සරණ පාවා දෙති, සියලු රස අන්තර්ධා්න වෙයි. අමු මෙනේරි වරා ආදිවු කටුකරස සාලේ බත්ම රජදරුවන්ට අග්රෝ භොජන වෙයි. මෙසේ ලොව සියලු සැපතින් හීනවූ කල්හි :-
යට කී නිදාන වර්ග‍යෙහි කී පරිද්දෙන් රොගනතඃ කල්පය ශසනඃ අනතඃ කලපය දුර්භීක්ෂ් අනතඃකලපයයි කියනලද ත්රිනවිධ වූ අනතඃ කලපයන් අතුරෙන් දැන් සත්වභයාගේ ෙවෂය උත්සන්න බව හේතුකොට ගෙණ සත්ථනන්තර නම් කල්පයකින් ලොකය විනාශ වෙයි - හේ කෙසේද යත්?
අනතඃ කලපය නස්නට පළමු සත්දවසක් තිබෙද්දි කාමාවචර දෙවතාකෙනෙක් අවමගුල් වෙස්ගෙණ මිනිස්ලොව ඇවිද සත්වෙයෙනි, මෙයින් සත්දවසක් ගියකල මෘගසංවර්ෂාෙවයයි යන විනාශකර මහාවර්ෂාෙවෙක් සත්දවසක් මුලුල්ලෙහි ධාරානිපාතයෙන් වස්නේය. එහි තෙමුනු කෙනෙක් ඔවුනොවුන් ඇසට මුවන්සේ පෙනෙති. එකල උනුනුන්ගේ ජිවිතවිනාශය කෙරෙති. දිවිරක්නා කැමැති කෙනෙක් ඒ සත් දවසට දර පැන් පත් සාල් ලුනු ඇඹුල් රැස්කොට ගල්ගුහා ආදියෙහි තබාගෙණ වැද හිඳ දිවිරතුවයි කිය කියා කෙළලක්ෂොයක් සක්වළ ඇවිදිති, එබස් අසා සත්ව යෝ තමන් සවභාවයෙන්ම අඥාන හෙයින් ඒ දුටුවෝ කවුරුදැයි ඒ දැක ආවෝ කවුරුද, එනම් කුමන බසෙක් දැයි නොගිවිස සිනාසෙති, සමහර නුවණැති කෙණෙක් කවුරු දනිද්ද, දෙවියන් කීලෙස කරම්හයි ගල්ගුහා පර්ව,තගුහා ආදියෙහි දෙදෙනෙක් ඔවුනොවුන් ඇසට නොපෙණෙනසේ ඉඳිති.’
එකල මෘගසංවර්ෂායව කෙළලක්ෂෙයක් සක්වළ එකහෙලා ධාරානිපාතයෙන් වසින්නට පටන්ගත්තේය. පොදබින්දුවකින් තෙමුනාවු කෙනෙකුදු ඔවුනොවුන් ඇසට මුවන්සේ පෙනෙති, කොල තොල මුවාගණුව මරව අසුකරවයි කිය කියා ඔවුනොවුන් ලුහු බඳවා ගණිති, තණපත් පරඬලාපත් සියුම් මුවහත් ඇති කඩු පත්සේ මැවීයෙයි. ඒ සත්දවස මුළුල්ලෙහි සත්වියෝ මෙසේ ඔවුනොවුන් මරා මුලුපොළව එක මස්කලවිටක්සේ ලේ මුහුද
6 කෙරෙති. ඉක්බිත්තෙන් වැහිහල කල ජිවත්වූ කෙනෙක් එලිබැස මලමලනෑයන්ගේ පොළුගෙණ තිබෙන අතුල් පතුල් ඉස් කන් නාසා ආදිවූ ඇඟමස් දැක අපගේ නෑයෝ අප කියමන් නොගෙණ දැන් හැමදෙනම නටහයි, මහත් කරුණා උපදවා අප හැම ජිවත්වූ ගණන ඔවුනොවුන් කෙරෙහි මෛත්රීෙ උපදවා මෙතැන් පටන් ප්රාමණවධ නොකරම්හයි පළමුකොට පාණාතිපාතය දුරුකෙරෙති, ඒ කුශලයෙන් ඔවුන් වැදු දරුවන්ට විසි අවුරුද්දට ආයුවෙයි ඔවුන් දෙවෙනිව අදත්තාදානය හැරපියති, ඔවුන් වැදූ දරුවන්ට තිස් අවුරුද්දකට ආයුවෙයි, තුන්වෙනි පරදාරය හැරපියති, උන් වැදූ දරුවන්ට හතළිස් අවුරුද්දට ආයු වෙයි, සතරවෙනුව මුසාවාදය හැරපියති, උන් වැදූ දරුවන්ට පණස් අවුරුද්දට ආයුවෙයි, පස්වෙනුව පිසුනාවාචය හැරපියති, උන් වැදූ දරුවන්ට සැට අවුරුද්දට ආයු වෙයි. යනාදි ක්රනමයෙන් පරුෂ වචනය, සම්ප්ප්ර ලාපය, අධික ලොභය අධික වේෂය, විපරීත දෘෂ්ටිය යන මේ දශවිධ අකුශල කර්මැයන් හැර දශවිධ වූ කුශලකර්මියන් කෙරෙහි පිහිටා යෙති. එය කුසල කර්ම යන්ගේ ආනුභාවයෙන් ක්රරමක්රයමයෙන් වැඩි දෙසියයක් අවුරුද්දට ආයුවෙයි. එකලට දඹදිව ඉතා සමෘඬව හුණු වනයක් බට වනයක් මෙන් අතුරු නැතුව මනුෂ්යුයන් ගැවසී සිටින්නේය, ගම් නියම් ගම් රාජධානි සමෘඬවන්නේය. සියලු ජනපදයෝම සොරසතුරන්ගෙන් භය නැතී හෙයින් සුභික්ෂජ වන්නාහ. එකල බරණැස් නුවර එම නමින් ව්යගවහාර වෙයි.
තවද එයින් මත්තෙහි කුශලධර්මනය වැඩියේ සත්වවයා‍ගේ ආයුෂ ක්රනමයෙන් වැඩි අනූදහසක් අවුරුද්දට පරමායුෂ වෙයි, එකල බරණැස්නුවර නම් ෙපරළි උපඵල නම් නුවරෙක් වෙයි. එම නුවර දිගින් පළලින් යොදුනක් පමණ මහත්ව සමෘද්ධවෙයි. එයින් මත්තෙහි තවද ආයුෂ ක්ර්මයෙන් වැඩි ලක්ෂ යක් අවුරුද්දකට වූකල උපඵල නම් නුවර නම් පෙරළි අයන් විතරින් සත් යොදුන් පමණ ඇති පදුම නම් නුවරෙක් වෙයි, තවද වඩ වඩා කුශළකර්මසයාගේ බලයෙන් අසංඛ්යලයක් අවුරුද්දකට ආයුවෙයි, එකල පදුම නම් නුවර නම් පෙරළී දොළොස් යොදුන් අයන් විතර ඇති මන්දා රම් නුවරෙක් වෙයි; ඒ ඒ අවධියට මිනිස් ලොව අ‍ායුශක්තීන් දෙව්ලොවටත් වඩනේමය, එසේ හෙයින් කියනලදී.
සමිඬිගාමා නිගමා පුරාවරා බහු භවෙ අඩඪකුලෙහි ආකුලා සජඹුදීපො සුරමාසතොධිකො භවෙය්ය තස්මිං ස‍මයෙ පතායුතා
මෙසේ එකල්හි මනුෂ්යෙයෝ බොහෝ සෙයින් උපන්කල් නොදනිති, මියනකල් නොදනිති, ජ‍රාවිලිපිළී නැත, රෝගාන්තර නැත. මෙසේ සුවදුක් නම් කෙසේ බවත් නොදැන
7
සත්ව යෝ කුසල් කිරිමෙහිප්රයමාද වෙති, ඒ අකුශලයෙන් ආයු පරිහානියට පැමිණ ක්රවම ක්රසමයෙන් අසූදහසක් අවුරුද්දකට අයුවෙයි. පන්සියයක් හැවිරිදි කුමරුවන්ට පන්සියයක් හැවිරිද් කුමරියන් සරණවාපා දෙති. මුළු දඹදිව සියලු උපභොග පරිභොග වස්තුන් හා පංචකාම සම්පතතියෙන් සමෘඬ වන්නේය. වර්ෂාුවද දෙපොයෙහි දවසන් දවස මධ්යමමයාමයෙහි භුමිරසයට වඩිමින් වස්නේය. එකල මන්දයරා නම් නුවර නම් පෙරළී දිග දොලොස් යොදුන් පුළුල සත් යොදුන් අවටින් තිස් යොදුන් පමණ ඇති කෙතුමති නම් රාජධානියෙක් වෙයි :-
වදාළේ මැනෝ.
තදා කෙතුමතීනාම රාජධානි භවිසසති, වාදය යොජනාමාය සතතයොජන විත්ථරතා.
තවද පෙර දිඹුල් ද‍ඬෙන් ගෙයක් නන්වා සත්පසේ බුදු කෙනෙකුන් වහන්සේ වස්වසවා පින් කළ කුළුපොත දෙපිය කෙනෙකුන්ගෙන් පුතනුවෝ සදෙව්ලොව ඔබිනොබ සැරිසරා සැපත් විඳිමින් මිනිස්ලොව මහාපනාද නම් රජව ඉපිද පස්විසි යොදුන් උසඇති සත්රුවන් මාලිගාවක වෙසෙමින් එහි මත්තෙහි සිට නටන්නාවු දසදහසක් පමණ නලු නාටකයන්ගේ නෘත්යා ගිත වාද්යියෙන් සතුටු කෙරෙමින් දොළොස් දහසක් පුරඟනාවන් හා නොයෙක් දහසක් ගණන් අමාත්යක මණ්ඩලයා විසින් පිරිවරණ ලදුව ශක්ර්දෙවෙන්ද්රහ ලීලාවෙන් අසංඛ්යපයක් අවුරුදු රාජ්ය කොට දෙව්ලොව ඉපිද දෙව්සැපත් වළඳා නැවත අප බුදුන් සමයෙහි මිනිස්ලොව භදදිය නම් නුවර ඒ නමින් සිටුව ඉපිද මහා සම්පත් විඳ බුදුන් ගෙන් බණ අසා සසුන් වැඳ මහණව නිවන් දුටහ. පියාණෝ තමන් කළ පින් වැඩි තරම් හෙයින් මෙම බුද්ධාන්තරය මුලුල්ලෙහි සදෙව් ලොව සැරිසරා දිවසැපත් විඳ එකල කෙතුමතී නම් රාජධානියෙහි සංඛනම් චක්රසවර්ති රජව උපදනාහුමය. ඒ රජ්ජුරුවන් පෙර කළ ආවාස දානයෙහි කුසලයෙන් පළමුකී මහා පනාද රජ්ජුරුවන් විසූ පස්විසි යොදුන් උස ඇති සියක් මාල් ඇති සවාසු දහසක් රුවන් ගබඩා ඇති ඝනරන්මයවූ ටැම් ඇති රිදීමයවූ කොතුරු හා පේකඩ ඇති ප්රවචාලයවූ ව්යා ඝ්රස පඞ්ක්ති ඇති රන්මයවු පලසෙවෙනි ඇති සත්රුවන්මය මහාපාය ගහණමගින් ආකාශ තලයට පැනනැගි දෙවෙනි සඳමඩලක්සේ දසදික් බබුලුවමින් අවුත් නුවර මැද පිහිටායෙහි චක්රැරත්නය, හස්තිරත්නය, අශ්වරත්නය,මාණික්යඩරත්නය, පරිනායකරත්නය, ග්රසහපතිරත්නය, සත්රීනරත්නය, යන සප්තවිධ රත්නයන්
8 පහළවෙයි. ඒ රජතුමා හා සමබල ඇති දහසක් පුතුන් ඇති වෙයි, ආකාශයෙන් යන ඍද්ධි ඇතිවෙයි. ශරීරයෙන් සඳුන් සුවඳ වහනය වෙයි. මුඛයෙන් මහනෙල් මල් සුවඳ හමයි දෙවියෝ සතරදෙනෙක් සතරදිග කඩුගත් අතින් රැකවල් ගෙණ සිටිති. ඒ රජහුගේ ආතත විතතාදිය ගත්තවූ තූය්ය්ෙ සේනාව දොළොස් යොදුනෙක පැතිර සිටිත. බ්රාහහ්මණ මණ්ඩලය පස්විසි යොදුනෙක පැතිරසිටිති. සර්වා භරණයෙන් සැරහී නානාවර්ණම අඞ්ගරාග ගල්වා. පංචායුධ සනනඬවූ අමාත්යු මණ්ඩලයම අටසාලිස් යොදුනෙක පැතිර සිටිති. සත්රුවන්මය විචිත්රප සන්නද්ධව නානාප්ර කාර ආයුධ සමූහයෙන් දසදික් හොබවා පන්සියයක් යොදුනෙක පැතිර සිටිනා මහත්වූ යොධසේනාවක්ද වන්නේය. හාත්පසින් සතරදිග සුවාසු කෙළදහසක් පමණ ඇති අස් ආදීවූ චතුරඟනී සේනාව සිටිති. මෙසේම දඹදිව සුවාසු දහසක් රාජධානි වෙයි. එහි අනූකෙළ ලක්ෂනයක් අභිෂෙක ලත් රජ දරුවෝ වසන්නාහ. ඒ සියලු රජදරුවෝම නිරන්තරයෙන් සංඛනම් චක්ර වර්ති රජ්ජුරුවන් පිරිවරා සිටින්නාහ. එකල සංඛ නම් චක්රනවර්ති රජ්ජුරුවෝ සර්වාරභරණයෙන් සැරසුනාවූ දිව්යාප්සරාවන් හා සමාන රූපසොභ්යා්වන් ඇති නැටීම් ගීකිම් බෙර ගැසීම් වස්කුළල් පිඹීම් ආදිවූ චතුරඞ්ග සංගීතයෙහි දක්ෂ්වූ භාව භාව ලීලා කටාක්ෂා මන්දමස්මිතයෙන් යුක්තවූ සවාසුදහසක් නාටක ස්ත්රීාන් පිරිවරා දිව්යර සම්පත් ඉක්ම පවත්නාක් වැනි මහත්වු ශ්රීක විභූතින් යුක්තව ඒ සත්රුවන් මහපායෙහි වෙසෙමින් සියලු පෘථිවිමණ්ඩලයට අනුශාසනා කරන්නාහුමය.
එසේ අනුශාසනා කරන්නාහුද තමතමන්ගේ ප්රහමාණාති ක්රාරන්ත මහසෙනඟ පිරිවරා තරු පිරිවැරූ පූර්ණමචන්ද්රතයාසේ මහත්වූ රාජානුභා‍වයෙන් පන්සියයක් කොදෙව් පිරිවරා මහ සත්වූයන් පව්නොකොට පන්සිල් රක්නාසේ අවවදා කියා දහවල් පතට තමන්ගේ මාලිගාවටම එන්නාහ.
වදාළේ මැනෝ :-
සංඛා නාම සො රාජා අනනත බල වාහනො සතතරනන සම්පනෙනා චකකවතති මහබබලො ඉදධිමා යසසා වෙව සබබකාම සමන්පිතො හත පච්චතතිකං ඛෙමං අනුසසාසිසස ති ධම්ම තො.
තවද කෙතුමතී නම් රාජාධානිය කෝවේ මහවේ ආදි ඒ ඒ ස්ථානයෙහි රන්ධජ රිදීධජ රන්පතාක රිදීපතාක රන්තොරණ රිදි තොරණ රන්ඇගෑ රිදී ඇගෑ පුන්කලස කෙහෙල් තොරණ
9 ආදියෙන් සැරසී තිබෙන්නේය. නානාප්රතකාර විස්තර ජාතින්ද රන් රිදී මුතු මැණික් ආදිවූ අනෙකප්රබකාර වස්තුවෙන්ද එසේම අසොවසතුවෙක් මෙහි නැතැයි නොකිය හැකි සර්වැප්ර‍කාර සුගන්ධ ද්රකව්යෙයෙන් හා නොයෙක් කටුක භාණ්ඩාදීන් බබලන්නාවූ සල්පිල් පෙළින් හොබනේය. තවද ප්ර්සන්නවූ නිර්මල මිහිරි සිහිල් ජලතලාවෙන් යුක්තව රකන සෙවතාදි පංචප්ර්කාර පද්මොත්ඵලයන්ගේ සුගන්ධව ගන්ධරයෙන් බන්ධුවරවූ දිව්ය්මය පුෂ්කරණිපන්තීන් හා පතැස්පෙළින් ගැවසී සිටගත්තේය. තවද ඒ ඒ තන්හි මනහර අතගල් පෙළින් හා සුපුෂ්පිත ඡායාවෘක්ෂප සමූහයෙන් සමෘද්ධවෙයි. එසේම පලුපල්ලව කුසුමයෙන් සශ්රී කවූ අඹ දඹ නා පනා කොබොලීල පළොල් ඇසළ මුහුලු නදුන් සඳුන් දෙව්දුරු කදුරු දෙල් බෙළී ආදිවූ දිව්යීවෘක්ෂම සමූහයෙන් සැරසී සිටින්නාවූ දිව්යබමය උද්යාදන පන්තීන් සොභමාන වන්නේය. එකල්හි සෙසු දෑ තබා එසේම පොකුණු පතැස් උද්යාමන ආදීහුම ඒකාවන්ව මහජනයාට ස‍නෙතාෂ ඵල වන්නාහුය.
එසේ හෙයින් කියන ලදි :-
සා පොක්ඛරා පොක්ඛරණි බිභුසිතා තහිං තහිං නෙක සුඵුල්ල පාදපා, සිලාතලුය්යාෙන පරම්පරා තදා සදා ජනානන්දෙ වහා මහාරඟා.
තවද ඒ කෙතුමතී නම් රාජධානියෙහි පොළොවපළා නැගි සත්රුවන්මුවා මහ පවුරු සතෙක් නුවර සිසාරාසිට රෑ දාවලැයි යන වෙනසක් නො දක්වා ප්රපභාමත් කෙරෙයි. එයින් පවුරුවලල්ලක් ඝනරන්මය, එකෙක් වෛඩුය්ය්න මාණික්යුමය, එකෙක් මසාරගල්ල මාණික්යපමය, එකෙක් සත්රුවන්මුවා වන්නේය. සත්රුවන්මුවා මහපවුරු උසින් සැටරියන් පමණ මධ්යකයෙහි පිහිටන්නේය. රන් රිදී වෙරළුමිණිමුවා තුන්පවුරු සත්රුවන්මුවාය. මහපවුරෙන් පිටත අනුක්රෙමයෙන් එකිනෙකාට මීටිව පිහිටන්නේය. පිළිවහනය ලොහිතඞ්කය මසාර ගල්ලය යන තුන් පවුරු සත්රුවන්මුවාය, ඒ පවුරු ඇතුල පිට අනුක්රලමයෙන් එකිනෙකට මිටිව පිහිටන්නේය. තවද ඒ සත්රුවන්මුවා සත්පවුර අතුරෙහි අසූරියන් උස ඇති ඝණරන් මයවුද රිදීමුවාවූද වෛඩුය්ය්ිට මාණික්ය මයවූද ස්ඵටික මාණික්යු මයවූද ලොහිතඞ්කය මාණික්යවමයවුද මසාරගල්ල මාණිකයමය වූද සර්වකරත්නමයවුද තාලපන්තීහු සත්දෙනෙක් වටින් වටගසා පිහිටන්නාහ. එයින් ස්වර්ණවමයවූ තාලපන්තිය ඝණරන්මයවූ ප්රාසකාර සවමීපයෙහි පිහිටන්නේය. රජතමයවූ තාලපන්තිය රජතමයවූ ප්රා්කාරය සවමිපයෙහි පිහිටන්නේය. ස්ඵටිකමයවූ තාලපන්තිය ස්ඵටිකමයවූ ප්රාමකාරය ස්වමිපයෙහි පිහිටන්නේය. ලොහිතඞ්කයමයවූ තාලපන්තිය ලොහිතඞ්කයමයවූ ප්රාිකාරය ස්වමීප
10
යෙහි පිහිටන්නේය. මසාරගල්ලමයවූ තාලපන්තිය මසාරගල්ලමයවූ ප්රාරකාරය සවමීපයෙහි පිහිටින්නේය. සර්ව රත්නමයවූ තාලපන්තිය සර්වරරත්නමයවූ ප්රාිකාරය සවමීපයෙහි පිහිටන්නේය. තවද ඒ කෙතුමතී නම් රාජධානි නුවර සතරදිශාවෙහි සත්රුවනින් විසිතුරුවූ වහසල් සතරෙක් මැවී සත්මහල්ව නුවර අලංකාර කෙරෙයි. එම සත්රුවන් වහසල්දොර කප් රුක් සතරෙක් පොළව පලා පැනනැගී නන් විසිතුරුවූ වහසල් නේකප්රලකාරවූ සම්පත්තීන් සැරහී සිටගන්නේය. මුලු දඹදිව සත්ව‍යන් කැමති කැමති වස්ත්රානභරණාදිය ඉදින් එක කප්රුක කින් ගෙණ ගියත් අසූදහස් අවුරුදු මුලුල්ලෙහි හැඳ නිමවාගත නොහැක්ක. තවද ඒ නුවර මැද සත්රුවන්මය ශාලාව කුදු පහළවන්නේය. ඒ ශාලව සතරදිග කල්පරුක් සතරෙක් මැවී තිබෙයි. එසේම ඒ නුවර වීථි චතුෂ්ක කොන් ආදිවූ ඒ ඒ තන්හි සර්වකරත්නමයවූ දිව්යාලනුභාවයෙන් නොයෙක් සියගණන් කල්පවෘක්ෂූයෝ සර්වවසම්පත්තීන් සර්ජිතව සිටිනාහ.
ඒ කෙතුමතී නම් රාජධානියෙහි ද‍ෙඬන් පතින් කළ ගෙයක වසන්නාවූ එකම සත්වරකෙනෙකුන් නැත. සත්රුවන් මුවාවූ විසිතුරුවූ ප්රාකසාදවලම වාසය කෙරෙති. එකල්හි දඹදිව මුලුල්ලෙහි සත්වනයන්ගෙන් සාන වපුරණ කෙණෙක්වත් වෙළාදාම් නවාම්කරන කෙනෙක්වත් බඩගිනි නිසා දුක්ගන්නාවූ එකද මනුෂ්යමයෙක් නැත. සුදුසු භූමිප්රදදෙශවල පොළොවපලාගෙන නැංගාවූ ස්වයංජාත හැල්කරල්වල කුඩු නැතිව මුතුසේ පැහැ පත්ව සුවඳ ඇල්සාල් ගෙණ තිබෙයි. එක බිජුවටක් හුණු තෙනින් නැඟි පඳුරෙක කරල් කපා මැඩගත්කල දෙදහස් දෙසිය දෙසැත්තෑ ගැලක් පුරා සොළොසාමුණු අටලාසක් සාල් ඉතිරිව තිබෙයි. ඒ සාල් රන්බඳනෙක ලා මැණික් උදුනෙහි තබා ජොතිරඟ පාෂාණයෙන් නැගි ගින්නෙන් බත් පැසුනුකල්හි ඒ බත් රසමසවුලෙන් යුක්තකොට හැම සත්වගයෝම අනුභව තරන්නාහ. සත්වමයන් මලමුත්රම කරම්හයි සිතුවේලෙහි නිල් වලාකඩෙක් දිවගෙණ අවුත් තිරයක්සේ සිසාරා සිටගන්නේය. එකෙණෙහි පොළෙව පැලී මහවලෙක් මැවීයෙයි, එහි ශරීර කෘත්යනය කළකල්හි ඒ වල අන්තර්ධානව පැන් පොකුණෙක් මැවීයෙයි. එයින් උදක කෘත්ය්ය කළකල්හි ඒ වලාකඩ අන්තර්ධා නවෙයි. මෙසේ ඒ කෙතුමති නම් රාජධානිය හැම ලෙසින්ම දිව්යලපුරයක් හා සමානය.
එහෙයින් කියනලදි :-
අනනතභොගෙහි ජනෙහි පූරිතං මනුඤඤපාසාද මානෙක තොරණං, සුගො පුරං දෙව පුරා ච භාසුරං සුරම්භවෙ කෙතුමති’ති විසසුතං,
11
තවද ඒ කෙතුමතී නම් රාජධානිය පරිද්දෙන් දසදහසක් යොදුන් මුලුදඹදිව්තලය එකලට එකම මගුල්ගෙයක්සේ සැරහී සමුද්ධව තිබෙන හෙයින් ඒ කෙතුමතී නම් රාජධානිය ඇතුළුවූ මුළුදඹදිව වැසි සියලු ස්ත්රීෙ පුරුෂයෝම ඒ ඒ තන්හි පහළවූ අතිධවල වැලිතලායෙන් යුක්තව ප්රවසන්නවූ මිහිරි සිහිල් දිය පිරී සත්රුවන්මුවා පියගැට පන්තියෙන් ගැවසීගත් හංස චක්රිවාකාදී අනේකප්රිකාර පක්ෂිව සමූහයා විසින් රැව් පිළිරැව්දිදී ඇඹුල ඉපුල හෙල්මැලි රත්නෙලුම් හෙළනෙලුම් ආදිවූ පංචප්රවකාර පද්මොත්ඵලයෙන් ගැවසීගත් මනහර පොකුණුවල තම තමන්ගේ අභිප්රානව පරිද්දෙන් ජලස්නානයකොට දිවසුවඳ විලවුන් ගෙණ දිවමල් පැලඳ කප්රුක්වලින් තමතමන් අභිප්රාානු කුලවූ පරිද්දෙන් දිවපිළි හැඳ පෙරව දිව්යා භරණයෙන් සැරහී උක්තප්රාකාර සුවඳ ඇල්සාලේ බත් අනුභවකොට දිව්යරමය වූ නොයෙක් ඇතිරිලි අතුරණලද මාහැඟි යහන්හි වැදහෙව දිව්යකමයවූ ගාන්ධයර්වියන් හා සමාන නාටක ජනයන්ගේ නොයෙක් නැටීම් ගීකීම් බෙරගැසීම් ආදිය බලමින් අසමින් සැපසේ නිදිගෙන එම ගසන පිඹින හඬීන් නැවත පිබිද සුවද තෙල් පහන් ආලෝකයෙන් තමතමන්ගේ නොයෙක් සම්පත් හා ශ්රීබ සමෘද්ධිය දක්නාහු ධන ධාන්ය හස්තී අශ්වාදාසි දාසකර්ම කාරාදි සමෑද්ධිය සිහිකරමින් විශෙෂයෙන් සන්තුෂ්ටවූ සිත් ඇතිව සියලු උපභොග පරිභොග වස්තුවෙන් සම්පූර්ණනණව කායික චෛතසික සැපයෙන් යුක්තව හැමකල්ම මහත්වූ අධික සැප අනුභවකරන්නාහ. එකල්හි සියලු සත්ව්යන්ටම අට අනූවක් රොග නව අනූවක් ව්යාුධි දෙසිය තුනක් අන්තරාය යන මෙයින් කිසිවකිනුත් ව්ය ශනයෙක් නොවන්නේය. දිව්යර ශරීර හා සමාන නිරොගි ශරීර ඇතිවන්නාහ.
එසේ හෙයින් කියනලදි :-
සකවිභව සමිඬිං පෙකඛතෙ ජමබුදීපා සතත මුදිත චිතතා පංචකාමා චරනතා විවිධ සුරභි භූසා භුසිතතතා සුරූපා විහත සකල රොගා දෙවදෙහාව හොනති.
මේ ඒ සඞ්කනම් චක්රාවර්තාති රජ්ජුරුවෝ පෙර දිඹුල්ඬෙන් කළ ලැගුන්ගෙයි පිනින් ඒසා මහත් ප්රා්සාදයක් ලැබෙයි. එහි ලාලු ඇ‍ඳෙහි පිනින් සවාසුදහසක් යහන් ලැබෙයි. එක ඇතිරිලි යෙහි පිනින් සවාසුදහසක් ආස්ථාරණ ලැබෙයි. බැලමෙහෙ කොට දුන් දානයෙහි පිනින් දිව්යි භොජන ලැබෙයි. ඒ ගෙයි ලාලු එක පීඨයෙහි පිනෙන් සවාසුදහසක් සිංහාසන ලැබෙයි. රැක්කාවූ ශීලයෙහි පිනින් එකල සමසිතින් දන් පිසූ සත්රීුය ප්රසධාන කොට ඇති සවාසුදහසක් බිසෝවරුන් ලැබෙති.
12
පන්සල වට වැටකරවාලූ පිනින් නුවරවට සත්වරුවන් පවුරු සතෙක් මැවෙයි. වෙහෙරට ඉඳවාලූ තල්පැලෙහි පිනින් සත් රුවන්මය තල්ගස් සත්වලල්ලෙක් නුවර සිසාරා පැනනැගි සිටිනේය. සාරමසක් වස්වසවා දුන් පානීය භොජනාදියෙහි පින් සත්රුවන් ලැබෙති. වස් අන්තයෙහි නොවරදවා දුන් වස්වාසික සිවුරුපිළයෙහි පිනින් ඒසා මහත් කප්රුක් සමූහයක් ලැබෙති. මෙසේ ඒ සඞ්ඛනම් චක්රුවර්තනති රජ්ජුරුවෝ එකල කෙතුමතී නම් රාජධානියෙහි ශක්ර්දෙවෙන්ර්වර් ලීලාවෙන් රාජ්යීශ්රීය විඳින්නාහ.
එකල මෙසේ මිනිස්ලොව දෙව්ලොවටත් වඩා සියල්ලෙන් සමෘද්ධව අසූදහසක් අවුරුද්දට පරමායු කල්හි මේ මගුල්සක්වල පිරිවරා සිටි දසදහසක් සක්වල ශක්රව බ්රමහ්ම සුයාම සන්තුසිත සුනිර්මිතාදීවු සියලු දිව්ය් බ්රනහ්මයෝ මේ එක මගුල්සක්වලට රැස්ව, (දැන් තුසිතභවනයෙහි වසන) ඒ මෛත්රෙවය බෝසතාණන්වහන්සේ කරා එළඹ මහාපුරුෂයාණන් වහන්ස, දැන් නුඹ වහන්සේ බුදුවන්නට කලැයි ආරාධනා කරන්නාහ, එකල
මහබෝසතා‍නෝ :-
කාලං දෙසංච දීපංච කුලං මාතර මෙ’වච, එතෙ පඤ්චවිලොකෙත්වාක උපපජජනතී තථාගතා
යනු හෙයින් පංචමහා විලොකනයකොට බුදුවන්ට කලැයි දෙවියන්ට ප්ර තිඥාදී කෙතුමතීනම් රාජධානියෙහි සංඛනම් චක්ර්වර්තතති රජ්ජුරුවන්ට අග්රහපුරොහිතවූ උභයකුල පරිශුද්ධවූ ලොකප්රමසිද්ධවූ සුබ්රා හ්මණ නම් පුරොහිත බ්රාහහ්මණයාණන් නිසා බ්රිහ්මවතී නම් බැමිණි දෙවිකුස පිළිසිඳ දශඑකඩමස් ඇවෑමෙහි දශදහසක් සක්වල මුලුපොළොව සක්වළ ගල්මේරු යුගන්ධබරාදීන් කම්පිත කරවා දෙතිස් පූර්වලනිමිත්ත දැක්වීම් ආදීවූ නොයෙක් ආශ්චය්ය්එකඩ පහළකෙරෙමින් මහත්වූ උත්සවයෙන් ඉසිපතන නම් නාගවණොද්යා නයෙහිදි දසදහසක් සක්වල දෙවි බඹුන් මධ්යූයෙහි මහබ්ර හ්මයා අතට මවුකුසින් බිහිව පෙර දෙපෝයෙහි සඳසෙයින් දවසින් දවස වැඩෙමින් අනන්ත යසසින් හා මහත්වූ ශ්රීට සෞභාග්යියෙන් දිව්යසකුමාරයෙකු සේ ක්ර මයේන වැඩිවිය පැමිණෙන්නාහ.
එකල අජිත නම්වූ ඒ මෛත්රෙැය මහ බෝසතාණන්ගේ කුසලානුභාවයෙන් මහපොළව පලාගෙණ දොළොස්යොදුන් උස ඇතී වඩ්ඪමානකය සිද්ධාර්ථය චන්ර්ව පකයයි මෙසේ සත්රුව්න මයවු තුන්ඍතුවට සුදුසුවු තුන්මාලිගාවෙක් පැනනැගෙයි. එයින් එකි එකී ප්රාරසාදයෙක්ම සත් සත් මහල් වෙයි, එකි එකී මාලයෙහි කෙළලක්ෂොයක් කෙළලක්ෂරයක් කුලුගෙවල් වෙයි, එකි එකී ප්රාෙසාදය සිසාරා සත්රුවන්මුවාවූ සත් සත් පවුරුවෙයි.
13
එසේම සත්රුවන්මුවාවූ සත් සත් වාසල්වෙයි, එකි එකී වාසල් දොර වෙන වෙනම වර්ණුභෙද වශයෙන් සත්රුවන්මුවා සත් සත් තොරණවෙයි. ඒ තුන්පායෙහිම ජලසෙවෙනිවල අඟ පසඟතුරු රැව්දෙන රණ්රසුදැල් මැවී තිබෙයි. මුදුනෙහි නගණලද සත්රුවන්මුවාවු ධජකකුල්වල ලෙලෙදෙන්නාවූ රන්මිණි ඝොෂාවෙන් මුළුනුවර එකනින්නාදවෙයි. ඒ ප්රා්සාදයන් තුන් දෙනාගේ භිත්තිවල සත්රුවන්මුවාවූ තාලපන්තිය සිංහ පන්තිය ව්යාලඝ්රවපන්තිය හස්තිපන්තිය අශ්වපන්තිය රථපන්තිය මයුරපන්තිය හංසපන්තිය කොස්ලිහිණිපන්තිය බලාකාපන්තිය ගිජුලිහිණිපන්තිය ගරුඬපන්තිය නාගපන්තිය දෙවපන්තිය බ්රකහ්මපන්තිය ලතාපන්තයි වෘක්ෂඬපන්තිය පර්ව්තකුටපන්තිය ගංගා යමුනාදි ගංගාපන්තිය අනවත්තතාදී විල්පන්තිය ක්ෂීෂරසාගරාදි සමුද්රකපන්තිය රන් රිදී පබළුවන් නැව්පන්තිය ජම්බුදීපාදිවූ දීප පන්තිය කෙතුමතී ආදිවූ නගරපන්තිය දෙව්දුනු රත් නිල් ආදි පස්වණක් පැහැයෙන් දිලිසෙන පට්ටිකපන්තිය යනාදි විචිත්රු රූපපන්ති විභාගවත්ව පෙණෙන්නාහ. තවද ඒ ප්රාිසාද මස්තකයෙහි දවස්පතා දිව මල්වැසි වස්නේය. ඒ ප්රාසසාදවල එකි එකී මාලෙහි සද්දහසක් සද්දහසක් රුවන්ගබඩා සරහා පිළියෙල කරනලද වෛඩුය්ය්සෙ මාණික්යිමයවූ සද්දහසක් සද්දහසක් සිංහාශනය, සත්රුවන්මුවා මිටි ඇති සද්දහසක් සද්දහසක් ධවලාත පත්රුයා. නානාවර්ණඩ මනහර ඇතිරිලි අතුරණලද සද්දහසක් සද්දහසක් රුවින් විසිතුරුවූ යානාවල්ය, සද්දහසක් සද්දහසක් රණ්කොත්ය, එකි එකි ප්රානසාදය සිසාරා ඡද්දන්ත නම් හස්තිරාජයා ප්රදධානකොට ඇති සද්දහසක් සද්දහසක් මඬගල්යි හස්තිහු නොයෙක් අත්යපලංකාරයන් සරහා සිටිති. එසේම වලාහක නම් අශ්වරාජයා ප්රරදානකොට ඇති සද්දහසක් සද්දහසක් අශ්වයෝ සරහා සිටිතී. සත්රුව්න ධවජමාලාවෙන් හොබනා හිරිමඬුලු සේ බබලන සද්දහසක් සද්දහසක් රථපන්ති සරහා තිබෙයි. එකි එකී මාලෙහි සද්දහසක් සද්දහසක් නාටක ස්ත්රිසහු සැරහි සිටිති. ඔවුන් හැමදෙනාටම ප්රදධානවූ අගමෙහෙසුන් බිසව චන්ර්්ත්මුඛී නම් වෙති. ඈ තොමෝ ඉතා විශිෂ්ට රූ ඇතියහ. සිව්සැටක් පමණ ස්ත්රී්ලක්ෂහණයෙන් ශොභමානය. ඉතා උස් නොවෙති, ඉතා මිටි නොවෙති, ඉතා කෘශ නොවෙති, ඉතා ස්ථූල නොවෙති, ඉතා කලු නොවෙති, ඉතා එලලු නොවෙති, මනුෂ්යහ රූපය ඉක්ම දිව්ය රූපයට පැමිණෙන්නාහ. ඒ බිසවුන්ගේ ශරිරයෙන් සඳුන් සුවඳ හමයි, මුඛයෙන් ම‍හනෙල්මල් සුවඳ වහන‍යවෙයි, ශරීරාලො‍ක්වු දොළොස්රියනෙක පැතිරසිටිනේය. පොලාලු පුලුන් පිඩක්මෙන් මොලොක් වු ශරීර ඇතියහ, අෂ්ටිකල්යාෙණ්යි මාංශ කල්යාලණය ඡවිකල්යා්ණය කෙශකල්යාරණය වයකල්යා්ණයයි කියනලද පඤ්චකල්යාෂණයෙන් සමන්විතවෙයි. එම ජන්මයෙහි රහත්ව නිවන් දක්නට නිසි කුසල් ඇති හෙයින් පශ්විමාත්මභාවය ඇතිවෙයි.
14
එහෙයින් කියනලදී :-
විරමුපචිත නානා පුඤඤසමභාර හාරා චරිම භවික භුතා චාරු රූපූප ජතතං, මදුසුරහි සුඛතතා චන්දපවතතාභි දාතා භවති ඉති මනුඤඤා බොධිසතතං සජායා.
තවද මහබෝසතාණන්ගේ පුතනුවෝ බ්රතහ්මවර්ධභන නම් කුමාරවෙති. ඒ බ්ර හ්මවර්ධාන නම් කුමාරයන් ප්රමධානකොට ඇති දහසක් පුත්රවයෝ වන්නාහ. එකි එකී ප්රාමශාදයෙක යොදනක් යොදනක්, පමණ පුලූල ගැඹුර ඇත නිධාන සැළ සතරෙක් සතරෙක් පිරී සිටිනේය. ඒ ප්රාාසාදවල සතර සතර කොන කප්රුක් සතරෙක් පොළොව පලාගෙණ නැගී නොයෙක් වස්ත්රාඒභාරණාදියෙන් සැරහී සිටිනේය. අජිත නම් මහ බෝසතාණෝ තුමු සර්වාරභාරණයේන සැරහී එසේම නොයෙක් වස්ත්රා්ලංකාරයෙන් සැරසුනාවූ භාවභාව ලිලාවෙන් යුක්තවූ ස්ත්රීවසමූහායා විසින් පිරිවරණ ලදුව එකි එකී ප්රාැපාදයෙක ඍතු වශයෙන් අවුරුදු දහසක් බැගින් පංචකාමසම්පත් අනුභව කොට වාසය කරන්නාහ.
එහෙයින් කියන ලදී :-
විවිධරතන භුමිං නෙක චිත්රාසදි රමමං සුරහි කුසුමදාමං නච්ච ගීතභි රාමං, පරමයුවති පුණ්ණං නෙක සොභාව කිණ්ණං රතනමය විමානං හොති තසමා’ධිවාසං.
එකල ඒ අජිත නම් බෝසතානන්ගේ ගුශාලානුභාවයෙන් මෙහෙයනලද චිත්තසන්තාන ඇතිව දසදහසක් යොදුන් මුලු දඹදිව සවාසුදහසක් රාජධානිවල වසන සෙනාවාහන සහිත සවාසුදහසක් රජුන් පිරිවරකොට ඇති සංඛනම් චක්රසවර්ත ති රජ්ජුරුවන් හා සෙසු බොහෝ දිව්යනමනුෂ්යධයෝ මහබෝසතාණන් කරා එළඹ මහා පුරුෂයාණන්වහන්ස අපි හැම නුඹ වහන්සේට සේවයකරණු පිණිස ආම්හයි කියති. එසඳ මහබෝසතාණෝ මාගේ පර්ෂණත් බොහෝය, තොප තොපගේ වාසස්ථාන වලටම ගොස් රාජ්යබශ්රී අනුභවකරවයි ඒ රජදරුවන්ට හා දිව්ය බ්රටහ්මාදීන්ට සමුදී යවන්නාහ. එකල බෝසතුන් හා සමග දෙව්ලොවින් අවුත් එම කෙතුමතීනම් රාජධානියෙහි උතුම් කුලගෙවල උපන්නාවූ අටකෙළක් පමණ ඇමති පුත්රනයෝ මහබෝසතුන්ට නිරතුරුව අරග්ගෙණ සිටිති. මෙසේ මහ බෝසතාණෝ දිව්ය සම්පත්තියක් හා සමාන මහත් වූ ශ්රීි සම්පත් අනුභව කෙරෙමින් අටදහසක් මුලුල්ලෙහි ගිහිගෙයි වැස උද්යාවනගමන මාර්ගමයෙහි දෙවියන් විසින් ක්රුමයෙන් මවා දක්වන ලද ජරාරුවෙක ලෙඩරුවෙක මලරුවෙක යන තුන් පූර්ව්
15
නිමිත්ත දැක සසර කලකිරී යෞවනමදය ආ‍රොග්යරමදය ජිවිත මදය යන ත්රිෙවිධ මදය හැර සතරවන දෙවියන් විසින් මවා දක්වන ලද තපස්වී රූපය දැක මහණවීමෙහි අභිප්රාිය උපදවා මහත්වූ සන්තොෂයෙන් දහවල් උයන්කෙළිකෙළ දෙවියන් විසින් සරහනලද රාජමාර්ගදයෙන් නුවරට අවුත් වැද සත්මහල් පායෙහි ඇතුල්වූ මතුමහල්තලට පැනනැගී සුවඳ තෙල් වත්කර රන්වැට පහණින් දිලිසෙන්නාවූ ශ්රීටයහන් ගබඩාවට වැද කායවිවේකයෙන් යුක්තව සත්දවසක් මුලුල්ලෙහි ප්ර්ධන් වීය්ය්ග කොට හැම සර්ව ඥවරයන්ගේ බුදුවීමට එකාන්තයෙන් නියතවූ වෙසඟපුණුපොහොය පැමිණිකල්හි චන්ර්සර්මුඛි නම් අගමෙහෙසුන් බිසව බ්රතහ්මවර්ධඟන නම් පුත්රුවන වැදු දිනයෙහි මහාභිනික්මන නික්මෙනු කැමැතිවන්නාහ. මහබෝසතුන්ගේ චි‍ත්තොවාදානුභාවයෙන් සියලු දසදහසක් සක්වල දෙවතාවෝ එකෙණෙහි මේ මගුල්සක්වළ රැස්වන්නාහ. සවාසුදහයක් රාජධානීන් යුක්තවූ මුලු දඹදිව්තලෙහි අද අජිත කුමාරයෝ මහභිනික්මන් නික්මෙන්නාහයි ඒක කෝළාහල වන්නේය. එකෙණෙහි සංඛනම් චක්රිවර්තධති රජ්ජුරුවෝ සවාසුදහසක් නාටක ස්ත්රිින් හා සතිස් යොදුනෙක පැතිර සිටි මහසෙනග පිරිවරා නොයෙක් පූජාභාණඩ ගෙණ අවුත් මහබෝසතාණන් හුන් රන්පාය සිසාරා සිටගන්නාහ. අවශේෂවූ ක්ෂ ත්රිනය බ්රාකහ්මණ වෛශ්යුක්ෂුවද්රර උපාසක උපාසිකාවරුන් හා යටකියනලද අන්තඃ පුර පිටිපුරරට දනවුවැසි සියලු ජනසමූහයෝ සුවදමල් සුවඳ සුණු සුවඳ දුම්පතාක කුඩ කොඩි කෙහෙල්ගස් පුන්කලස් මල් අගෑ මල්තොරණ මල්මාලා මල්කරඬු ආදි ගත් අත් ඇතිව එම පහය පිරිවරා ගන්නාහ. ආකාශයෙහි දෙවතාවෝ ක්ෂ ණ වෙස් ගෙණ දිවමල් දිවසුවඳ ආදිය ගත් අත් ඇතිව සාධුකාර නාදයෙන් හා දිව්ය් ගාන්ධවර්ව ධවනිඝොෂාවෙන් අකනිටා බඹලොව දක්වා එකනින් නාදකෙරෙමින් සිටිනාහ. චක්රඝවාට පර්වඹත අගනිටා භවන ආදියෙහි සිටයාවූ දිව්යවබ්ර හ්මයන් විසින් රන් රිදී මිණි පබලු පිළිවහන ලොහිතඞ්ක මැසිරීගල් සත් රුවන්මුවා දිවකරඬුවලින් පුර ලුරා දමනලද සුවඳ මල් සුවඳ සුණු ආදියෙන් සියලු මුලුපොළොව අතුරුනැති වන්නේය. එකල මහබෝසතාණන් මහාභිනික්මන් කෙරෙමියි සිතූ සිත හා සමග වැඩහුන් සත්රුවන් මහාපාය සත් පවුරු සත් දොරටු හා එක්ව අග්ර මහෙසිකාවන් ඇතුලුව බෝසතුන් පිරිවරා සිටි නලුනාටකයන් හා සමග දෙවන සඳමඬලක්සේ අහසට පැන නැගීයෙයි. එකෙණෙහි පිරිවරාසිටි සියලු පර්ෂඬත් මහබෝසතාණන්ගේ කුශලානුභාවයෙන් හා ඒ චක්රිවර්තිති රජ්ජුරුවන්ගේ රාජානුභාවයේන හා දෙවියන්ගේ දිව්යා නුභාවයෙන් හා සිටි සිටි තැනින්ම අහසට පැන නැගෙන්නාහ. යම් යම් කෙණෙක් මහ බෝසතුන් හා එක්ව නික්මෙනු කැමැතිවෙද්ද ඒ ඒ සත්වනයන්
16
ආකාශයෙහිදීම තමතමන් දක්නාහ. එකෙණෙහි දසදහසක් සක්වළ දසදහසක් පමණ බ්රිහ්මරාජයෝ තුන් යොදුන් පමණ දසදහසක් සේසත් ගෙණ මහබෝසතුන් මස්තකයට දරන්නාහ. එසේම දසදහසක් ශක්රසයෝ එක්සි විසිරියන් ජයතුරා සක් තුඩ තබා පිඹිමින් නික්මෙන්නාහ. දසදහසක් සුයම් දෙව්රජහු දසදහසක් මල්විදුනාගෙණ සලමින් සිටින්නාහ. දසදහසක් සන්තුසිත දෙව්රජහු දසදහසක් මැනික් තල්වැට ගෙණ සලන්නාහ. පංචසික නම්වු දසදහසක් ගාන්ධජර්වජ දිව්යකපුත්රවයෝ බෙළුව පඬුව නම්වූ දසදහසක් වීනාගෙණ ගායනාකරමින් සිටින්නාහ. සතළිස් සතළිස් දහසක් වරම් දෙව්රජහු කඩුගත් අත් අතිව සතරදිග රැකවල්ගෙණ සිටිනාහ. දෙතිස් දිව්යවඞ්ගණාවන් හා දෙතිස් දිව්යිපුත්රවයෝ දිවසුවඳ මල්හා සුවඳසුණු පිරූ රන් රිදී මැණික්මුවා කරඬු ආදිය ගත් අත් ඇතිව සුවඳින් මලින් පුදාසිටිනාහ. එසේම කඩුගත් අත් ඇතිව අටසියයක් සෙනෙවියෝ රැකවල්ගෙණ සිටිනාහ. හාත්පසින් දිව්යඅමයවූ රන් ධජ රිදී ධජ ආදිය ගත් අත් ඇතිව අසුරයෝ සිටිනාහ. මිණිදඬු වැට පහන්ගෙණ දිව්යර නාගරාජයෝ සිටිනාහ. සතුතිගායනා කෙරෙමින් දිව්යහ ගරුඬරාජයෝ සිටිනාහ. මධුරස්වර විහිදුවා ගායනාකරමින් කිම් පුරුෂයෝ හා කිණ්ණරාඞ්ගනාවෝද සිටිනාහ.
එසේ හෙයින් කියනලදි :-
මනොරමා කිණණර කිණණරාගණා මනොරමඞ්ගාය නුරඞ්ගුරඞ්ගණා, මනොර මෙතතමපීහිනචචගීතියො මනොරමෙනෙක පවතත යනතීතෙ.
තවද දිව්යම නැටුම් නටනටා ගායනා කෙරෙමින් ගාන්ධ ර්වස දිව්යාපුත්රඳයන් හා දිව්යිඞ්ගනාවෝ දසදික්හි සිටිනාහ. මෙසේ මෙබඳුවූ ශ්රීි සෞභාග්යදයෙන් සමෘද්ධවූ දිව්යිමනුෂයාදීන් විසින් පිරිවරණලදුව මහබෝසතාණෝ පර්වරතයන්ගේ නැටීමෙන් හා ඇතුන්ගේ කුඤ්චනාදයෙන් හා අසුන්ගේ හෙෂාරවයෙන් හා සිංහයන්ගේ සිංහනාදයෙන් හා ව්යායඝ්රුයන්ගේ නාද සහිත පැලඹීමෙන් හා යක්ෂරයන්ගේ තුෂටිරාවයෙන් හා දෙවියන්ගේ සාධුනාදයෙන් හා අසුරන්ගේ සතුති ඝොෂාවෙන් හා බ්ර හ්මයන්ගේ අත්පොලසන්දීම් හා එකනින්නාද එක නිර්ඝොෂාවූ ආකොශතලය සරහමින් ප්රා‍සාදයෙන් ගොස් බෝමැඩ ස්වමීපයට පැමිණ ප්රා සාදය හා සමග ආකාශයෙන් බස්නාහ. එකෙණෙහි මහාබ්ර්හ්මයා දිව්ය මයවූ අටපිරිකර ගෙණ ආකල එතැන්හි මහ බෝසතාණෝ ප්රාාසාදයෙන් බැස රන් කඩුවෙන් කෙස්වැටිය කපා ආකාශයට දමා මහාබ්රාහ්මයා අතින් අටපිරිකර පිලිගෙණ ප්රාවසාද්වාරයෙහිදී මහණවන්නාහ. මෙසේ මෛත්රෙටය බෝධිසත්ව්
( 17 )
යන් වහන්සේ මහණවූ දවස්ම වෙදත්රනයෙහි පරතෙරට පැමිණියාවූ සවාසුදහසක් බ්ර හ්මණයෝ බෝධිසත්වවයන්ට ‘අනුව මහණවන්නාහ. ඉසිදත්තය පුරාණය යන බ්රාවහ්මණ දෙ‍බෑ කෙණෙක් සවාසුදහසක් පිරිවර ගෙණ එමවිට මහණවන්නාහ. ජිත මිත්රේය විජිත මිත්ර ය යන පණ්ඩිතවරු දෙදෙනෙක් අග්රි දර්ම දෙශනාවෙහිදීම රහත්වන්ට නිසි කුසල ඇත්තාහු සවාසුදහසක් සවාසුදහසක් පිරිවර ගෙණ එම විටම මහණවන්නාහ. සිද්ධර්ථ නම් සිටාන කෙනෙක් සවාසුදහසක් උපාසක පර්ෂ ත් හා සමග මහණවන්නාහ. සුධනා නම් උපාසිකා කෙනෙක් සවාසුදහසක් උපාසිකාවරුන් හා සමග මහණවන්නාහ. මේ බුද්ධොත්පාදයෙහි පින්කළ යසවතීය විහාඛාය යන ප්රනසිද්ධ යෙහෙළිනියෝ දෙදෙනෙක් සවාසුදහසක් සවාසුදහසක් ස්ත්රි පුරුෂයන් පිරිවරා මහණවෙති. එසේ අනතඃපුර පිටිපුරදනවු වැසි රජ බමුණු වෙළඳ ගොවි සතර පක්ෂරයෙහි බොහෝ සත්වසයෝද නොයෙක් ජාති ඇති අවශෙෂ ලක්ෂ්ගණන් මහජනයෝද එමදා මහණවෙති.
වදාරණලදමයි :-
චතුරාසීති සහසසානි බ්රාිහමණා වෙදපාරගු, මෙතෙතය්යරස්මිං පබබජිතෙ පබ්බජසසනති තෙ තදා.
මෙසේ මහබෝසතාණන් වහන්සේ මහාභිනික්මන් නික්ම මහණව ශීලසංවර සමාදාන කොට ගඟට බැස ජලස්නානය කිරීමෙන් ශරීරය ඍතුගන්නා චන්ර්වර මුඛී නම් බිසවුන් විසින් එවනලද දිව්ය ඕජස් බහාලූ මිහිරි කිරිබත වළඳා තලිය උඩුගන් බලා නාග භවනයට හැර පුෂ්පඵල පල්ලවයෙන් සැරසුනාවූ වනලාහැබෙක දිවාවිහාරණය කොට සවස්වේලෙහි දෙවියන් විසින් සරහනලද මාර්ගැයෙන් දසදහසක් සක්වළ දිව්යද බ්රනහ්මයන් විසින් පිරිවරණලදුව නොයෙක් පූජොත්සවයෙන් ගොස් එක්තරා පුරුෂයෙක්හු විසින් එවනලද හීතණ අටමිටක් ගෙණ දක්ෂි ණ දිශාභාගයෙන් නාග ශ්රීතබොධි ස්වමීපයට පැමිණ තුන්යලක් පැදකුණුකොට පරීක්ෂාඑකාරන ලද අවිජහිත අපරාජිත ස්ථානයෙහි හීතණ සලා වගුරුවා එකෙ‍ණෙහිම මහපො‍ළොව පළාගෙන පැනනැංගාවූ අපරාජිත පය්ය්වා ඞ්කයට පැනනැගි බොකඳට පිටලා නැගෙණහිරට මුහුනලා වජ්රාතසන මස්තකයෙහි චතුරඞ්ග වීය්ය්ට අධිෂ්ඨානයෙන් පලක්බැඳ හිඳිනාසේක. එකණෙහි වසවර්තාතිමාරයා තමාගේ දිව්යරලොකයෙහි සිටියේම බොධිපය්ය්්ඨ ඞ්කාරූඬව මහබෝසතාණන් වහන්සේ සිව්රඟ ඉටා බුදුන්ට වැඩහුන්බව දැන ඔහු අද බුදුවිය නො දෙමියි දෙකකුල ගෙණ පරසක්වළ ගසමියි වාසි බෙණෙමින් ක්රොේධ සහිතව,
නානා නනායන ලවණ්ණ සිරොරුහාය ර‍ත්තොරු වට්ටබහිනිග්ගන ලොචනාය, දටෙඨාටඨ භිංසනමුඛාකරගබභූජාය සෙනාය සො පරිවුතො විවිධායුධාය.
( 18 )
යනාදීන් දක්වනලද ප්රවකාර ඇති භයානකවූ දසබිම්බකරක් මරසෙනග ගෙණ සක්වළ මුවවිටි බැස කරනමා බලා ඒ මෛත්රෙ ය බෝසතුන්ගේ මෛත්රීෙ පිඩක් බුඳු මුඛය දැක ලංවියනොහී භයින් වෙව්ලා පැරද පලායෙයි. එකණෙහි සහශ්රප රශ්මීන් හෙබියාවූ පණස් යොදුන් හිරුමඬල නිම්වලල්ලෙහි ගෙණ මහා සමුද්රඑයෙහි ගලන්නාවූ ස්වර්ණො චක්රියක් මෙන් හස්තපර්ව්තයට යමින් සිටින්නේය. සියලු චක්රනවාට ගර්භහය ක්ෂිලරසාගරයෙහි ගලන්නාක්මෙන්ද නිම්වලල්ල අල්වාගෙණ ආකාශයට නගින්නාවූ රාජත චක්රචයක් මෙන්ද දසදික් ප්රකභා විහිදුවමින් උනු පනස් යොදුන් චන්ර්ාජ මණ්ඩලය නැගෙණහිර සක්වළ මුවවිටින් උද්ගතවෙමින් සිටියේය.
එසඳ මහබෝසතාණෝ තමන්ගේ රන්වන්වූ ශරිරාලොකයෙන් චක්ර්වාට මධ්යමයෙහි බොධිමණ්ඩල ප්රකදෙශය රන්රසයෙහි ගලන්නාක් මෙන්ද එකපැහැ බබුලුවමින් ඉදිනාහුය. ඔවුනොවුන් පිරිවරා දසදහසක් සක්වළ බ්රබහම සුයාම සනතුෂිතාදීවු දිව්ය.සමූහයෝ මහාභිනික්මන් නික්මෙන වේලෙහි සෙයින් තම තමන්ට අනුරූපවූ ඡත්රි චාමර අටමගල සොලොස්මගලාදිවු පූජාභාණ්ඩ හා අනෙක ප්රුකාර තූය්ය් භාණ්ඩ ගෙණ නානාප්ර කාර නෘත්යත දක්වමින් ගී කිය කියා සතුතිකෙරෙමින් සිටිනාහ. සියලු ආකාශතලය දිවමල් දිව සුවඳ වර්ෂාභවෙන් අතුරුනැති වන්නේය. එසඳ මහාපුරුෂයාණන් වහන්සේ චක්රසවාටපර්වෂත නැමති තිරයෙන් වටකරනලද තාරකා නමැති මැණික්කර්මානන්තයෙන් විසිතුරුවූ ආකාශ නමැති වියන් ඇති සකල රාත්රිියෙහි එකාකාරයෙන් දිලිහෙන්නාවූ චන්ර් ආකමණ්ඩල නමැති ප්රනදීපාලොක ඇතිව චක්රයවාට ගර්භ නැමති රත්නමණ්ඩලයෙහි බොධිදැම නැමති මරකත මාණික්යීමය ඡත්ර්යකින් යුක්ත වජ්රානසාන නැමැති සිංහාසන මස්තකයෙහි නාකට ස්ත්රීලන් සහිත දිව්ය් මනුෂය සෙනාව පිරිවරා වැඩහුන්සේක් ප්රතථමයාමයෙහි පූර්වෙීනිවාසානුමෘති ඤානය සමධිගමකොට මධ්යපමයාමයෙහි දිව්යංෙචක්ෂූෙරභිඥානය ප්රෙතිවේධකොට පශ්චිමයාමයෙහි වෘදභෘඞ්ග ප්ර තිත්යකසමුත්පාද ධර්මයය අනුලොම ප්රූතිලොමාදී වශයෙන් සමමර්ශවනය කෙරෙමින අරුණෝද්ගමනය හා සමග සියලු දසදහසක් සක්වළ එකනින්නාදකොට දසබල වෛසාරාද්යමදී සියලු ගුණසමුහයෙන් හෙබියාවූ සර්ව ඥතා ඥානය ප්රාති වේධකොට ලොවුතුරා බුදුවනසේක.
එකෙණෙහි ප්රුතිසන්ධිරග්රඥහණ දිනයෙහි මෙන් දෙතිස් පූර්වරනිමිති පහළවෙයි. දසදහසක් සක්වළ වටකොට හකුළුවා දමාලු මල්වටක් සේද ඝණකොට හසුරුවා බඳනාලද මල් කලඹක් මෙන්ද මනාකොට සරහනලද මල් අස්නක් මෙන් දිව්යදමානුසිකවූ නන්කුසුමයෙන් සැරසෙන්නේය. මෙසේ මුලුලොව එකොත්සව කරවා නොයෙක් පෙළහැර පහළකෙරෙමින් ප්ර්තිවේධ කරනලද සර්වසඥතාඥාන ඇති
( 19 )
ඒ ෙමෙත්රෙමය සර්වරඥයන්වහන්සේ “අනෙකජාති සංසාරං” යනාදීන් ප්රී.ති වාක්ය පවත්වා නොයෙක් කෙළලක්ෂියගණන් සමාපතතියට සමවදිමින් බෝමැඩ සවමීපයෙහිම සත්සති යවා අටවෙනි සතියෙහි ධර්මමගම්භිරත්ව ය ප්රාත්ය්වෙක්ෂා කොට බ්රාහ්මාරාධනාව පළිගෙණ ඉසිපතණ නම් නාගවනොද්යාහනයෙටම වැඩ වටින් සියත් යොදනෙක පැතිර සිටියාවූ මනුෂ්යෙ සේනාව හා එසේම වටින් සතිස්ලක්ෂස දසදහස් තුන්සිය පනස්යොදුන් සක්වළගැබ පුරා සිටි දිව්යටසේනාව මධ්යියෙහි වැඩහිඳ,
දුකඛං දුකඛසමුපපාදං දුකඛසසව අතිකකමං අරිං අට්ඨඞ්ගිකං මගගං දුකඛුප සමගාමිනං.
යනාදීන් ක්රංමයෙන් දක්වනලද ත්රිංපරිවෘත්තයත් හා වාදසාකාරයන් ඇති දුඃඛසත්යනය සමුදයසත්යකය නිරොධසත්යිය මර්ගවසත්ය ය යන චතුරාය්ය්ස සත්යයයෙන් යුක්තව නිරන්තරයෙන් ධර්මයචක්රයය පවත්වන සේක. එකල මනුෂ්යඇයන්ගෙන් කෙළලක්ෂනයක් දෙනා සතරමග සතරඵලයට පැමිණ අමාමහනිවන් දක්නාහ. දිව්ය්බ්රෂහ්මයන්ගෙන් මාර්ගැඵල ලැබෙන නිවන්දක්නාහු මෙතෙකැයි පමණ නැතියහ. එයින් වදාළහ :-
උපෙත්වාද උය්ය්නවරං ඵුල්ලං නාගවනං ජිනො, අනුතතරං ධම්මචකකං එවං සො වතතයිසස ති.
මෙසේ ඒ මෛත්රෙකය සර්විඥයන්වහන්සේ දම්සක් පවත්වා ලොකාර්ථුසිද්ධිය කරණකල්හි සංඛ නම් චක්රෙවර්ත ති රජ්ජුරුවෝ තමන් බොහෝකලක් රජ සිරි විඳි විසූ පස්විසියොදුන් පමණ ඇති සත්රුවන් මහාපාය බුදුපාමොක් මහාසඞ්ඝයාවහන්සේට සඞ්ඝාරාම කොට පිලි ගන්වා එයින් මත්තෙහි දුගී මගී යාචකයන්ට මහදන්දී නාටක ස්ත්රීරන් සහිත අග්රනමහේසිකාවන් හා සමග මහත්වූ රාජානුභායෙන් දිලිහි දිලිහි අපරියන්තවූ සේනාවාහනයෙන් යුක්තව ඒ මෛත්රෙභය සර්වකඥයන්වහන්සේ කරා එලැඹ අමා ග‍ඟෙක ගැලෙන්නාක්හු මෙන් බුදුන්ගේ වරණනඛයෙහි ගැලි භක්තිප්රෙකමයෙන් බැසහෙව වැඳ එකත්පස්ව හිඳ අශ්රැ්තපූර්වඛවූ සද්ධර්මෙය අසා පහන් සිත් ඇතිව අනූකෙළ දහසක් පමණ පුරුෂ ස්ත්රිසන් හා සමග මාර්ගරඵලයට පැමිණ එහි භික්ෂුාභාවයෙන් මහණවන්නා :-
වදාරණලද මැයි :-
තද‍ායො සඞ්ඛරාජාව පාසාදං රතනාමයං, ජිනසස පාමොකඛස්ස නිය්යා දෙත්වාෙ පුනාපරං.
තවද සියලු දිව්ය මනුෂ්යායෝම ඒ මෛත්රොය බුදුරාජානන් වහන්ස් කරා එලැඹ ශ්රො තාපත්ති මාර්ගාය ඵලය ශකෘදාගාමි මාර්ගයය ඵලය අනාගාමි මාර්ගලය ඵලය අභීත් මාර්ගිය ඵලය යන සතරමග
( 20 )
සතරපලයෙන් උතුම් අර්හඵත්ඵලය උදෙසා ප්රාශ්න විචාරන්නාහ. එසඳ බුදුහු ඒ අර්හලත්ඵලප්රා ප්තියට උපායක් දක්වමින් ප්රරශ්න ව්යාහකරණය කරණසේක. ඒ ප්රහශ්නවීස්සර්ජරනය හෙතුකොට ගෙණ දිව්යිමනුෂ්ය යන්ගෙන අසූකෙළදහසක් දෙන සංසාරසාගරයෙන් ගොඩනැගෙන්නාහ. හෙවත් සොක පරිරෙදව දුඃඛ, දෞම්නස්ස්යා පායාස නැමැති ජාලයෙන් හරිතවූ ජාතිජරා ව්යා්ධි මරණ නැමති මහත්වූ රළපතර බිඳීම් ඇති ලොභ ද්වේෂ මොහ මදමාන මාත්සය්‍ාමනු දී මත්ස්ය සමූහයා ගෙන් ගැවසීගත්තාවූ ග්රමහරාක්ෂි‍යයි කියන ලද ස්ත්රිද ජනයන්ට වාසස්ථානවූ හෙවත්මාතුගාම නැමති උදකරාක්ෂනෂියන්ගෙන් ගැවසීගත්තාවූ තුෂ්ණා නැමති ගංගා ජලය වැදීමට පිහිටවූ රූප ශබ්දාදී පංචකාම කොට්ඨාස නැමිති සලාවැටුම් ඇති පමණ නො දතහැකි දිග සරස ගැඹුර ඇති පරතෙරක් දැක්නොහැකි සංසාර නැමති සාගරයෙහි චුති ප්රරතිසන්ධිෙ වශයෙන් ගැලෙමින් ඉපිලෙමින් විතකි නැමති තරඞ්ග වේගයෙන් පහරණලදුව කෙලෙස් නැමිත සැඩවතුරෙන් ගෙණයන ලදුව අපාය නැමිති වඩබා මුඛයෙහි වැටි අනය ව්‍යාශනයට පැමිණෙන්නාවූ සත‍ළුවර්ගමයා දෙශනා නැමති හස්තයෙන් ඔසවාගෙණ එබඳු සංසාර නැමති සාගරයෙන් ගොඩනගා අමාමහ නිවන් නැමති අභයපුරයෙහි පිහිටුවනසේක.
මෙසේ වරින්වර ධර්මසදෙශනා කෙරෙමින් රහත්බවට පමුණුවන ලද ආය්ය්වරිශ්රාාවකයන් වහන්සේගෙන් කෙළලක්ෂයයක් පමණ මහා ක්ෂී්ණාශ්රා‍වකයන්වහන්සේ හැමකල්හිම ඒ මෛත්රේය සර්ව ඥයන් වහන්සේ පිරිවරා ඇවිදිනාසේක. ඒ හැමදෙනා වහන්සේම පූවේ නිවාසනුසමාතිඥානය දිව්යංා චක්ෂු‍රභිඥානය දිව්යේශ්රොමතාඥානය චෙතොපරියායඥානය ඍද්ධිවිධඥානය අශ්රයවක්ෂ්යකරාභිඥානය යන මේ ෂට්අභිඥාවෙන් හා අධිෂ්ඨාන ඍද්ධි විකුර්වයණ ඍද්ධිය මනොමය ඍද්ධිය ඥානවිස්ථාර ඍද්ධිය සමාධිවීස්ථාර ඔද්ධිය අරියාය ඍද්ධය කර්මම විපාකජ ඍද්ධිය පුණ්යිවත් ඍද්ධිය විජ්ජාමය ඍද්ධිය ප්‍ ඍෙයාග ඍද්ධිය යන මේ දශවිධ ඍද්ධීන්ගෙන් යුක්තසේක.
තවද අර්ථනපටිසමභිදාය ධර්මුපටිසමභිදාය නිරුත්තපටිසමභිදාය ප්රජතිභාන පටිසමභිදාය යන සිව්පිළිසිඹියාවෙහි දක්ෂපසේක. ප්රාගුණව වාචොත්ගතවූ ත්රිාපිටක බුද්ධවචනය ඇති සෙයින් බහුශ්රැධතසේක සපය්යාසේක පතික නවලොකොත්තර ශ්රීධසද්ධර්මැය දරණ හෙයින් ධර්මරධර සේක. ෙදවිමිනිසුන් සහිත සියලු ලොකයෙහි ප්රීසිද්ධ හෙයින් ව්යා්කතසේක. උකතප්රේකාර ගුණයෙන් යුක්ත හෙයින් හා ශීලාදි ගුණයෙන් සමන්විත හෙයින් සංසොභනසේක. යනාදී වශයෙන් වෙන වෙන කියත් නිමවා දැක්කනොහැකි සියලු ගුණගණාඞ්ගයෙන් හෙබියාවූ මෙබඳු කෙළලක්ෂ යක් පමණ රහතන්වහන්සේ විසින් පිරිවරණලද ඒ මෛත්රෙලය බුදුරජාණන්වහන්සේ සපත කුලපර්වපතයන් පිරිවරණලද මහාමේරු පර්වෙතරාජයා මෙන්ද සුපිපි රත්පියුම් වන මධ්යණයකට
( 21 )
වන් සවර්ණ නාවුකාවක් මෙන්ද නොයෙක් දහස්ගණන් මිණිදඬුවැට පහන් මධ්යසයෙහි දිලිසෙන පහන්රුකක් මෙන්ද තාරකා සමුහයා විසින් පිරිවරණලද පූර්ණ චන්ර්දි යා මෙන්ද දහසක් රැසින් පිරිවරනලද සරත් සූය්ය්‍යෙමණ්ඩලය මෙන්ද සතිස් යොදනෙක පැතිර සිටිනා පර්ෂරත් මණ්ඩලයකින් පිරිවරණලද සක්විතිරජක්හු මෙන්ද දිව්ය සමූහයා විසින් පිරිවරණලද ශක්රලදෙවෙන්ර්ු මයා මෙන්ද බ්රවහ්ම සමූහයා විසින් පිරිවරණලද මහාබ්ර හ්මයා මෙන්ද අතිශයින් ශොභමානව දෙතිස්මහා පුරුෂ ලක්ෂහණයෙන් හා අසු අනූ ව්යිඤ්ජන ලක්ෂ්ණයෙන් යුක්තව නීල පීත ලොහිතාදි විචිත්රහවර්ණ් බ්යාවමප්ර්භා මන්ඩලයෙන් පිරිවරණලදුව විකසික පත්මොත්ඵල පුණ්ඩරීකාදීන් විසින් ප්ර ති මණ්ඩිත ජලතලාවක් මෙන්ද තාරකා නිකරයන්ගේ රහ්මි සමූහස්පර්ෂසයෙන් දිලිසෙන්නාවු ආකාශතල‍යක් මෙන්ද සන්යාන්ග ඝණ ප්රෂභා ඉන්ර්ු ආ චාප දිව්යු‍ල්ලතා පරික්ෂි්ත කනක ගිරිශිඛරයක් මෙන්ද තමන් වහන්සේ ශ්රී සෞභාග්යදයෙන් මුලුලොව එකාලොක කෙරෙමින් එසේම තමන්වහන්සේගේ සකල ශ්රී් සොභා ශරීරයෙන් එකපැහැර නික්මෙමින් ඇඹරෙමින් සලා දෙමින් දසදිග දිවන්නාවූ නීලය පීතය ලොහිතය ඔදාතය මාඤේජෂ්ටය ප්රදභාස්වරයයි කියනලද සවණග්ඝණ බුද්ධරශ්මි මාලාවෙන් මුලුලොව හොබවා දඹදිව තුන්සියයක් යොදුන් පමණ ඇති අ‍න්තොමණ්ඩලයෙහිද සසියයක් යොදුන් පමණ ඇති මධ්ය‍මණ්ඩලයෙහිද නවසියයක් යොදුන් පමණ ඇති මහාමණ්ඩලයෙහිද සැරිසරා වඩිමින් ධර්මණදෙශනා පවත්වා මහජනයාට සවර්ගඇමොක්ෂහ සම්පත් සාධාදෙනසේක.
එකල්හි මෛත්රෙටය බුදුරජාණන්වහන්සේ සොළසාසඞ්ඛ්යා කල්ප ලක්ෂපයක් මුලුල්ලෙහි නිරතුරු පිරූ දානශීලාදී දශපාරමිතානේ එක ආත්මභාවයෙහිම පලදෙම්හයි සැරසී සිටියවුන්මෙන් මහත්වූ ලාභසත්කාර පවත්නාහුයත
ඒ කෙසේ ද යත් :-
එකල මෛත්රෙතය බුදුන්ගේ කුශලානුභාවයෙන් මහජනයෝ ඒ ඒ දිශාභාගයෙන් අනනාපාන යානවාහන වස්ත්රභ ගන්ධ මාලා දීපධූපාදිවූ නොයෙක් දානොපකරණ සපයා සියගණන් ගැල් පුරා ගෙණවුත් දන්දෙනට අවකාශ නොලදින් හාත්පස කීප ගවු පමණතන්හි ගැලීන්ගැල පැහැර සිටගණිති. එකල්හි ඒ ගැල්සකෙහි චක්රීනාදය හා මහජනයාගේ කොලාහලය වටින් සතිස්යොදනක් පමණ තන්හි පැතිර සිටිනේය. මෙසේ කොදෙව් මහදිවයින් මෙරු යුගන්ද්ර සක්වළගල මහපොළව මුලිනුපුරා කෙළසුවහස් සක්වළ එකපැහැර බමන කොලහලයක්සේ පසුපස්සෙහි හුනු දිව්ය බ්රළහ්ම නාග සුපර්ණ භික්ෂූ භික්ෂුෂණි උපාසක උපාසිකාදීන් හා සියදහස්ගණන් ගැල්හඬින් හා පිඹිනා සක්හඬින් හා සරණගත වජ්රිපඤ්ජර පරදුඃඛ දුඃඛිත
( 22 )
කරුණානිධාන ත්රිනභුවන චූඩාමාණික්යඬ සද්ධර්මාකභරණ විභූෂිත සර්වෂඤ ශිරොමාණික්යි දෙවාතිදෙව ශක්රානතිශක්රූ බ්ර්හ්මාති බ්රනහ්මවූ තාතාගතයන් වහන්සේට පූජා පිණිස දිව්යිබ්ර‍හ්මාදීන් පිඹිනා ජය කෝලාහල ශබ්ද යෙන් හා දෙවිමිනිසුන් ගසන මිහිඟු බෙරහඬින් හා තුන්යොදුන් පමණ සේසත් අතින්ගෙණ දෙ අත් නඟා වැඳ වැඳ යන බඹ පිරිවරින් හා පරසතු මල්දමින් මදාරමල් ඉසිමින් තල්වැට චාමර සලමින් සතුටු සතුටුව දිවසළු හිස නටවමින් පුදපිණිස නෘත්යද ගීත වාද්යමදිය පවත්වමින් එක් පසෙක්හි නික්මගත් අනන්තපරියන්ත මාණික්යනයෙහි ආලොකයෙන් මුලුලොව එකාලොක කෙරෙමින් පෙරමගෙහි කඩුපුල්මල් තන තනා පෙන‍පතර බිම ඔබ ඔබා වඳිමින් පසුබස්නා තෙසුවහස් දිව්යනනාග පරිවාරයෙන් හා පංචවර්ණම පියා විදහා අහස්කුස් වසා මහ පියුම් තුඩින් ගෙණ පසුපස්සෙහි ගමන්ගත් යෙල සියයක් යොදුන් ගරුඬරාජයන් සියදහස්ගණනින් හා එබු එබූ පතුල් පිළිගන්නා පිණිස මහපොළව පළා නැගී මහ ගැල්සකක් පමණ මහපියුම් පැනනැගි රේණුකඳින් අග නිටා බඹලොව දක්වා සියලු සක්වළ සුවඳගන්වා, ශ්රීකපාදය දික්කළ කෙණෙහි මහමෙරසේ උස්තැන් එබී වලතැන් පිරී බිම සමතලා කෙරෙමින් එබූ එබූ ශ්රීරපාදයට පූජා පිණිස මහපොළෙව පළා පැනනැගි සත්රුවනින් වඩනා මග විසිතුර කෙරෙමින් ලෙවු සියලු වැසියන් හා සිව්පාවනුදු සතුටුකරවමින් මහොත්සවයෙන් වැඩ මහජනයා විසින් මෙසේ මහොඝයක් මෙන් පවත්වනලද සිව්පස දානය පිළිගනිමින් මහත්වූ පූජා සත්කාර‍ෙයන් වඩනා ඒ මෛත්රෙ ය බුදුරජාණන්වහන්සේගේ පය්ය්්කාපති ප්ර තිපතත ප්රයතිවෙධ වශයෙන්ද යථාපරාධය යථානුලොමය යථානුධර්මනය වශයෙන්ද ත්රිොවිධවූ සියලු ශාසනය එක මුලුලෙව්හි ව්යාමකත්වන්නේය. සියලු ජම්බුද්වීපය භික්ෂුය භික්ෂු ණීන් විසින් පොරොණා ලද සිව් රෙහි ආලොකයෙන් එකාලොක වෙයි, කුලාගෙවලට වදනා වූද නික්මෙන්නාවූද භික්ෂූා භික්ෂූඑණින්ගේ චීවර මාරතයෙන් හා අතපය දික්කිරීම් ආදියෙන් නිපන්නාවූ ශරීර මාරුතයෙන් සියලු රෝග දුක් දුරුවන්නේය. කිසිකලෙක මෙසේ මහාශ්රාිවකයන් පිරිවරා දඹදිව ගම්නියම්ගම් රාජධානි පිළිවෙළින් දනව් සැරිසරා සත්වේවිනයනය කරනසේක. සමහර කලෙක වෛනෙයජනයන් පිණිස දුරුකතර ගෙවා දිව්යවලොක බ්රකහ්මලොක අන්යස චක්රයවාටාන්තරයෙහිද අනන්තාපරිමාන සක්වළ කෙළවරකොට ගොසින් ඇසිල්ලෙක් පෙනී හේතු සම්පත් ඇති සත්වියන් අමාමහ නිව්න දක්වනසේක.
එයින් වදාළහ :-
බොධනෙය්යංළ ජනං දිසවා සතසහසසෙපි යොජනෙ, ඛණෙන උපගනත්වාීන බොධයිසසති සො ජනො.
( 23 )
තව්ද මුල පූර්වාහභිනීභාරයෙහි කියනලද පරිද්ොදෙන්ම අසොකය බ්රකහ්ම දෙවය යන අග්ර‍ශ්රායවක යුග්මයක් හා පදුමාය සුමනාය යන අග්රරශ්රාවවිකා යුග්මයක් ඇතිව සිංහනම් මහතෙරකෙනෙකුන්ගෙන් අත්පා මෙහෙවිදිති. කෙළලක්ෂමයක් පමණ මහාශ්රා වකයන් පිරිවරා ලෝවැඩ වඩන්නාවු ඒ මෛත්රොය සර්වලඥයන්වහන්සේ සුධනය සඞ්ඝය යන සිටුවරු දෙදෙනෙක් අග්රන උපස්ථායක වන්නාහ. යසවතිය සඞ්ඝාය යන උපාසිකාවරු දෙදෙනෙක් අග්රර උපස්ථායක වන්නාහ. ඒ මෛත්රෙඞය බුදුරජාණන්නවහන්සේ පිටදි බුදුවූ නාග ශ්රීා බොධියෙහි රිදී කඳක් බඳුවූ සමවටවූ කඳවට එක්සියවිසිරියන් උසය. එපමණවූ පංචමහා ශාඛාවක් ඇත්තේය. මුලපටන් අග දක්වා දෙසියසතළිස්රියනක් උසය. නැගෙණහිර ශාඛාග්ර.යෙහි පටන් බස්නාහිර ශාඛාග්රයහයට දෙසියසතළිස් රියනක් පමණය. දකුණුදිග ශාඛාග්රියෙහි පටන් උතුරුදිග ශාඛාග්රයයට දෙසියසතළිස්රියනක් පමණය. ශාඛාමණ්ඩලය වටින් සත්සිය විසිරියන් පමණය. ඝණකොට හසුරුවා බඳනාලද මොණරපිල් කලඹක් මෙන්ද රිදිපර්විත මස්තකයෙහි පිහිටියාවූ මුදුන්කුලු නැමති ඉන්ර්ිල්නිලමාණික්යමමය පර්විතයක් මෙන්ද ඉතා සොභමානව සියලු පෘථිවිමණ්ඩලය සරහමින් සිටිනේය. ඒ බොධි වෘක්ෂ‍යෙහි ලහුටු හා කත් නැත්තේමය. හැමකලම ඉන්ර්න් නීලාමාණික්යෘමයවූ පත්රලපන්තීන් ගැවසී අතරතුරෙහි පබළු දළු හා සමාන මද මද පවනින් ලෙල දෙන්නාවූ උපළුපන්තින් සැරහී සිටිනේය. අතරතුරෙහි හටගන්නාවූ ඉඳුනිල්මිණිවන් එකි එකි නා කැකුලෙහි දොළොස් දොළොස් නැලියක් පමණ පැන් ගන්නේය. පිපීමල් රථසක පමණ වන්නේය. එකි එකී මලෙහි නැලියක් පමණ රේණු වන්නේය. ඒ මෛත්රෙ ය සර්ව.ඥයන්වහන්සේ බුදුවන දවස් පිපිමල් සියල්ලම අසූදහසක් අවුරුදු මුලුල්ලෙහි පරනොවී තිබෙයි. ඒ ශ්රීව මහානාග බොධීන්වහන්සේට හාත්පසින් තුන්යොදුනක් පමණ තැන නොයෙක් පැහැ ඇති මලින් සැරහුනාවූ වෘක්ෂයයෝ ඒ බෝධීන්වහන්සේ පිරිවරා උන්වහන්සේට අභිමුඛව සිටිනාහ. එසේම නොයෙක් පැහැ ඇති මල්පලගන්නා ලතාජාතිහු මනාවූ සුවඳ ඇති නොයෙක් පැහැයෙන් බබලන්නාවු මල්කැන් සමූහයෙන් සැරසී දක්ෂි ණාවෘතව මුක්තා මාණික්යමයෙන් කරණලද මහපවුරක් මෙන් බොධීන්වහන්සේ වටා සිටින්නාහ ඒ බොධීන්වහන්සේට අවටින් අඩයොදනක් පමණ තැන්හි සියලු භුමිතලය සත්රුවන් වැල්ලෙන් ගැවසී තිබෙන්නේය. ඒ සත්රුවන් වැලිමත්තෙහි අනෙකප්ර්කාර වර්ණෙගන්ධරයෙන් යුක්තවූ දියෙහි පිපෙන සියලු සුවඳ පුෂ්පජාතීහුද අතුට තිබෙන්නාහ. තවද එහි අතුරුනැතිව හෙළනික රත්නික සීනිද්ද බොලිද්ද දාසමන් ඇසළ පළොල් දොඹ කීනදොඹ බක්මී සපුකේ දුනුකේ මුහුනමල් ආදි මල්වැසි වස්නේය. හාත්පසින් රන්කොත්ඵල ස්වෙතොත්ඵල රක්ත
( 24 )
පද්ම ෙසවතපද්ම රතැඹුල හෙළැඹුල නිලුපුල් මිටියෙන් පුරණ ලද සවර්ණතඝටපඞ්කතින් සැරසී තිබෙන්නේය. තවද වාසල්දොර සන්ධි්යෙන් යුක්ත රකතප්රණදීප මාලාවෝ වන්නාහ. බොධිවෘක්ෂ මස්තකයෙහි ඔලම්බක පද්ම‍යන් ඇති මල්වියන් ආකාශයෙහි බැඳ තිබෙයි. ආකාශයෙන් යන්නාවු නොයෙක් පැහැ ඇති පක්ෂියසමූහයෝ මධුර නාදයෙන් පූජාකොට පැදකුණුකරමින් යන්නාහ. අතුපතර වෙලෙප් අතරෙහි සැඟවී හිඳිනා පක්ෂි්කෙණෙක් නම් නැත්තාහ. බ්රනහ්මයාගේ කුශලානුභාවයෙන් උපන්නාවූ මරකතමාණික්යූමය ඡත්ර යෙක්හි ශ්රීබ සමෘධිය මැඩ අපහාසකරන්නාක් වැනිවූ සකල ශ්රීා සෞන්දයය්ය්තාහයෙන් අග්රධප්රා්ප්තවු ඒ ශ්රී මහාබොධිය අතිශයින් බබලන්නේය. නිරන්තරයෙන් දිව්යතමනුෂ්යීයන් සහිතව ලොකවාසීන් විසින් කරනලද සත්කාර ගරුකාර ඇත්තේය. දිව්යමබ්ර‍හ්ම ගරුඬ ගාන්ධසවී ආදිහු නිරන්තරයෙන් බලබලා සිටින්නාහු තෘප්පිතයකට නො පැමිණෙන්නේය. ඒ ශ්රීෙමහා බොධීන්වහන්සේ කරා පැමිනියාවූ රට දනවු වාසි මහජනයෝ දෙවිමිනිසුන් විසින් පුදනලද සුවඳ මල් හා සුවඳසුණු ආදියෙන් උතුම්වූ සුගන්ධි ගන්ධ ය ආඝ්රාලණ කෙරෙමින් සන්තුෂ්ටවූවාහු සතුතිකොට ගී කිය කියා නට බස්නාහ.
එහෙයින් කියන ලදී :-
සුපිපපිතෙ සුපඵල පුපඵ භුමිනො සමනතතො නිගගත බන්ධුි බන්ධුරරො, විචිතත සාඛාවලිපණණ සංකුලො භාවෙය්යස නාගභවය බොධි පාදපො
ගතාගතා තත්ථව සුගන්ධි ගන්ධිබනො පමොදිතා ජානපදා මහාජනා සවෙණු වීණා ථුති ගිත නචචතො කරොනති එවං සතතං මහුසසවං.
තවද ඒ මෛත්රෙ ය සර්ව ඥයන්වහන්සේගේ ශ්රීන බුද්ධශරීරයට අට අසූ රියන් පමණ වන්නේය. සුප්රෙතිට්ඨිත පාදතළයෙහි පටන් දෙදෙන මඬලට දෙවිසිරියන් උසය, දෙදනමඬල පටන් නාභිමණ්ඩලයට දෙව්සිරියන් උසය, නාභිමණ්ඩලයෙහි පටන් අකුධාතුවට දෙවිසි රියන් උසය, අකුධාතුවෙහි පටන් සිරොධාතුවට දෙවිසිරියන් උසය, දකුනු උරමඬලේහි පටන් වම් උරමඬලට පුලුල පස්විසිරියන් පමණය. විදුලිය දෙකක්වන් කන්වැලි සත් සත් රියන් පමණය, පස්පෑදිස්නා එකි එකී ඇස් පස්රියන් පමණ්යය, ස්වර්ණත පර්වයතමස්තකයක හුනු නිල් දෙව්දුනු සඟලක් වැනි සශ්රී්කවූ බැමසඟල පස් පස් රියන් පමණය. බැම අතර පස්රියන් පමණය. බිඹුවැල් දෙකක් හා සමාන අතිරක්තවූ තොල් සඟල පස් පස් රියන් පමණය. ඉතා
( 25 )
සිනිදු මොලොක්වූ අතිරකත දිග පුලුල්වූ ජිව්හාධාතුව දසරියන් පමණය. සිරෝධාතුව වටින් පස්විසිරියන් පමණය. එසේම රන් කැඩපතක් හා සමානවූ මුඛමණ්ඩලය වටින් පස්විසිරියන් පමණය. රන් මිරිඟුබෙරයක් මෙන් සමව වටවූ ශ්රීධවාධාතුව පස්රියන් උසය. වට මට සිලිටුවූ පිරිහුන් ශ්රීව හස්තදෙක සතළිස් සතළිස් රියන් දිගය. එකි එකි ඇතුල්තලය පස් පස් රියන් පමණය, සශ්රීළකවූ ශ්රීශපාද දෙක තෙළෙස් රියන් එක් වියන් සාඟුල් පමණ දිග ඇත්තේමැයි.
වදාරණ ලදමැයි :-
අට්ඨාසීති භවෙ හත්ථොර ආයාමෙනෙව සො ජිනො, උරම්භවෙ පණ්ණවීස වින්ථානරා තස්ස සත්ථුමනො.
මෙසේ සශ්රී්කවූ ශ්රී ශරීරයක් ඇති ඒ මෛත්රෙුය සර්ව,ඥයන් වහන්සේ කරා රාත්රිශ දිනයෙහි එකාකාරව පවත්නා අනිමිසලොචන යුගලයෙන් චතුරඞ්ග සමන්නාගත ඝනාන්ධදකාරයෙහිදි හාත්පසින් එකි එකී දිගින් දොළොස් දොළොස් යොදුන් ඇතුළත්හි තුබූ අබ ඇටසා සියුම් රූපයන්ද සත්වන සංස්කාරාදිවූ ස්ථුල රූපයන්ද දසාවරණවු මංස චක්ෂුසයෙහි ආනුභාවයෙන් අනවරණව දක්නාසේක. තවද ඒ සර්වාඥයන් වහන්සේ ඛ්යාුමප්රෙභා සංඛ්යාසත ඝණවූ රශ්මි මණ්ඩලය ආයුපමණින් නිරතුරුව පස්විසි යොදුනෙක පැතිර සිටිනේය. එසේම ඒ සර්වමඥයන්වහන්සේ‍ෙග් සකල ශ්රීට ශරීරය සරහා සිටගත්තාහු දෙතිස් මහා පුරුෂ ලක්ෂමණයෙන් හා අසු අනූ ව්යාුඤ්ජන ලක්ෂයණයන් කරණකොට ගෙණ තාරකා සමූහයෙන් දිලිසෙන ආකාශතල‍යක් මෙන්ද විකසිත පද්මොත්ඵල පුණ්ඩරීකයෙන් දිළිසෙන්නාවු මහ විලක් මෙන්ද නානාප්ර්කාර මාණික්යායලොකයෙන් බබලන්නාවූ රුවන් ආකාරයක් මෙන්ද සන්යාණ්ඩ වලාපටලයෙන් හා සියලඟ රැලි විදුලි කැල දෙව්දුනු ආදියෙන් රැඳී ගිය රන්වන් පර්වටතයක් මෙන්ද විශෙෂයෙන් බබලනසේක. තවද ඒ සර්ව්ඥයන්වහන්සේගේ සියලඟින් දිවන්නාවූ සවනගඝණ බුද්ධරශ්මීහු ඉන්ර්ු ආනීල මාණික්‍යමය ඝටයකින් නික්මුනාවූ නිල්මිණි රසාධාරවක් මෙන්ද, ස්වර්ණස ඝටයකින් නික්මුනාවූ කුංකුම රසධාරාවක් මෙන්ද, ප්රකවාල ඝටයකින් නික්මුනාවූ ලාක්ෂාි රසධාරාවක් මෙන්ද, රජතඝටයකින් නික්මුනාවූ ක්ෂීාර ධාරාවක් මෙන්ද, පද්මරාග මාණික්යකමයවූ ඝටය කින් නික්මුනාවූ පියුම්රස ධාරාවක් මෙන්ද, සත්රුවන් ඝටයකින් නික්මුනාවූ නානාවර්ණි රුවන් රසධාරාවක් මෙන්ද, ඒ ඒ ස්ථානයෙන් නික්ම අතිශයින් බබල බබලා කරකැවිකැවී යුවල යුවලව රථයක් හා සේසත් හා කුලුගෙවල් සා පමණව දසදහසක් සක්වළ එකාවෘතව යටින් වාපොළව ඉක්ම මත්තෙන් භවාග්රසය ඉක්ම ශාසනන්ත්ඨානය දක්වා අතුරු නැතිව ප්රිමාණාතික්රාින්ත චක්රෙවාට වල පැතිර වන්නහා.
( 26 )
පභාතිබහාවති තස්ස යාවතාපණණවීසති, සොභති විජ්ජුලට්ඨිච දීපරුකඛොච සො ජිනො ලකඛණ ව්යාතඤජනාරංසා දිසසනති සබ්බකාලිකා, පතනති විවිධා රංසා අනෙක සතසහසසියො.
තවද ඒ සර්ව ඥයන්වහන්සේ යම්තැනෙක්හි වඩනාසේක්වී නම් එකල්හි එබු එබූ පත්ලට සුපුෂ්පිතවූ මහ පියුම් පැනනැඟෙයි. ඉන් එකි එකී පද්මයක තිස් තිස් රියන් පමණ මහපෙති වන්නේය. පස් පස් රියන් පමණ අනුපෙති වන්නේය. පියුම් කෙසරු විසිරියන් පමණ වෙයි. සොළොස්රියන් පමණ කෙමිවෙයි. එකි එකී මලෙක අමුණක් අමුණක් පමණ රෙහෙනු වෙයි. ඒ සර්විඥයන්වහන‍සේගේ ශ්රීමපාදය එබු එබූ වේලෙහි හිඟල් සුණු හා සමානවූ ඉතා රත්පැහැ ඇති රොන් සලා සමූහයෝ අනොලෝ මුදුන් දක්වා නැගි රන් පිළිමයෙක ලාක්ෂමරසඞාරාවන් තවරන්නාක් මෙන් සකල ශරීරය හාත්පසින් තවරාගෙන සරහමින් ශ්රී්පාදමූලයෙහි වැහෙන්නාහුමය. අතරතුරෙහි ධවලවූ සෙවත පද්මයෝ පොළොව පලාගෙණ පැන නැඟී ඒ බුදුන්ගේ පා පියුම් හොබවන්නාහ.
වදාරණලදමැයි :-
කෙසරා වීසති හත්ථාන කණණිකා සොළසම්භවෙ, සුරතත රෙණු හරිතා පදුමා සෙතා සමනතරෙ.
තවද එසමයෙහි ඒ මෛත්රෙෙය සර්වවඥයන්වහන්සේ‍ගේ ගඳකිළිය සිසාරා හාත්පසින් කාමාවචර දෙවතාවන් හා දිව්යයනාගයෝ අනෙක ප්රඳකාර රන් රුවන් අගෑ පන්තීන් මවන්නාහ. එයින් ඇගෑ ඇටක් ඝනරන්මය වෙයි, අටෙක් රිදීමය වෙයි, අටෙක් මැණික්මය වෙයි, අටෙක් පබලුමය වෙයි, නොයෙක් සියදහස් ගණන් මල් ඇගෑ හා මල්තොරන් ආදිය ගඳකිළිය සතරදිග සරහා සිටිනේය. ඒ සියල්ලම උසින් අට අසූරියන් පමණවෙයි. මහත්වූ ආනුභාව ඇති ගරුඬ ගාන්ධලර්වාඅදීන් හා දිව්යාරඞ්ගනාවෝ සප්තරත්නයෙන් විචිත්රයවූ ධ්වජ මාලාවන් හා රන්දම් රිදීදම් මුතුදම් මැණික්දම් සුවඳ මල්දම් රන් රසුදැල් මල්කලස් මල්කැන් ආදියෙන්ද හාත්පසින් එලවනලද රනතරු රිදිතරු මැණික්තරු ආදියෙන් විසිතරු වූ සත්රුවන්මය වියනින්ද සියලු රන්රුවන් අගෑ සරහන්නාහ. හැමකලම අනෙක ප්රසකාරාදී සුවඳ මල්වැසි වස්නේය. දිව්ය මයවූ සුගන්ධප ගන්ධායෙන් ආද්රතවූ සඳුන් විසුරවන්නාහ. තවද ඒ ඇගෑ මධ්ය යෙන් දිව්යහ වස්ත්රූයෝද දසදිග හොබවමින් ලෙලදිදී සිටිනාහ. තවද ඒ ඇගෑ තොරන් සියල්ලටම වඩා ගඳකිළිය දොරකඩ පිහිටියාවූ දසදහසක් රියන් උස ඇති සත්රුවන්මුවා ඇගෑ හා රුවන් තොරන් සමූහය
( 27 )
සියදහස් ගණන් විචිත්ර ධවජමාලාවෙන් ගැවසීගෙණ සර්වයභොගයෙන් අලංකෘතව බැබලි බැබලී සිටිනේය. ඒ ඇගෑ තොරන් දෙපන්තිය අතරෙහි පොළොව පලාගෙණ පැනනැගී දොළොස් යොදුනෙක් පමණ රත්නමණ්ඩප මධ්යතයෙහි සර්වෙරත්නමය ධවලාත පත්ර යකින් හෙබියාවූ සප්තවිධ රත්නයෙන් සමලංකෘත මාණික්යපමය බුද්ධාශන මස්තකයෙහි භික්ෂුම සඞ්ඝයා පිරිවරා වැඩහුන්නාවූ මෛත්රෙයය බුදුරජාණන් වහනසේ සතිස් යොදුනෙක පැතිර සිටි මහපිරිස් පිරිවරාහුන් සක්විතිරජක්හු මෙන්ද, මහබඹ පිරිස් පිරිවරාහුන් බ්රවහ්මරාජයා මෙන්ද, පාණ්ඩුකම්බල ශෛලාසන මස්තකයෙහි දිවසෙනග පිරිවරා හුන් ශක්රදදෙවෙන්ර්ුකමයා මෙන්ද, සප්තකුළ පර්වනතාදියෙන් පිරිවරණලද මහමේරු රාජයා මෙන්ද, අතිශයින්ම බබල බබලා සියලු සත්වෙයන්ට ප්රී්ති සොම්නස් වඩවමින් දෙවි මිනිසුන් සහිත මහජනයාට ධර්මබදෙශනා කොට මාර්ග‍ඵලයට පමුණුවන සේක. තවද ඒ මෛත්රෙතය සර්ව‍ඥයන් වහන්සේගේ කුසලානුභාවයෙන් උපන්නාවූ ඒ මණ්ඩපය සතර කොණ නිර්මිතව තිබෙන්නාවු තිස් තිස් රියන් පමණවූ ඝණ්ඨාර සතරෙක් වන්නේය. ඒ ඝණ්ඨාර සතර පවන් සැලෙන කල්හි ඒ නාදය සියලු සක්වළ ගැබ පැතිර එකනින්නාද කෙරෙයි. මෙසේ සියලු අලඞ්කාරයෙන් හෙබියාවූ ඒ සත්රුවන් මණ්ඩපය හා රන් ඇගෑ රිදී ඇගෑ මැණික් ඇගෑ පබළු ඇගෑ රන්තොරන් රිදී තොරන් මැණික් තොරන් පබළු තොරන් රන්ධජ රිදීධජ මැණික් ධජ පබළුධජ සත්රුවන් ධජ රන්දම් රිදීදම් මැණික්දම් පබළුදම් සත්රුව්නදම් සුවඳමන්ලදම් රන්කලස් රිදීකලස් සත්රුවන් කලස් රන්පැන රිදීපැන සත්රුවන්පැන රන්මල් රිදීමල් සතුරුවන්මල් නන්වීසිතුරු දිවදුහුල් පස්වනක් පැහැ ඇති දිවපිළි මළලොඹු රන්තරු රිදීතරු මැණික්තරු ආදිවු සර්වනරත්නයෙන් විචිත්රඹවූ මනහර පටවියන් සුවඳමල් පිරූ රන්මාලා සුවඳසුණු පිරූ රන්කරඬු රිදීකරඬු මැණික් කරඬු සත්රුවන් කරඬු නන්විසිතුරු රන්කර්මාරන්තයෙන් කරනලද මිටි ඇති රන්චාමර රිදීචාමර රන්තල්වැට රිදී තල්වැට රන්කැඩපත් රිදීකැඩපත් ආදීවූ නොයෙක් පූජාභාණ්ඩ විශෙෂය ඒ මෛත්රෙ ය සර්වීඥයන්වහන්සේ වඩනා යම් තැනකට සජිවයන්සේ එක්වම ගොස් පිරිවර සහිත ඒ සර්ව්ඥයන්වහන්සේ හුන් සිටි යම් තෙනක දෙවියන් විසින් අල්වාගෙණ සිටින්නාවු පූජා භාණ්ඩයක් මෙන් හැම වේලෙහිම බුදුන් පිරිවරා සිටිනේය. එකල්හි බුදුන් පුදනු සඳහා අවාවූ දිව්යනබ්ර හ්මයන් හා රජ බමුණු වෙළඳ ගොවි ආදිවූ මහාජනයෝ ඒ ප්රාකතිහාය්ය්ු දැක අතිශයින් ප්රගසන්නවූ සිත් ඇතිව තමතමන්කේ පුත්රජදාරාවන් හා සමග තිසරණම සරණකොට සරණශීලයෙහි පිහිටන්නාහ, බුදුහු ඒ මාණික්ය පය්ය්ක ඞ්කයෙහි වැඩ හිඳ සමත්රිං ශත් මහාසශ්රීික ලොකධාතුවද තමන්වහන්සේගේ ධර්මුදෙශනා ශබ්දයෙන්ම අස්වා බණ වදාරණසේක. එකල ඒ රත්න මණ්ඩපයෙහි ආලොකයෙන් හා රන්රුවන් ඇගෑ ආදියෙහි සත්
( 28 )
රුවන් රත්නාලොකයෙන් හා වියන් තොරන් රන් රිදී කරඬු කැඩ පත් ආදියෙහි ප්රනභාසමුහයෙන් හා ඒ මෛත්රෙහය සර්වදඥයන්වහන්සේගේ ශරීරාලොකයෙන්ද නිෂ්ප්රතභාවූ සූය්ය්ා ඒමණ්ඩලය රාත්රියදිනයෙහි විභාය දක්වන්ට අසමර්ථවන්නේය. බුදුන්ගේ ශරිරාලොකයෙ අතුරු නැතිව ලොකයෙහි පැතිර සිටිනේය.
එසමයෙහි උදෑසන සවස අඬලන්නාවූ කුකුල් ආදී පක්ෂීයන්ගේ ශබ්දයෙන් හා සවස පිපෙන දෑසමන් සීනිද්ද බෝලිද්ද සේඵාලිකාදී මලින් හා උදෑසන පිපෙන නාමල් සපුමල් රත්නෙලුම් හෙළනෙලුම් ඇඹල ඉපුල ආදි නොයෙක් මල් ලකුණෙන්ම ලොකවාසීහු රෑ දාවල් යන වෙනස දැනගන්නාහ. මෙසේ ඒ ෙමෙත්රෙීය සර්වයඥයන්වහන්සේ අතීත ජාතිවල බොහෝ සර්වරඥයන්වහන්සේට කරවා පිළිගන්වනලද නොයෙක් ප්රායසාද මණ්ඩපවල විපාකයන් හා පූජා පිණිස කරනලද රන්රුවන් ඇගෑ ආදියෙහි විපාකයෙන්ද උපන්නාවූ ඒ සත්රුවන් මණ්ඩපය සකල ලොකශ්රීිය එකතැනට රැස්කොට ලූවාක්මෙන් ඉතා සශ්රීහක වන්නේය. තවද එම මණ්ඩපයෙහි ඒ ඒ කොණ සුවඳ මල් හා සුවඳ දුමින් සුවඳකරනලද මිහිරි සිහිල් පැන් පිරූ රන් රිදී රුවන්කළ හා සිව්දැගඳ පිරූ රුවන් කරඬු ආදිය අතුරුනැතිව පිළිවෙළින් සිටිනාහ. එසේම දිවසුනඳ දුමින් පිරුණු රන් රිදි පපළු මිණි සත්රුවන්මය දුඹුලොසු හු සුවඳසුණු පිරූ රන් රිදී රුවන් කරඬු හා සුවඳ තෙල් පිරූ සකල රාත්රි යෙහි ඇවිලෙන සත්රුවන් මුවා පහන් රුක්පන්තීහු සතරදිග අතුරුනැතිව පිළිවෙළින් සිටිනාහ. තවද රත්පියුම් හෙළපියුම් ආදිවූ ජලජ මල්මිටි පෙළින් ගැවසීගත් රන්රුවන් ආදිවූ සප්තරත්නයම පූර්ණ ඝට පූර්ණමකලස් මාලාවෝ අතුරුනැතිව පිළිවෙළින් සිටිනාහ. ඊමත්තෙහි සර්වයරත්නයෙන් විචිත්ර ව බබලන්නාවූ ධජ මාලාවෝ ලෙලදිදී සිටිනාහ. එසේම විචිත්රව රත්නයෙන් අලංකෘතවූ ධවලාතපත්රෝ පන්තීහුද හාත්පසින් අතුරුනැතිව මස්තකය හොබවා පිළිවෙළින් සිටිනාහ. ඒ මෛත්රෙසය සර්වමඥයන්වහන්සේට උපාසකවරු ආරාධනාකොට තමතමන්ගේ ගෙවලට පූජාසත්කාරයෙන් වඩාගෙණ යන කල්හි සත්රුවන් මණ්ඩපය ආකාශයෙන් ගෙණාසේ ඔවුනොවුන්ගේ ගෙදරවල පෙරටුව පිහිටින්නේය. ඒ මණ්ඩපයේ ලෙලදෙන්නාවූ ඝණ්ඨාර නාදයෙන් බුදුන් වඩනාබව දැන සියලු මනුෂ්ය්යෝම ඉදිරියට නික්ම පෙරගමන් කරන්නාහ. මනුෂ්ය යන් අතුරෙහි දෙවියන් හා නාග මානවකාදීහු සිටගෙණ නන් රසබොජුන් එලවා සාදරසිතින් වළඳවති. එසමයෙහි මුලු දඹදිව ඉතා දුඃඛිත සත්ව්කෙණෙකුන් නැතිසෙයින් සර්ව ඥයන්වහන්සේ හා භික්ෂූවන්වහන්සේ හා භික්ෂුයනින් වහන්සේ වඩාහිඳුවා අටළොස් වර්ගතයෙහි පූපාපූප හා නොයෙක් රසමසවුලෙන් යුක්ත සුවඳ ඇල්සාලේ බත් වළඳවා ඉක්බිති අනුමෙවෙනි ධර්මයදෙශනා කරන්නාවූ ඒ සර්වාඥයන්වහන්සේගේ ශබ්දය
( 29 )
සියලු සක්වළගැබ එකපැහැර පැතිර සිටින්නේය. හැම මනුෂ්ය්යෝම තමතමන්ගේ ගෙවල සිටියාහු බුද්ධාලම්බන ප්රීෙති උපදවා රත්න මණ්ඩපයෙහි ඒ ආශ්චය්ය් ගෙමත්වූ ප්රාෙතිහාය්ය් ර හා රන්රුවන් පියුම් ඇගෑ ආදිය හා සර්වනඥ විලාසය දැක තමතමන්ගේ ලබ්ධි හැර තිසරණම සරණකොට පංචශීලයෙහි පිහිටා බඹසරවස් රැක මාර්ගිඵල උපදවා සකලක්ලෙශයන් ප්රිහීනකොට අර්හත්ඵලයට පැමිණෙන්නාහ. සියලු ලොකයෙහි අන්යය පාෂාඬ කෙණෙක්වත් සෙසු පැවිද්දෙක්වත් නොවන්නේය. හැමදෙනම දාන ශීලාදී දශපුණ්යවක්රිවයා වස්තුවෙන් හා කාය සුචරිතාදී ත්රීයවිධ සුචරිතයෙන් හා ත්රිදපිටකධාරීව මාර්ගදඵල ඉපදවීමේන සර්වාඥශාසනය බබුලුවා, සමහර සත්ව්කෙනෙක් රහත්ව ඉහාතම්භාවයෙහිම අමාමහ නිවන්දක්නාහ. සමහර සත්වරකෙනෙක් ඒ ඒ මාර්ගකඵලයට අනුරූප කෙනෙක් පරිද්දෙන් දිව්යුලොකවල හා බ්රමහ්මලොකවල උපදනාහ. එසමයෙහි ඒ මෛත්රෙ ය සර්ව්ඥයන් වහන්සේ වාත්රිනන්සත්වර මහාපුරුෂ ලක්ෂනණ අසිත්යාපනුක්යං්ජන ඛ්යා්මප්ර්භා කෙතුමාලාලංකාරයෙන් විරාජමානවූ රූප විලාසය හා දිව්ය බ්රයහ්ම නාග ගරුඬ ගාන්ධපර්වාෙදි සියලු සත්වමයන් විසින් අතුරුනැතිව කරන්නාවූ නොයෙක් පූජා සත්කාර හා උන්වහන්සේගේ කුසලානුභාවයෙන් නිර්මිතවූ රත්නමණ්ඩපය රන්රුවන් ඇගෑ සත්රුවන් තොරණ රන් රිදීමය ධජ පතාක ආදීවු පූජාභාණ්ඩ විශෙෂය හා නිත්යන පරිවාර කෙළලක්ෂනයක් මහරහතන්වහනසේ නිරන්තරව පිරිවරා ඇවිදීම ආදිවූ නොයෙක් යසශ්රී න් සමෘධිය මෙතෙක් ප්රපමාණ යයි සර්වූප්ර කාරයෙන් සංඛ්යාෘ කොට කියන්ට එබඳු සර්වතඥයන් වහන්සේ කෙණෙකුට මිස පෘථක්ජනව සිටි අන්යළ සත්වංයන්හට කියන්ට නොපිළිවන්වන්නේය.
වදිරණලද මැයි :-
අනපපකං පුඤ්ඤරාසිං මෙතෙතය්යවසස මහායසං න සකකා සබබසො වතතුං විත්ථා රෙනෙව කසසචි
එසේ හෙයින්සියලු සත්වියන් විසින්ම එබඳුවු නොයෙක් ආශ්චය්ය්ර දුක ආදි මධ්යාෙවසාන යන ත්රිමවිධ කල්යාඳණයෙන් යුක්තකොට වදාරන්නාවු ශ්රීය සද්ධර්මනය අසා අමාමහනිවන් දක්නට උත්සාහ කටයුත්තේමය.
එසමයෙහි සියලු මනුෂ්‍යයන්ටම අසූදහසක් අවුරුද්දට ආයු වන්නේය. ඒ තාක්කල් මලුල්ලෙහි ජිවත්ව වැඩහිදිනාවූ ඒ මෛත්රෙවය සර්ව්ඥයන්වහන්සේ මේ බුද්ධොත්පාදයෙහි කුසල්කළ බොහෝ ජන සමූහයා සංසාරසාගරයෙන් එතරකොට අමාමහනිවන් දක්වනසේක. තවද ඤාණපරිපාකගතවු සියලු නුවණ ඇති සත්වමයන් සර්වකප්රයකාරරිපයෙන් චතුස්සත්යා‍වබොධය කරවා, ඤානපරිපාකයට නොපැමිණි අවශෙෂ සත්ව්යන්ට නිර්වා‍ණගාමිණි මාර්ග ය මේය මේ අමාර්ග‍යයි මාර්ග
( 30 )
දෙක වදාරා පවත්වනලද ශාසනධමර්යව ඔබ ඇවෑමෙහිද එක්ලක්ෂ අසූදහසක් අවුරුදු පවත්නේය. තවද ඒ මෛත්රෙ‍ය සර්වදඥයන් වහන්සේ දක්නා කවුරුද? නොදක්නාහු කවරුදයත්? මාතෘ ඝාතක, පිතෘ ඝාතක, අරහන්ත ඝාතක, ලොහිතුප්පාදක , සංඝභෙදක යන පංචානන්තර්යා කර්මරයකොට අවිචිමහා නරකයෙහි උපන්නවු සත්වතයෝ ඒ මෛත්රෙ ය සර්වංඥයන්වහනසේ දැක්කනොහොත්මය. දැගැබ් බිඳ බොධිශාඛා කපා බොධිපොතු උපුටා රන්රිදී පිළිම පොත් පත් සිඳබිඳ මෙකී පව්කිරීම පඤ්චානන්තය්ය්පොත පාපකර්මොයක ඇතුළත් හෙිය්න ඔවුනුත් ඒ බුදුන් දකැකනොහෙත්මය. සඞඝයාවහන්සේට ආක්රොනෂපරිභව බිනූ සත්ව.යෝ ද, සිල්වතුන්ට බොරුවෙන්වත් නින්ධාත ඉපිදවුහයුද, ධර්මොයට අනාදර බිනුවහුද, ඒ මෛත්රෙදය බුදුන් දැක්ක නොහෙත්මය. දන්වැට කෑවෝද, කුශලාංගසා කෑවෝද, බුදුන් සතු දෙය කෑවෝද, ධර්මය සතු දෙය කෑවෝද, සාඞඝිකදෙය ගසා කෑවෝ ද යන මොවුන් ඒ බුදුන් දැක්ක නොහෙමත්මය, මේ බුද්සධොත්පාදයෙහි අළුගා මිථ්යා දෘෂ්ටි ගෙණ ඇවිද්දාහු ද, මොලොව නැත පරලොව නැත කම්නැත. කර්මයඵළ නැත මවු නැත පියා නැත කළවු කුශලා කුසලයෙහි විපාක නැතැයි මෙසේ මිත්ථමයා දෘෂ්ටි ගෙණ ඇවිද්දාහු ඒ මෛත්රෙුය බුදුන් දැක්ක නොහෙත්මය. හිර සඳ දෙවියන්ට වැසිවලා දෙවියන්ට දෙස්කළේද සෙසු ආ‍ෙය්යානොහ පවාද කළාහුද ඒ මෛත්රොය බුදුන් දැක්ක නොහෙත්මය. නරක තිරිසන් යොනිය ප්රෙථතලොකය අසුර නිකාය යන සතර අපායෙහි උපන් සත්වුයෝද, රූතල අරූ තල අසඥාතලවළ උපන්නාුද, පරසක්වළ උපන්නාහුද, ඒ ෛමත්රෙලය, බුදුන් දැක්ක නොහෙත්මය. ඉන්රීනොහ ය වෛකල්යළයට පැමිණි සත්වදයෝද, ප්රාත්ය න්ත ජනපදයෙහි උපන් සත්වමයේද නිගන්ඨ ආජිවකාදී පාෂාධයෝද, ඒ මෛත්රෙ,ය බුදුන් දැක්ක ලොව දැන තම තමන් ශක්ති පමණින් දන්පින් කළහුද, ඒ මෛත්රෙරය බුදුන් දක්නාහුමය, තවද සිල්රක්ෂාිකළෝ දකිති,බණ කියවා ලොවැඩ කළාහු දකිති, දාගැබ් දාකරඬු කරවූවෝ දකිති, පර්ණදශාලා භොජනශාලා කරවූවෝ දකිති, ලින්කාණෙව්වෝ දකිත, පින් පැන් තිබුවෝ දකිති, බුදුසසන් ඇති කරන්ට වහල්වූවෝ දකිති, ධර්මාෝශන කෙරෙව්වෝ දකිති, දණ්ඩාශන කබලි බණවසුන් පොත් වසන් ලැව්වේ දකිති, බණකියන ලෙයි වියන් බැන්දෝ ඒ මෛත්රෙකය සර්ව්ඥයන්වහන්සේ දකිති, වියනෙහි මලලොඹු එල්ලුවවෝ දකිති, රන් මල් රිදි මල් ආදිය පිදුවෝ දකිති, සුවඳමල් සුවඳසුණු පිදුවෝ දකිති, සුවඳදුම් ලුවෝ දකිති, බණකියන ගෙයි පහන් දැල්වූවෝ දකිති, බණ අසන්නට අඬගෑවෝ දකිති, බණකියනකල සාධුකාර දුන්නෝ දකිති, ධර්මසකථිකයන් ප‍යසේදුවෝ දකිති, බණකියන ධමර්කාථිකයන්ට ආචාර උපාචාරයෙන් වඩාගෙණ ගොස් සකස්කොට
( 31 )
බණ පැවැත්වූවේ දකිති, විජිනිපතු දුන්නෝ දකිති, බණපොත් ලියෙව්වෝ දකිති, තමන් ලියවූ පොත් අකුරු ගණනින් චක්රිර්තනති සම්පත් ආදී සැපත් ලිදින් සුවවිද මෛත්රෙිය බුදුන් දක්නාහුමය. තවද ආමිස දානධර්මැ දානාදියෙන් සඞ්ඝ්යායවහන්සේට සත්කාරකළාහු දකිත්මය. මව්පියන්ට උපස්ථානකළෝ දකිති, කුසලදෙටුවන්ට උපස්ථානකළෝ දකිති, ලාබත් පොහෝබත් අවදිබත් දුන්නෝ දකිති, දන්පින් කිරියවත් පිරුවෝ දකිති. සඞ්ඝාරාම කරවූවෝ දකිති, පිළිමගෙවල් කරවූවෝ දකිති, පිළිමකරවා ඇස් පිහිටුවූවෝ දකිති, ගිලනුන්ට අත්පා මෙහෙකම් කළෝ දකිති, තවද ඒ මෛත්රෙපය සර්වහඥයන්වහන්සසේ දකිම්හයි පතා යටහත්පිරිසෙයින් එක මල්මිටක් එක පහණක් එක බත් සරළුවක් පමණ දුන්නාහු මෛත්රෙනය සර්ව ඥයන්වහන්සේ දකිම්හයි පතා අනුන්කළ පින් තමා සමසිතින් අනු‍මෝදන්වූවාහු දකිත්මය, මෙසේ පිනකළ සත්වපයෝම එකල්හි ඒ මෛත්රෙනය සර්ව‍ඥයන්වහන්සේ දැක බණ අසා මර්ග ඵලයට පැමිණ අමාමහනිවන් දකිති, එපරිද්දෙන් මාගර්ඵඥල උපදවන්ට අසමරථවූවාහු සදිව්යඵලොකය, මනුෂ්යරලොකයයි යන සප්තවිධ කාමස්වර්ගඋයෙහි උපදිති, තිරිසන් යොනියෙහි උපන් අහෙතුක සත්වයයෝද පවා හෙතු සම්පත් ලැබ මතුභවයන්හි නිර්වා ණසම්පත් ලබන්නෝමය.
මෙ‍ෙස් අතීතානාග වර්තපමාන යන කාලාත්ර යවර්ත තිවූ සර්වණඥයන් වහන්ෝසේ විසින් විසින් සියලු දෙවිමිනිසුනිගේ ශාංකා දුරුකෙරෙමින් වර්ෂා‍වක් පිට වර්ෂානවක් වසන්සේ අනාගතවංශ දෙශනාව චතුස්සත්යාද වසානය කොට නිමවා දිව්යේබ්රඅහ්මාදීන් සහිත බොහෝදෙන නිර්වාුණ නැමති අභයපුරයට පමුණුවාලූසේක. එහෙයින් තමහට වැඩ කැමති සද්ධාවන්ත සියලු සත්වදයන් විසින්ම,
දානං සිලං භාවනා පත්තිදානං වෙය්යා්වච්චං දෙසනාවානුමොදො දිට්ඨිජ්ජුන්තං සංසුතීවාපවායො ඤෙය්යාව එවං පුඤ්ඤවත්ථුනප්පභෙදො.
යනාදීන් දක්වනලද දශප්රයකාර කුශලධර්මචයන්හි ආනිසංස විශෙෂය වෙන වෙනම නුවනින් සලකා ආදි මධ්යා්වසාන යන ත්රකවිධ චෙතනාව ශුද්ධකොට අන්නපානාදීන් දන්දීමය, පන්සිල් අටසිල් ආදිය රක්ෂාවකිරීමය, හිත අහිත මධ්ය ස්ත සියලු සත්වනයන් කෙරෙහි මෛත්රි්ය පැතිරවීම් ආදිවූ භාවනාකිරිමය, තමා කළ කුසලයෙහි මමාදන් කරවා අනුන්ට පින්දීමය, අනුන්කළ කුසල් සමසිතින් ගැන්මය. මෙරමාහට බණ කීමය, අනුන් කියන බණ සාදරව ඇසීමය, වයසින් ගුණයෙන් වැඩිමහලු ශ්රමමණ බ්රයහ්මණයන් හා ගිලනුන්ට උපස්ථාන කිරීමය, දාන සීලාදියෙහි ඉෂ්ටවිපාක ඇතැයි දන්නා සම්යලක්දෘෂ්ටියෙන් චිත්ත ය ඍජු කිරමය, පූජාවට සුදුසු ගරුතර වැඩිමහල්ලන්
( 32 )
දැක ආදර දක්වා වැඳපුදා සාමීවිවශයෙන් සත්කාරකිරීමය, යන මේ දශප්රනකාර කුසලධර්‍ 2යන් පුරා තමා ශක්තිපමණින් අප්රමමාදව කරණ ලද එම කුසලානුභාවයෙන් මතු ඒ කෙතුමතීනම් රාජධානියෙහි සියලු උපභොග පරිභොග සම්පත්තීන් සමෑද්ධවූ ලොකපූජිත රජ බමුණු කුලයෙන් අභිමත කුලයෙක ඉපිද මෛත්රෙතය බුදුන් දැක බණ අසා සිව්පස දානයෙන් උපස්ථානකොට අභිප්රාිනුකූල පරිද්දෙන් දිව්යැමනුෂ්යස නිර්වාකණසංඛ්යාාත ත්රිනවිධ සම්පත්තිය ක්රිමයෙන් හස්තගත කොට අමාමහනිවන් දකින්ට උත්සාහගත මැනවි.
දක්වනලද මැයි :-
ඉතො විචිත්වා:න කුලං මහාරහං උපෙච්ච භො කෙතුමතී මහාපුරං, සමෙක්ඛ මෙත්තෙය්යී තථාගතං තදාං කරොථ හත්ථේ තිවිධම්පි සමපදං. ————
සදධම්මදාන සවණෙසු මහානිසසාං සුත්වාද පසන්න මනසාය ඛරත්ථදකාමා, හාසාය සිලලමයාකත ධම්ම මෙතං සාධෙතු සාධුජන පත්ථතත සබ්බසත්ථං්
ධම්මො පමතතතු චිරාය මුනිසස රසස දම්මෙ ඨිතා වසුමතී පතයො භවතතු කාලෙ පවතතතු ඝනො අකිලා පජායො අඤෙඤාඤඤා මෙතති පටිලාභ සුඛං ලභනතු
චිරං තිට්ඨතු සදධම්මො දෙවො සම්මා පවසස තු ලොකං රකඛනතු රාජානො පජා පපොනතු නිබ්බුතිං.
අනාගතවංශ දෙශනාව
නිමි.